С. В. Кожанова Жалпы иммунология
жүктеу/скачать 19,87 Mb. Pdf көрінісі
|
Жалпы иммунология оқулық
| Кортикостероидтар.
Холестеролдан өндірілген, кортикосте- роидтарға — преднизон, преднизолон, метилпреднизолон кіреді. Бұл гормондардын липофильдік кұрылымы жасушаның плазмалык мем- бранасынан өтуіне және цитозольдік рецепторларымен байланысуға әсер етеді, әрі қарай кортикостероид-рецептор аркылы ядросына жетіп, транскрипция үдерісін төмендетіп немесе жоғарылатып, ДНҚ кұрылысының арнайы реттегішімен байланысады. Кортикостероидтар иммундык жауапка әр түрлі дәрежедегі әсер білдіруші өте мыкты коздырушы заттарға жатады. Кортикостероидтар қолдануы стероидпен индукцияланған лимфоциттер лизисі аркылы немесе лимфоциттер циркуляциясын өзгерту аркылы айналымдағы лимфоциттер санын азайтады. Кейбір түрлер (атжалман, тышкан, егеуқұйрык және қояндар) кортикостероидтармен индукцияланған лимфоциттер лизисіне әсіресе сезімтал болады. Бұл жануарларда 10‘7М аз емес дозасында кортикостероидпен емдеу кең тараған лимфолизи- ске алып барады, ол кезде айырша бездін салмағы 90%-ке дейін азаяды, көкбауыр мен лимфа түйіндері айкын кішірейеді. Бұл жануарлардың жетілмеген тимоциттері кортикостероидпен индукцияланған лимфо- лизисіне әсіресе сезімтал болады. Кеміргіштердін жетілмеген және жетілген лимфоциттеріне кортикостероидтардың көптеген әсерлері зерттелген. Жетілмеген тимоциттерде кортикостероидтар апоптоз аркылы бағдарланған жасушалардың жойылуын шакырады, ал жетілген белсендітимоциттер мыкты болып келеді. Іп \ііго жетілген тимоциттерді кортикостероидтармен келесі екі ай бойы инкубациялағанда, олар апоптозға тән морфологиясын көрсете бастайды. Адамдарда, гвинеялык доңыздарда және маймылдарда кортико- стероидтар апоптоз болдырмайды, бірак оның орнында айналымдағы 364 III Бөлім. Адаптивті иммунитет лимфоциттерге әсер етіп, олардын санын және айырша бездің салмағын азайтады. Кортикостероидтар тағы баска макрофагтар және нейтрофилдер аткаратын фагоцитоз бен киллинг процесін азайтады. Онын үстіне хе- мотаксис азайғандыктан, Т-хелперлер активтелген ошағына кабынуға катыспайтын жасушалар да жиналады. Кортикостероидтар әсерінен МНС ІІ класс және макрофагтар ИЛ-1 бөлінуі азаяды және ол сәйкес Т-хелперлердің белсенуін төмендетеді. Кортикостероидтар тағы баска лизосомалык мембраналарды тұрактандырып, лизосомалык энзимдер денгейін азайтып, кабыну ошағын босатады. Цитостатиктер — Циклоспорин А, ҒК506 (такролимус), Рапами- цин. Циклоспорин А, ҒК506, Рапамицин — мыкты иммунсупрессивті әсері бар саңыраукұлактың метаболиттері. Химиялык кұрамы ұксас болмаса да, циклоспорин А мен ҒК506 бір түрлі әсер көрсетеді. Бр препараттардын екеуі де ИЛ-2 және ИЛ-2-ге жоғары-аффинді рецеп- торын кодтайтын гендердін транскрипциясын басып, қозғалыссыз күйдегі Т-лимфоциттердін белсенділігін басады. Рапамицин кұрылымы бойынша ҒК506-ға ұксас, бірак әсері бас- каша. Ол жасушалык циклінің 0,-фазасында активтелген Т-хелперлер- дің бөлінуі мен дамуын блоктайды. Үш айтылған препараттардын барлығы Т-хелперлердің бөлінуін басып және Т-хелперлер бетіндегі питокиндер экспрессиясын азайтып, әрі карай лимфопиттердін эффекторлык популяцияларын, соның ішінде тұрактамау серпілісіне катысатын белсенді жасушалардың (баяу жүретін аса сезімталдыктын эффекторларын-ТБДС; Т-өлтіргіш, ТІК, макрофагтарды және В-лим- фоциттерді) санын азайтады. Бұл үш препараттардын айкын иммун- супрессивті әсері жүрек, бауыр, бүйрек және сүйек кемігін салғанда көрсетіледі. Циклоспорин бүйрек, бауыр, бүйрек, жүрек және өкпенің ұзак уакытқа дейін бітісуіне ыкпал жасайды. Баска иммунсупрессивті препараттарға карағанда, пиклоспорин колданған кезде тіндер бітісуі 15—20%-ке жоғары болады. Әсер ететін нәтижелерге карамастан, циклоспориннің кейбір жанама әсері, соның арасында, бүйрекке токсикалык әсері болады. ҒК506 мен Рапамицин — жаңалау препараттар және олар әрі карай зерттелу кезінде. Ол препараттар 10-100 рет циклоспориннен күшті болғандығынан, оларды азырак дозада колдану керек, сол себептен олардың әсері де циклоспоринге карағанда төмен болады. жүктеу/скачать 19,87 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|