САБАҚ:
|
Мектеп:
|
Күні:
|
Мұғалімнің есімі:
|
СЫНЫП:8
|
Қатысқандар саны:
|
Қатыспағандар саны:
|
Сабақтың тақырыбы
|
Диуани хикмет
|
Сабақ негізделген оқу мақсаты (мақсаттары)
|
көркем шығарманың тілі (А/И3);
шығармадағы көркемдегіш құралдардың (символ, синекдоха, қайталау түрлері: эпифора, анафора, аллитерация, ассонанс, риторикалық сұрақ) қолданысына талдау жасау (8.А/И3).
|
Негізгі мақсаты
|
Қожа Ахмет Иасауи туралы түсінік бере отырып, «Диуани хикмет» кітабындағы негізгі ойды анықтау.
|
Сабақ мақсаттары
|
Барлық оқушылар:
* «Диуани хикмет» кітабындағы негізгі ойды түсіну арқылы, Ахмет Иасауиді тарихи тұлға , ақын ретінде таниды.
Оқушылардың басым бөлігі:
* «Даналық кітабындағы» хикметтерінің мазмұны мен мағынасын аша отырып, болашақ ұрпаққа айтар насихатын ұғынады.
Кейбір оқушылар:
* Иасауидің өмірлік мақсат-мұратын танып, имандылық туралы ойларын қазіргі заманғы тәрбиемен ұштастыра біледі. Діни ұғымдардың мағынасын ұғынады.
|
Бағалау критерийі
|
Ахмет Иассауидің өмірі мен шығармашылығын, ислам дініне сіңірген еңбегін, хикметтерінің мазмұнын зертеу арқылы түсінеді;
Шығармашылық қабілеттері артады; шығарма бойынша білімдерін жинақтайды;
тақырыпқа байланысты түйінді сөйлем жаза алады;топпен ынтымақтастықта жұмыс жасап үйренеді.
Әр оқушының өзіндік ой-қиялына ерік бере отырып, оқушыларды шығармашылықпен жұмыс істеуіне жағдай жасау
|
Тілдік мақсат
|
Оқушылар:
|
Тиісті термин сөздерді ойын жеткізу барысында ұтымды қолдана алады, диалогқа түсу, кері байланыс жасау арқылы пікір алмасып, өз ойын дәлелді жеткізе алады
|
Негізгі сөздер мен тіркестер:
|
Композиция, образдар (кейіпкерлер) жүйесі, тақырып, идея, теңеу, эпитет, метафора, ұлттық өрнек, салт-дәстүр, көне мұра, әке батасы, қайғылы тағдыр, сұлулық нышаны, қатал заман құрбаны, салт-дәстүрлер көрінісі, жасампаз жыр, махаббат, сүйіспеншілік, әмеңгерлік, т.б.
|
Сыныптағы диалог/жазылым үшін пайдалы тілдік бірліктер:
|
Талқылауға арналған тармақтар:
|
Бұл қандай жырау? Қандай хикметтін білдіңдер??
|
Сіз неліктен ... екенін айта аласыз ба?
|
Бүгінгі таңда Ахмет Ясауй не ойлар бар ?
|
Жазылым бойынша ұсыныстар:
|
Әке батасы өмір ағымында балаға дұрыс жол сілтейді.
Қатал заман құрбаны болған жастарымыз өмірде қосыла алмады.
|
Алдыңғы оқу
|
Талдай алу, сұрыптау, тұжырымдау, өз ойын дәлелдеу, түйінді ой тастау дағдылары
|
Жоспар
|
Жоспарланған уақыт
|
Жоспарланған жаттығулар (төменде жоспарланған жаттығулармен қатар, ескертпелерді жазыңыз)
|
Ресурстар
|
Басталуы
0-5 мин
|
Психологиялық ахуал:
1. «Сұрақты қағып ал» тренингі бойынша өткен лиро-эпостық жырлар туралы оқушылардың алған білімдері тексеріледі. Оқушылар түрткі немесе жоғары деңгейлі сұрақтар қою арқылы білім деңгейлерін көрсетеді.
2. Оқушылар берілген фигураларды (төртбұрыш, үшбұрыш, шеңбер, ромб) таңдап алу арқылы топтарға бөлінеді.
Оқушылардан үй тапсырмасын тест сұрақтарына жауап жазу арқылы тексеру.
Үй жұмысын қорытындылау үшін берілетін сұрақтар.
|
Доп
Фигуралар
|
Ортасы
6-7 минут
СТО
АКТ
ОЖЕСО
8-18 минут
ОмОЖТ
ОүБжОБ
ОЖЕСО
ОБжК
19-30 минут
СТО
ОүБжОБ
ТжДБО
ОБжК
ОЖЕСО
31-34 минут
СТО
ОЖЕСО
ТжДБО
35-39 минут
СТО
ОүБжОБ
ТжДБО
ОЖЕСО
|
Білу:
1. Қызығушылықтарын ояту. «Оқушылар назарына Қожа Ахмет Йассауи туралы видеоролигін ұсынады
«Мозайка» әдісі бойынша топ мүшелері өзге топтарға бөлініп барып, оқыған өз тақырыпшаларын түсіндіреді, үй топтарына қайтып оралып, түсінгендерін топта айтады.
Ахмет Иасауидің өмірінен мәлімет, «Даналық кітабы» жайлы мәлімет беру.
«Даналық кітабынан» келтірілген үзінділерден өз өмірлеріңе пайдалы нәрсені таптыңдар ма? «Конверт-сұрақ» әдісі арқылы жаңа сабағымның негізгі идеясын ашамын.
Кубизм әдісі негізінде тапсырмалар:
1-топ: зерттеу «Зерттеу –зерделеу кілті»
Тапсырма: Ақын өмірі мен шығармашылық жолы туралы ізденіп, мәлімет береді
Қожа Ахмет Йасауи - - ақын, ойшыл, ұстаз, түркі жұртына имандылық нұрын шашқан діни ағартушы, сопылардың пірі (ұстазы).
Йасауи Сайрам қаласында туып, Йасыда (Түркістан) тұрған, сондықтан әлемге Йасауи деген атпен танымал. Йасауидің әкесі - - Шайхы Ибраһим сопылық жолды ұстаған діндар адам болыпты. Ахметтің анасы Қарашаш пен әкесі Ибраһимнің мазары - - Сайрамда. Ұстазы -Арыстанбаб (Арыстан баба) пен Йасауи жөнінде ел арасында көптеген аңыздар тараған. Онда: Мұхаммед пайғамбар Арыстанбабқа бір түйір кұрма беріп, оны Қожа Ахметке табыс етуін сұраған. Арыстанбаб сол құрманы ұртында 600 жыл сақтап жүріпті.
Йасауи Арыстанбаб ұстазына деген зор құрметін өзінің "Хикметтер" ("Диуани хикмет") кітабында баяндайды.
Диуан" - жинақ, "хикмет" - Алланың ақ жолы деген ұғымды білдіреді. Йасауидің жүзге жуық хикметтері бар. Кітапта бес жасынан дін жолына түскенін, жеті жасында Арыстанбабты іздеп тапқанын айтады. Өз өмірінің әрбір жылын санамалап, Алланы тану жолдарын баяндап береді. Аузымен "Аллалаған", бірақ көңілі таза емес пенделерден жоғары болғанын медет етеді. Иманды болуға үндейді, адалдық жолын үлгі етеді, ізгілікке шақырады.
Ахмет Йасауидің 90 мың шәкірті болған. Олар ұстазының сопылық ілімін Орта Азия, Анадолы -- Түркияға дейін таратып алып кеткен.
Йасауи 63 жасқа келгеннен кейін, Мұхаммед пайғамбардың жасынан артық өмір сүруді қажетсінбей, жер астына - - қылуетке түсіп отырады. Бар уақытын діни кітаптар оқуга, шығарма жазуға арнайды. Ол дүние, байлық жинамаған, адамдарды азғындықтан сақтау жолына қызмет еткен, жаны таза адам болған.
Қылуетте өмір кешіп, бабамыздың мәңгі өшпес асыл мұрасы - «Диуани хикмет» («Даналық кітабы») қыпшақ диалектілерімен көне түркі тілінде жазылған. Яғни, Ахмет Йасауи сопылық-философиялық дүниетанымдарын өзінің «Даналық кітабы» еңбегінде баян етеді. Түп нұсқасы сақталмаған.
Бізге жеткені ХҮ-ХҮІ ғасырлардағы көшірмесі ғана.
Диуан-жинақ, хикмет-алланың құдірет күші, яғни «алланың ақ жолын баяндайтын кітап» деген мағынаны білдіреді.
А.Иассауидің біздің заманға жеткен көлемді шығармасы 149 хикметтен тұратын « Диуани хикмет »/ Даналық кітабы / кітабы .Бұл кітап түрік тілінде араб әліпбиімен жазылған . Еңбек кішіпейілдікке , адалдыққа , имандылыққа шақырады . 1878 жылы алғаш жеке кітап болып басылып шықты . Содан кейін Ыстамбұл , Қазан , Ташкент қалаларында бірнеше рет басылды . Соның бірі 1901 жылы Қазанда Тыныштықұлының қазақтарға арнап шығарған нұсқасы болатын. Иассуидің бұдан басқа «Көңіл айнасы»,
«Пақырнама»деген еңбектері бар .
2-топ: талдау «Талдау-табыс кілті»
Хикметтердің тақырыбы мен негізгі ойын,
поэтикалық тіліне талдау
Құл Қожа Ахмет, әрбір сөзің дертке дәрмен, Тәліптерге (шәкірттерге) баян етсем қалмас арман.
Төрт мың төрт жүз хикмет айт хақ пәрменімен, Пәрмен болса өлгенше жырласам мен, деп, даналық сөздерінің 4 мың 400 жол екендігін ескерткен.Абай айтқан асыл сөз бар: «Мұны жазған білген құл, атын білме, сөзін біл». Ұлықтекті ұлы Өситенамасындай «Диуани хикмет» турасында түркістандық ғұлама:Ескерткіш қалдырдым мен ежеттіге,Қастерлеп, аруағымнан медет тіле,- депті. Яғни, бізге бағыштаған аманатындай.
Сөздік жұмыс
Зікір- бұл құдайды мадақтап айтылатын өлеңдер.
Тақуа-діндар, діншіл.
Ақырет- о,дүние, машхар
Тамұқ- діни ұғым бойынша, күнәһар адамға о дүниеде азап көрсететін жер, тозақ.
Нақақ- бостан-бос, жазықсыз.
Ахмет Иассауи ////Абай Құнанбайұлы
1.Алланың ақ жолын мойындамаудан сақтан
Менмен тәкәппар болма .
Дүние- мүлік үшін арыңды сатпа .
Арамдықтан аулақ бол .
Еріншек болма .
4-топ: байланыстыр «Бүгін және кеше.Ойыңды ортаға сал» Н.Назарбаев «Рухани жаңғыру» бағдарламасымен байланыстыру Мұғалімнің қорытынды сөзі: Демек, Иманды адам күн секілді. Күн бойынан жылу мен жарық бөліп, жер бетін нұрландырып, жан бітіреді. Кемеңгер бабамыз өз заманының шындығымен қоса, өз өмірінің бүкіл болмысын, ғұмырлық тәжірибесін, ізденістері мен құлшыныстарын, Алланың ақ жолын, Ақиқат жолын табу мен тану үшін не істеу керек екендігін өлеңдік өрнекпен, ғұламалық тереңдікпен, шын мұсылмандық ұғыммен айтып отырған.
|
Интербелсенді тақта, «Гәкку» әні
Флипчарт, маркер, қарындаш, қалам, скотч, қайшы, т.б.
Сөздер мен сөз тіркестері
|
Аяқталуы
40-45 минут
ОүБжОБ
СТО
ОЖЕСО
ОБжК
|
1-топ:«Имандылық -адам бойындағы ең үлкен қасиет» тақырыбына эссе жазу;
-топ:ақынға хат жазу;
-топ: замандастарына хат жазу;
-топ:жарнама ( Йассауи шығармаларын насихаттау)
Дескриптор бойынша бағалау
Зерттеу тобының бағалау дескрипторы:
-нақты ақпарат келтіруі-2 балл
-қосымша ақпарат немесе АКТ пайдалану-2 балл
Талдау тобының бағалау дескрипторы:
-тақырып пен негізгі ойды ашуы-2 балл поэтикалық тіліне талдау-2 балл
Салыстыру тобының бағалау дескрипторы:
-ұқсастық пен айырмашылығын анықтауы-2 балл
-өлең жолдарынан дәлел келтіруі-2 балл
Байланыстырушылардың тобының бағалау дескрипторы:
-екі заманды байланыстыра суреттеуі-2 балл
-өзіндік нақты ойын жеткізуі-2 балл
Рефлексия:
«Еркін микрофон» әдісі арқылы сабақ тақырыбы бойынша бір-біріне сұрақ қойып, жауап береді
2. «Екі жұлдыз, бір ұсыныс»
Стикерлер таратылып, сабақтағы жеткен екі жетістікті және бір ұсынысты жазу тапсырылады.
|
Стикерлер
|
Қосымша ақпарат
|
Саралау – Сіз қосымша көмек көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Сіз қабілеті жоғары оқушыларға тапсырманы күрделендіруді қалай жоспарлайсыз?
|
Бағалау – Оқушылардың үйренгенін тексеруді қалай жоспарлайсыз?
|
Пәнаралық байланыс Қауіпсіздік және еңбекті қорғау ережелері
АКТ-мен байланыс. Құндылықтардағы байланыс
|
Көмек қажет ететін оқушыларға түрткі сұрақтар арқылы жауап аламын; берілген тірек сөздерді қолданып сөйлемдер құрауда көмек көрсетемін;
Қабілеті жоғары оқушыларды түйінді ой айтуды, кешегі мен бүгінгіні салыстыруда дәлелдер келтіруді талап етемін
|
Қошеметтеу, бас бармақ - уәж.
«Екі жұлдыз, бір ұсыныс»
Тест
«Бағдаршам»
|
Музыка, тарих, қазақ тілі
АКТ – интербелсенді тақта
|
Рефлексия
Сабақ / оқу мақсаттары шынайы ма? Бүгін оқушылар не білді? Сыныптағы ахуал қандай болды? Мен жоспарланған саралау шаралары тиімді болды ма? Мен берілген уақыт ішінде үлгердім бе? Мен өз жоспарыма қандай түзетулер енгіздім және неліктен?
|
Төмендегі бос ұяшық сабақ туралы өз пікіріңізді жазыңыз. Сол ұяшықтағы Сіздің сабағыңыздың тақырыбына сәйкес келетін сұрақтарға жауап беріңіз.
|
|
Қорытынды бағамдау:
Қандай екі нәрсе табысты болды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)?
1.
2.
Қандай екі нәрсе сабақты жақсарта алды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)?
1.
2.
Сабақ барысында мен сынып немесе жекелеген оқушылар туралы менің келесі сабағымды жетілдіруге не көмектесетінін білдім? (балаға, өзіңе қоюға болады)
|
Достарыңызбен бөлісу: |
