Оқушылар біледі: Жоба бойынша қалай есеп жазу керектігін; бағдарламау жүйелері мен тілдерін классификациялай алады және оларды жобаны жазу үшін қолданады.
Оқушылар істей алады: Бағдарламау тілінен бағдарламау жүйесін айыра алады; әртүрлі бағдарламау тілдерінің артықшылықтары мен кемшіліктерін анықтай алады; жоба бойынша есеп жаза алады.
Пәндік лексика және терминология:
Процедуралық Бағдарламау
proceduralprogramming
Процедуралық емес бағдарламау
non-proceduralprogramming
Структуралық бағдарламау
structuredprogramming
Объектілі-бағытталған бағдарламау (ОББ)
object-orientedprogramming (OOP)
Декларативті бағдарламау
declarative programming
Сценарийлер тілі
scriptlanguage
Оқиға
Event
Сипаты
Property
Анимация
Animation
Модуль
Unit
Форма
Form
Компонент
Component
Айнымалы
Variable
Компиляция
Сompilation
Интерпретация
Interpretation
Қолданушының интерфейсі
GraphicUserInterface
Кроссплатформерность
Cross-platform
Алгоритм
algorithm
Түсініктілік
intelligibility
Детерменированность
determinacy
Бұқаралық
masscharacter
Нәтежиелік
effectiveness
Блок-схема
flowchart
Сызықты алгоритм
linearalgorithm
Тармақталушы алгоритм
branchingalgorithm
Бағдарламалық код
programmingcode
Модельдеу
modeling
Алгоритмнің модулі
algorithmmodule/unit
Бағдарламау тілдері
programminglanguage
Өмірлік цикл
lifecycle
Жобаны өңдеу
createproject
Диалога/хат үшін пайдалы сөйлемдер: Бағдарламау тілі – бұл…
Бағдарламау жүйесіне кіреді…
Бағдарламау тілі келесілер бойынша жүйеленеді …
Менің жобамның тақырыбы, мақсаты және міндеттері ….
Осыған дейін меңгерілген білім
Лексикалық тараудың алғашқы сабағы
Жоспар
Жоспарланатын уақыт
Жоспар бойынша орындалуы тиіс іс-әрекеттер
Дереккөздер
Сабақ басы 5 мин
Қызығушылықты ояту үшін миға шабуыл.
Ұйымдастырушылық сәт: Журнал бойынша сабаққа қатысушыларды тексеру. Сыныптағы тәртіп ережесімен танысу. Оқушыларды сабақтың тақырыбымен, оның мақсаттары және критерийлерімен таныстыру.
(P) Келесі бағдарламалық өнімдерді жасау үшін қандай тілді қолданар еді және неге:
1.Тапсырма. Сұрақтар:
Күрделі шарттар дегеніміз не?
Паскаль тіліндегі логикалық операцияларды ата.
Тармақталған алгоритм операторларын ата.
a X Y= 2+50 X≤0
X>0
Функциясының программада жазылуы қалай?
Тармақталған алгоритм дегеніміз не?
Алгоритм түрлерін ата.
2.Тапсырма. Шашылған жолдардан программа құрастыру
1-топ: PROGRAM ESEP1;
VAR A, B, Y:INTEGER;
BEGIN
READLN(A,B);
IF A>B THEN Y:=A ELSE Y:=B;
WRITELN('Y=',Y);
END.
2-топ: PROGRAM ESEP2;
VAR X, Y:REAL;
BEGIN
READLN(X);
IF X<=0 THEN Y:=SQR(X) ELSE Y:=SQRT(X);
WRITELN('Y=',Y);
END.
3-топ: PROGRAM E1;
VAR X,Y:REAL;
BEGIN
READLN(X);
IF X<=0 THEN Y:=SQR(X)+50 ELSE Y:=SQRT(X)+4;
WRITELN(‘Y:=’,Y);
END
(К) Бағдарламаутілдерінеүшінқажет? Бағдарламаутілдерініңкөмегіменқандаймәселелердішешугеболады? Сізге таныс болуы мүмкін бағдарламау тілдерін атаңыз?
Слайд 1-4
Сабақ ортасы 10 мин
5 мин
Кейбір программалардың белгілі бір операторлары бірнеше рет қайталанып отыруы мүмкін. Мұндай болып келген операторлар тізбегін цикл операторлары деп атайды. Циклдік оператордың үш түрі бар: арифметикалық цикл — FOR, шартын алдын ала тексеретін цикл – WHILE және шартты соңынан тексеретін цикл – REPEAT.
Егер шартын алдын ала тексеретін циклдегі операторды неше рет қайталау керек екендігі белгісіз болып, оның тек қайталану шарты берілсе, онда WHILE, REPEAT операторлары пайдаланылады. Ал FOR операторы қайталану саны алдын ала белгілі болған кезде қолданылады.
FOR операторын параметрлі цикл операторы деп те аталады, өйткені, қайталау саны функция аргументі сияқты циклдің параметрі қызметін атқаратын басқару айнымалысы арқылы беріледі.
FOR операторыныңекітүрі бар:
FOR <айнымалы>:= to do <оператор>;
FOR <айнымалы>:=downto do <оператор>;
Мұндағы, S1 және S2 – циклпараметрініңалғашқыжәнесоңғымәндерінанықтайтынөрнектер; for…do – циклтақырыбынанықтайтынтүйіндісөздер; <оператор> — циклтұлғасы.
FOR – ҮШІН, TO – ДЕЙІН, DO – ОРЫНДАУдегенмағынаныберетінтүйіндісөздер.
Паскаль тілінде цикл параметрі міндетті түрде бүтін немесе реттелген типтегі айнымалы болуы қажет. Параметрдің өзгеру қадамына байланысты операторда TO немесе DOWNTO (DOWN – төмен, TO – дейін, DOWNTO — кері қарай) түйінді сөздері пайдаланылады. Егер қадам +1 ге тең болса, онда операторда TO, ал қадам - 1 – ге тең болса, онда DOWNTO сөзі қолданылады.
Параметрдің бастапқы және соңғы мәндері бүтін сан түрінде немесе өсуі, кемуі бойынша реттелетін болуы тиіс, әйтпесе оларды бүтін мен беретін арифметикалық өрнек түрінде жазуға да болады.
1-Мысал:1- ден 100- гедейінгісандардыңқосындысын табу керек.
PROGRAM ESEP1;
VAR I, S: INTEGER;
BEGIN
S:=0;
FOR I:=1 TO 100 DO
S:=S+I;
WRITELN (‘S = ‘ , S);
END.
2-Мысал. 10-нан20-ғадейінгібарлықжұпсандардыңкөбейтіндісіншығаратынпрограммақұрыңдар.
PROGRAM ESEP2;
VAR I, K: INTEGER;
BEGIN
K:=1;
FOR I:=10 TO 20 DO
IF I MOD 2=0 THEN
K:=K*I;
WRITELN ('K=',K);
END.
3-Мысал: 1, 3, 5, ... , 15 сандар тізбегі берілген. Осы тізбектің квадраттарының кестесін құру керек.
PROGRAM ESEP3;
VAR I, K: INTEGER;
BEGIN
FOR I:=1 TO 15 DO
IF I MOD 2=1 THEN
BEGIN
K:=SQR(I);
WRITELN ('K=',K);
END;
END.
Мысалы:
Есеп.1-ден 8-ге дейінгі бүтін сандардың квадраттары мен кубтарын есептеп шығару (a-дан b-ға дейін).
Ерекшелігі: бірдейамалдар 8 реторындалады.
Программа: program qq;
var i, i2: integer;
begin
for i:=1 to 8 do begin
i2 := i*i;
writeln(i:4, i2:4);
end;end.
Кейін оқушылар зерттейді:
Жоғары және төмен деңгейлердің арасындағы ұқсастықтар мен айырмашылықтар
Екі типтің де кілттік ерекшеліктері
Екі типтің артықшылықтары мен кемшіліктері.
Оқушылар жоғарыдеңгейлік және төмендеңгейлік тілдердің артықшылықтары мен кемшіліктерін зерттеп, оларды ауызша, плакатта немесе слайдтық презентацияның көмегімен көрсетеді. Выбирают язык для проекта.
Практикалық жұмыс. 3 топқа бөлек есептер беріледі.
1-топ:1-ден 9-ға дейінгі тақ сандардың қосындысыншығаратын программа құрыңдар. PROGRAM ESEP1;
VAR I, S: INTEGER;
BEGIN
S:=0;
FOR I:=1 TO 9 DO
IF I MOD 2=1 THEN
S:=S+I;
WRITELN ('S=',S);
END.
2-топ: -10, -8, -6, ... , 10 сандар тізбегі берілген. Осы тізбектің кубтарының кестесін құру керек.
PROGRAM ESEP2;
VAR I, K: INTEGER;
BEGIN
FOR I:=-10 TO 10 DO
IF I MOD 2=0 THEN
BEGIN
K:=SQR(I)*I;
WRITELN ('K=',K);
END;
END.
3-топ: 10- нан 20- ға дейінгі сандардың қосындысын табу керек.
PROGRAM ESEP1;
VAR I, S: INTEGER;
BEGIN
S:=0;
FOR I:=10 TO 20 DO
S:=S+I;
WRITELN ('S = ' , S);
END.
V.Сабақты бекіту.
1-топ:"Сөзтізбек" командалар тізбегін табу
W
T
E
T
O
Y
P
F
W
G
P
I
N
T
E
G
E
R
V
A
R
G
E
N
K
L
I
S
S
D
O
B
D
M
S
T
T
H
E
N
G
D
F
E
E
A
Z
S
D
M
R
E
A
L
D
F
V
H
M
F
O
R
N
I
D
O
W
N
T
O
M
H
F
R
E
A
D
L
N
A
Z
VAR, THEN, READLN, IF, INTEGER, REAL, ELSE, WRITELN, FOR, DO, TO, DOWNTO
2-топ:"Сәйкестендір"- терминдердісәйкестендіру
1.do 1. дейін
2. writeln 2. программасоңы
3.for 3. егер
4. end. 4. мәліметтердіенгізу
5. then 5. әйтпесе
6. readln 6. мәліметтердішығару
7. else 7. үшін
8. if 8. онда
9.to 9. орындау
3-топ:Сұрақтарға «ия», «жоқ» арқылы жауап беру
№
Сұрақтар
Ия
Жоқ
1
Программалардың белгілі бір операторлары бірнеше рет қайталанып отыруын циклдік алгоритм деп атаймыз
+
2
FOR операторы шартты алдын ала тексеретін циклде қолданылады
+
3
FOR операторы қайталану саны алдын ала белгілі болған кезде қолданылады
+
4
FOR операторын параметрлі цикл операторы деп те атайды
+
5
FOR операторының үш түрі бар
+
6
20-дан 10-ға дейінгі сандардың қосындысын табатын кезде ТО түйінді сөзін қолданамыз
+
Сөздер және суреттері бар үлестірме парақ;
Аудио файл
