Сабақ №1 Пән аты: Информатика Сыныбы: 8

1. Есептеуіш техникасымен жұмыс істеу кезіндегі қауіпсіздік техникасы ережелерімен таныстыру. Компьютер сыныбында өзін-зі алып жүру ережелерімен таныстыру. Төтенше жағдайлардағы іс-әрекет ережелерімен таныстыру.

2. Оқушылардың өздерін кабинетте ұстау, қауіпті жағдайларда көмек көрсете білу қабілеттерін дамыту.

3. Оқушыларға эстетикалық тәрбие беру.

- ЕТ-пен жұмыс істегендегі қауіпсіздік техникасының ережелерін;

- Компьютер сыныбындағы іс-әрекет ережелерін;

- қауіпті жағдайдағы іс-әрекет ережелерін.

- көз талғандағы жаттығуларды жасауды;

- өрт сөндіргішті қолдануды;

- жұмыс орнын пайдалануды есепке алу журналын толтыруды;

- статикалық кернеу әсерін кетіру жаттығуларын орындауды.

Сабақтың барысы: I. Ұйымдастыру кезеңі

II. Үй тапсырмасын тексеру

III. Жаңа сабақты түсіндіру

1. ҚАУІПСІЗДІК ТЕХНИКАСЫНЫҢ ЕРЕЖЕЛЕРІ

Қауіпсіздік техникасы ережелерін мына пункттерге бөлуге болады:

1) жалпы;

2) ДК-де жұмысты бастау алдында;

3) жұмыс істеу кезінде

4) авариялық жағдайларда жағдайлардағы,

5) жұмысты аяқтағанда

1. 
   Мұғалімнің рұқсатынсыз құрал-жабдықтарды орнынан қозғауға, сымдарға, розеткаларға, штепсельдің айырына, штекерге тиісуге тыйым салынады.
   
2. 
   Мұғалімнің рұқсатынсыз компьютерлік сыныпқа кіруге және одан шығуға болмайды
   
3. 
   Мұғалімнің рұқсатынсыз сынып ішінде жүруге болмайды.
   
4. 
   Дербес компьютерде су қолмен және су киіммен жұмыс істеуге болмайды
   
5. 
   Корпусы мен сымдардың бүтіндігі бұзылған (ашық) ДК-де жұмыс істеуге тыйым салынады
   
6. 
   Үстелге, ДК-дің жанына сөмке, портфель, кітап қоюға болмайды. Үстелде тек қалам мен дәптер ғана жатуы тиіс
   
7. 
   Пернетақта үстіне ештеңені қоюға болмайды
   
8. 
   Компьютерлік сыныпта жүгіруге, ойнауға, жолдастарыңның көңілін қажетсіз аударуға, бөгде жұмыстарды істеуге тыйым салынады.
   

1. 
   ДК электр тогына қосылмаған жағдайда сымдардың, ДК-дің корпусының бүтіндігін және айыру (изоляция) бұзылмамағанын қарап шығып, олардың дұрыс жағдайда екендігіне көз жеткізу керек.
   
2. 
   Жұмыс кезінде оларға тие бермеу үшін, сымдар сальбырап тұрмауына көңіл бөлу керек.
   
3. 
   Жұмыс орнын пайдалануды есепке алу журналына белгі қою керек.
   

1. 
   ЭЕМ жұмыс істеу кезінде көздің экраннан ең қолайлы қашықтығын (60-70см) сақтау керек. Мүмкін қашықтық -50см.
   
2. 
   Келушілер кіргенде оқушылардың орнынан тұруының қажеті жоқ.
   

3. 
   Көз талғанда немесе шаршағанда орнынан тұрмай көзді дем алдыратын бірнеше жаттығу орындау керек.
   
4. 
   Оқушылар электр тогымен зақымданғанда алғашқы медициналық көмек көрсету әдістерін, өрт сөндіргішпен жұмыс істеу және өрт сөндіру әдістерін білуі керек.
   
5. 
   Оқушылар көзді дем алдыру жаттығуларды білуі керек.
   

1. 
   ДК-де жұмыс істеу барысында ақауларын бйқағанда, түтін немесе әдеттен тыс дыбыстар пайда болғанда жұмысты тоқтатып, аппаратураны өшіру және оқытушыға хабарлау керек.
   
2. 
   Қажет болса, өртті сөндіруге көмектесу керек.
   
3. 
   Қажет болса, электр тогынан зақымданғандарға алғашқы көмек көрсету керек.
   
4. 
   Компьютер сыныбында өртті сумен өшіруге болмайтынын білуі керек. Мұнда құмды немеса көбікті өрт сөндіргішті пайдалануға болады.
   
5. 
   Егер зақымданған адам электр тогының әсерінде болса, оны жалаңаш қолмен ұстауға болмайтынын білу керек. Зақымданушы электр тогын өткізбейтін материалдарды пайдаланып босатуға болады.
   

1. 
   Аппаратураны оқытушының нұсқауымен өшіру керек.
   
2. 
   Жұмыс орнын ретке келтіру керек.
   
3. 
   Жұмыс орнын пайдалануды есепке алу журналында белгі қою керек
   

Төмендегі әрекеттердің орындауға болатындарын жасыл қарындашпен, ал орындауға болмайтындарын қызыл қарындашпен бояңдар да, сөйлемдердің мағынасына қарай «болады» немесе «болмайды» сөздерін қосып жазыңдар.

1. 
   Токты ажырату (тарату тақтасындағы тумблерді өшіру)
   

2. 
   Зақымданған адамды электр тогының әсерінен электр тогын өткізбейтін қол астындағы материалдарды пайдаланып босату
   
3. 
   Зақымданған адамды қарап шығып, оған зардабының ауырлығына байланысты көмек көрсету
   
4. 
   Дәрігерді шақыру (мектептің медпунктінен, 03 жедел жәрдем телефоны бойынша немесе жақын жердегі емдеу мекемесінен) керек.
   

Адам күйікке шалынған жағдайда:

1. 
   Ауырғанды басатын, тыныштандыратын дәрі (анальгин, валерьянка) беру керек.
   
2. 
   Күйген жерге дәрі (винилин) жағу керек.
   
3. 
   Күйген жараның бетіне микроб түспейтіндей етіп, алдымен целлофанмен орап алып, суық суда ұстау керек.
   
4. 
   Дәрігерді (мектептегі медпункттен, 03 жәрдем телефоны бойынша немесе жақын жердегі емдеу мекемесінен) шақырту керек.
   

Адам талып қалған жағдайда:

1. 
   Талып қалған адамды тегіс жерге шалқасынан, басын солға бұрып жатқызу керек.
   
2. 
   Дәрігерді (мектептегі медпункттен, 03 жәрдем телефоны бойынша немесе жақын жердегі емдеу мекемесінен) шақырту керек.
   

Адамның тынысы тоқтап қалған жағдайда:

1. 
   Адамның аузын ашып тілін көру керек, егер тілі көмекейіне қарай түсіп кетсе – қолмен тартып шығарып қалыпты орнына келтіру керек;
   
2. 
   Дәрігерді (мектептегі медпункттен, 03 жәрдем телефоны бойынша немесе жақын жердегі емдеу мекемесінен) шақырту керек.
   
3. 
   Тыныс алуы қалпына келгенше немесе дәрігер келгенге дейін жасанды түрде тыныс алдырту (ауызды ауызға тақап) жасау керек.
   

Қауіпсіздік ережелері бойынша бекіту сұрақтары бойынша, сынақ

ЕТ кабинетіндегі жұмыс тәртібі мен қауіпсіздік техникасының ережелері. Электр тогымен зақымданған жағдайда алғашқы дәрігерлік көмек көрсету. Көз талғанда жасалатын жаттығулар. Жұмыс орнын пайдалануды есепке алу журналы.

а) ұйымдастыру кезеңі

б) сабақ сұрау

в) бағалау

г) жаңа сабақ

д) бекіту

е) үйге тапсырма

ж) қорытынды

Қоңырау соғылып сабақ басталған соң балаларды ұйымдастыра отырып сабақты бастаймын.

Сабақтың өту барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

(7-сыныптағы «Ақпарат» тақырыбы бойынша қайталау сұрақтары)

Ақпарат деген не?

(Ақпарат- қоршаған орта мен онда болып жатқан процестер туралы хабарлар мен мәліметтер)

(Ақпараттық процестер дегеніміз –ақпаратты сақтау, беру және оны өңдеу)

(Ақпарат пайдалы, толық, обьективті, жаңа болуы керек).

(Ақпараттың ең кіші бірлігі -1 бит )

1 Байт= 8 бит

1Кбайт (килобайт)=1024 байт

1Мбайт (мегабайт)=1024 кбайт

1Гбайт (гигабайт)=1024 мбайт

Ақпаратты кодтау, кодтушы кесте деген не?

(Ақпаратты кодтау дегеніміз – қандай да бір алфавит арқылы ақпартты кескіндеу Кодтаушы символдар жиынының комбинациялары –кодтаушы кесте деп аталады).

1.Қауіпсіздік техникасы ережесі туралы не білесіңдер?

2.Қандай алғашқы медициналық көмек көрсету тәсілдерін білесіңдер?

3.Қандай көзді талдырмау және шаршатпау жаттығуларын білесіңдер?

Информатика ғылым ретінде ХХ ғасырдың ортасында пайда болды. «Информатика» термині

60-жылдардың ортасында деректерді өңдеу процесін автоматтандыру туралы ғылым ретінде «Информация» және «Автоматика» сөздерінен пайда болды. Сондықтан оны көздеген мақсатқа компьютердің көмегімен қол жеткізу үшін қолданады.

Кез келген пән сияқты информатика да ақпараттарды оқып-білудің жалпы пәні ретінде біріктірілетін әр түрлі пәндер жиынтығын ұсынады. Оған жататындар:

• 
  Ақпараттар теориясы ;
  
• 
  Кибернетика;
  
• 
  Жасанды интеллект;
  
• 
  Программалау;
  
• 
  Ақпараттарды қорғау және т.б.
  

Информатиканың негізгі түсінігі ақпарат болып табылады. Ақпарат терминінің көптеген анықтамасы бар. Ақпарат адамдар мен автоматтар арасындағы мәліметтер, өсімдіктер және хайуанаттар әлемінде сигналдар алмасуды, бір денеден екінші денеге белгілер беруді қамтиды.

Информатика ақпараттық процестер, технологиялар және ресурстар түсініктерін байланыстырады.

Ақпараттық процестер деп адамдардың арасындағы қарым-қатынас кезінде техникалық құрылғыларда және қоғамдық өмірде ақпараттарды беру, жинақтау және өңдеу процестерін айтады.

Ақпаратты беру. Ақпарат, негізінен, пайдаланушыға сигнал арқылы беріледі. Ақпараттың нақты немесе жорамал бейнесін алу ақпаратты беру деп аталады.

Ақпаратты сақтау. Ақпаратты сақтаудың әр түрлі тәсілдері бар. Мысалы, ежелгі заманда ақпаратты үңгірлердің қабырғасында, папируста сақтаса, типографиялық қондырғыны ойлап тапқаннан кейін кітаптарда сақталатын болды. Қазіргі кезде ақпаратты әр түрлі электрондық тасымалдаушыларда сақтауға болады.

Информатикада ақпаратты өңдеу деп ақпараттарды бір түрден екінші түрге қатаң ережелер арқылы кез келген түрлендіруді айтады.

Нақты бір техникалық құралдарды қолдану арқылы ақпараттарды жинақтау, өңдеу және беру технологиясы ақпараттық технологиялар деп аталады.

Қоғамның дамуында информатиканың алатын орны орасан зор.

ІV. Сабақты бекіту.

1. 
   Информатика дегеніміз не?
   
2. 
   Информатика нені оқытады?
   
3. 
   Ақпарат сөзін қалай түсінесіз?
   
4. 
   Ақпараттық процесс дегеніміз не?
   

Информатиканың негізгі түсініктері

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Үйге берілген тапсырманы тексеру.

Өткен сабақтар бойынша қайталау сұрақтары:

1. «Ақпарат» түсінігін тұрмыстық, ғылыми, жаратылыстану және техникалық мағынада қалай түсінесіңдер?

2. Ақпарат өлшеудің қандай тәсілдері бар?

3. Адам ақпаратпен қандай әрекет түрлерін орындайды?

4. Ақпараттық процесс деген не?

5. Ақпаратты ұсынудың тәсілдерін атаңдар?

6. Информатикаға анықтама беріңдер?

7. Қазіргі кездегі компьютерлердің қолданылуының сипаты қандай?

ІІІ. Жаңа тақырыпты түсіндіру.

«Сан» түсінігі математика үшін де, информатика үшін де маңызды болып табылады.

Сан қандай да бір алфавиттің символымен немесе символдар тізбегімен өрнектеледі. Мұндай символдарды цифр деп атайды. Сан түсінігімен санау жүйелері туралы түсінік байланысты.

Санау жүйелері – сандарды өрнектеудің қандай да бір тәсілі және оған сәйкес сандармен әрекет жасау ережелері.

Бұрынғы және қазіргі қолданылып жүрген барлық санау жүйелері позициялық және позициялық емес санау жүйелері болып екі үлкен топқа бөлінеді. Позициялық санау жүйелерінде цифрдың мәні орналасу орнына тәуелді, ал позициялық емес санау жүйелерінде тәуелді емес. Позициялық емес санау жүйелерінде әр цифрдың мәні оның тұрған орнына тәуелді емес. Позициялық емес санау жүйелерінің ішінде ең көп тарағаны – римдік санау жүйесі.

Позициялық санау жүйелерінде әрбір цифрдың мәні, осы санның жазылуында тұрған орнына тәуелді. Қазіргі кезде кең тараған позициялық санау жүйелеріне ондық, екілік, сегіздік және он алтылық жүйелер жатады. Әрбір позициялық жүйенің нақты анықталған цифрлар алфавиті мен негізі бар.

Позициялық санау жүйесінің негізі цифрлар санына тең және көрші позицияда тұрған бірдей цифрлардың мәндері неше есеге ерекшеленетінін анықтайды.

Сандардың бізге үйреншікті жазылу жүйесі ондық жүйе деп аталады, ол он араб цифрларынан тұрады. Кез келген санды жазу үшін 0-ден 10-ға дейінгі 10 цифр қолданылады, оның негізі 10-ға тең; екілік жүйеде тек 0 және 1 цифрларын қолдануға болады, негізі-2; сегіздік жүйе сегіз цифрдан тұрады, негізі – 8; он алтылық жүйеде ондық санау жүйесінің он цифры және қалған 6 цифрдың орнына латын алфавитінің әріптері қолданылатын, барлығы он алты цифр бар, негізі – 16.

Бұл жүйеде сандарды жазу үшін он цифр қолданылады: 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9.

Ондық жүйе позициялық болып табылады, өйткені ондық санның жазылуында цифрдің мәні оның позициясына немесе сандағы орнына байланысты.

Мысалы, 777 саны жеті жүздіктің , жеті ондықтың және жеті бірліктің қосындысын білдіреді.

777= 7*10²+7*10¹+7*10⁰

Санның цифрына бөлінетін позицияны разряд деп атайды.

Екілік санау жүйесі

Екілік жүйеде әдетте ондық емес, позициялық екілік санау жүйесі, яғни негізі «2» санау жүйесі қолданылады.

Екілік жүйеде кез келген сан 0 мен 1 цифрларының көмегімен жазылады да, екілік сан деп аталады.

Екілік санның әрбір разрядын (цифрын) бит деп атайды.

Сегіздік санау жүйесінің негізі 8-ге тең, ал 0,1,2,3,4,5,6,7 сандары алфавиттік сандар болып табылады.

Екілік сандарды жазуды қысқарту үшін негізі 16 санау жүйесін яғни оналтылық санау жүйесін қолданамыз.

0,1,2,3,4,5,6,7,8,9 A, B, C, D, E,F

IV. Сабақты бекіту .

Жаңа сабақты бекіту сұрақтары:

1. Санау жүйесі деп нені айтады?

2. Позициялық санау жүйесінің позициялық емес санау жүйесінен айырмашылығы неде?

3. Позициялық санау жүйесінің негізі деп нені айтады?

4. Санды екілік жүйеден ондық санау жүйесіне қалай ауыстырады?

5. Он алтылық санау жүйесінде санды жазу үшін қандай цифрлар қолданылады?

2 - тарау. Компьютердің арифметикалық негіздері.

§2.1. Сандардың тарихы және санау жүйелері.

VI. Оқушыларды бағалау.

Сабақ №4

Сабақтың тақырыбы: Сандарды позициялық санау жүйелерінде көшіру.

Сабақтың мақсаты:

Сандарды бір санау жүйесінен басқа санау жүйесіне ауыстыру туралы түсінік қалыптастыру;

І. Ұйымдастыру кезеңі.

(Практикум жұмыстарын тексеру).

Өткен сабақтар бойынша қайталау сұрақтары:

1.Санау жүйесі деп нені айтады?

2. Позициялық санау жүйесінің позициялық емес санау жүйесінен айырмашылығы неде?

3. Позициялық санау жүйенің негізі деп нені айтады?

4. Санды екілік жүйеден ондық санау жүйесіне қалай ауыстырады?

5. Оналтылық санау жүйесінде санды жазу үшін қандай цифрлар қолданылады?

ІІІ. Жаңа тақырыпты түсіндіру.

2.2.-тақырып. Сандарды бір санау жүйесінен басқа санау жүйесіне ауыстыру.

Сандарды бір санау жүйесінен басқа санау жүйесіне ауыстыру жиі кездеседі. Санды екілік, сегіздік немесе оналтылық жүйелерден ондық жүйеге ауыстыруды қарастырдық.

Сандарды ондық жүйеден сегіздік жүйеге ауыстыру үшін екілік жүйеге ауыстыру әдісін қолдануға болады. Түрлендіретін санды ондық жүйенің ережесі бойынша 7-ден аспайтын қалдығын еске сақтай отырып, 8-ге бөледі.

Ондық сандарды оналтылық жүйеге жоғарыдағы ұқсас ауыстырады. Айырмашылығы –берілген сан 8-дің орнына 16-ға бөлінеді.

1. Ондық сандарды сегіздік санау жүйесіне ауыстырыңдар:

а) 181,369₁₀ б) 176,526₁₀ в) 7006₁₀ г) 125₁₀ д) 229₁₀

2. Ондық сандарды оналтылық санау жүйесіне ауыстырыңдар:

а) 322₁₀ б) 150,7006₁₀ в) 284,245₁₀ г) 428₁₀ д) 315,075₁₀

3. Екілік санды сегіздік санау жүйесіне ауыстырыңдар:

а) 11110110011₂ ә) 1101101001001₂ б) 1001101011001₂

4. Екілік сандарды кесте бойынша оналтылық санау жүйесіне ауыстырыңдар:

а) 11110110011₂ ә) 1101101001001₂ б) 1001101011001₂

5. Сегіздік сандарды, кестені пайдаланып, екілік санау жүйесіне ауыстырыңдар:

а) 324₈ ә) 1576₈ б) 17652₈ в) 136₈ г) 30507₈

6. Оналтылық сандарды, кестені пайдаланып, екілік санау жүйесіне ауыстырыңдар:

а) А59₁₆ ә) 87₁₆ б) В68₁₆ в) С16₁₆

2-нұсқа

1. Ондық сандарды сегіздік санау жүйесіне ауыстырыңдар:

а) 322₁₀ ә) 150₁₀ б) 283,245₁₀ в) 428₁₀ г) 315,075₁₀

2. Ондық сандарды оналтылық санау жүйесіне ауыстырыңдар:

а) 181₁₀ ә)176,526₁₀ б)369₁₀ 125₁₀ 229₁₀

3. Екілік санды сегіздік санау жүйесіне ауыстырыңдар:

а) 11011111011₂ б) 1010111011101₂ в) 1110111101011₂

4. Екілік сандарды кесте бойынша оналтылық санау жүйесіне ауыстырыңдар:

а) 11011111011₂ б) 1010111011101₂ в) 1110111101011₂

5. Сегіздік сандарды, кестені пайдаланып, екілік санау жүйесіне ауыстырыңдар:

а) 406₈ б) 125₈ в) 227₈

6. Оналтылық сандарды, кестені пайдаланып, екілік санау жүйесіне ауыстырыңдар.

а) 1F5A₁₆ б) 4D6₁₆ в) 2СЕ₁₆

3-нұсқа

1. Ондық сандарды сегіздік санау жүйесіне ауыстырыңдар:

а) 88₁₀ б) 37,25₁₀ в) 206,125₁₀

2. Ондық сандарды оналтылық санау жүйесіне ауыстырыңдар:

а) 88₁₀ б) 37,25₁₀ в) 206,125₁₀

3. Екілік санды сегіздік санау жүйесіне ауыстырыңдар:

а) 1001111110111,0111₂ б) 1110101011,1011101₂

4. Екілік сандарды кесте бойынша оналтылық санау жүйесіне ауыстырыңдар:

а) 10010010₂ б) 10100101,0111₂ в) 10011000,00010101₂

5. Сегіздік сандарды, кестені пайдаланып, екілік санау жүйесіне ауыстырыңдар:

а) 66₈ б) 37,25₈ в) 206,125₈

6. Оналтылық сандарды, кестені пайдаланып, екілік санау жүйесіне ауыстырыңдар:

а) 9F40₁₆ б) ABCDE₁₆ в) 1ABC,9D₁₆

IV. Сабақты бекіту.

Жаңа сабақты бекіту сұрақтары:

1. Бүтін ондық сандарды екілік санау жүйесіне ауыстыру үшін қандай ереже қолданамыз?

2. Ондық бөлшекті екілік санау жүйесіне ауыстыру ережесі қандай?

3. Қандай жағдайда периодты бөлшек алынуы мүмкін?

4. Ондық сандарды сегіздік, оналтылық санау жүйесіне ауыстыру үшін қандай амалдар орындаймыз?

5. Сандарды екілік жүйеден сегіздік, оналтылық санау жүйесіне ауыстыру үшін не істейміз?

V. Үйге тапсырма беру:

Оқулық: §2.2. Сандарды позициялық санау жүйелеріне көшіру. (Мазмұндау).

VI. Оқушыларды бағалау.

Сабақ №5

Сабақтың тақырыбы: Позициялық санау жүйелеріндегі арифметикалық амалдар. Қосу. Азайту. Көбейту. Бөлу.

Сабақтың мақсаты:

Білімділігі: Екілік сандармен орындалатын арифметикалық амалдары қосу, азайту, көбейту, бөлу амалдары туралы білімдерін қалыптастыру.

Тәрбиелігі: Жауапкершілікке баулу, дәлдікке үйрету.

Дамытушылығы: Оқушының әрбір сабаққа ынтасы мен қабілетін біріктіріп, пәнге деген қызығушылығын арттыру.

Сабақтың түрі: аралас сабақ

Сабақтың өту әдісі: сөздік, көрнекі, практикалық

Сабақтың көрнекілігі: компьютерлер, топтамалар, тест сұрақтары т.б.б.

Оқыту формалары: жеке, топтық және ұжымдық.

Сабақтың өту барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Үйге берілген тапсырманы тексеру.

(Практикум жұмыстарын тексеру).

Өткен сабақтар бойынша қайталау сұрақтары.

1. 
   Бүтін ондық сандарды екілік санау жүйесіне ауыстыру үшін қандай ереже қолданамыз?
   
2. 
   Ондық бөлшекті екілік санау жүйесіне ауыстыру ережесі қандай?
   
3. 
   Қандай жағдайда периодты бөлшек алынуы мүмүкін?
   
4. 
   Ондық сандарды сегіздік, оналтылық санау жүйесіне ауыстыру үшін қандай амалдар орындаймыз?