Сабақ: Қазақ тілі- қазақ халқының әдеби тілі және мемлекеттік тіл Мектеп: күні
жүктеу/скачать 4,89 Mb.
|
ә) Үй тапсырмасын пысықтау : Үйге берілген жаттығуды тексеремін. Кеспе қағаздарды үлестіріп жауап талап етемін. 1. Жедел өткен шақ қалай жасалады? 2.Жедел өткен шақ жұрнақтары мен жіктік жалғауын қалай ажыратамыз? 3. Өткен шақ нешеге бөлінеді?
Ауыспалы өткен шақ есімшенің –атын,-етін,-йтын,-йтін жұрнақтары арқылы жасалып, бірде өткен шақ,бірде келер шақтың мағынасында қолданылады.Сондықтан да оны ауыспалы өткен шақ деп атайды. Мысалы: Асан ауылға жиі баратын. Жаттығумен жұмыс: 155-жаттығу. Мәтіннен ауыспалы өткен шақты білдіріп тұрған етістіктерді тауып,қалай жасалғанын түсіндіріңдер. Жеке оқушылармен жұмыс: Ауыспалы өткен шақты жіктеп жаз. Тақтамен жұмыс: тақтаға өткен шақ етістіктеріне бірнеше сөйлем жазып синтаксистік талдау жасайды. Білімді бекіту : Оқушылардың түсінбеген сұрақтарына жауап беремін.Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын. 1.Етістіктің шақтары нешеге бөлінеді? 2.Келер шақ нешеге бөлінеді? 3.Болжалды келер шақ қандай жұрнақтар арқылы жасалады? 4. Жедел өткен шақ қалай жасалады? 5. Жедел өткен шақ жұрнақтары мен жіктік жалғауын қалай ажыратамыз? 6. Бұрынғы өткен шақ қандай жұрнақтар арқылы жасалады?
а) оқушылардың қазақ тілі пәнінен алған білімдерін тиянақтау; ә) тәрбиелік мәні бар мысалдар келтіре отырып оқушыларды елін,жерін,Отанын сүюге тәрбиелеу; б) оқушылардың білімін бақылау арқылы сауатты жазуға дағдыландыру; Сабақтың түрі: қайталау Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап, т.б Сабақтың көрнекілігі: тест парақшалары т.б Пәнаралық байланыс: тарих Сабақтың барысы: а) Ұйымдастыру кезеңі: Оқушылармен амандасу,түгелдеу, оқу құралдарын тексеру, сыныптың тазалығына көңіл бөлу. Оқушылардың зейінін сабаққа аудару. б) Жаңа сабақты түсіндіру: 1. Күрделі етістікті тап. А) уәде бер В) айта бар С) келе сал Д) айтып сал Е) барып қал 2. Туынды түбір етістікті тап. А) қараған В) байымайды С) кеспейді Д) қадалды Е) батырыпты 3. Негізгі түбір етістікті тап. А) ойлан В) сана С) шақыр Д) тазала Е) басқар 4. Қай етістік табыс септігіндегі сөз арқылы анықталады? А) салт В) сабақты С) құранды Д) көмекші Е) құранды 5. Жеке тұрып сөйлем мүшесі бола алмайтын етістіктің түрін көрсет. А) салт В) сабақты С) болымсыз Д) көмекші Е) құранды 6. Болымсыз етістікті тап. А) қалам бар (ма) В) бұл-шығар(ма) С) Сабақтан қал(ма) Д) қызық жарна(ма) Е) Атым Ал(ма) 7. Етістіктің қай түрі іс әрекеттің жүзеге аспағанын білдіреді.? А) болымды В) күрделі С) болымсыз Д) негізгі Е) туынды 8. Болымды етістікті тап. А) Бет қаратар емес В) Жалған айтып суыспа С) Енді топтың ішін көрмек емес Д) Жүйрік алысқа шабады Е) Енді бұлай істемегейсің. 9. Күрделі етістіктің қатарын белгіле А) балтала,ойлан ақылдас В) жұлқылады, тарсылдады, ойбайлады С) жүре бер, әуре-сарсаңға түсті Д) көңілден,ағар Е) жаздыртты,оқытты. 10. Сабақты етістікті тап. А) Келгеніне қатты қуанып еді. В) Дала тіршілігі басталғалы тұр. С) Қаңтардың қақаған қарлы бораны да келіп жетті. Д) Ғарышкер болғысы келеді. Е) Тәжірибесін үйретумен келеді.
Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын иексеру. Оқушылардың зейінін сабаққа аудару. ә) Үй тапсырмасын пысықтау Үйге берілген жаттығуды тексеремін. Оқушыларға өткен сабақтар бойынша сұрақтар қоямын. б) Жаңа сабақты түсіндіру : Өткен сабақтар бойынша шолу жасап,оқушыларды сөйлемдерді фонетикалық морфологиялық синтаксистік талдау жасауға үйретемін. Бүкіл оқушылармен жұмыс : Тақтаға бір оқушыны шығарып морфологиялық талдау жүргіземін. З.е з.е\ ш.с ет\ к.ж ет\ е.ж шылау з.е з.е\ б.е з.е ет\ кж\ ж.ө.н 1) Төстік ауыл│дан ұза│п шық│қан соң шалұұйрық ат│қа тіл біт│е│ді. З.е\ т.с ет \ өе. К.ж з. е \ ж.е з.е ет / к.ж қ. Ет. Терезе│ні сықырла│т│ып дала│да жел соғ│ып тұр. з.е к.ж з.е б.е ет к.ж з.е ет кж ет к.ж ет ж.ө.ж. Қонақ│тар үй│ге кір│іп, қымыз іш│іп, тынығ│ып жат│ты. 2) Отарда жалғыз үй отырған Қамқа баласының хатын күн батарда алды. ▬●▬▬● ▬ ● ▬▬ ● ▬ ● ▬ ● ▬▬▬ ~~~~~~~~~ ~~~~ — •– • – • – • ==== Мінайдар демін жақындата түсіп, Маржанкүлдің бетінен сүйіп алды. ————— – • – • – • – • – • – • – • – • ~~~~~~~~~~~ - - - - - - - =========== Күн бата бригада ауылға келгенде, Бұзаубақтың үйінің жанында үш-төрт адам тұр еді. • – • – • – ——— – • – • – • – • – •– ~~~~~~~~~~ • — • — • — • — ~~~~~~~ ——— ====== Білімді бекіту : Оқушылардың түсінбеген сұрақтарына жауап беремін. Бағалау : Оқушылардың жауптарына,сөйлемді талдағандарына қарай білімдері бағаланады. Үйге тапсырма : Кез келген көркем шығармадан сөйлемдер алып синтаксистік талдау жасап келуге беремін. Пәні: қазақ тілі Сыныбы: 7-сынып Сабақтың тақырыбы: Тоқсандық қайталау Сабақтың мақсаты: білімділік –оқушыларға деңгейлік тапсырмалар беру арқылы білімдерін бағалау,біліктілік деңгейлерін байқау; дамытушылық – оқушының пәнге қызығушылығын арттыру,білім алуға деген саналы көзқарастарын,танымдық,ізденімпаздық қабілеттерін қалыптастыру,өз бетінше жұмыс жасауға төселдіру; тәрбиелік – іс-әрекет,мақсатқа жету әдіс-тәсілдерін таңдай білуге,өзін-өзі бағалай білуге дағдыландыру,достыққа,ұлтжандылыққа тәрбиелеу. Сабақтың түрі:қайталау сабағы. Сабақтың әдіс-тәсілдері: қайталау,дамыта оқыту,тест,сұрақ-жауап,топтастыру. Сабақтың көрнекілігі: дидактикалық материалдар,кеспе қағаздар,бағалау парақтары,тапсырмалар жазылған көрнекі плакаттар. Сабақтың барысы.І.Ұйымдастыру кезеңі: а) кабинет жағдайы(кабинет ауасының тазалығы,бордың болуы); ә) оқушыларды түгелдеу,журналға белгі соғу; б) оқушылар назарын сабаққа аудару. ІІ.Кіріспе бөлім. «Қазақ тілі» сөзіне топтастыру жасау. (5-сыныпта алған білімдері бойынша)
дыбыс дауысты сөздік қор мақал-мәтел Қазақ тілі екпін лексика Тұрақты тіркес 
буын
сөзжасам тіл білімі тасымал фонетика омоним,синоним, антоним
ІІІ.Негізгі бөлім. Мұғалім: - Балалар,бүгінгі сабағымызда қазақ тілі пәні бойынша алған білімімізді пысықтап,өз-өзімізді бағалаймыз.Өздерің оқып жатқан қандай пән болмасын тілден,қазақ тілінен бастау алады.Сендер жоғарыда алған білімдеріңді ауызша қысқа да нұсқа еске түсіріңдер.Ендеше,соны іс жүзінде дәлелдейік.Бүгінгі сабағымыз үш кезеңнен тұрады. Әр кезеңде екеуден 6 тапсырма бар.Тапсырмаларды орындау барысында «білім шыңына» жетесіңдер деген ойдамын.Білімдеріңді алдарыңдағы бағалау парақтарына ұпай арқылы белгілеп отырасыңдар.
І деңгей.1-тапсырма. Сөз тіркесінің құрамындағы сөздерді тура және ауыспалы мағынаны білдіруіне қарай топтап жазу. а) Жақсы сөз,жақсы адам,жақсы бала,жақсы ат ә) Терең сай,терең білім,терең құдық,терең сезім б) Долы ауыл,долы күш,долы жел,долы адам в) Әкемнің көзі,қазынаның көзі,терезенің көзі,бұлақтың көзі.
Бүгін,сөсіз,келемекен,тайақ,Ешшан,жаш шағында,бүрсігүні,жұмышшы. ІІ деңгей. 3-тапсырма.Тиісті ұ,ү,ы,і әріптерін қою. Ұз...н, құр...қ, б...рс...г...ні, күн...зг... ыст...қ, ...нт...мақ, сөзін мақ...лдау,үск...р...кт...ң соғу..., б...лай қарай кетті. 4-тапсырма.Қайсысы мақал,қайсысы мәтел? Мақал-мәтелдің жалғасын тап. 1)Кәрі түлкі қақпанға түспес.Еңбек етсең емерсің.Айдағаны бес ешкі,ысқырығы жер жарады.Әке – асқар тау,ана – етегіндегі бұлақ,бала – жағасындағы құрақ.Екі қораз ен қораға сыймас. 2) Мақал-мәтелді жалғастыр. «Жылы –жылы сөйлесең, ...», «Білгенің бір тоғыз ...»
Бетінен оты шығу ...(ұялу), ит терісін басына қаптау ...(ұрысу). Көз ілмеу ... (ұйықтамау), тас бауыр ...(мейрімсіз), ит өлген жер ...(алыс).
(Парақшаларға алдын-ала жазылған тест тапсырмалары таратылады.) 1) Ауа өкпеден кедергісіз шығып,үннен ғана тұратын дыбыстарды ... дыбыстар дейміз. а) дауыссыз ә) дауысты б) екпін в) буын,дауыссыз 2) Дауыстыдан басталып,дауыссызға аяқталған буынды ... буын деп атаймыз. а) ашық ә) тұйық б) бітеу в) ашық,бітеу 3) Қайсысы артық? өнеркәсіп,ата-ана,Айдар,тасбақа Тасымалдаудың қайсысы дұрыс? а)а-ра,о-ю,а-лақан ә) еле-уіш,ара-лас,қа-ра б) АҚ-Ш,Б-Ұ-Ұ в) 1995-жыл,ХХ-ғасыр,25-кг 5) Қатаң дауыссыз қайсысы? а) б,в,г,д ә) р,л,м,н б) п,ф,к,қ в) а,о,ү,ұ.
1.Фонетикалық екі ұғым Бітімен бірі сыбайлас. Бірі айтылады да естіледі, Екіншісі жазылады да көрінеді.(дыбыс,әріп) 2.Бір ағашта отыз жеті алма, Оны алып жемек болсаң, Он шақтысы еркін өтіп кетеді, Қалғандары қақтығып барып өтеді.(дауыссыз,дауысты( 3.Оңға қарай оқысаң да бір халық, Солға қарай оқысаң да бір халық. Бір буыным – құс Бір буыным – түс (қазақ)
Желбірейді биікте, Ел белгісі – ол сенің. Айта қойшы,балақай, Рәміздегі қай белгің? Жауабы: (ту)
а) Етістіктің райлары туралы түсінік беру, рай категориясының жасалу жолдарын түсіндіру; ә) өз ұлтының тілін,рухани байлығын құрметтеу,тапқырлыққа баулу,адамгершілік,эстетикалық тәрбие беру; б) Сабақ барысында оқушыларды сауатты,көркем жазуға дағдыландыру; Сабақтың түрі : аралас сабақ Сабақтың әдісі : сұрақ – жауап,түсіндіру,талдау Сабақтың көрнекілігі : үлестірмелі кеспе қағаздар,таблицалар Пәнаралық байланыс : әдебиет Сабақтың барысы : а) Ұйымдастыру кезеңі : Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу.Оқушылардың зейінін сабаққа аудару. ә) Үй тапсырмасын пысықтау : Үйге берілген жаттығуды тексеремін. Кеспе қағаздарды үлестіріп жауап талап етемін. б) Жаңа сабақты түсіндіру: Сөйлеушінің сөзі арқылы қимылдың шындыққа қатысын, айтушының пікірін,көзқарасын білдіріп,белгілі бір грамматикалық тұлғалар арқылы жасалатын етістік түрі рай категориясы деп аталады.Етістіктің райлары қимылдың,іс-әрекеттің жүзеге асу,орындалу мүмкіндігіне қарай төрт түрге бөлінеді: ашық рай,бұйрық рай,, шартты рай,қалау рай. Жаттығумен жұмыс: 163-жаттығу. Мәтінді көшіріп жазып,етістіктердің жасалуына,қай шақта тұрғанына көңіл бөліңдер. Жеке оқушылармен жұмыс: мақал-мәтелдер жазып етістіктеріне морфологиялық талдау жасаңдар . Мысалы: Жел дауылды шақырады. Бұлт жауынды шақырады. Шақыр-а-ды—шақыр түбірі етістік, -а-көсемшенің жұрнағы, -ды-жіктік жалғауының ІІІ жағы Білімді бекіту : Оқушылардың түсінбеген сұрақтарына жауап беремін.Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын. 1.Етістіктің шақтары нешеге бөлінеді? 2. Рай категориясы дегеніміз не? 3. Райдың неше түрі бар? Білімді бағалау :Оқушылардың ынтасына қарай білімдері бағаланады. Үйге тапсырма : 164 -жаттығу. Мәтіннен етістіктерді тауып, құрамына қарай талдау жасайды. Пәні: қазақ тілі Сыныбы: 7-сынып Сабақтың тақырыбы : Ашық рай Сабақтың мақсаты : а) Етістіктің райлары туралы түсінік беру, ашық райдың жасалу жолдарын түсіндіру; ә) оқушылардың ойын кеңейтіп тілді байытатын мазмұнды да көркем сөз үлгілері мол мақал-мәтелдер,нақыл сөздер үйрету; б) Сабақ барысында оқушыларды сауатты,көркем жазуға дағдыландыру; Сабақтың түрі : аралас сабақ Сабақтың әдісі : сұрақ – жауап,түсіндіру,талдау Сабақтың көрнекілігі :үлестірмелі кеспе қағаздар,таблицалар,деңгейлік тапсырмалар Пәнаралық байланыс : әдебиет Сабақтың барысы : а) Ұйымдастыру кезеңі : Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу.Оқушылардың зейінін сабаққа аудару. ә) Үй тапсырмасын пысықтау : Үйге берілген жаттығуды тексеремін. Кеспе қағаздарды үлестіріп жауап талап етемін. 1 . Рай категориясы дегеніміз не? 2. Райдың неше түрі бар? б) Жаңа сабақты түсіндіру: Ашық райдың мәні етістіңтің шақ мағынасын білдірумен тікелей байланысты.Өйткені етістік белгілі шақта жұмсалғанда, сол қимылдың болуы арқылы сөйлеушінің ақиқат шындықты баяндауы байқалады. Үш шақтың бірінде қолданылып, сөйлеушінің шындыққа қатысты баяндауын ашық рай дейміз.
Оқыды,айтыпты, тыңдап отырмыз, озар, жазған Шығармашылық жұмыс: Ашық райлы етістіктерді қатыстырып, «Анамның мамандығы» деген тақырыпта шағын хабарлама жазыңдар. Білімді бекіту : Оқушылардың түсінбеген сұрақтарына жауап беремін.Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын. 1.Етістіктің шақтары нешеге бөлінеді? 2. Рай категориясы дегеніміз не? 3. Райдың неше түрі бар? 4. Ашық рай қалай жасалады?
а) Етістіктің райлары туралы түсінік беру, бұйрық райдың жасалу жолдарын түсіндіру; ә) оқушылардың ойын кеңейтіп тілді байытатын мазмұнды да көркем сөз үлгілері мол мақал-мәтелдер,нақыл сөздер үйрету; б) Сабақ барысында оқушыларды сауатты,көркем жазуға дағдыландыру; Сабақтың түрі : дәстүрлі сабақ Сабақтың әдісі : сұрақ – жауап,түсіндіру,талдау Сабақтың көрнекілігі :үлестірмелі кеспе қағаздар,таблицалар,деңгейлік тапсырмалар Пәнаралық байланыс : әдебиет Сабақтың барысы : а) Ұйымдастыру кезеңі : Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу.Оқушылардың зейінін сабаққа аудару. ә) Үй тапсырмасын пысықтау : Үйге берілген жаттығуды тексеремін. Кеспе қағаздарды үлестіріп жауап талап етемін. 1 . Рай категориясы дегеніміз не? 2. Райдың неше түрі бар? 3.Ашық рай қалай жасалады?
Бұйрық рай іс-әрекеттің тыңдаушыға я бөгде біреуге қаратылып, бұйыра,талап,тілек етіле айту мағынасын білдіреді. Мысалы: Тыңда, дала, Жамбылды! Бір жаққа қаратылып,қимылдың іс-әрекеттің орындалуын талап ету мағынасын білдіретін етістіктің рай түрі бұйрық рай деп аталады..
Мысалы: Анаңа ауыр сөз айтпа! Атаңа ауыр жүк артпа! Аға алдында пейіліңді көрсет, Іні алдында мейіріңді көрсет.
1. Бұйрық рай дегеніміз не? 2. Рай категориясы дегеніміз не? 3. Райдың неше түрі бар? 4. Ашық рай қалай жасалады?
а) Етістіктің райлары туралы түсінік беру, бұйрық райдың жіктелу үлгісі туралы түсіндіру; ә) оқушылардың ойын кеңейтіп тілді байытатын мазмұнды да көркем сөз үлгілері мол мақал-мәтелдер,нақыл сөздер үйрету; б) Сабақ барысында оқушыларды сауатты,көркем жазуға дағдыландыру; Сабақтың түрі : аралас сабақ Сабақтың әдісі : сұрақ – жауап,түсіндіру,талдау Сабақтың көрнекілігі :үлестірмелі кеспе қағаздар,таблицалар,деңгейлік тапсырмалар Пәнаралық байланыс : әдебиет Сабақтың барысы : а) Ұйымдастыру кезеңі : Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу.Оқушылардың зейінін сабаққа аудару. ә) Үй тапсырмасын пысықтау : Үйге берілген жаттығуды тексеремін. Кеспе қағаздарды үлестіріп жауап талап етемін. 1 . Рай категориясы дегеніміз не? 2. Райдың неше түрі бар? 3.Ашық рай қалай жасалады?
Бұйрық райдың жіктелу үлгісі
Етістіктің бұйрық рай түріне кейде –шы,-ші жұрнағы жаллғанып та жұмсала береді. Ондайда бұйрық райлы етістік бұйрық, талап ету мағынасынан гөрі өтініш, тілек, жалыну мағынасын білдіреді. Мысалы: (мен) алайын-алайыншы
1. Бұйрық рай дегеніміз не? 2. Рай категориясы дегеніміз не? 3. Райдың неше түрі бар? 4. Ашық рай қалай жасалады? 5. Бұйрық райға -шы,-ші жұрнағы жалғанса қандай мағына береді? Білімді бағалау :Оқушылардың ынтасына қарай білімдері бағаланады. Үйге тапсырма : Бұйрық райды жіктеп бірнеше сөйлем жазып келіңдер. Пәні: қазақ тілі Сыныбы: 7-сынып Сабақтың тақырыбы : Шартты рай Сабақтың мақсаты : а) Етістіктің райлары туралы түсінік беру, шартты райдың жасалу жолын түсіндіру; ә) оқушылардың ой-өрісін,сана-сезімін,белсенді ойлау дағдыларын жандандырып,сыни тұрғысынан ойлау материалдарын қолдана отырып қызығушылығын арттыру,білімін дамыту,сауаттылыққа баулу,сабаққа ынталандыру; б) Сабақ барысында оқушыларды сауатты,көркем жазуға дағдыландыру; Сабақтың түрі : аралас сабақ Сабақтың әдісі : сұрақ – жауап,түсіндіру,талдау Сабақтың көрнекілігі :үлестірмелі кеспе қағаздар,таблицалар,деңгейлік тапсырмалар Пәнаралық байланыс : әдебиет Сабақтың барысы : а) Ұйымдастыру кезеңі : Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу.Оқушылардың зейінін сабаққа аудару. ә) Үй тапсырмасын пысықтау : Үйге берілген жаттығуды тексеремін. Кеспе қағаздарды үлестіріп жауап талап етемін. 1 . Рай категориясы дегеніміз не? 2. Райдың неше түрі бар? 3.Ашық рай қалай жасалады?
Етістіктің шартты райы қимылдың, іс-әрекеттің болу болмау,іске асу-аспау мүмкіндігінінің шартын білдіреді. Шартты рай етістіктік негізгі және туынды түбіріне ,етіс және болымсыз етістік тұлғаларына –са,-се жұрнағы жалғану арқылы жасалады. Мысалы: бар-са, жүр-се, кел-се Қимылдың, іс-әрекеттің болу-болмау мүмкіндігінің шартын білдіріп, -са,-се жұрнақтары арқылы жасалатын рай түрі шартты рай деп аталады. Жаттығумен жұмыс: 174-жаттығу . Көшіріп жазып шартты райлы етістіктердің астын сызыңдар. Жеке оқушылармен жұмыс: Берілген етістіктерден шартты рай жасап,әрқайсысына бір-бір сөйлем құраңдар. Сана, жаз, жүргіз, тазарт, санама Білімді бекіту : Оқушылардың түсінбеген сұрақтарына жауап беремін.Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын. 1. Бұйрық рай дегеніміз не? 2. Рай категориясы дегеніміз не? 3. Райдың неше түрі бар? 4. Ашық рай қалай жасалады? 5. Бұйрық райға -шы,-ші жұрнағы жалғанса қандай мағына береді? 6. Шартты рай қандай жұрнақтар арқылы жасалады?
а) Етістіктің райлары туралы түсінік беру, қалау райдың жасалу жолын түсіндіру; ә) оқушылардың ой-өрісін,сана-сезімін,белсенді ойлау дағдыларын жандандырып,сыни тұрғысынан ойлау материалдарын қолдана отырып қызығушылығын арттыру,білімін дамыту,сауаттылыққа баулу,сабаққа ынталандыру; б) Сабақ барысында оқушыларды сауатты,көркем жазуға дағдыландыру; Сабақтың түрі : аралас сабақ Сабақтың әдісі : сұрақ – жауап,түсіндіру,талдау,топтастыру Сабақтың көрнекілігі :үлестірмелі кеспе қағаздар,таблицалар,деңгейлік тапсырмалар Пәнаралық байланыс : әдебиет Сабақтың барысы : а) Ұйымдастыру кезеңі : Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу.Оқушылардың зейінін сабаққа аудару. ә) Үй тапсырмасын пысықтау : Үйге берілген жаттығуды тексеремін. Кеспе қағаздарды үлестіріп жауап талап етемін. 1 . Рай категориясы дегеніміз не? 2. Райдың неше түрі бар? 3.Ашық рай қалай жасалады? 4. Шартты рай қандай жұрнақтар арқылы жасалады? б) Жаңа сабақты түсіндіру: Етістіктің қалау райы іс иесінің қимылдың, іс-әрекетті қалауын ,соған ынтасын, ниетінбілдіреді де белгілі бір жолдармен жасалады. Мысалы: Менің оқығым келеді. Жетсе игі еді, айтқайсың. Жаттығумен жұмыс: 177-жаттығу . Көшіріп жазып қалау райлы етістіктердің астын сызыңдар. Ашық рай шартты рай 
Қалау рай бұйрық рай Білімді бекіту : Оқушылардың түсінбеген сұрақтарына жауап беремін.Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын. 1. Бұйрық рай дегеніміз не? 2. Рай категориясы дегеніміз не? 3. Райдың неше түрі бар? 4. Ашық рай қалай жасалады? 5. Бұйрық райға -шы,-ші жұрнағы жалғанса қандай мағына береді? 6. Шартты рай қандай жұрнақтар арқылы жасалады?
а) Есімшенің түрлену жолдарын түсіндіру; ә) оқушылардың ойлау қабілетін сабаққа деген қызығушылығын арттыру,негізгі мәселелерге аса көңіл бөлуге үйрету; б) Сабақ барысында оқушыларды сауатты,көркем жазуға дағдыландыру; Сабақтың түрі : аралас сабақ Сабақтың әдісі : сұрақ – жауап,түсіндіру,талдау Сабақтың көрнекілігі : үлестірмелі кеспе қағаздар,таблицалар Пәнаралық байланыс : әдебиет Сабақтың барысы : а) Ұйымдастыру кезеңі : Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу.Оқушылардың зейінін сабаққа аудару. ә) Үй тапсырмасын пысықтау : Үйге берілген жаттығуды тексеремін. Кеспе қағаздарды үлестіріп жауап талап етемін. 1. Бұйрық рай дегеніміз не? 2. Рай категориясы дегеніміз не? 3. Райдың неше түрі бар? 4. Ашық рай қалай жасалады? 5. Бұйрық райға -шы,-ші жұрнағы жалғанса қандай мағына береді? 6. Шартты рай қандай жұрнақтар арқылы жасалады? б) Жаңа сабақты түсіндіру: Есімше-сөйлемде екі түрлі мәнде,екі түрлі қызметте жұмсалатын етістіктің ерекше түрі. Ол бірде жіктеліп келіп етістік қызметін атқарса, енді бірде есімдерше түрленіп есім қызметін атқарады. Есімшенің тәуелдену үлгісі Есімшенің септелу үлгісі І айтқаным А. Айтқан Ж. айтқанда ІІ айтқаның І айтқанның Ш. айтқаннан Айтқаныңыз Б. Айтқанға К. айтқанмен ІІІ айтқаны Т. айтқанды
Айтар, баратын, білген, оқитын Жеке оқушылармен жұмыс: тапқан, барған,білетін, тозбас деген есімшелерді ауызша септеңдер. Тақтамен жұмыс: Тәуелденген есімшелерді қатыстырып,сөйлем құрастырып, морфологиялық талдау жүргізеді. Көргенім,келетіні,жазатының, көмектескеніңіз,бармайтыны, тыңдағанымыз. Білімді бекіту : Оқушылардың түсінбеген сұрақтарына жауап беремін.Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын. Есімшенің түрлену жолын түсіндір. Есімше қандай жұрнақтар арқылы жасалады. Етістіктің неше шағы бар? Білімді бағалау :Оқушылардың ынтасына қарай білімдері бағаланады. Үйге тапсырма : Есімшенің жұрнағы арқылы жасалған мақал- мәтелдер жазып, олардың түбірі мен қосымшаларын ажыратыңдар. Пәні: қазақ тілі Сыныбы: 7-сынып Сабақтың тақырыбы : Есімшенің сөйлемдегі қызметі Сабақтың мақсаты : а) Есімшенің сөйлемде атқаратын қызметін түсіндіру, сөйлемдерді синтаксистік талдауға машықтыру; ә) оқушылардың ойлау қабілетін сабаққа деген қызығушылығын арттыру,негізгі мәселелерге аса көңіл бөлуге үйрету; б) Сабақ барысында оқушыларды сауатты,көркем жазуға дағдыландыру; Сабақтың түрі : аралас сабақ Сабақтың әдісі : сұрақ – жауап,түсіндіру,талдау Сабақтың көрнекілігі : үлестірмелі кеспе қағаздар,таблицалар Пәнаралық байланыс : әдебиет Сабақтың барысы : а) Ұйымдастыру кезеңі : Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу.Оқушылардың зейінін сабаққа аудару. ә) Үй тапсырмасын пысықтау : Үйге берілген жаттығуды тексеремін. Кеспе қағаздарды үлестіріп жауап талап етемін. 1. Бұйрық рай дегеніміз не? 2. Рай категориясы дегеніміз не? 3. Райдың неше түрі бар? 4. Ашық рай қалай жасалады? 5. Есімше қандай жұрнақтар арқылы жасалады?
Есімше әрі есім, әрі етістік мәнінде қолданылатындықтан,ыңғайына қарай сөйлемнің барлық мүшесінің қызметін атқара алады.
Жаттығумен жұмыс: 192-жаттығу. Есімшелерге тұлғалық талдау жасап,олар сөйлемнің қай мүшесі болып тұрғанын анықтаңдар. Жеке оқушылармен жұмыс: Мақал-мәтелдердегі есімшелердің есімдерше түрленген тұлғаларына талдау жасаңдар. 1.Тойдың болғанынан боладысы қызық 2. Қолы қимылдағанның аузы қимылдар.
Көргенім,келетіні,жазатының, көмектескеніңіз,бармайтыны, тыңдағанымыз. Білімді бекіту : Оқушылардың түсінбеген сұрақтарына жауап беремін.Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын. Білімді бағалау :Оқушылардың ынтасына қарай білімдері бағаланады. Үйге тапсырма : Төмендегі етістіктерден әр түрлі есімшелер жасаңдар да, түрлендіріп қолданыңдар. Жаз,көмектес, кел, айт, сөйле, ізде, көр, түсін Пәні: қазақ тілі Сыныбы: 7-сынып Сабақтың тақырыбы : Көсемшенің түрленуі Сабақтың мақсаты : а) Көсемшенің түрленуін, жасалатын жұрнақтарын меңгерту; ә) оқушылардың ой-өрісін,сана-сезімін,белсенді ойлау дағдыларын жандандырып,сыни тұрғысынан ойлау материалдарын қолдана отырып қызығушылығын арттыру,білімін дамыту,сауаттылыққа баулу,сабаққа ынталандыру; б) Сабақ барысында оқушыларды сауатты,көркем жазуға дағдыландыру; Сабақтың түрі : аралас сабақ Сабақтың әдісі : сұрақ – жауап,түсіндіру,талдау,топтастыру Сабақтың көрнекілігі :үлестірмелі кеспе қағаздар,таблицалар,деңгейлік тапсырмалар Пәнаралық байланыс : әдебиет Сабақтың барысы : а) Ұйымдастыру кезеңі : Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу.Оқушылардың зейінін сабаққа аудару. ә) Үй тапсырмасын пысықтау : Үйге берілген жаттығуды тексеремін. Кеспе қағаздарды үлестіріп жауап талап етемін. Есімшенің түрлену жолын түсіндір. Есімше қандай жұрнақтар арқылы жасалады. Етістіктің неше шағы бар? б) Жаңа сабақты түсіндіру: Көсемше де есімше сияқты екі түрлі мәнде,екі түрлі қызметте жұмсалады. Көсемше де жіктеліп немес күрделі етістіктің негізгі етістік сыңары болып,нақты қимылды білдіріп, етістік қызметінде қолданылса,енді бірде қимылдың амалын білдіріп, үстеу қызметінде қолданылады. Көсемше мына жұрнақтар арқылы жасалады. 1) -а,-е,-й: айта, бере, ойлай; 2) -ып,-іп,-п; айтып, беріп, ойлап; 3) -ғалы,-гелі,-қалы,-келі түрі жіктелмейді. Жаттығумен жұмыс: 201-жаттығу . Көшіріп жазып көсемшенің жасалу жолын және қай жақта жіктелгенін ажыратып айтыңдар. Жеке оқушылармен жұмыс: Берілген көсемшелерді жекеше, көпше түрде жіктеңдер. Көріп, оқып, біле, сұрай, айта Білімді бекіту : Оқушылардың түсінбеген сұрақтарына жауап беремін.Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын. Көсемшенің қандай ерекшелігі бар? Есімше мен көсемшенің ұқсастығы мен айырмашылығы қандай? Көсемшенің жіктелуіндегі ерекшелік неде? Білімді бағалау :Оқушылардың ынтасына қарай білімдері бағаланады. Үйге тапсырма : 180-жаттығу. бұйрық райлы етістіктерді тауып,қалай жасалғанын көрсетіңдер. Пәні: қазақ тілі Сыныбы: 7-сынып Сабақтың тақырыбы : Көсемшенің сөйлемдегі қызметі Сабақтың мақсаты : а) Көсемшенің сөйлемде атқаратын қызметін түсіндіру, сөйлемдерді синтаксистік талдауға машықтыру; ә) оқушылардың ой-өрісін,сана-сезімін,белсенді ойлау дағдыларын жандандырып,сыни тұрғысынан ойлау материалдарын қолдана отырып қызығушылығын арттыру,білімін дамыту,сауаттылыққа баулу,сабаққа ынталандыру; б) Сабақ барысында оқушыларды сауатты,көркем жазуға дағдыландыру; Сабақтың түрі : аралас сабақ Сабақтың әдісі : сұрақ – жауап,түсіндіру,талдау,топтастыру Сабақтың көрнекілігі :үлестірмелі кеспе қағаздар,таблицалар,деңгейлік тапсырмалар Пәнаралық байланыс : әдебиет Сабақтың барысы : а) Ұйымдастыру кезеңі : Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу.Оқушылардың зейінін сабаққа аудару. ә) Үй тапсырмасын пысықтау : Үйге берілген жаттығуды тексеремін. Кеспе қағаздарды үлестіріп жауап талап етемін. Көсемшенің қандай ерекшелігі бар? Есімше мен көсемшенің ұқсастығы мен айырмашылығы қандай? Көсемшенің жіктелуіндегі ерекшелік неде? б) Жаңа сабақты түсіндіру: Көсемше жіктеліп келіп немесе күрделі етістіктің құрамында негізгі етістік көсемше тұлғалы болып,ал көмекші етістік жіктеліп келіп баяндауыш қызметін атқарады. Көсемше қимылдың, іс-әрекеттің амалын, жай-күйін, мақсатын, себебін, мезгілін білдіріп,пысықтауыш қызметін атқарады. Т.б
Дұшпан күлдіріп айтады, Дос жылатып айтады. 2. Досы көпті жау алмайды, Ақылы көпті дау алмайды. Білімді бекіту : Оқушылардың түсінбеген сұрақтарына жауап беремін.Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын. Көсемшенің қандай ерекшелігі бар? Есімше мен көсемшенің ұқсастығы мен айырмашылығы қандай? Көсемшенің жіктелуіндегі ерекшелік неде? Білімді бағалау :Оқушылардың ынтасына қарай білімдері бағаланады. Үйге тапсырма : 208-жаттығу. Пәні: қазақ тілі Сыныбы: 7-сынып Сабақтың тақырыбы : Диктант Сабақтың мақсаты : а) Балалардың есте сақтау қабілетін дамыту,өз ойын еркін жеткізе білуге,сауатты жазуға дағдыландыру. ә) Мұхият тыңдап, ұқыпты жаза білуге үйрету. б) Өз ісіне ұқыпты,мейірімді,кешірімшіл болуға тәрбиелеу. Сабақтың түрі : қайталау Сабақтың әдісі: баяндау Сабақтың көрнекілігі : диктанттар жинағы Сабақтың барысы : а) Ұйымдастыру кезеңі : Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқушылардың зейінін аудару. Тақтағы бүгінгі күн мен диктанттың тақырыбын жазып қоямын. ә) Жаңа сабақты түсіндіру; Жапонияда жаңа жылды қарсы алу дәстүрі Жапондар жаңа жылды түнде қарсы алмайды. Олардың Жаңа жылы біздің түнгі сағат он екіде емес,ертеңіне бірінші қаңтар күні, таңмен бірге басталады. Таң алдында жапондар үйлерінен шығып,көтеріліп келе жатқан жаңа жылдың алғашқы күнін салтанатпен қарсы алады. Сауық-сайран содан кейін басталады. Кісіге сыйлық тарту-жапон ұғымында үлкен құрмет. Сондықтан Жаңа жыл күні әдемі кимоно киген әйелдер мен барын үстіне киіп, сәнденіп шыққан еркектер біріне-бірі шама-шарқынша сыйлық тартады. Жапондар Жаңа жыл дәстүрі бойынша, көшеге қолдарына қарағайдың ,тал, қарақаттың бұтақтарымен безелген бамбук шыбық ұстап шығады. Жапон халқының ырымы бойынша,қолына бұл күні әлгіндей әшекейлі бамбук ұстап шыққан адамға Жаңа жыл қарағай жасының ұзақтығы ,бамбуктың беріктігі,тал, қарақаттың тез өсетін қасиеттері дариды-мыс. («Ғалым ғажаптары» кітабынан.) (107 сөз) Тапсырма: Мәтіннің ішінен етістікті тауып қай шақта тұрғанын анықтаңдар. Үйге тапсырма : көсемшенің түрленуін қайталау Пәні: қазақ тілі Сыныбы: 7-сынып Сабақтың тақырыбы : Қатемен жұмыс Сабақтың мақсаты : а) Балалардың есте сақтау қабілетін дамыту,өз ойын еркін жеткізе білуге,сауатты жазуға дағдыландыру. ә) Мұхият тыңдап, ұқыпты жаза білуге үйрету. б) Өз ісіне ұқыпты,мейірімді,кешірімшіл болуға тәрбиелеу. Сабақтың түрі : қайталау Сабақтың әдісі: талдау,түсіндіру Сабақтың көрнекілігі : деңгейлік тапсырмалар Сабақтың барысы : а) Ұйымдастыру кезеңі : Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу.Оқушылардың зейінін сабаққа аудару. ә) Үй тапсырмасын тексеру: Жіберілген қателер бойынша тақтаға шығып қатемен жұмыс жүргізеді. Орфографиялық сөздікпен жұмыс жүргіземін Тақтамен жұмыс: Тақтаға бірнеше сөздерді жазып буынға бөліп, фонетикалық талдау жүргізеді. Білімді бекіту : Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоя отырып түсінбеген сұрақтарына жауап беремін. Бағалау : Оқушылардың ынтасына,сұраққа жауап бергеніне қарай білімдері бағаланады. Үйге тапсырма : Ережелерді жаттап келуге беремін Пәні: қазақ тілі Сыныбы: 7-сынып Сабақтың тақырыбы: Тұйық етістіктің түрленуі Сабақтың мақсаты : а) Оқушыларға ұлттық тіліміздің өркендеп оянуына,ана тілімізді сүюге,ана тілін аяққа баспай биік ұстау жөнінде түсіндіру,соған дәріптеу;. ә) Тәрбиелік мәні бар мысалдар келтіре отырып оқушыларды елін,жерін Отанын сүюге тәрбиелеу. б) Оқушылардың білімін бақылау арқылы дұрыс жаза білуге үйрету. Сабақтың түрі : Аралас сабақ Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап.түсіндіру, іздендіру Сабақтың көрнекілігі : плакат,үлестірмелі кеспе қағаздар Пәнаралық байланыс: Әдебиет Сабақтың барысы : а) Ұйымдастыру кезеңі : Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу.Оқушылардың зейінін сабаққа аудару. ә) үй тапсырмасын пысықтау: Үйге берілген тапсырманы тексеремін. Кеспе қағаздарды үлестіріп жауап талап етемін. семшенің қандай ерекшелігі бар? Есімше мен көсемшенің ұқсастығы мен айырмашылығы қандай? Көсемшенің жіктелуіндегі ерекшелік неде? Б) Жаңа сабақты түсіндіру. Тұйық етістік – етістіктің ерекше түрі.Мағынасы жағынан ол қимылдың,іс-әрекеттің атын білдіреді де,шақпен де,жақпен де,байланысты болмайды Сөйтіп,тұйық етістік қимылдың, іс-әрекеттің атауы ретінде қолданылады да,жақтық мағынаны да білдірмейді. Тұйық етістік етістіктің негізгі және туынды түбіріне,етіс және болымсыз етістік тұлғаларына –у жұрнағы жалғану арқылы жасалады. Мысалы: сұра-у, жүр-у, бар-у. Тұйық етістіктердің кейбірі белгілі заттың,көбіне қимылдың атын білдіріп,зат есім болып кеткен. Тілімізде көскеу,( отты, шоқты көсейтін темір),сабау(жүнді сабайтын шыбық),егеу(темірді егейтін құрал)сияқты зат есімдер тұйық етістіктен жасалған. Тұйық етістік тікелей септеле де,тәуелдене де алады, бірақ жіктелмейді.
1.Отанды сүю от басынан басталады. 2. Аяққа кісен салуға болар, Тілге кісен салынбас. 3. Жақсының қасиеті-жарастыру, Жаманның қасиеті- таластыру Білімді бекіту: Оқушылардың түсінбеген сұрақтарына жауап беремін.Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын 1.Тұйық етістік дегеніміз не? 2.Көсемше қандай жұрнақтар арқылы жасалады? Бағалау : Оқушылардың ынтасына қарай білімдері бағаланады. Үйге тапсырма : Жалғау,Көсеу,Құрсау,Оқу,Басу,Жабу етістіктеріне сөйлем құрап келуге беремін. Пәні: қазақ тілі Сыныбы: 7-сынып Сабақтың тақырыбы : Тұйық етістіктің емлесі Сабақтың мақсаты: . а) Тұйық етістіктің –у жұрнағының жалғану ерекшеліктері: бірде дауысты,бірде дауыссыз болуы –у жұрнағының түбірдегі дыбыстарды өзгертуін түсіндіру. ә) Оқушылардың шығармашылықпен жұмыс істеуіне ықпал ету. Ойлау шеберлігін,сөйлеу мәдениетін арттыру. б) Оқушылардың білімін бақылау арқылы сауаттылыққа баулу. Сабақтың түрі : қайталау Сабақтың әдісі : тіл дамыту Сабақтың көрнекілігі : плакат, кеспе қағаздар Халықтық педагогика Орынсыз ашу – от шашу элементтерін қолдану : Пәнаралық байланыс : әдебиет Сабақтың барысы : а) Ұйымдастыру кезеңі: Оқушылармен амандасу, түгелдеу,оқу құралдарын тексеру. Сыныптың тазалығына назар аудару ә) Үй тапсырмасын пысықтау. а) Тұйық етістіктің –д жұрнағының жалғану ерекшеліктері : бірде дауысты,бірде дауыссыз болуы –у жұрнағы Үйге берілген жаттығуды тексеремін. Өткен сабақтарды қалай меңгергенін білу үшін оқушыларға кеспе қағаздар үлестіріп,жауап талап етемін. 1.Сабақты етістік пен салт етістіктің мағыналық ерекшеліктері неде? 2.Етіс нені білдіреді? 3. Етістің қандай түрлері бар және олар қалай жасалады? 5. Көсемшенің қай түрі жіктелмейді ? 4.Бір түбірге бірнеше етіс жұрнағы қалай жалғанады ? 6. Не себепті көсемше етістіктің еоекше түрі деп аталады ?
1. Дауыссыз дыбыстарға біткенетістіктерге тұйық етістіктің –у жұрнағы дауысты болып жалғанады : бар-у, қайт-у, көр-у,кел-у.Дауысты дыбыстарға біткен етістіктерге тұйық етістіктің –у жұрнағы дауыссыз болып жалғанады : ойна-у, сөйле-у, барма-у, келме-у. 2. Дауысты ы,і, дыбыстарына біткен етістіктерге тұйық етістіктің –у жұрнағы жалғанғанда,түбірдің соңындағы ы,і, дыбыстары жазылмай, у дыбысының құрамына еніп кетеді де,ол,(у) дауысты дыбыс болып есептеледі.
3. Қатаң п,к,қ дыбыстарына біткен етістіктерге тұйық етістіктің –у жұрнағы жалғанғанда, түбір соңындағы п дыбысы б-ға қ,к дыбыстары ғ,г дыбыстарына айналады. Мысалы : тап+у=табу, үк+у=үгу, ақ+у=ағу. Тақтамен жұмыс : 213-жаттығу. Тұйық етістіктерді тауып,олардың қандай септіктерде тұрғанын ажыратыңдар. Үлгі : ұнауымен – ұнау –тұйық етістік, -ы- тәуелдік жалғауы, -мен- көмектес септігінің жалғауы. Сөз-ұлы құдірет,ұлылығы - сөзбен адамдарды табыстыруға болады ? Тіл мен ойлау еңбектің жемісі Ана тілін құрметтемеу – анаңды да сыйламау деген сөз. Білімді бекіту : Оқушылардың түсінбеген сұрақтарына жауап беремін. Бағалау : Оқушылардың сабаққа жақсы қатысып отырғандарына қарай білімдері бағаланады. Үйге тапсырма : 264-жаттығу. Пәні: қазақ тілі Сыныбы: 7-сынып Сабақтың тақырыбы : Етістікке байланысты жаттығу жұмыстары Сабақтың мақсаты : а) Етістікті қайталай отырып,сатылый кешенді талдау арқылы етістіктің мағыналық түрлерімен жұмыс істеу. ә) Сатылай кешенді талдаудың сызбасын негізге ала отырып,етістіктің құрамын,тұлғасын,құрылысын талдауға баулу ;шешен сөйлеуге мақал – мәтелдің оқушы тілінде қолдныс аясын кеңейту. б) Өз ойын дұрыс айта білу негізінде әдемі өйлеуге баулу,адамгершілік тәрбиесін бойына сіңіру. Сабақтың түрі : Қайталау Сабақтың әдісі : сұрақ-жауап Сабақтың көрнекілігі : плакат,кеспе қағаздар Пәнаралық байланыс : әдебиет Сабақтың барысы : а) Ұйымдастыру кезеңі : Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын тексеру.Оқушылардың зейінін сабаққа аудару. ә) Үй тапсырмасын пысықтау : Үйге берілген тапсырманы тексеремін. Кеспе қағаздарды үлестіріп жауап талап етемін. 1.Етістік нені білдіреді ? 2.Етістік қандай сұрақтарға жауап береді ? 3.Етістік құрамына қарай қалай бөлінеді ? 4.Туынды етістіктер қалай жасалады ? б) Жаңа сабақты түсіндіру : Етістік – заттың қимылын,іс-әрекетін білдіретін сөз табы. Етістік не істеді ? не қылды ? қайтті деген сұрақтарға жауап береді. Кітаппен жұмыс : 214-жаттығу. Етістіктерді тауып,олардың нешінші жақта қалай жіктеліп тұрғанын айтыңдар. Топпен жұмыс : Оқушыларға мақал-мәтелдер айтқызып,етістікті тапқызып,талдатамын. 1.Кісі елінде күркірегенше Өз еліңде дүркіре 2.Өз үйім - өлең төсегім. 3. Отанға опасыздық еткенің- Өз түбіңе жеткенің 4. Ер қанаты - өнер. 5.Баланың бас ұстазы – ата-анасы. жүктеу/скачать 4,89 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||