САБАҚ: биология.
Зәр шығару жүйесінің құрылысы мен қызметі
|
Мектеп: Көкшетау қаласы, (қазақ тілінде оқытылатын) дарынды балаларға арналған №3 облыстық мамандандырылған мектеп –интернаты
|
Күні: 3.04.2017
|
Мұғалімнің есімі: Маженова Арайлым Айдарбековна
|
СЫНЫП: 8
|
Қатысқандар саны:18
|
Қатыспағандар саны:-
|
Сабақ негізделген оқу мақсаты (мақсаттары)
|
1.Зәр шығару жүйелері мүшелерінің құрылысы мен қызметін туралы ақпарат алады.
2. Бірінші және екінші реттік зәр құрамын салыстыра алады.
|
Сабақ мақсаттары
|
Барлық оқушылар:
Зәр шығару жүйелері мүшелерін айта алады, бүйректің қызыметін сипаттай алады.
|
Оқушылардың басым бөлігі:
Адам ағзасындағы зат алмасу өнімдерін сыртқа шығарудағы маңызын айта алады.
бірінші және екінші реттік зәр құрамын салыстыра алады
|
Кейбір оқушылар:
Зәр шығару мүшелерінің адам ағзасындағы басқа да мүшелермен байланыстырды.
|
Тілдік мақсат
|
Оқушылар:
Оқушыларды өздігінен жұмыс істеуге дағдыландыру.
Сыни тұрғысынан ойлауды дамыту.
Оқушыларды танымдық іс-әрекетінің мақсатын анықтауға дағдыландыру.
|
Негізгі сөздер мен тіркестер: Бүйрек. Несепағар. Қуық. Бүйрек веналары. Бүйрек артериялары. Пирамидалар. Зәр шығарылуы. Капиляр шумағы. Зәр түзілуі. Бүйрек капсуласы.
|
Сыныптағы диалог/жазылым үшін пайдалы тілдік бірліктер:
"Сиқырлы сандық". Денгейлік тасырмалар.
А
1.Зәр шығару мүшелерін ата.
2.Адамның бүйрегі қайда орналасқан, салмағы қанша, пішіні қандай?
В
1. Бүйрек арқылы бір тәулікте қанша қан ағады?
2. Қуық қандай қызмет атқарады? Сыйымдылығы қанша?
С
1. Бүйректі қанмен қамтамасыз етудің қандай маңызы бар?
2. Зәр түзілу кезінде бүйрек үлкен жұмыс атқарып, көп энергия жұмсайды. Мұны қалай дәлелдеуге болады.
|
Талқылауға арналған тармақтар:
3 топқа бөліну арқылы мәтінді ортаға салып талқылайды.
1 топ. Бүйректің құрылысы мен қызметі
2 топ. Зәр шығару жүйесіне кіретін мүшелер зәрдің түзілуі; шығарылуы
3топ. Зәрдің ыдырау өнімдері
|
кесте толтыу дәптерге жазады, флипчар толтырады, сематикалық карта толтырады, Деңгейлік тапсырмалар ауызша
|
Алдыңғы оқу
|
Энергия және зат алмасу тақырыбында
|
Жоспар
|
Жоспарлан-ған уақыт
|
Жоспарланған жаттығулар (төменде жоспарланған жаттығулармен қатар, ескертпелерді жазыңыз)
|
Ресурстар
|
Басталуы
|
Кіріспе.
Ұйымдастыру кезеңі
Оқушылармен амандасу
Психологиялық ахуалын қалыптастыру
Мазайка құрастыру арқылы топқа бөлінеді
1. Көпір орнату
Оқушыларға сұрақ қоя отырып жаңа тақырыпты ашады
1. Адам ағсасындағы ақырғы өнімдерін және кейбір заттардың артық мөлшерін сыртқа шығаратын қандай мүшелерді атауға болады?
|
Жұмыс дәптері,
слайд
|
Ортасы
|
Жаңа сабақтың тақырыбы:
Зәр шығару жүйесінің құрылысы мен қызметі
Әр топ өздеріне берілген тақырыптық тапсырмаларды постер құра отырып қорғайды.
1 тапсырма
2. Топтық. АКТ. СТО. ЖИКСО. Көшбасшылық.
АКТ әдісі кезінде оқушылар электрондық оқулықтағы мәтінді тыңдайды ұжым болып.
ЖИКСО әдісі арқылы берілген мәтінді бөліп беріп 4 оқушыдан тұратын жаңа топ құрып, бірлесіп талқылап жұмыс істейді. Оқушылар бастапқы топтарына үй жұмысына қайтып оралады.
3 топқа берілген мәтін бойынша тапсырма бөліп беріледі және тыңдалым кезіндегі қосымша материалдарды байланыстыра отырып постер қорғайды.
1 топ. Бүйректің құрылысы мен қызметі
2 топ. Зәр шығару жүйесіне кіретін мүшелер зәрдің түзілуі; шығарылуы
3топ. Зәрдің ыдырау өнімдері
Зәр шығару жүйесінің құрылысы мен қызметі
Зәр шығару жүйесінің құрылысы мен қызметі
Бүйректің құрылысы өте күрделі.
Нефронның
Бүйректің қызметі. Несепағардың құрылысы.
Қуықтың құрылысы.
Бағдаршам арқылы бағалау
Қызыл түс - мазмұны ашылған
Сары түс - безендірулері
Жасыл түс- ұқыпты
|
Флипчарт,
түрлі - түсті қаламсаптар. слайд, суреттер плакаттагы, үлестірмелі тапсырмалар
|
|
2 тапсырма
3. Диалог әдісі. Топтық.
Әр топқа бірдей денгейлік тапсырмаларды беремін қайсы топ бірінші және толық орындаған болса ол топ жұлдызша беріледі, А мен В денгейін орындаса төрт бұрыш беріледі. А денгейін орындаған топ үш бұрышпен бағаланады
А
1.Зәр шығару мүшелерін ата.
/бүйрек, несепағар, қуық, зәр шығару өзегі/.
2.Адамның бүйрегі қайда орналасқан, салмағы қанша, пішіні қандай?
/бүйрек құрсақ қуысында орналасқан, салмағы 150 г, үрмебұршақ пішінді жұп мүше/.
В
1. Бүйрек арқылы бір тәулікте қанша қан ағады? /Бүйректен тәулігіне1500 – 1700 л қан өтеді. Яғни әр 5 минут сайын ағзадағы қан бүйрек арқылы өтеді/.
2. Қуық қандай қызмет атқарады? Сыйымдылығы қанша?
/ Құрамында зиянды заттары бар су бүйрек астауына, несепағар арқылы қуыққа жиналады. Қуықтың сыйымдылығы 400-500 мл.болады/.
С.
1. Бүйректі қанмен қамтамасыз етудің қандай маңызы бар?
2. Зәр түзілу кезінде бүйрек үлкен жұмыс атқарып, көп энергия жұмсайды. Мұны қалай дәлелдеуге болады.
Бағалау парағы арқылы. Қызыл түс А; жасыл түс В; көк түс С;
Мұғалімнің бағалауы: Жұлдызша, төрт бұрышты, үш бұрышты
|
Жұмыс дәптері,
Сандық ішіндегі
үлестірмелі тапсырмалар, бағалау парағы
Слайд.
|
|
3тапсырма. Топтық.
Әр топқа тапсырма беріледі жауаптарымен бірге.
Берілген тапсырманы әр топ жауаптарымен байланыстыра отырып желіммен жабыстырады.
1 топ
Бірінші және екінші реттік зәр құрамын салыстыра отырып кесте толтырады.
Зәр түзілу кезеңдері
|
Құбылыстар
|
Кайда түзіледі
|
Құрамы
|
1 реттікзәр
|
фильтрация
|
нефрон капсуларында
|
Су, глюкоза, натрий, хлор, сульфаттармагний, зәр .
|
2 реттікзәр
|
кері фильтрация
|
Нефронның иірім
өзекшелерінде
|
Су,натрий, хлор, зәр, зәр қышқылы
|
2 топ.
Сұрақ жауап арқылы сәйкестендіру
1.Қандай мүшелер арқылы зат алмасудың соңғы өнімдерін шығарады?(Бүйрек)
2.Зәр шығару қандай мүшелерден тұрады?(Бүйрек, зәрағар,қуық)
3.Зәр қайда жинақталады?(Қуықта )
4.Бүйректе түзілетін сұйықтық?(Зәр )
5.Бүйректің негізгі құрылымдылық қызмет атқаратын мүшесі?(Нефрон)
6.Үрмебұршақ тәрізді жұп мүше.(Бүрек)
7.Зәр не арқылы шығарылады?(Зәр өзегі)
8.Бүйрек сырты қандай затпен қапталған?(Қоңырқай қыртысты қабатынан)
3 топ
Кесте толтыру
Зәр шығару мүшелері
|
бүйрек, несепағар, қуық, және зәр шығару өзегі.
|
Бүйрек венасы
|
қанды бүйректен алып шығады
|
Бүйрек үсті бездері
|
ішкі секреция бездеріне жатады
|
Бүйрек артериясынан тарайтын
|
ұсақ қан тамырлары - артериолалар бір бірден капсулаларға енеді
|
Зәр түзілудің екінші кезеңі
|
капилляр торымен қоршалған бүйрек өзекшелерінде жүреді.
|
Бүйрек
|
-үрмебұршақ пішінді жұп мүше
|
Бүйрек арқылы
|
Тәулігне 1500-1700лқан ағып шығады
|
Бағалау парағы бойынша балдық бағалау:
Бағалау парағы арқылы. Қызыл түс А; жасыл түс В; көк түс С;
Мұғалімнің бағалауы: Жұлдызша, төрт бұрышты, үш бұрышты
|
Жұмыс дәптері,
бағалау парағы
Слайд.
|
Аяқталуы
|
4 тапсырма
Жеке.
Сематикалық карта
Атауы
|
150г.
|
тұз
|
Қоңыр түс
|
Атауы
|
Глю
коза
|
Зәр қыш
қылы
|
Сульфат
магни
|
Атауы
|
Қсымын реттейді
|
Тәулігіне 1700- 1800 қан ағып кетеді
|
сүзгіш
|
Бүйрек
|
+
|
|
+
|
1 рет.
кезең
|
+
|
|
+
|
Зәрдің түзілуі, шыға-рылуы
|
|
+
|
|
Зәрдің ыдырау өнімдері
|
|
+
|
|
2 рет.
кезең
|
|
+
|
|
Бүйрек.қызыметі
|
+
|
|
+
|
Бағалау парағы бойынша балдық бағалау:
9 балл -"5";
8 балл -"4";
7 балл - "3"
Кері байланыс:
Мен не білдім +
|
Мен үшін жаңалық -
|
Қызықты
|
|
|
|
|
Жұмыс дәптері,
үлестірмелі тапсырмалар, бағалау парағы
Слайд.
|
Үйге тапсырма: Зәр шығару жүйесінің құрылысы мен қызметі. Сұрақтар құрастырып келу.
Қосымша ақпарат: 1. Биология, 8 сынып оқулығы –Е. Очкур Л. Аманжолова Р.Жұмабаева Алматы «Мектеп» 2016.
2. «Биолог анықтамалығы» №4, 2015ж, №2 2007 ж.
3. Электрондық кітап.
|
Саралау –Сіз қосымша көмек көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Сіз қабілеті жоғары оқушыларға тапсырманы күрделендіруді қалай жоспарлайсыз?
|
Бағалау - Оқушылардың үйренгенін тексеруді қалай жоспарлайсыз?
|
Пәнаралық байланыс
Қауіпсіздік және еңбекті қорғау ережелері
АКТ-мен байланыс
Құндылықтардағы байланыс
|
Оқушыларға сұрақ қоя отырып көпір орнату. Сонымен қатар диалог құрамын.
Қабылеті жоғары оқушыларға деңгейлік тапсырмалар құрастырамын.
|
Оқушыларға бағалау парағын бере отырып шынайы бағалағанын көрдім.
Бағалау парағында топтық бағалау кезінде оқушылармен бірлесіп жүргізілді.
Бағалау парағында соңында мұғалімнің бағалауы тұрды.
|
Пән аралық байланыс медицинамен, химиямен байланысты болды.
АКТ - мен байланыс болды. Онда электрондық оқулықты және слайдты қолдандым.
|
Рефлексия
Сабақ /оқу мақсаттары шынайы ма?
Бүгін оқушылар не білді?
Сыныптағы ахуал қандай болды?
Мен жоспарлаған саралау шаралары тиімді болды ма?
Мен берілген уақыт ішінде үлгердім бе? Мен өз жоспарыма қандай түзетулер енгіздім және неліктен?
|
Төмендегі бос ұяшыққа сабақ туралы өз пікіріңізді жазыңыз. Сол ұяшықтағы Сіздің сабағыңыздың тақырыбына сәйкес келетін сұрақтарға жауап беріңіз.
|
|
САБАҚ: биология.
Зәр шығару мүшелерінің аурулары және олардың алдын алу
|
Мектеп: Көкшетау қаласы, (қазақ тілінде оқытылатын) дарынды балаларға арналған №3 облыстық мамандандырылған мектеп –интернаты
|
Күні: 5.04.2017
|
Мұғалімнің есімі: Маженова Арайлым Айдарбековна
|
СЫНЫП: 8
|
Қатысқандар саны:
|
Қатыспағандар саны:
|
Сабақ негізделген оқу мақсаты (мақсаттары)
|
1. Зәр шығару мүшелерінің ауруларының түрлерімен мәтінді оқу арқылы өз пікірлерін айта алады.
2. Бүйрек ауруларының себептерін анықтайды және оған талдау жасайды.
|
Сабақ мақсаттары
|
Барлық оқушылар:
Бүйрек жұмысына ішімдіктің әсері қандай екенін біледі.
Бүйрек аурулары қалай пайда болатындығын біледі.
|
Оқушылардың басым бөлігі:
Бүйрек ауруларының түрлерін біледі
|
Кейбір оқушылар:
Неліктен бүйрек бүрісіп, зәрдің бөлінуі тоқтайтындығын біледі.
Қандай несеп нәр мөлшерінің шектен тыс көбейіп кету себебі?
Ағзада зәр түзілудің баяулау себебі неліктен болатындығын біледі
Неліктен өте ащы, өте тұзды тағамдарды пайдалануға болмайды?
|
Тілдік мақсат
|
Оқушылар:
Оқушыларды өздігінен жұмыс істеуге дағдыландыру.
Сыни тұрғысынан ойлауды дамыту.
Оқушыларды танымдық іс-әрекетінің мақсатын анықтауға дағдыландыру.
|
Негізгі сөздер мен тіркестер: Уремия (зәрліқан). Нефрит.
Бүйрек тасы(уролитаз). Қуықтың қабынуы(цистит) . Энурез (шыжың).Уролог. Гемодиализатор.
|
Сыныптағы диалог/жазылым үшін пайдалы тілдік бірліктер:
Неліктен бүйрек бүрісіп, зәрдің бөлінуі тоқтайды?
Қанда несепнәр мөлшерінің шектен тыс көбейіп кету себебі?
Ағзада зәр түзілудің баяулау себебі неде?
Неліктен өте ащы, өте тұзды тағамдарды пайдалануға болмайды?
Ренин ауруының туу себебі?
Уролитаз ауруының туу себебі неде?
|
Талқылауға арналған тармақтар:
Бүйрек аурулары:
○ Уремия (зәрліқан) – қанда несепнәр мөлшері шектен тыс көбейеді
○ Нефрит – бүйрек қабынуы, бактериялар тудырады, зәр түзілу баяулайды
○ Бүйрек тасы(уролитаз) – зәр құрамындағы қатты заттар зәр жолында қатайып, тасқа айналады (зәр қышқылы, кальций фосфаты)
○ Қуықтың қабынуы(цистит) – қуыққа салқын тигеннен зәр тоқтамайды.
○ Энурез (шыжың) – түнде зәр тоқтамау. Бадамша бездерінің жұлын қызметінің бұзылуынан болады.
○ Уролог – бүйрек ауруын емдейтін дәрігер.
○ Гемодиализатор – жасанды бүйрек аспабы.
|
Карусель әдісі арқылы.Сұрақ - жауап венн диаграммассын дәптерге жазады, флипчар толтырады
|
|
Алдыңғы оқу
|
Зәр шығару жүйесінің құрылысы мен қызметі
|
Жоспар
|
Жоспарлан-ған уақыт
|
Жоспарланған жаттығулар (төменде жоспарланған жаттығулармен қатар, ескертпелерді жазыңыз)
|
Ресурстар
|
Басталуы
|
Кіріспе.
Ұйымдастыру кезеңі
Оқушылармен амандасу
Психологиялық ахуалын қалыптастыруды
Суреттерді құрастыру арқылы топқа бөлінеді
1. Диалогты әдіс:
1. (Карусель) сұрақ жауап арқылы
2. Иә және жоқ кестесін толтыру
1. бірін бірі бағалау.
2. Балдық баға арқылы бірін - бірі бағалау.
|
Жұмыс дәптері,
слайд
|
Ортасы
|
Жаңа сабақтың тақырыбы:
Зәр шығару мүшелерінің аурулары және олардың алдын алу
СТО.
2. Топтық.
3 топқа бөліну арқылы мәтінді берілген
сұрақтарды аша отырып, постер қорғайды:
1 топ
Бүйрек жұмысына ішімдіктің әсері қандай?
Бүйрек аурулары қалай пайда болады?
2 топ
Бүйрек гигиенасы дегеніміз не?
Бүйректің адам ағзасындағы маңызы қандай?
3 топ
Бүйрек ауруларының қандай түрін білесіңдер?
Зәрдің құрамын қандай заттар құрайды?
Бағалау 2 жұлдыз бір тілек
|
Флипчарт,
түрлі - түсті қаламсаптар. слайд, суреттер плакаттагы, үлестірмелі тапсырмалар
|
|
3.СТО
1. Терминдермен жұмыс
Салыстыру
Айырмашылығы неде?
Бағалау: Үш шапалақ
|
Жұмыс дәптері,
үлестірмелі тапсырмалар бағалау парағы
Слайд.
|
Аяқталуы
|
|
