Сабақ І. Әлем тілдерінің жіктелімі (классификациясы)
Сөзтаным (просодология) проблемасы
жүктеу/скачать 73,67 Kb.
|
Қазіргі қазақ тілінің фонетикасы және қазақ жазуының тарихы, СУЛЕЙМЕНОВА А. (КОК 201дв)
- Бұл бет үшін навигация:
- 2 практикалық сабақ
| 4.Сөзтаным (просодология) проблемасы
Жауап: Сөзтаным (просодология) дегеніміз - дыбыстың айтылу ерекшеліктерін, дыбыс күшін, күшін / қарқындылығын, ұзақтығын, ұмтылысын, глоттализациясын, палатализациясын, дауыстыға дауысты дыбыстың үндестік түрін және дыбыстың негізгі артикуляциясына қосымша басқа белгілерді зерттейтін бөлімі. Просодия элементтері сөйлеу ағынында сөйлеу сегменттерінің барлық деңгейлерінде (буында, сөзде, синтагмада, фразада және т.б.), мағыналы рөл атқара отырып жүзеге асырылады. Прозодия аясында супер сегменттік бірліктердің сипаттамаларын қабылдаудың субъективті деңгейі де (биіктігі, күші, дауыстылығы, ұзақтығы) және олардың физикалық аспектілері (жиілігі, қарқындылығы, уақыты) зерттеледі. Просодикалық элементтер автономды жүйелерді құрайды, олардың ішіндегі ең маңыздылары тонологияның зерттеу объектісі болып табылатын силлабикалық тон; акцентология шеңберінде зерттелген ауызша стресс және фразалық интонация, оны зерттеуді интонация сияқты лингвистиканың бір саласы жүзеге асырады. Жалпы фонетикада кіші тіл бірліктерінің басын құрап, көлемді бірліктер құрастыратын лингвистикалық құбылысты (заңдылықты) просодика немесе сөзтаным деп аталады. Ол: - дыбыстардан буын құраса - буын просодикасы; - буындардан сөз құраса - сөз просодикасы; - сөздерден сөйлем құраса - сөйлем просодикасы болады. Мұнда тек сөз просодикасы - тілдік құбылыстың негізі болады. Өйткені тілдік дыбыстың жүйесінің құбылысы (фонология) сөз просодикасынан ғана танылады. Бұрын фонетикаға қатысты бірқатар зерттеулерде «просодия» термині «интонация» терминімен синоним болды - екі термин де суперсегменттік тілдік құралдардың функционалды жүйесін анықтады (кейде интонация құралдары тек функционалдық категориялар деңгейінде прозодикалық құралдар деп түсінуге болатын). Қазіргі шығармаларда интонация тек сөз тіркесі деңгейінде, ал просодия барлық тілдік бірліктер деңгейінде жүзеге асырылатын супер сегменттік құралдарды білдіреді. № 2 практикалық сабақ жүктеу/скачать 73,67 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|