Сабақ Жай бөлшектерді ортақ бөлімге келтіру

бөлімдері бірдей бөлшектерді қосу және азайтуды орындау;

5.1.2.18

бөлімдері әртүрлі бөлшектерді қосу және азайтуды орындау;

• 
  Бөлімдері бірдей бөлшектерді қосу және азайтуға,
  

• 
  Бөлшектерді қосу және азайтуды координаталық сәуледе кескіндейді, құрылымын түсіндіреді.
  

• 
  Тақырып бойынша мысал келтіреді, оны шешеді, өз сөзімен баяндайды, қорытынды жасайды.
  

• 
  Бөлшек сандармен, дұрыс бөлшекпен, бұрыс бөлшекпен, натурал сандармен қосу және азайту амалдарын орындау барысын өз сөзімен баяндай алады.
  

• 
  Бөлшек сандар, дұрыс бөлшек, бұрыс бөлшек, натурал сандар, координаталық сәуле.
  

• 
  Жай бөлшектерге амалдар қолдануды талқылау.
  

• 
  Жай бөлшектерге қандай амалдарды қолданғанда ортақ бөлімге келтіру керек?
  
• 
  Ортақ бөлімге келтіру үшін қандай әрекет жасаймыз?
  
• 
  Толықтауыш көбейткішті қалай табамыз?
  
• 
  Жай бөлшектерді қосу мен азайтуда толықтауыш көбейткішті табу мен шектелеміз бе?
  
• 
  
  

• 
  Ережелер, есептер шығару: №980-982, №992-997, №1005.
  

(меңгерген дағдылар)

... минут

... минут

... минут

Мұғалім жалпы сабақ барысына, оқушылардың жұмыстарына талдау жасайды, жұмыс орыны жинастырылады.

натурал саннан жай бөлшекті азайтуды орындау;

5.1.2.20

аралас сандарды қосу және азайтуды орындау

оқушыларды аралас сандарды қосуға қатысты ережелерін пайдалана отырып, есептер шығаруда алған білімдерін көрсету.

. Ойын нақты жеткізе алады;

-Өзін-өзі реттейді;

3-бөлім бойынша өткен материалдарды өмірлік жағдаяттарда еркін қолдана алады.

Мақал-мәтел, жұмбақ шешсең үш тілде

Осы ойынның сізге деген сыйы бар.

1. Бір тал кессең, ........... тал ек /он , десять, ten/

2. Жігіт бір сырлы, ..............қырлы . /сегіз, восемь, eight/

3. Ер бір рет өледі, қорқақ........рет өледі. / мың, тысяча, one thousand /

4. Ел іші - ......... бесік. /алтын, золото, gold/

5. Сыйлап берген ....................да тәтті. /су, вода, water /

6. Өшпейтін өмір жоқ, сынбайтын..............жоқ. /темір, железо, iron /

7. Қызға ............ үйден тыю. /қырық, сорок, fourty/

8. ...........қайнауда шынығады, батыр майданда шынығады. /болат,сталь, steel/

9. « Жіпке ілдім мен өзім,

Кіп-кішкентай күн көзін» /шам, лампочка, Iamp/

10. 
    «Өзі затты құрайды,
    

. Бүтін және бөлшек бөлігі бар сан аралас сан деп аталады.

1-мысал:

Натурал сан мен аралас санды қосқанда, натурал сан мен аралас санның бүтін бөлігі қосылып, қосындыға аралас санның бөлшек бөлігі тіркеліп жазылады.

Қосылғыштардың бөлшек бөліктерін ең кіші ортақ бөлімге келтіреміз: ЕКОЕ (8, 12)=24;

Демек, аралас сандарды қосу үшін:

3-мысал:

Дұрыс бөлшек пен аралас санды қосуды қарастырайық.

4-мысал:

Дұрыс бөлшек пен аралас санның қосындысы аралас сан болады. Оның бүтін бөлігі берілген аралас санның бүтін бөлігіне тең де, бөлшек бөлігі берілген дұрыс бөлшек пен аралас санның бөлшек бөлігінің қосындысына тең.

Оқулық

1.8.1; 

1.8.3.

Қосымша тапсырма:1.7

Қ)Сабақты қортындылау мақсатында мұғалім оқушылармен кері байланыс орнатады.Оқушылар сабақ барысында нені білгенін, қалай жұмыс істегенін ,не қызықты әрі жеңіл болғанын, не киындық туғызғаны туралы ой-пікірлерін білдіре алады.

2.Жүргізген жұмыс түрлері қаншалықты тиімді болды?

Ең жақсы өткен екі нәрсе?

1.

2.

Қандай екі нәрсе сабақты жақсартар еді?

2.

натурал саннан жай бөлшекті азайтуды орындау;

5.1.2.20

аралас сандарды қосу және азайтуды орындау

Топта жұмыс істеу арқылы ізденеді, біледі, түсінеді және мәтінмен жұмыс істеу арқылы пәнге қызығушылығы артады

Тақырып ережесін жатқа біледі, оны қолданып есептер шығара алады

Оқушылардың құрал-жабдығының толық болуына назар аудару зейінін бір ортаға тоғыстыру.

Психологиялық тренинг: «Келдім, көрдім, жеңдім» тренингі.  Әр топтан 2 адамнан шығады. Мұғалім не затты айтса, соны тауып әкеледі. Мысалы: қалам,  өшіргіш, скотч. Кеш келген оқушы орнына отырады. Соңғы оқушы жеңеді.

Сонымен қоса толықтыруды қажет ететін тесті орындаймыз, жауабы тақтадан тексеріледі, бағалау парағына белгілеп қоямыз.

1. Бөлімдері бірдей бөлшектерді қосқанда, олардың ................... қосып , .................. етіп, ал ............ етіп, сол ......................... өзін қалдырамыз.

2. Бөлімдері әр түрлі бөлшектерді қосу үшін, оларды .................................. ......................келтіріп, ..................................................................... бөлшектерді қосу керек.

3. Бөлімдері бірдей аралас сандарды қосу үшін ........... бөлігін ............. бүтін бөлігіне, ал ............... бөлігін, ................ бөлігіне қосып, қосындысын .................................. түрінде жазамыз.

4. Бөлімдері бірдей бөлшектерді азайтқанда, азайғыштың ........................... азайтқыштың ................. азайтып, ............. етіп жазып, сол .................... өзін қалдыру керек.

5. Егер бөлімдері бірдей аралас сандарды азайтқанда азайғыш аралас санның ............... бөлігі, азайтқыш аралас санның ............. бөлігінен кіші болса, онда азайғыш аралас санды бөлшек бөлігі .......................... бөлшек болатын аралас санға айналдырып аралас сандарды азайтамыз. 
Үй тапсырмасын тексеру: 
1. Бөлімдері бірдей бөлшектер қалай қосылады? 
2. Бөлімдері әр түрлі бөлшектер қалай қосылады? 

Әр топ өздері отырған столдағы тапсырмаларды бірлесе отырып орындайды.

1. 
   Барлығын есіңе түсірсеңіз, берілген бөлшектерді қосыңыз:
   

Оқулық
Аудидиск:

1.4.1; 1.4.4;

№1Жұмыс дәптері

2.Жүргізген жұмыс түрлері қаншалықты тиімді болды?

Ең жақсы өткен екі нәрсе?

1.

2.

Қандай екі нәрсе сабақты жақсартар еді?

2.

натурал саннан жай бөлшекті азайтуды орындау;

5.1.2.20

аралас сандарды қосу және азайтуды орындау

Оқушыларға аралас сандарды азайту алгоритмін есептер шығаруда пайдалана білуге үйрету;

. Оқушылар тапсырма арқылы тақырыптың ұғымын біледі, түснеді және топпен жұмыс істеуге пайдаланады

Аралас сандарды азайтуды, натурал саннан аралас санды азайтуды, аралас саннан натурал санды азайтуды үйрету.

1) Үйге берілген есептерді тексеру;

2) Өткен материалды қайталау сұрақтары:

- Бөлімдері бірдей аралас сандар қалай азайтылады?

- Егер азайғыш аралас санның бөлшек бөлігі азайтқыш аралас санның бөлшек бөлігінен кем болса, азайту амалы қалай орындалады?

- Бөлімдері әр түрлі аралас сандарды азайту үшін, оның бөлшек бөлігін қалай түрлендіру керек?

- Натурал саннан аралас санды қалай азайтады?

- Бөлімдері бірдей аралас сандар қалай қосылады?

- Бөлімдері әр түрлі аралас сандар қалай қосылады?

- Натурал сандар мен аралас санның қосындысы неге тең?

1) Жай бөлшектерді салыстыр:

2) Амалды орында:

3) Бос орындарды толықтырып жаз:

• 
  Бөлімдері бірдей аралас сандарды азайту үшін :
  

бүтін бөліктерінің айырмасы мен бөлшек бөліктерінің айырмасының қосындысын аралас сан түрінде жазу керек.

Мысалы :

• 
  Бөлімдері әр түрлі аралас сандарды азайту үшін :
  

бөлімдері бірдей аралас сандарды азайту керек.

Мысалы :

Натурал саннан аралас санды азайту үшін натурал санды аралас сан түрінде жазу керек.

Аралас саннан натурал санды азайту.

Жауабы:

Жауабы:сағ.өлең жаттады.

Р=4·6=24см

Р=Р_кв. Р=2(a+b)=> 24=2=>12==b

т/к: b-?

Жауабы:

Оқулық

1.4.1; 1.4.4;

.

1-2 топ	3-4 топ
1.Бөлшектерді қосуды орындаңдар: а) 3 - 2, б) 4 - 2 2.Қосудың ауыстырымдылық және терімділік қасиеттерін пайдаланып, есептеңдер: а) 3 - 1+ 5 б) 2 - 1 + 4,	1.Бөлшектерді қосуды орындаңдар: а) 5 - 4 , б) 9 - 4 2.Қосудың ауыстырымдылық және терімділік қасиеттерін пайдаланып, есептеңдер: а) 2 - 1 б) 4 + 5 - 5

Сабақты бекіту кезеңі:

1. Аралас сандар қалай азайтылады?

2. Бөлшек пен аралас санның азайтындысы қалай табылады?

3. Натурал саннан аралас санды азайтуды түсіндіріңдер

2.Жүргізген жұмыс түрлері қаншалықты тиімді болды?

Ең жақсы өткен екі нәрсе?

1.

2.

Қандай екі нәрсе сабақты жақсартар еді?

2.

натурал саннан жай бөлшекті азайтуды орындау;

5.1.2.20

аралас сандарды қосу және азайтуды орындау

Есептер шығаруда оқушылардың ойлау қабілетін дамыйды, жылдам шешім қабылдауға дағдыланады

Аралас сандарды азайту туралы білімдерін тереңдету; білімін есептер шығаруда пайдалана білуге, түсінігін математика тілінде жүйелеп жеткізе білуге баулу

Тақырыптың мазмұнын жетік түсінеді

Ойлау, есте сақтау қабілеттерін, өз беттерімен жұмыстануды дамыту.

• 
  Аралас саннан аралас санды, натурал санды, бөлшекті және натурал саннан аралас санды азайта алады, түсінігін математика тілінде жүйелеп жеткізе біледі.
  

дайындау, оқу құралдарын алу

1) Бөлшектің негізгі қасиеті?

2) Бөлшекті қысқарту дегеніміз не?

3) Бөлімдері бірдей бөлшектер қалай қосылады?

4) Бөлімдері әр түрлі бөлшектерді қосу.

5) Бөлімдері бірдей аралас сандарды қосу ережесі.

6) Бөлімдері бірдей бөлшектерді азайту ережесі.

7) Бөлімдері әр түрлі бөлшектерді азайтуды түсіндір

Әр топ постерге қандай сандарды азайтып үйренгендерін жазады, бір оқушы

оқиды.



азайтуды үйрендік

1. Азайтуды орында:

6 - 3;

А) 3 Ә) 3 Б) 2 В) 3.

2. Азайтуды орында:

8 - 2;

А) 6 Ә) 6 Б) 6 В) 6 .

3. Азайтуды орында:

10 – 4;

А) 6 Ә) 6 Б) 6 В) 5 .

4. Азайтуды орында:

13 - 8;

А) 5 Ә) 5 Б) 13 В) 8 .

5. Азайтуды орында:

11-7;

А) 4 Ә) 3 Б) 4 В) 3 .

Оқулық
Аудидиск:

1.3.1; 1.3.2; 1.3.3;

№1Жұмыс дәптері

(Әр топ өз нөміріне сәйкес бөлімді тақтада жазады).

Жеке жұмыс: «Кім жылдам?» ойыны.

. Өрнектің мәнін табыңдар:

1. 
   8 -(7 -а), а=6;
   

№701.Жұлдызшалардың орындарына тиісті сандарды қойыңдар. Айырманы толықтырып есептеңдер:

      Сұрақ-жауап

      а) Аралас сан немесе бұрыш бөлшек;

      ә) Аралас санды бұрыс бөлшекке айналдыру немесе керісінше;

      б) Аралас сандар қалай азайтылады;

      в) Натурал саннан аралас санды азайту:

«Бағалай білейік» (оқушыларға таратылған стикерлерге өздерін бағалауға мүмкіндік беру. Баға қойылған стикерлерді, плакатқа өз есімдерінің жанына жапсыртып, неге ол бағаны қойғандығын анықтау)

2.Жүргізген жұмыс түрлері қаншалықты тиімді болды?

Ең жақсы өткен екі нәрсе?

1.

2.

Қандай екі нәрсе сабақты жақсартар еді?

2.

натурал саннан жай бөлшекті азайтуды орындау;

5.1.2.20

аралас сандарды қосу және азайтуды орындау

оқушылардың аралас сандарды қосу, азайтуды түсіндіру, тақырып бойынша есептер шығару арқылы білімдерін нығайту

Өзімен қатарлас баладан немесе жасы үлкен адамнан қажетті заттың бірін

сұрап ала алады.

• 
  Сабаққа қызығушылығы артып, өз ойын жүйелі түрде жеткізеді. Оқушылар сыни тұрғыдан ойлауға
  

оқушылар карточкадағы сұрақтарға толық жауап жазып, дәлелдеп шығады 

Оқулық

1.3.1; 1.3.2; 1.3.3;

Жұмыс дәптері

1. Бөлімдері бірдей бөлшектерді қосқанда, олардың ................... қосып , .................. етіп, ал ............ етіп, сол ......................... өзін қалдырамыз.

2. Бөлімдері әр түрлі бөлшектерді қосу үшін, оларды .................................. ......................келтіріп, ..................................................................... бөлшектерді қосу керек.

3. Бөлімдері бірдей аралас сандарды қосу үшін ........... бөлігін ............. бүтін бөлігіне, ал ............... бөлігін, ................ бөлігіне қосып, қосындысын .................................. түрінде жазамыз.

4. Бөлімдері бірдей бөлшектерді азайтқанда, азайғыштың ........................... азайтқыштың ................. азайтып, ............. етіп жазып, сол .................... өзін қалдыру керек.

5. Егер бөлімдері бірдей аралас сандарды азайтқанда азайғыш аралас санның ............... бөлігі, азайтқыш аралас санның ............. бөлігінен кіші болса, онда азайғыш аралас санды бөлшек бөлігі .......................... бөлшек болатын аралас санға айналдырып аралас сандарды азайтамыз.

2.Жүргізген жұмыс түрлері қаншалықты тиімді болды?

Ең жақсы өткен екі нәрсе?

1.

2.

Қандай екі нәрсе сабақты жақсартар еді?

2.

натурал саннан жай бөлшекті азайтуды орындау;

5.1.2.20

аралас сандарды қосу және азайтуды орындау

Ойлау, есте сақтау қабілеттерін арттыру, сөздік қорларын молайту, қызығушылығын, белсенділігін дамыту, сауатты жазуға баулу. :.

Қандай?сұрағына түс атауларын қолданып сұраққа дұрыс жауап бере алады.Қандайда бір заттың түсін атай алады.

Өтілген тақырып бойынша қайталау сұрақтарын қою:

А) Жай бөлшектерді бір біріне қалай қосамыз?

Б)Бұрыс бөлшек дегеніміз не?

В)Дұрыс бөлшек дегеніміз не?

Г)Бұрыс бөлшекті аралас санға қалай айналдырамыз?

+=+=

. Деңгейлік тапсырмаларды орындау. (Өзіндік жұмыс)

1) ; 2); 3)

1) 2) 3)

1) 2)Салыстыр:

және

)18+3 4).

.

Оқулық

Аудидиск:

Жұмыс дәптері

2/5+1/2 17/27; 15/19-6/19 1/30; 5/9+2/27 1 1/12; 1/5-1/6 9/10; 1/2+7/12 11/36;

3/4-4/9 9/19

1.Бір –бірімен жарысқан

Төрт аю, бір арыстан

Екі қой мен бір түлкі

Бәрі нешеу кім білді (8)

2. Жоқ өзінде баста, қас та, мойын да.

Ұзындығы жазулы тұр бойында (Сызғыш)

3. Төрт қойдың неше аяғы бар (16 аяғы бар)

4. Күн –күн сайын жыртылдық

Өміріміз бір жылдық (Күнтізбе)

2.Жүргізген жұмыс түрлері қаншалықты тиімді болды?

Ең жақсы өткен екі нәрсе?

1.

2.

Қандай екі нәрсе сабақты жақсартар еді?

2.

жай бөлшектерді, аралас сандарды көбейтуді орындау

Жай бөлшектерді көбейту ережесін есептеулерде қолдана білуге үйрету;

Оқушылар тақырыпты біледі, түснеді және шығармашылық қабілеттерін дамыту арқылы сөздік қорларын дамытуға пайдаланады

Басқа да түстер қатарын атай алады,оларды өмірлік жағдайатта еркін қолдана алады.

Ойын. Тақтада жазылып тұрған бөлшек дұрыс бөлшек болса, оқушылар барлығы отырады. Егер бұрыс бөлшек болса, барлығы тұрады. Аралас бөлшек айтылса, оқушылар қолдарын жоғарыға қарай көтереді.

дұрыс, бұрыс, бұрыс, аралас, дұрыс, аралас, дұрыс, бұрыс, аралас.

1. 
   Оқушылар сендер өткен сабақтарда жай бөлшектерге қандай амалдарды қолдануды үйрендіндер?(қосу және азайту)
   
2. 
   Тағы қандай амалдарды білесіндер?(көбейту, бөлу)
   

Бөлшекті бөлшекке көбейту үшін, олардың алымдарын көбейтіп, алым етіп, бөлімдерін көбейтіп, бөлім етіп жазу керек.                         Ережені әріптермен жазсақ:         *   =  ,

мұндағы а, с – натурал сандар немесе нөл саны,   b, d – натурал сандар.                                                                     ( Топтың әрбір мүшесі мысалдар көрсетеді)

Бөлшекті натурал санға көбейту үшін, бөлшектің алымын натурал санға көбейтіп, нәтижесін алым етіп, бөлімінің өзін қалдыру керек.

мұндағы n – натурал сан.                                       ( Топтың әрбір мүшесі мысалдар көрсетеді)

1 -2 топа	3-4 топ
1. Теңдік тура болатыдай жұлдызшаның орнына тиісті санды қойыңдар: А)	1. Теңдік тура болатыдай жұлдызшаның орнына тиісті санды қойыңдар: ә)
2. Есептеңдер : А)	2. Есептеңдер: ә)
3.Есептеңдер : А)	3.Есептеңдер: ә)
4 4.Есептеңдер : А)	4.Есептеңдер: ә)
5.Тіктөртбұрыштың ұзындығы см, ал ені 2 см , ауданын тап.	5. Тіктөртбұрыштың ұзындығы см , ал ені 4 см , ауданын тап.

Оқулық

1.4.1; 1.4.4;

1. 
   
   
2. 
   
   
3. 
   
   
4. 
   
   

А) Сұрақтар:

1. Бүгін қандай тақырып өттік? Жай бөлшектерді көбейту

2. Жай бөлшектерді көбейтудің неше түрімен таныс болдық? 3 түрімен Бөлшекті бөлшекке көбейту.Бөлшекті натурал санға көбейту