Сабақ Оқытушы: Махамбетова Р. Ж. Қостанай, 2015-2016 оқу жылы

Оқытушы: Махамбетова Р. Ж.

Қостанай, 2015-2016 оқу жылы

Өткізілетін күні:18.01. 2016 ж

Өткізілетін уақыты: 09 сағат 20 минут

Өткізілетін жері: №312 кабинеті

Қатысушылар:СКД-26 тобының студенттері.

Сабақтың тақырыбы: ДИНА НҮРПЕЙІСОВА

Ұлы күйшінің өмірі және шығармашылығымен танысу, ойларын еркін жеткізуге үйрету.

• Динаның өмірі мен шығармашылығы жайлы ақпарат алады, жаңа сөздермен танысады;

• Өз пікірлерін еркін, жүйелі жеткізе алады, ауызекі сөйлеу тілдерін дамытады;

• Бірлесіп жұмыс істеу арқылы ұйымдастырушылыққа, жауапкершілікке, бірін-бірі тыңдауға, сыйлауға және тұлғалық қабілеттерін дамытуға талпынады.

1. 
   Ұйымдастыру кезеңі
   

• 
  Күй атасы деп Құрманғазыны айтамыз. Құрманғазының сүйікті шәкірті кім? Бүгін сабағымыз кім туралы болмақ? Күй анасы деп кімді айтамыз?
  

Слайд-3

• 
  Динаның сүйікті немересіне арнап жазған «Әсемқоңыр» күйін тыңдайық.
  

• Күй деген не? (музыкалық шығарма)

• Күйді шығарушы кім? (адам, күйші)

• Кімнің күйі деп ойлайсыңдар? (Динаның)

• Қандай қазақ күйшілерін білесіңдер?(Құрманғазы, Дина, Ұзақ, Тәттімбет, Дәулеткерей)

• Күйдің мәтіні бар ма? (Жоқ)

• Күйдің әннен айырмашылығы қандай? (әнде мәтін бар, ал күйде мәтін жоқ)

Күй – қазақ халқының ұлттық өнері, күйшілер қуаныш пен қайғыны күй арқылы сөзсіз жеткізе білген.

Күйші - исполнитель кюя

Қарапайым - простой

Әйгілі - знаменитый

Баулу - воспитание

Жеткіз - донеси

Жеңімпаз- победитель

Слайд-7

В) Мәтінімен жұмыс.

Күй анасы- Дина .

Дина Нұрпейісова Батыс Қазақстан облысы, Жаңақала ауданына қарасты, Бекетайқұмы деген жерде қарапайым отбасында 1861 жылы дүниеге келген. Ол тоғыз жасынан Дәулеткерей, Мүсірәлі, Әлікей, Түркеш, Баламайсан сияқты күйшілердің күйлерін орындап «Домбырашы қыз» атанған. Әйгілі Құрманғазы Динаны өзі іздеп келіп, батасын берген. Дина тоғыз жасынан, он тоғыз жасына дейін қашан ұзатылғанша Құрманғазының баулуында болып, оның күйін шабыттана тартып, барлық жұртты таң қалдырады.

1888 жылы Құрманғазы Динаға: «Менің күйлерімді кейінгі ұрпаққа жеткіз», - деп өз домбырасын ұсынған. Дина ұстазының өсиетін орындады.

1937 жылы 75 жасында Дина Алматыға тұңғыш келіп, осы сапарында халық өнерпаздарының Бүкіл Қазақстандық байқауында бірінші орынға ие болады. 1944 жылы 83-жасында Орта Азия Республикаларының қатысқан жарысында да жеңімпаз атанады.

Дина Нұрпейісова 1955 жылы 94 жасында көз жұмды. Динаның шығармашылығы жайлы С.Бақбергенов 1963 жылы «Қайран шешем» атты романын жазды.

Динаның күйлері: «Ана бұйрығы», «Әсем қоңыр», «Байжұма», «Бозшолақ», «Бұлбұл», «Домалатпай», «Жеңіс», «Жігер», «Кербез», «Қосалқа», «Тойбастар», «Шынар» т.б.

Слайд-8

- мәтінді тізбектеп оқиды;

- топпен мәтінді аударады;

- топпен мәтін бойынша сұрақтар қойып, сол сұрақтарына жауап береді.

1. 
   Аспап. (домбыра, қобыз, т.б.)
   
2. 
   Домбыра. (қазақтың музыкалық аспабы, шанақ, перне, шек, тиек, құлақ)
   
3. 
   Күй. (музыка, мәтіні жоқ)
   
4. 
   Күйшілер (Құрманғазы, Дина, Ұзақ, Тәттімбет, Дәулеткерей, т.б.)
   

Динаның Балым деген құрбысы Төре руына тұрмысқа шығып, бір отырыста домбырада ойнайды. Ол кезде үйдің келіні домбырада ойнуға болмайды екен, сондықтан Балымның зайыбы оны қамшының астына алып, қатты ұрады. Содан керемет сұлу, дарынды домбырашы Балым соқыр болып қалады.

Міне, «Бұлбұл» күйін Дина өзінің Балым деген құрбысының қайғысына арнап шығарған екен.

Бейнефильм

Компьютер арқылы бейне материалды көрсету арқылы «Бұлбұл» күйін таңдау.

VIІІ. Бекіту.

Тест жұмыс арқылы сабақты бекіту.

Слайд-11

ТЕСТ
1. Домбырада ойнайтын адам:

А) әнші

Б) домбырашы

А) Роза

Б) Зина

А) Дәулекерейді

Ә) Тәттімбетті

Б) Құрманғазыны

А) он тоғыз

Ә) он сегіз

Б) он алты

А) 1837

Б) 1937

А) 1861 жылы, Қ. Сағырбаев

Ә) 1963 жылы, С. Бақбергенов

Б) 1965 жылы, М. Әуезов

А) Осы жылы Дина тұрмысқа шығады.

Ә) Осы жылы Дина сахнаға шығады.

Б) Осы жылы Дина күйші атанады.

А) «Менің күйлерімді басқа халыққы жеткіз»

Ә) «Менің күйлерімді кейінгі ұрпаққа жеткіз»

Б) «Менің күйлерімді кейінгі елдерге жеткіз»

А) сүйікті ұстазына

Ә) сүйікті құрбысына

Б) сүйікті немересіне

1. 
   Дина Нұрпейісованың өмір сүрген жылдары?
   

2. 
   Қай жылы Құрманғазы Динаға өсиет етіп домбырасын ұсынды?
   

3. 
   Дина неше жасында тұрмысқа шықты?
   

4. 
   Алматыға тұңғыш қай жылы келді?
   

5. 
   Қайжылы Орта Азия өнерпаздарының сайысына қатынасты?
   

6. 
   Дина жайлы С.Бақбергенов қай жылы роман жазды?