26-сабақ Оқу ісінің меңгерушісі: Шапиев Е.Р
Әдебиет
|
|
|
|
Сабақтың атауы
|
Шешендік сөз.
|
Сілтеме
|
Әдебиет оқулығының әдістемесі
|
Сабақтың жабдығы
|
Шешендік сөздер жинағы
|
Жалпы мақсаттар
Оқыту нәтижесі
|
Тарау тақырыбының мағынасын ашуға, шешендік сөзді ауыз әдебиетінің түрі ретінде еске түсіре отырып, асыл сөздерге мән беруге, идеясын ашуға мүмкіндік беру.Шешендік сөз бен шешен адам туралы түсініктерінің кеңеюіне, сөздің мазмұнындағы ерекшеліктерді байқауға жағдай туғызу. Тапсырмасы арқылы балаларды кез келген қиындықтан шыға білуге баулу.
Сөз және оның мағынасын жете түсініп, қолдана білуге, бейнелік арқылы, ойды көркемдеу үлгілерін байқату арқылы әсемдікке, әділеттілік пен жақсы қасиеттерді оқушының тандау таразысына салу, салыстыру, бағалау мүмкіндігін беру.
|
Топқа бөлу
|
І топ Мінездеу
ІІ топ Зерделеу
ІІІ топ Бейнелеу
|
Ынтымақтастық атмосферасы
|
Оқушылар шеңбер жасап тұрады. Мұғалім келесі оқушыға үлкен жүректі ұсынып тұрып,бүгінгі күніне сәттілік тілейді. Оқушылар бір-біріне жақсы тілек тілеп, сыныпта жақсы ахуал қалыптастырады.
|
Оқушылар мұғаліммен қосылып тақпақты айтады
|
Қызығушылықты ояту
|
Балалар, күнделікті өмірде біз өз ойымызды сөз арқылы жеткіземіз. Ал сөздер болады? (Интерактивті немесе жай тактаға топтау сызбасы түсіріледі )
Бұл тарауда казақ халқының ертедегі ата-бабаларымыздан бүгінгі күнге дейін жеткен асыл сөздерін оқып танысамыз.
Мынандай бір мәселе болып тұр. Мұқият тыңдаймыз. «Дастан мен Асан өзен жағасында кітап оқып отыр еді. Дастан кітапты жағадагы тас үстіне қоя бергенде, кітап суға түсіп кетті де, жоқ болды.
- Кітапты сен түсірдің, сен кінәлісің, - деп ашуланды Асан.
- «Кітапты алмай-ақ қояйық» дегенімде сен болмап едің, ендеше сен кінәлісің, - деді Дастан ренжіп.
Осы дауды қалай шешер едіңдер? Ескерту. Мұғалім бүгінгі сабақтың алдын ала дайындыгын жасау үшін бірнеше күн, тіпті апта бұрын балаларға билер киетін қалпақ жасауды тасырады. Бұл қалпақ үшін сайыс ұйымдастырылады. Шарты:
1. Қалпақ қалдық заттардан жасалуы керек. Яғни, қымбат мата, материалдар алдан жасауға болмайды.
2. Қалпақ маңдайына бидің аты жазылады. Мысалы, «Асан би». Оқушылардың төрелігін тыңдау.
|
Мағынаны тану
Мәтінді тізбектеп оқу
|
Ал он үш жастағы Балаби шешеннің осындай даулы мәселені калай шешкені сендерді қызықтыра ма? Онда шешендік сөзді: (1) іштей оқимыз (2) мазмұнын түсініп, әңгімелеуге дайындаламыз.
Оқушылар мәтінді оқып болған соң, мазмұнын әңгімелетуге де, әңгімелесуге де болады. Сіз қайсысын таңдайсыз:
Ойтолғау.
Бала би мен Сырымның шешендік сөздерінен кейін сабақтың басында айтқан кітап мәселесіндегі шешімдеріңді өзгертер ме едіңдер? Мүмкін кітаптың ағып кетуіне үшінші біреу кінәлі шығар? (Оқушыларға ойлануға мұрсат беру. Егер үшінші біреу - жел немесе тас кінәлі болса.
Қазақ халкы осындай асыл сөздерге кұлак түріп, жаттап алып, ауызша таратқандықтан, бұл сөздер ауыз әдебиетіне жатады.
Сабақ басындағы «Сөз» топтамасына қайта оралып, асыл сөздің құнына қорытынды ой айтылуы керек. (Яғни, сөз-асыл, ойлы, жұмбақ, терең ойлы біз ойлағаннан да қиын).
Шешендердің сөздерінен үйге жаттауға тапсырма беруге болады.
Оқулыктағы сұрақтар мен тапсырмаларды мұғалім өз жоспарлауына қарай қолданады.
|
Сергіту сәті
|
Сергіту сәті «Көңілді қалпақ» ойыны
Күнде аспанға қараймыз,
Қайтқан құсты санаймыз.
Үшбұрыш боп тырналар,
Көк жүзінде сырғанар.
8)Боран соғар оң жақтан,
Боран соғар сол жақтан
Қар лақтырып ойнасақ,
Суық өтер қолғаптан.
|
Оқушылар денелерін жатықтырады
|
Үй тапсырмасы
|
Мазмұндау
|
Күнделіктеріне жазады
|
Бағалау
|
Бағалау парақшаларын тарату
|
Парақшаларды толтырады
|
Кері байланыс
|
27-сабақ Оқу ісінің меңгерушісі: Шапиев Е.Р
Әдебиет
|
|
|
|
Сабақтың атауы
|
Сабақтың тақырыбы: Даудың шешімі
|
Сілтеме
|
Әдебиет оқулығының әдістемесі
|
Сабақтың жабдығы
|
Үлестірмелі парақшалар
|
Жалпы мақсаттар
|
Білімдік: Шешендік сөздердің мазмұны,ерекшелігі жайлы түсініктерін молайтады.Шешендік сөздердің,данышпан билердің халық арасында алатын орны туралы түсініктерін кеңейтеді.
Дамытушылық: Сөздік қорларын молайтып, ой-өрістерін дамытады.
Тәрбиелік:Тапқырлыққа,ұтымды сөз тауып сөйлей білуге,сөзге тоқтай білуге тәрбиеленеді.
|
Оқыту нәтижесі
|
Жай сөйлем және құрмалас сөйлем туралы білімдері қалыптасады
|
Топқа бөлу
|
Сыныпты жыл мезгілдеріне қарай төрт топқа бөлу. Күз айында туылғандар 1 - топ, қыс айында дүниеге келгендер 2 - топ, көктем айындағылар 3 - топ, жаз айындағылар 4 - топ болып бөлінеді.
|
Ынтымақтастық атмосферасы
|
Сәлеметсің бе,Көк Аспан
Сәлеметсің бе,Нұрлы Күн
Сәлеметсің бе,Жер Ана
Сәлеметсіз бе,қонақтар
Сәлеметсіз бе,мұғалім
Сәлеметсіз бе,жан досым
Міне,менің қолым бос
Жылуыңа жылу қос
|
Оқушылар мұғаліммен қосылып тақпақты айтады
|
Үй тапсырмасын сұрау
|
Үй тапсырмасын тексеру
Өткен тарау бойынша эссе жазу.
Оқушылар өздері жазған эсселерін автор орындығында оқиды
2. Жақсы сөз көңіл-ойды идіреді,
Қыңыр сөз амалсыздан күйдіреді.
Әділ сөз пайдасын көп тебірентер,
Бәрі де қисық сөздің кері кетер,-
деген Ж.Баласағұн бабамыздың даналық сөзіне көңіл бөліп,бір сәт ойланып көрелікші.
-Балалар бұл өлеңде не туралы айтылған?
-Шешендік сөз
-Ендеше,біз бүгін немен танысамыз деп ойлайсыңдар?
-Дұрыс, «Даудың шешімі» «Талассаң,бағаң кетеді» «Кінәлі аяқтар»деген мәтіндермен танысамыз
3. «Ассоцация» құрастыру.
-Балалар,шешендік сөз дегенде ойларыңа не келеді?
(тақтаға жазуға әр топтан оқушылар шығады)
-Балалар,міне сендер,шешендік сөз туралы өз ойларынды,өз білетіндеріңді айтып бердіңдер.
Зерттеу жұмысы:
І-топ
Қазақ халқы шешенді неге дана деп санаған?
ІІ-топ
«Өнер алды –қызыл тіл» деген мақалды қалай түсінесің?
ІІІ-топ
Сөз есепсіз, тіліңді тый, тарта ұста,
Тыймаған тіл-басыңа сор әр тұста.
Есепті сөз –ер сөздің асылы,
Мылжың тілді «жау»деп ұғын тартыста.
Осы сөздерге қолдау көрсету немесе қарсы болу.
|
Мағынаны тану
Мәтінді тізбектеп оқу
|
Оқулықпен жұмыс
1.Мұғалімнің мәтінді оқуы
-Басты кейіпкерлер кімдер?
-Өлеңдегі негізгі ой айтылған шумақты оқып бер.
Мән-мағынасын түсіндіру.
Сөздік жұмысы:
Шабындық-мал азығын шауып алатын шөбі қалың жер
жүгіну-әділ шешім айтуын күту
лақап ат-қосымша ат
дау-талас,тартыс
Сергіту сәті
2. «Сен маған, мен саған» топтар мәтін бойынша бір-біріне сұрақтар қояды.
3. Венн диаграммасы арқылы екі мәтінді салыстырамыз.
«Талассаң,бағаң кетеді.»
«Кінәлі аяқтар»
«Семантикалық картаны» толтыру
Кейіпкерлер
Даугерлер
Күдері Үш аяқтың иесі Бименбет
«Талассаң,бағаң кетеді,таласпасаңдар не кетеді?»
«Кел осы балаға жүгінісейік»
«Отқа жұғысқан да, қырманға өрт қойған да шүберек байлаған ақсақ аяқ»
«Ешкі бір аяғымен жүрмейді, үш аяғымен жүреді және ауру аяғымен жүрмейді, сау аяғымен жүреді»
|
Сергіту сәті
|
Иiлiп оңға бiр, иiлiп, солға бiр.
Жаттығу жасаймын.
Оң аяқ, сол аяқ, оң аяқ , сол аяқ
Жаттығу оңай-ақ.
|
Оқушылар денелерін жатықтырады
|
Ой толғаныс
|
1-топ:Эссе жазу
2-топ:Бес жолды өлең жазу
3-топ:Рефлексия5 ғ. = 500 ж 72 сағ. = 3 тәулік 5 ж. 8 ай = 68 ай. 9 тәул. 2 сағ = 218 сағ т.с.с.
Шығармашылық тапсырма. № 8 өздік жұмыс.
|
Үй тапсырмасы
|
Мәтінді оқып, мазмұндау. Дауды қалай шешер едің?
|
Күнделіктеріне жазады
|
Бағалау
|
Бағалау парақшаларын тарату
|
Парақшаларды толтырады
|
Кеі байланыс
|
28-сабақ Оқу ісінің меңгерушісі: Шапиев Е.Р
Әдебиет
|
|
|
|
Сабақтың атауы
|
Киелі жеті саны
|
Сілтеме
|
Әдебиет оқулығының әдістемесі
|
Сабақтың жабдығы
|
Үлестірмелі парақшалар
|
Жалпы мақсаттар
Оқыту нәтижесі
|
Оқушыларға қазақ отбасындағы тәрбиенің ерекшелігі туралы қысқаша мағлұмат беру. Жеті ата, жеті байлық атты ұлағатты ұлттық ұғымдардан хабардар ету.
Жас ұрпақтың ұлттық салт-дәстүрде сөйлеу түрін дамыту. Сауаттылығын арттыру, сөздік қорларын молайту. Танымдық қызығушылықтарын дамыту.
|
Топқа бөлу
|
Сыныпты жыл мезгілдеріне қарай төрт топқа бөлу. Күз айында туылғандар 1 - топ, қыс айында дүниеге келгендер 2 - топ, көктем айындағылар 3 - топ, жаз айындағылар 4 - топ болып бөлінеді.
|
Ынтымақтастық атмосферасы
|
Оқушылар шеңбер жасап тұрады. Мұғалім келесі оқушыға үлкен жүректі ұсынып тұрып,бүгінгі күніне сәттілік тілейді. Оқушылар бір-біріне жақсы тілек тілеп, сыныпта жақсы ахуал қалыптастырады.
|
Оқушылар мұғаліммен қосылып тақпақты айтады
|
Үй тапсырмасын сұрау
|
Үй тапсырмасын тексеру
1-топ Шешендік сөздер дегенімізі не?
2-топ Сырым шешен туралы не білесіңдер?
3-топ Балабиге мінездеме бер
4-топ Сен қандай билерді,шешендерді білесің?
|
Мағынаны тану
Мәтінді тізбектеп оқу
|
1. Жігітке жеті өнер де аз.
2. Жеті рет өлшеп, бір рет кес.
Осы мақалдың ішінде қандай сандар естіліп тұр?
Қазақтың киелі сандарынан хабарың бар ма? Ол қандай сандар?
1-топ 3 санын неге қасиетті сан дейміз?
2-топ 7 санын неге ерекше киелі сан дейді?
3-топ 4 санын неге киелі сан дейді?
4-топ 9 саны неге қасиетті?
Әр топ өз сандарының киелілігі туралы жазып, қорғайды.
Кітаптан мәнерлеп оқып беру. Оқушыларға оқыту.
Топпен жұмыс
1-топ «Жеті байлық» эссе
2-топ Жеті құнды зат сурет салу
3-топ Жеті атамызды білеміз бе? Топтастыру
4-топ Жеті саны санамақ
|
Сергіту сәті
|
Сергіту сәті «Көңілді қалпақ» ойыны
Басына қалпақ түскен оқушы жеті байлықты табады табады.
Бірінші байлық - денсаулық.
Екінші байлық - еркіндік
Үшінші байлық - тіл байлық
Төртінші байлық - қайрат-күш
Бесінші байлық - ақ жаулық
Алтыншы байлық - балаңыз
Жетінші байлық - жүз саулық
|
Оқушылар денелерін жатықтырады
|
Ой толғаныс
|
Тест.
Жеті ата кім?
а) Жеті ата - үйге келген жеті қонақ.
ә) Жеті ата - өзіңнен бұрынғы ата бабаң.
Өзіңнің жеті атаңды білесің бе?
Ойланып, сызбаға түсіріп жазады.
Сен кімге баласың?
Сен кімге немересің?
Сен кімге шөбересің?
Сен кімге шөпшексің?
|
Үй тапсырмасы
|
Жеті атаны жаттау
|
Күнделіктеріне жазады
|
Бағалау
|
Бағалау парақшаларын тарату
|
Парақшаларды толтырады
|
Кері байланыс
|
29-сабақ Оқу ісінің меңгерушісі: Шапиев Е.Р
Оқу ісінің меңгерушісі: Шапиев Е.Р
Әдебиет
|
|
|
|
Сабақтың атауы
|
Ата айтады. К. Құмарұлы
|
Сілтеме
|
Әдебиет оқулығының әдістемесі
|
Сабақтың жабдығы
|
Үлестірмелі парақшалар
|
Жалпы мақсаттар
Оқыту нәтижесі
|
Сабақтың мақсаты:
1. Өлең мазмұны мен идеясы арқылы қазақтың ұлттық салт-дәстүр, әдет-ғұрпын өмірмен байланыстыра білуге мүмкіндік беру.
2. Өлеңді талдау арқылы оқулықпен өз бетімен жұмыс жасау қабілетін арттыру. Іздену, талпыну арқылы шығармашылық дағдысының дамуына жағдай жасау. .
3. Өлеңнің негізгі ойын өмірмен салыстыра талдау арқылы ұлттық салт-сана, дәстүрге тәрбиелеу.
|
Топқа бөлу
|
Сыныпты жыл мезгілдеріне қарай төрт топқа бөлу. Күз айында туылғандар 1 - топ, қыс айында дүниеге келгендер 2 - топ, көктем айындағылар 3 - топ, жаз айындағылар 4 - топ болып бөлінеді.
|
Ынтымақтастық атмосферасы
|
Оқушылар шеңбер жасап тұрады. Мұғалім келесі оқушыға үлкен жүректі ұсынып тұрып,бүгінгі күніне сәттілік тілейді. Оқушылар бір-біріне жақсы тілек тілеп, сыныпта жақсы ахуал қалыптастырады.
|
Оқушылар мұғаліммен қосылып тақпақты айтады
|
Қызығушылықты ояту
|
- Балалар, сендерді үлкендер қандай қасиеттерге тәрбиелейді? Сыйластыққа, мәдениеттілікке, қамқорлыққа, адамгершілікке
Осы топ атауларына сай бөлініп отыру.
Осы топ аттары болған сөздер туралы білетінің жазу.
Тақтадағы плакатқа кесте сызылады:
Біз білеміз
Қазіргі жана заман баласы
Бұрынғы заман баласы
Кестеге оқушылар өз түсінігі бойынша казіргі замандағы бала бейнесінің ерекшеліктерін жазады.
|
Мағынаны тану
Мәтінді тізбектеп оқу
|
1. Өлеңді мәнерлеп оқып беру.
2. Оқушылар іштей бір рет оқиды.
Сұрақтар:
Ақын қай заман адамдары (балалары, жастары) туралы жазған?
- Ауылдың ең үлкені кім еді?
- Ауыл ақсақалы туралы не айтылған?
- Бұрынғы дәстүрлер туралы ақын не жазған?
Өлең бойынша мәтінмен жұмыс жасау арқылы тақтадағы кестенің «Бұрынғы заман баласы» бөлігін толтыру.
- Бұрынғы заман жастары қандай болған?
- «Жастар ойнап, күлмеген» дегенді қалай түсінесіңдер?
- Жасы кішілер қандай болып еді?
- Ағайынды адамдар ше?
- Әке-шешені сыйлау туралы не айтылған?
Әр заман адамын салыстыру арқылы ұмыт болып бара жатқан тәрбие мен салт-дәстүр туралы қорытынды жасау.
|
Сергіту сәті
|
Сергіту сәті «Көңілді қалпақ» ойыны
Басына қалпақ түскен оқушы жеті байлықты табады табады.
Бірінші байлық - денсаулық.
Екінші байлық - еркіндік
Үшінші байлық - тіл байлық
Төртінші байлық - қайрат-күш
Бесінші байлық - ақ жаулық
Алтыншы байлық - балаңыз
Жетінші байлық - жүз саулық
|
Оқушылар денелерін жатықтырады
|
Ой толғаныс
|
Әр топ өз атына сай мақал-мәтелдер жазу. Мысалы, Кешірімді болсаң, кішіреймейсің. Ағасы бардың жағасы бар, інісі бардың тынысы бар. Ата сөзі - ақылдың көзі, т.б
|
Үй тапсырмасы
|
«Менің атам айтады» немесе «Менің апам айтады» деген тақырыптың біріне эссе жазу
Үйге тапсырма:44-бет,өлеңді түсініп оқу
|
Күнделіктеріне жазады
|
Бағалау
|
Бағалау парақшаларын тарату
|
Парақшаларды толтырады
|
Кері байланыс
|
30-сабақ Оқу ісінің меңгерушісі: Шапиев Е.Р
Әдебиет
|
|
|
|
Сабақтың атауы
|
Атымтай жомарт
|
Сілтеме
|
Әдебиет оқулығының әдістемесі
|
Сабақтың жабдығы
|
Үлестірмелі парақшалар
|
Жалпы мақсаттар
Оқыту нәтижесі
|
1. Мәтіндердің мазмұнын түсіну, идеясын ашуға мүмкіндік беру. Өмірдегі шындыққа көзқарастарының қалыптасуына негіз дайындау
2. Өмір туралы түсініктерін кейіпкер әрекеті арқылы талдап, дамыту. Өз бетімен жұмыстар арқылы шығармашылық деңгейін дамыту.
3. Адам бойындағы ел есінде қаларлық құнды қасиеттерге тәрбиелеу, үлгі ету.
|
Топқа бөлу
|
Сыныпты жыл мезгілдеріне қарай төрт топқа бөлу. Күз айында туылғандар 1 - топ, қыс айында дүниеге келгендер 2 - топ, көктем айындағылар 3 - топ, жаз айындағылар 4 - топ болып бөлінеді.
|
Ынтымақтастық атмосферасы
|
Оқушылар шеңбер жасап тұрады. Мұғалім келесі оқушыға үлкен жүректі ұсынып тұрып,бүгінгі күніне сәттілік тілейді. Оқушылар бір-біріне жақсы тілек тілеп, сыныпта жақсы ахуал қалыптастырады.
|
Оқушылар мұғаліммен қосылып тақпақты айтады
|
Қызығушылықты ояту
|
Тақтада:
1) жомарт - саран
2) бай - кедей
3) еңбекқор - жалқау
Осы сөздер ішінен бір-бірімен байланысты жақсы сөздерді таңдау.
|
Егер кедейді таңдаса, аты жаман болғанмен, «кедейлік - кемдік емес». (Дау-дамай тудыруға болады.)
Жомарт, бай, кедей, еңбекқор сөздерін пайдаланып, қысқа мәтін құрастыру.
Оқушылардың жазғандары оқылып, қорытындыланады. Мысалы: Ертеде бай мен кедей көрші болыпты. Бай көрші тұратын кедейге көмектесіп, оны адам болуға үйретіпті. Ол өзінің бай болу себебі түсіндіреді. Кедей көрші байға алғысын айтты.
Бұл - өте қысқа мәтін. Өте түсінікті. Мәтіннің басы мен аяқталуы да бар.
Идеясы - жақсылық жасаған адамға рақмет айту керек екендігін білдіреді.
|
Мағынаны тану
Мәтінді тізбектеп оқу
|
- Балалар, «Атымтай жомарт» мәтіні не туралы болуы мүмкін? Ауызша болжау.
-Оқығыларың келе ме? Олай болса, «Аңызға айналған Атымтай» мәтінің оқып, мазмұнын түсініңдер.
Сұрақтар:
- Атымтай қалай жомарт атанған екен?
- Атымтайдың жомарттығы туралы анасы қандай әңгіме айтты?
- Сабақ басында жазған өз әңгімендегі кейіпкер мен Атымтайдың ұқсастығы бар ма?
- Атымтай жомарттың өмірі туралы ары қарай оқығың келе ме? Мәтінді оқып, мазмұнын түсіну. Өздерінің болжауларын салыстыру. Атымтайдың 4 сөзің түсініп, талдап айтып беру.
Оның 3 сөзің оқып, сілтемелер табу. (Яғни мақал-мәтелдер іздеп жазу.)
- Мәтінде Атымтайды «есепсіз бай» деп сипаттайды. Осы сезді қазіргі заманға қарай қандай сөзбен ауыстыруға болады?
- Өмірде Атымтай сияқты адамдар кездесе ме? (Тапсырманы қорыту үшін, баспа беттерінде, балалардың тұрған жерінде «Алтын жүрек», «Тарлан» сыйлығының иегерлері болса, атап өту).
Жергілікті жерде немесе республикаға атағы шыққан адамдарды үлгі ретінде алып, өмірімен байланыстыруға болады.
|
Сергіту сәті
|
Сергіту сәті «Көңілді қалпақ» ойыны
Басына қалпақ түскен оқушы жеті байлықты табады табады.
Бірінші байлық - денсаулық.
Екінші байлық - еркіндік
Үшінші байлық - тіл байлық
Төртінші байлық - қайрат-күш
Бесінші байлық - ақ жаулық
Алтыншы байлық - балаңыз
Жетінші байлық - жүз саулық
|
Оқушылар денелерін жатықтырады
|
Ой толғаныс
|
«Егер мен бай болсам» немесе «Бай болу деген не?» тақырыбында эссе жазу.
«Менің немесе біздің жомарттығымыз» деген тақырыпта кішілерге немесе үлкен адамдарға қандай көмек жасағаны туралы шығарма жазу.
|
Үй тапсырмасы
|
45 бет,түсініп оқу.
|
Күнделіктеріне жазады
|
Бағалау
|
Бағалау парақшаларын тарату
|
Парақшаларды толтырады
|
Кері байланыс
|
Достарыңызбен бөлісу: |
