Сабақ Пәні: Өзін өзі тану Тақырып: Оқуға құштарлық
Халық даналығына мыналар жатады
жүктеу/скачать 1,37 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 27-сабақ
- Көрнекі қүралдар
- Ойын. «Қонақты қарсы алу»
- Тапсырма: «Дастарқанға бата»
- Тапсырма
- 28-сабақ Табиғат - әсемдік әлемі
- Мақсаты
- Өңгімелесу
Халық даналығына мыналар жатады: макал-мөтелдер. шешендік сөздер аңыз өңгімелер накыл сөздер. Дөптермен жұмыс Үйге халық даналыгының тагы бір гщірі - жумбақтар бойын-ша тапсырма беріледі. - Дөптерде жүмбақ шешуінің суреттері (доп, күн, өрмекші) берілген, олардың түстарына калдырылған бос жолдарға жүмбақ-тың берілуін (мазмүнын) жазындар. Домалап кетеді, Қайта домалап жетеді. (Доп) Қараңғыны түреді, Ылғи жалғыз жүреді. (Щн) Шидей үзьш сирағы, Тастай керең қүлағы. Сөйтіп жүріп көп жерге Аспалы тор күрады. (Өрмекші) Ойын. «Жүм-аш» - Балалар, дүрыс айтасыңдар, халык даналығының бірі - жүмбактар. Жүмбак аркылы бір ой жасырылады, тыңдап отырғ- андар оны шешеді. Ойды жасыру үшін де, сол жасырын ойдың шешімін табу үшін де ойшыл, тапқыр болу қажет. Олай болса біз өзімізді сынап көрейік. Балалар партада өз орындарында отырады. Мугалім ортага бір оцушыны шақырады да, оган бір затты көрсетпей береді. Тац тпа-дагы бала алацанындагы запгының турін, көлемін, ерекшелігін жумбацтап жасырады, цалган балалар табу га тырысады. Жүректен жүрекке Мцгалім оқушылардың болашацта ацылды, дана болуын мацсат тутып, сабац соңында мзралімжн бірге Айбатыр Сейтақтың мына өлең жолдарын қайталаумен аяқтауга болады. Халыктың даналыры -Ақыл-ой қазынасы! Түсінген саналыға Тым терең мағынасы. 27-сабақ Халқым менің қонақжай Жаксы конақ - күт, береке. Халың даналыгы Мақсаты: «Сыйластық», «туыстыц», «достық» адамгершілік қүндылыктары туралы түсініктерін кеңейту. Міндеттері: қонақ күту дөстүрі, конакасы туралы түсінік беру; конақты сыйлау іскерліктерін дамыту; - конақжайлылық дөстүрді қүрметтеуге төрбиелеу. Көрнекі қүралдар: дөптер, үнтаспа, сюжетті суреттер. Шаттық шеңбері Балалар шеңбер щрып тпцрады, сәлемдеседі. Мына өлең жолдарын мцгаліммен бірге цайталайды. Қонақжайлылық белгісі Сырттан келген мейманға Сөлем беріп, кол алсаң, Бірінші еткен күрметің. «Түсіңіз», - деп түс беріп, Шылбырына оралсаң, Екінші еткен қызметщ. Есш ашып енгізіп, Көрпе төсеп күп алсаң, Үшінші еткен күрметің. Мейман риза болғаны -Қүрметпен үйге қонғаны. Өлең мазмщы мцгалімнің оцушыларга сурақ қойып, олардан жауап алуымен толыцтырылады. • Өлеңде қонақка кандай күрмет көрсету туралы айтылған? Мугалімге оңушьишрдың жауаптарын өз ойымен тцйіндеп, сабац- тың тақырыбын таныстыру усынылады. Өңгімелесу Мугалім сабацтың тақырыбын ашу ушін оцулыцта берілген сурацтар бойынша әңгімелесу тәсілін щымдастырады: Қонақ деп кімді айтамыз? Қонакжайлылык дегенді калай түсінесіңдер? Халқымыздын тағы да кандай салт-дөстүрлерін білесіндер? Балалардың жауаптары. Мөтінмен жүмыс Мугалім қонақжайлылық туралы тусінік беріп, оның мәнін ашу ушін аңызды айта отырып, балаларга кідіріспен сцрақ цо-йып, жауаптарын тыңдайды. Үнтаспадан Дәулеткерейдің «Қосалқа» куйі ойналып тцрады. Қонаңасы Аңыз Ертеде Алаш деген данышпан карт өмір сүріпті. Оның Акарыс, Бекарыс, Жанарыс деген үш үлы болыпты. Үлдары қайырымды болып өсіпті. Бір күні карт үш үлын шакырып: - Балаларым, дөм-түзым таусылатын шақ таяп калды. Көзімнің тірісінде сендерге калдыратын еншімді бөліп берейін,- депті. • Қалай ойлайсыңдар, данышпан карт өзінін еншісін нешеге беледі? Балалардың жауаптары. - Менің мал-мүлкімді теңдей төрт бөлікке бөліңдер, өз еншілерінді алып өке ісін өрі карай жалғастырыңдар. Ынтымак бірлікте өмір сүріңдер. Балалары өкелеріне калдырған еншісі үшін рақметтерін айтып, өке алдында бастарын иіп тағзым етеді де, былай дейді: - Өке, біз сізді түсінбей қалдык. Біз үшеуміз ғой, еншіңізді неге
• Балалар, калай ойлайсыңдар, карт твртінші бөлігін кімге кал- дырады? Балалардың жауаптары. Өкесі былай деп жауап береді: «Мал-мүлкімнің төртінші бөлігін сендердің қонақтарыңа калдырамын. Шаршап шалдығып келген қонактың еншісі - конақасы болсын. Егер сендердің конактарың дөмнен бас тартса, олардың өз «сыбағалары» екенін айтарсың-дар», - депті. • Сыбаға деген сөзді калай түсінесіңдер? Балалардың жауаптары. - «Сыбаға» - қүрметті қонакка немесе өздерінің жақындарына арнап сақтаған көделі тағамдары. Ғасырлар өтіп жатты. Адамдар көбейіп, далаға тарап кетті. Үлкен үлдың үрпактары үлкен орданы - үлы жүзді, ортаншы үлдың үрпактары орта орданы - орта жүзді, кенже үлдың үрпактары кіші орданы - кіші жүзді баскарды. Содан бері өмірде көп өзгеріс бол-ды. Бірак барлык уакытта - ғасырлар, жылдар, күндерде кырдағы конақжайлылық өдет өрдайым берік болып келеді. Қазақтың үйіне күндіз немесе түнде кім кірсе де, өркайсысын жылы кдбакпен күтіп алу жөне күрметтеу, жомарттықпен ас-су тарту дөстүрі - «конака-сы» тосып түрады. «Қонақасы» деген сөзді калай түсінесіндер? Қонак күтуден адамның қандай жаксы касиеттері көрінеді? Балалардың жауаптары. Мугалім оңушылардың жауаптарын туйіндеу мақсатында ңонацасы цгымының мәнін төмендегі багытта тусіндіруіне болады: - «Ңонакасы» сөзі «конак» жене «ас» деген екі сөздің бірігуінен қүрылған. «Қонакасы» үғымы келген қонакқа арнайы дайындала- тын ас деген түсінікті білдіреді. Қонақ күтуден адамдар арасындағы сыйластык, мейірімділік, сүйіспеншілік, жылы шырай танытушылық, кең пейілділік, жылы жүректілік байкалады. Тапсырма Балалардың цонацжайлыц дагдысын қалыптастыру және дас-тарцан мәзірін кімдерге, цалай усынуга болатынын уйрену мақса-тында «Суреттердеберілгендастарқанмәзірлерінкімдерге, цалай рсынар едіңдер?» - дегенсурацпен тапсырма цсынылады. Ойын. «Қонақты қарсы алу» Оцушылардың бойында цонац щту дагдысын қалыптастыру ушін мына ойын жургізіледі. Балалар үш тонка белінеді. Бірінші топ қонақка келген доста-рын, екінші топ қонақка келген жакын туыстарын, үшінші топ ата-аналары үйде жок уақытта қонақка келген туыстарын күтуді рөлдерде ойнап көрсетеді. Бугінгі тацырыптың мәні сабацтың дәйексөзінің магынасын тусіндірумен ашылады. Жаңа ақпарат Оцулыцтагы жаңа ацпарат балалардың халцымыздың қонақ- жайлыц дәстурінуйрену, адамдар арасындасыйластыц, қурмет, татулық туралы цгымдарын дамыту мацсатында берілген. Олар жаңа ацпаратты оци отырып, өз бойларындагы ізгілік, мейірімділік, цамцорльщ сезімдерін аңгартады. Қазақ халқының үлттык дөстүрлерінің бірі - конакжайлылык. Қонакжайлылық адамдар арасындағы сыйластықты, бір-біріне деген күрметті, қамқорлықты көрсетеді. Туган-туыс, дос-жарандарын щрметтеуді уйренеді. Шығармашылық жұмыс Шыгармашылық жумыс бойынша оцушылар өлеңді оңып, цонац кцтурәсімін сахналап көрсетеді. Балалар сахналау арқылы қонацца цандай щрмет көрсету керектігін угына туседі. Қонақ келгенде Қ. Баянбай Конақтар келгелі Сапырған сары қымыз Көнідді үй кандай! Қүйылды еселеп.
Күлімдеп түрғандай. Көңілді көкем де, Әжем де, Жайылған арнайы Апам да Дастаркан Қонақты бекерге Бай кандай! Бүлар күт санай ма. Әлемнін. бар дөмі Аспаннан жауғандай. Даладай аумағы Жайнаған бөлмені Қонакка бөріміз Шат күлкі жайлады, Көрсеттік қошемет. Қуаныш кернеді. Дөйексөз
Мцгалім тацтага «Жақсы цонац - щт, береке». Халық дана-лыгы, деп жазып цояды. • «Жацсы қонаң - щт, береке» дегенді цалай тщсінесіцдері Балалардың жауаптары. Мугалім төмендегі багытта тусіндіруі мумкін: - Иө, ертеде қазақтар үйіне жаксы адам келсе, сонымен бірге үйге куаныш, бакыт, жаксылық келеді, деп куанатын болған. «Қүтты қонақ келгенде кой егіз табады» - деп жаксылыққа жорыған. Өйткені жақсы адам қонакка жақсы ниетпен, жылы тілекпен, мейірімді жүрекпен барады. Дастарқан басында жаксы сөздер ай-тып, көңілді отырады, айналасына күлкі, қуаныш сыйлайды. Ха-лыктың «Жаксы конак - күт береке» деп айтуы осыдан калған. Мщалім балаларга дәптердің соңында берілген «Менің дәйек-сөздерім» айдарындагы бцгінгі сабацтың тацырыбы көрсетілген бетке осы дәйексөзді жазуга кеңес береді. Тапсырма:_«Дастарқанға_бата»'>Тапсырма: «Дастарқанға бата» Үнтаспадан ақырын куй ойналып пгурады. Осы сабаңтпы мугалім былайша қорытады: - Қазақ халкында конақ күту рөсімі дастарканға бата жасаумен аяқталады. Дастарканға батаны төрде отырған ең сыйлы қонақ береді. Бата қонакжай үй иесіне, қонакжай отбасына арнап жаса-лады. Бата аркылы үй иесіне деген ризашылык білдіріліп, жақсы тілектер айтылады. Бата казақ халқы үшін қасиетті де кастерлі тілек. Сондыктан халык арасында осы тілектер орындалады деген сенім бар. Жасы үлкеннен, кариядан, сыйлы конақтан бата алған адам үлкен жақсылықтарға жетеді. Мугалім «Дастарцанга берілетін батадан» цзінді келтіріп, жаттап алуга усынуга бо-лады: Аска байлық, Денге саулык берсін, Дастарқаның берекелі болсын, Әр күнің мерекелі болсын. Бакытың мол болсын, Абыройың зор болсын! Өз отбастарыңда кандай бата жиі қолданылады? Қандай батаны жатқа білесіңдер? Дөптермен жүмыс Мцгалім оқушыларга дәптермен жумысты орындау жолдарын тусіндіреді. Оқушылар тапсырманы дәптерлерінде орындайды. Тапсырма: Дастарқанға қонакка үсынатын тағамдардың суреттерін салың-дар. Бүл дастарқанға кімдерді қонақка шақырар едіңдер? Жүректен жүрекке Сабац тацырыпқа цатысты көңілді әуенмен аяцталады. Үнтаспадан естілген «Қазақы дастарцан» әніне оқушылар цосылып, бірге айтады. Қазақы дастарцан Ей, халайык, халайық, Бар енерге салайық. Уайым қайғы жок болсын, Қуанышың көп болсын. Қайырмасьи Дастарқан-ау, дастарқан, Мерекелі дастаркан, Берекелі дастарқан, ей. (2рет) Жақсы келсе, қүт болар, Жаман келсе, жүт болар. Жолаушымыз біз деген Асыл мүра іздеген.
табиғат сүлулығы туралы түсінік беру; табиғат өсемдігіне қызығушылыктарын арттыру; табиғатты сүюге төрбиелеу. Көрнекі қүралдар: дөптер, оқулык. Шаттық шеңбері Оцушылар шеңбер ццрып тцрады, сәлемдеседі. Мщаліммен бірге «Табигат-анамыз» әнін айтады. Табигат- анамыз Сөзінжазган Н. Жанаев Әнін жазган С Қаратаев Табиғат ол анамыз, Жазда аралап тауында, Табиғатка баламыз. Барамыз біз бауына. Қүшағында ойнаймыз, Өзеніне шомылып, Шаттық өнге саламыз. Жүгіреміз жауында. Мугалім сабақ таңырыбын таныстырады. - Балалар, біз бүгінгі сабақта табиғаттың сүлулығы мен өсем кұбылыстары, олардың адамға өсері туралы өңгімелесеміз. Өңгімелесу Балаларга табигаттың сулулыгын.оның қайталанбайтын ерекше екенін сезіндіру мацсатында мугалім әңгімелесу жургізеді: Табиғат аясындағы демалыс сендерге үнай ма? Адам табиғатты түсіне ала ма? Туған жерлерінің қандай көріністерін үнатасыңдар? Балалар табигат, туганжертуралы ойларын ортам салады. Мәтінмен жүмыс Табигат сцлулыгының адамга әсері туралы балалардың ойларын білу мацсатында мугалім Қ. Толыбаевтың «Ярм мен гулдер» әңгімесін айтып береді жвне әңгіме мазмщы бойынша сурацтар цойып, оцушылардың жауаптарын тыцдайды. Мугалім авторрөлінде, бір оцушы кщрөлінде, цалганоцушылар гулдеррөлінде әңгімені оциды. Әрбір гулдің оянган сәттегі сулу-лыгын, әсемқимылын, оқып бара жатып, олардыңәсемдігінадам цимылдарымен, срлулыгымен салыстырып, өз ойларын айтады. Кун мен гулдер Қ. Толыбаев Асқар таудың төбесінен бері асқан күн нуға беккен калың кат-парлы капталға алкызыл шүғыласын себеледі. Шөптің бетіне, жа-пырақтың алақанына түнған түнык шықтың тамшылары інжудей жылтылдайды. Күннін күміс сөулесі мүлгіп түрған өр гүлге бір тенеді. Жылы шуакпен желпіп, тербей оятады. - Оу, шоқтай Шүғынык, түрегел! Әлемге жарык жайылды.
Үйкысын аша алмай басы қалтылдаған Шүғынык үйқысырай дыбыс береді: - Қазір, Күн кеке,...казір, ак Сеуле. Бүдан кейін Сеуле шілтиген көк гүлге барады. Көкже лкен! Аш, көк аспандай кегілдір көзіңді! Қойнауға түнған түман да сейілді. Жендіктер кыбырлап, күмырскалар шапқылап жүр. Қазір, ашайын көзімді, казір... Сеуле ері сырғиды. Тағы бір есем гүл тербелді. Гүлбадан, көтер басыңды, аш, алтын кауашағынды! Көрсін қалың жүрт. Жарайды, - деп керіледі сары басын сілкіп Гүлбадан: «казір кауашағымның алтын бүрін жарқыратып ашамын»! Ақ Сеуле сорайған көк бас курайға барады. Аткүлак, шапактың жылуы молайды, бүріспе! Гүлдердің бері үйкыдан оянды. Сен де көрсет көркіңді! Қазір, алтын Күн! Аткүлак керіліл-созыльш, бойын жазды да, мүлгіп түрған басын калт жоғары көтерді. Қаз-катар тізілген түймедей көгілдір гүлдері салтанатпен шайкалады. Осылайша Күн сеске түске дейін тау салалары мен шатқалдарға үңіліп, үйкыға шомып, манаураған гүлдерді оятады. Дүние жүзіндегі шуакка бөленген Гүлдердін бері шоқтай жайнап, Жер бетін сөндендірш жіберген. Гүлдерді, өсімдіктерді кім жене калай оятады? Таңда үйқыдан оянатын сеттеріңді естеріңе түсіріп, айтып беріндер. Балалардың жауаптары. Балалардың жауаптары тыңдалып, мугалім тарапынан туйінделеді: - Қазак, халқы табиғаттың осындай сүлулығын балаларының бойынан көргісі келеді. Сондыктан да едемі де өсем жандарды «кер маралдай керілген», «тоты күстай таранған», «бота көз», «тана көз», «аккудай аппак» деп табиғатка балап отырған. Осы аркылы таби-ғаттың да, адамның да сүлулығына тамсанған, таңданған, қуанған. Шығармашылық жүмыс
Суретте бейнелеңген табиғат бөлшектерінің адамға тигізетін есерлері туралы еңгімелеп беріңдер. Жаңа ақпарат
Табиғат - бізді корвдаған дүние: аспан мен жер, тау мен су, жан-жануарлар мен өсімдіктер елемі. . Адам қашан да Табиғат есемдіғіне, сүлулығына тамсанған, таң-данған, қуанып, шабыт алған жене қамқорлық жасаған. Ойын. «Қошемет» Оцушылардыц сабацтың мазщны бойынша туйген ойларын ойын арцылы бекітеді. Балалар шеңбер цурып турады. Мугалім ортага шыгып бір сөзді айтып, цолындаеы добын бір оцушыга лацтырады. Допты цагып алган бала сол сөзді табигаттың цубылысына, затына, әрекетіне теңеп айтады. Мысалы, щгалім «Ана» депайтса, оцушы «Ана кцндей», «Ай-жан» десе, «Айжан гулдей» деп айтуы мумкін. Айта алмай цалган бала айып тартады, оцушылардың щ>ауы бойынша аң, щстардың біфінің әсем дауысын салады немесе сщу цимылын көрсетеді. Тапсырма
Мргалім балалардың цабілеттері мен шыгармашылыц мумкіпдіктерін дамыту мацсатында оцулыцта берілген сурет бойынша табигат сулулыгын сипаттауды усынады. Балалар тапсырманы орындаган соң жария етеді. Дөйексөз
Мугалімтабигатсулулыгыныңадамөміріндегімәніндәйексөздің магынасын ашу арцылы гщсіндіреді. Мугалім тацтага «Жайқалсын жасыл өлем өлкемізде, Сөн түзеп, көрік берсін жер бетіне» Р. СәтімбеЩ?лы, деп жазып қояды. - Табиғаттың бар жаратылысы, күбылысы адамға төн теңеулер- мен айтылады. Себебі адамның көп мінезі табиғаттағы қүбылыстар- ға, өрекеттерге үқсайды. Тіпті жаздың жарыктығы, ыстыктығы ашык жаркын адамға үқсайды. Өдемі, сүлу жандарды гүлге, көктем- ге балайды. Қыстың кен тынысын, ак қарьш абзал адамға, самалы- мен желпіп еркелететін күзді ерке балаларға үқсатады. Табиғат- тағы сүлулык адам жүрегінен орын алса, сол адамның жаны сүлу болады. Мцгалім балаларга дәптердің соңында берілген «Менің дәйек-сөздврім» айдарындагы бугінгі сабацтың тацырыбы көрсетілген бетке осы дәйексөзді жазуга кеңес береді. Өзіммен-өзім Мугалім табигат сулулыгының әсерін оқушыларга сезіндіру мақсатында релаксациялық тәсіл щымдастырады. - Балалар, ыңғайланып отырып алыңдар. Көздеріңді жүмсаң- дар да болады. Табиғаттың сүлулылығы соншалыкты, қараған сайын карай бергің келеді. Ондағы сүлу да нөзік гүлдерге, сам- ғай үшқан күстарға қызыға қараймыз. Бір сөт қасымызда мүлгіп түрған тауға қарап, оның үшар басына шыккымыз келіп кетті. Сол сөтте Табиғат-анамыз естіп түрғандай, бізді өр түрлі түстерімен өсем көрінетін кемпірқосакка айналдырып, аспан аясына орналастырды. Қандай керемет! Биіктен сан түрлі ша- шақ шашып, нүрға бөленген кандай ғанибет! Біздің түрлі түсті сөулелерімізге куана карап, мөз-мейрам болған балалар. Көктен Караганда табиғат сүлулығы бүрынғысынан да қүлпырып кет- кендей! Осындай сүлулыкка шын тамсанған, кызыға караған сезімімізден бойымыз сүлулық пен жылылыкка бөленгендей. Осы сүлулық пен жылылыкты үзак сақтауға іштей уөде етіп, бүрынғы қалпымызға келейік. Дөптермен жүмыс Табигат пен адамның уйлесімділігін угындыру маңсатында мынадай тапсырмалар беріледі: ч 1- тапсырма: Суретте берілген күстардың атын жаз, өрқайсысын суреттеріне сәйкес өз үясына сызыкпен қосып, орналастыр. 2-тапсырма: Суретші кандай аңдардың суретін салғысы келген? Сол аңдар-дьщ ең үлкені кайсы аң деп ойлайсың? Жүректен жүрекке
Бүгін сен Еріп бүлттың ыркына, Табиғатка жүгінсең. Жок болады бір күн ай... Қүлақ түріл, Табиғат та бір кітап, Көз тігіп, Оқи алсаң, шіркін-ай!
Мақсаты: «Табиғат», «денсаулык» адамгершілік қүндылыктары туралы түсініктерін кеңейту. Міндеттері: табиғаттың денсаулыкка өсері туралы түсінік беру; денсаулығын нығайтуға үмтылысын арттыру; денсаулығын бағалауға төрбиелеу. Көрнекі құралдар: оқулық, дөптер, көлдің суреті салынған плакат. Шаттық шеңбері Оңушылар шаттың шеңберіне турады. Мугалімсабацты 1-сы-ныпта өтілген денсаулық қщияларының бірін балалардың есіне тусіруімен бастауы мумкін: - Балалар, 1-сыныптан естеріңде болса денсаулықтың бір қүпиясы амандасу. Амандасу - амандық тілеу дегенді білдіреді. Ен- деше, біз кезектесіп бір-бірімізбен «Амансыз ба?», «Аман-сау- сыз ба?», «Аман-сау барсыз ба?», «Амандық тілеймін» деп сөлемдесіп шығайык. Бәрі шеңбер бойлай амандасып шыгады. Немесе оңулыцта берілген М. Әлімбаевтың сөзіне жазылган И. Нусіпбаевтың «Біз осылай өсеміз» әнін унтаспага ңосылып орындайды: Біз осылай өсеміз Сөзінжазган М.Әлімбаев Әнінжазган И. Нусіпбаев Таң атады арайлап, Аталарым сыйлаған Күн күлімдеп туады. Бізге ашық аспанды. Жадырайды бар аймак,
Аялайды нүрлы тан. Дала гүлін жинаған, Алтын бесік өз елім, Жазып ерлік дастанды. Туған өлкем Үлы Отан. Өңгімелесу Балаларга табигаттың адам денсаулыгына тигізетін рөлін тусіндіру мақсатында мцгалім оқулықта берілген сцраңтар бойынша әңгімелесу эщргізеді: Табиғи тағамдарға нелер жатады? Таза ауа, су, топырактың адам денсаулығына қандай пайдасы бар? • Денсаулык мекенін кайдан табуға болады? Мәтінмен жұмыс Мугалім балалардың жауаптарын өсиет әңгіме мазмцнымен толыцтырады. Өсиет өңгіме Ертеде бір карияның үш үлы болыпты. Өздерінщ өкесін катты жақсы көретіні соншалық, карттың үзак та сау өмір сүруін арман-дап, оның жолын қайдан табамыз деп, үзак кеңесіпті. Өрі ойланып, бері ойланып, акырында ел арасынан денсаулык-тың мекенін іздемекші болыпты. Үлкен ұлы денсаулыктың мекенін табиғаттың «Саялы орманы-нан», ортаншы ұлы денсаулыктың мекенін табиғаттың «Таза көлді» елінен, ал кіші ұлы «Көрікті жер» елінен кездестіріпті. Үлдарына дән риза болған кария, үш үлының да еліне кезек-кезек барып түрыпты. Қария бақытты да баянды, үзақ ғүмыр кешіпті. • Қарияның ұлдары денсаулыктың мекенін кайдан тауыпты? • «Саялы орман», «Таза көл», «Көрікті жер» неліктен денсаулык мекені бола алады? Мугалім осы сабақтың табигатца ойша саяхат жасау тәсілі арцылы өткізілетінін айтып өтеді. Мщалім: - Олай болса біз бүгін табиғаттың осындай денсаулык мекендеріне «саяхат жасап» көрейік. Өзіммен-өзім Табигаттың денсаулыцца әсерін оцушыларга сезіндіру ушін релаксациялық тәсіл уйымдастырылады. - Балалар, ыңғайланьш отырып алындар. Терең тыныс алың- дар. Көздерінді жүмсаңдар да болады. Мінфбіз «Саялы орман» еліне келе жатырмыз. Барлығымыздың көңіліміз көтеріңкі, асығып келеміз. Бөріміз бірге шат көңілмен келе жаткандыктан болар аз не көп жүргенімізді байкамай да калдық, бірак шаршағандаймыз. Алдымыздан іздеген «Саялы орман» елі кездесті. Аспан тіреген калың жасыл ағаштар, сансыз гүлдер мен шөптер, саңыраукүлак- тар... Осы елге енгеннен-ақ тынысымыз одан да кең ашылып, бойы- мыздағы күш-қуат тасығандай. Шаршағанымыз басыльш, өлдебір жақсы, ізгі өдеттер мен өрекеттер туралы ойлар ақыл-ойымызды толтырғандай. Осындай жаксы ойлардан денеміз айрықша жендлденіп, айналамызбен өз куанышымызды, осы бакытты сөтімізді бөліскіміз келгендей. Қалың майсалы жасыл шөпке аунап-қунап, жүпар иісті гүлдерді кайта-кайта иіскейміз. Таза ауамен дамылсыз еркін тыныстаймыз. Махаббат пен бақытқа толы таза ауа бүкіл денемізді бойлап бара жатқандай. Шынында да табиғаттың саялы орманының денсаулык мекені екендігін шын сезініп түрмыз. Ал енді сыныбымызға оралып, көзімізді ащайық. Мугалім саялы орманның денсаулыц мекені екендігін оцушы-лардың щынуын мақсат тутып, мынадай сцрахтар цояды. Саялы орманнан қандай өсер алдыңдар? Сендер осындай табиғат аясында серуендеп көрдіңдер ме? Сон-да кандай сезімде болдыңдар? Балалардың жауаптары. Мцгалім балалардың жауаптарын өз ойымен тцйіндей отырып, саяхаттың әрі қарай жалгасатынын хабарлайды және көлдің денсаулыққа әсері тусіндіріледі. - Ал енді, балалар, көп уақыт өткізбей табиғаттың «Таза көлді» еліне жолға шығайык. Бір кызығы, бүл ауылды іздеген адам тек кана жаяу жүріп баруы тиіс. Балалар сынып ішінде цатарга туірып, сыныпты парта ара-сымен аралап журіп шыгады. Сол уацытта мугаліж тацтада жабық турган плакаттың бетіндегі цагазын алады да, «Балалар, токтаңдар, «Таза көлді» елге жеттік» дейді. - Балалар, теңіз, көл, езен сулары - табиғи су. Табиғи суда шо- мылу денсаулығыңды шыныктырады. Табиғи суға жиі шомылсаң денең шымыр болады. Күндіз күнге шағылысып айнадай жалты- рап жаткан теңізге, келге қарасаң кеңілін, көтеріліп, куанышқа бөленесің. Күн шығып келе жаткан таңғы сөтте қарасаң көгілдір, таза да мөлдір су көзіңді демалдырады, жаныіуцл жай тапкызады. Өмір тек кана жақсылыктан түрады ғой деген ойға шомасың. Теңіз шуылы, сыбдыры, тебіренісі, тербелісі, толқындары адам мінезі си- яқты өзгеріп түратынын байқап, тамсанасың. Мүның бөрі жаныңа саулык береді. Ал жаның сау болса, төнің сау болады дегенді бөріміз де білеміз. Ал осындай таза көл жағалауында дене шыныктыруын жасаудың денсаулыкка пайдасы көп. жүктеу/скачать 1,37 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|