Сабақ Пәні: Өзін өзі тану Тақырып: Оқуға құштарлық

Таза ауа, таза су, пайдалы тагам, көтерідкі көніл күй, спорт адам денсаулығын сақтауға көмектеседі.

- Табиғат жаратылысы, күбылыстары, тіршілігі - оның тыны-сы деп аталады. Олардың барльны адам жанына саулык береді. Жан саулығы - денсаулығыңньщ негізі. «Табиғат тынысы - жан ыры-сы» дегеніміз осы.

Табиғаттың көрікті жерлерін калаған түстеріңмен бояңдар. 2-тапсырма:

Денсаулык үшін кандай тағамдар пайдалы, қандай тағамдар зиян екендігін жазыңдар. 3-тапсырма:

Жүмбактардың шешуін дүрыс тапсаңдар, сендерге таза жүруге көмектесетін заттардың аттары шығады. Олардың суреттерін са-лыңдар.

Ертемен күнде сен, Қолыңды сүйкесең. Кетіп кір, ласың, Тап-таза боласьщ, бүл не?

(Сабын) Шомылған баланы, Аймалап алады. Сүртеді қолын да, Сүртеді жонын да, бүл не? _ч

(Сулгі) Аузы жок, көзі жок, Тілі жоқ, сөзі жок. Бірақ та тісі бар, Басьщмен ісі бар, бүл не?

(Тіс щетпкасы) Жүректен жүрекке

Балалар шеңбер цурып тпурып, щгаліммен бірге мына әнді бірге орындайды.

• 
  адам мен табиғат үйлесімділігі туралы түсінік беру;
  
• 
  табиғатқа аялы карым-катынастарын дамыту;
  
• 
  табиғатка қамкор болуға төрбиелеу. Кернекі қүралдар: дөптер, окулык. Шаттық шеңбері
  

Өңгімелесу

• 
  Табиғатпен біргеміз деген сөзді калай түсінесіндер?
  
• 
  Аймен, Күнмен, жүлдыздармен сөйлесіп көрдіңдер ме?
  

Табиғат адамды қуанышка белейді, шабытка кенелтеді. Адам-ның табиғатқа деген сүйіспеншілігі оның сүлулығы мен байлығын сақтауға көмектеседі.

Қыс мезгілі еді. Таң ата жапалактап жауған қар түс қайта басы-лған. Ал кешке қарай алакүйын жел түрды да, бірте-бірте күшейіп, жараған бурадай зіркілдеп, буыркана тапырактады. Жүп-жүмсақ үлпа қарды үйытқыта үйіріп, астан-кестен қып сапырылыстырды. Кенет кардың астынан:

• 
  Абайласаңшы, таптайсың ғой!... деген жалынышты нөзік ды-быс естілді. Тосын үннен сасқалақтап калған жел канатын жайьш жіберіп, қонған қүсша жерге шөге қалды. Қибыжыктап қасаттанғ-ан қарға қарады.
  

• 
  Оу, неге сонша қиналдың, Ак ерке?
  

• 
  Білмейсің бе, менің күшағымда Көктемнщ гүлі үйьщтап жа-тыр ғой. Соның үйқысын бүзып алмашы!...
  

- Ө, солай ма?... Ендеше қойдым, абмржыма!

Желігінген Жел желігін басып, жерге бауырын төседі де, сүлай кетті. Табиғат қүбылыстарының да тілеуі тіршілік сарынымен үндес секілді.

• Қар мен жел гүлге кандай камкорлық көрсетті?

• Қар мен желге қандай тілек айтар едіңдер?
Тапсырма

Балаларга табигаттпың сулулыгын угындыру мацсатпында тап­сырма усынылады. Онда суретке қарап, табигат туралы өз ойла-рынайту тапсырылады.

Өзіммен-өзім

Мцгалім оцушылардың табигатпен уйлесімділігін сезінуі мен цгынуы ушін релаксациялыц тәсіл цйымдастырады.

- Балалар, колдарыңды тізелеріңе қойып, терең дем алыңдар.
Көздеріңді жүмсандар да болады. Жап-жасыл табиғат өлеміне
еніп барамыз. Біреуіміз қып-қызыл гүл секілді жайнап түрмыз.
Біреуіміз түп-түнык мөлдір су төрізді тап-таза отырмыз. Енді
біреуіміз көк аспанда еркін үшып жүрген қүстар сияқтымыз,
ойымызды еркін айтып келеміз. Қыздар болса, көлдегі аккудай
сызылып билеп барады. Үлдар болса, қыран бүркіттей биіктерге
самғап барады. Алдымыздан жарық нүрын шашкан күн сияқты
аналарымыз бен өжелеріміз бізге мейірлене карайды. Өкелеріміз
бен аталарымыз асқақтаған аскар биік тау болып, ақ батасын
беріп, бізге қол бүлғайды. Біз өзіміздің осылайша табиғатпен
үйлесіп түрғанымызға айрыкша қуанып түрмыз. Табиғаттың
түстері мен реңктері, өрекеттері мен қүбылыстары, аңдары мен
күстары «БІЗБЕН БІРГЕ» екендігін сезініп келеміз. Осы
сезімімізбен бүрынғьі калпымызға келейік.

Дөйексөз

- Балалар, денелеріңді түзу үстап, бастарыңды жоғары көтеріп,

ыңғайланып отырындар. Көздеріңдіжүмсаңдар да болады. Ауаны терең жұтып, еркін тыныс алыңдар. Өздеріңнің тыныс алуларың-ды бакылап, бакытқа, махаббат пен тыныштыкка толы таза, шипа-лы ауаның тұла бойларынд толғанын сезініндер. Ал енді көздеріңді ашсандар да болады.

Дәптермен жұмыс

Тек қана жасыл түсті пайдалана отырып, табиғат күбылыстары-ның суреттерін салындар.

Табиғатка қамқорлык. туралы өз ойларыңды қысқаша жа-зыңдар.

Жүректен жүрекке

Оқушылар өлең жолдарын (әуенмен) мщалімге ілесе кайта-лап, осы сабактан тцйген ойларын білдіреді.

Жадыраған Күндейміз, Күндейміз! Жайнап ӨСК6Н Гүлдейміз, Гүлдейміз! Түнык таза Ауамыз, Ауамыз! Сылдыраған Сумыз біз, Тазамыз,Тазамыз!

31-сабақ Атамекен табиғаты, анамдайсың!

Атамекен аясы - адамның жан саясы. Халық даналыгы

Мақсаты: «Атамекен» үғымының адамгершілік қүндылығы ретінде мөнін ашу жөне «табиғат», «махаббат» адамгершілік күнды-лығы туралы түсініктерін кеңейту.

Міндеттері:

• 
  атамекен табиғаты туралы түсінік беру;
  
• 
  табиғатқа кдмкорлық жасау іскерліктерш дамыту;
  
• 
  туған жердің табиғатын аялауға, суюге төрбиелеу; Көрнекі қүралдар: қағаздан жасалған аңдардын. бас киімдері,
  

Шаттық шеңбері

Кең далам! Толғанайын! Толғайын! Домбырам колға алайын, Жырлайын. Қазағымның даласындай, Көзімнің қарасындай, Айналдым сені-ай, Атамекен-ай!

Теңіздей тебірендім, тербедің. Сапарда сағынышым сен менщ. Дүние-ай, сырларындай, Мөлдіреп түнғанындай, Сағындым сені-ай, Атамекен-ай! Сағьпплт мүндарыңдай, Айналдым сені-ай, Атамекен-ай!

Әңгімелесу

• 
  Атамекен деген үғымды қалай түсінесіңдер?
  
• 
  Сенің атамекенің несімен көрікті?
  
• 
  Табиғаттың қандай қүбылысы үнайды?
  

Өзіммен-өзім

Ойын. «Ормандағы андар»

Дәйексөз

- Атамекеннің тамаша табиғаты, кең даласы, толкыған теңізі,

Мәтінмен жүмыс

Көдуілгі балшыктан өрілген карлығаштың үясы.

- Үяны бүзсак кайтеді? - деді көрші кыз. Гүлжамал ойланып та
үлгермеді. Үзын бойлы кыз қолындағы таякты шірене сілтегенде,
тебетей сиякты балшық как бөлініп, жерге күлады. Сырт көзге ғана
үлкен адамнын уысындай.

Ал іттгінде кауым тіршітк, дүйім дүние. Жүн-жүрка, мамык баяу калқып, ауада көлбей түрып алды. Сол ортада көрші кыз ғайып болды. Гүлжамал бесіктен аударылғандай бей-берекет күй кешкен балапандарға үмтылды. Жарык дүниеден үміттенгендеріне көмегін көрсетуге өрекеттенгенінде, екі карлығаш та сарайға енді. Біреуі бөлмеде аялдап, екіншісі ізінше кері ұтттып кетті де, көрші үйлер-ден топ карлығашты ілестіре жетті. Қүстар мүншалыкты үйым-шыл болар ма? Ңолға түскен қаракшы қызды олар ортаға алып, қанаттарымен сабалап жүр. «Бейбіт тыныштығымызды бүзған қан-дай өдепсіз бала едің? Сен де үлы адамзаттың үрпағымын дейсің-

ау!» деп кінөлап, сөгетіндей. Қызының ойбайлаған дауысын естіп арашаға үмтылған анасынан шошынып карлығаштар бөлмені бо-сатты.

- Ау, мүның не, кызым?

Астан-кестен дүниені байкап, апасынын түрі бүзылды.

• 
  Апа, менің жазығым жок. - Екі көзі боталап, шыркырағанына карамай жазасын берді.
  
• 
  Енді көр де түр, қарлығаш сенің үйіңе үя салмайды, - дейді апасы үш балапанды балшык тебетейдің жарты сынығына салып жатып.
  

Апасы сол бір ақылсыз іске араласканы үшін бір апта бойы Гүлжамалды касына жатқызбады.

• 
  Қарлығаш не үшін үйдін шатырына үя салды, деп ойлайсың-дар?
  
• 
  Гүлжамалдың күрбысының өрекеті туралы не айтуға болады?
  
• 
  Сендер Гүлжамал мен оның қүрбысының орнында болсаңдар, не істер едіңдер?
  

Көрдіңдер ме, балалар, күстар да тыныштықты қалайды, олар да камқор бола білмеген адамдарға ренжиді. Ал қарлығаш адамда-рға жақын үшып, үйлеріне үясын салады. Адамдар кімнің үйіне карлығаш үя салса, сол үйге тыныштық пен бакыт келеді деп, үяны бүзбаған, балапандарына қамқор болған.

Адамның туған жері, өскен ортасы ерекше ыстык болады.

Ата-бабадан үрпакка мүра болып калған қүтты қоныс, касиетті мекенді атамекен деп атайды.

Шығармашылық жүмыс

Табиғатка қамқорлык жасауға байланысты сөздерді койып, сөйлемді өз ойларыңмен аяқтаңдар.

1. 
   Егер мен мұғалім болсам,....
   
2. 
   Егер мен ауыл басшысы болсам, ....
   
3. 
   Егер мен орманшы болсам,....
   
4. 
   Егер мен дөрігер болсам,....
   
5. 
   Егер мен депутат болсам,.... Дөптермен жұмыс
   

тусіндіреді.

Суретте берілген кітапты кызыл туске бояп, оньщ мүкабасына «Табиғатты аялайык» деп жазындар. Төмендегі бос жолдарға таби-ғатты қорғау туралы жазындар.

Қызыл кітапқа ең жаксы көретін аңдарыңның атын жазып,

суретін сальщдар.

Оцушылар тапсырманы дәптерлеріне орындайды. Орындап біткен

соң жария етеді

Жүректен жүрекке

Бойыңа күт.

Жүгір,

Селмен жарысып.

Желмен жарысьш.

Нүрға сылан,

Болып кыран,

Өсүлан!

Қазақстан - менің елім

Мақсаты: «Отан», «махаббат» адамгершілік күндылықтары ту­ралы түсініктерін кеңейту. Міндеттері:

Қазакстан Республикасында түратын халыктардың бөрінін ота-ны Қазакстан екендігін түсіндіру;

Отанға сүшспеншілігін арттыру;

Отанын сүюге төрбиелеу.

Көрнекі қүралдар: глобус, дөптер, окулық, ватман кағаздар, су-реттер, фломастерлер.

Шаттық шеңбері

Оқушылар шеңбер щрып, цол устасып, А. Асылбековтың сөзіне жазылган Р. Гайсиннің «Туган жер, армысың!» әнін мугалім оқушылармен бірге орындайды.

Туган жер, армысың!

Сөзін жазган А. Асылбеков Әнінжазган Р. Гайсин

Асқарлы, қарлы шың Туған жерім, туған елім -

Аялаған өн күсым Ардақтағаным, айбыным,

Туған жер, армысьщ! Арманымсың, арман

Туған ясер - тірегім. Асқар белің, шалқар көлің,

Өңгімелесу

Қазақстанда қандай үлт өкілдері түрады?

«Үлттар достығы» дегенді калай түсінесіңдер? Балалар өз ойларын ортаеа саладьи

Мугалім Егеменді еліміздің ерекшелігін және онда туратын көпте-ген улттардың достыгы, сыйластыгы, татулыгы, бірлігі туралы негізгі ойды угындыру маңсатында былай жалгастыруына болады:

- Иө, дүрыс айтасыңдар, Қазақстанда қазақ, орыс, үйғыр, өзбек,

Мәтінмен жүмыс

Жақсылыкка, бақытқа, Талпынған өр уакытта. Бала біткен дос-бауыр, Болмасын еш тоскауыл.

Ақпыз, қара, сарымыз,

Ағайынбыз бөріміз.

Ортак болсын аскар тау, Жеміс толы бакша-бау. Болсын жер мен су да ортак, Болсын бізге ту да ортак.

«Ағайын», «бауыр», «туыс» дегенді калай түсінесіңдер?

Еліміздегі халыктар достығы туралы өңгімелеп беріндер. Балалардың жауаптары.

Ойын. «Туысыңды тап»

Мүғалім өр окушыға жеке-жеке кеспе қағаздар (карточка) береді. Кеспе қағаздардың барлығында да Қазакстан туы бейнеленген, бүдан баска оларда төрт түрлі ұлттың (казак, өзбек, орыс, грузин) біреуінің ұлттык киімдері салынған. Өр бала музыка басталғанға дейін кеспе қағазын ешкімге көрсетпеуі тиіс. Үнтаспадан вальс ырғағымен му­зыка ойналады. Ойынның бірінші шарты бойынша окушылар ортаға шығып бір-бірімен вальс билей жүріп өз серігін (серіктерін кеспе қагаздарында бейнеленген цлттыц киімдер бойынша табуы тиіс)

Қазакстанның кай өлкесін аралап жүрсеңдер де Өздеріңді бұлтсыз аспан, калықтаған кұс, жайқалған гүл, жайнаған бақ, жар-кыраған күн сияқты сезініңдер. Қазақстанның қай бөлшегінде түрсаңдар да Өздеріңді сол жердщ толықканды мүшесі, қожайыны ретінде сезініңдер. Өйткені ол - біздің Отанымыз.

Осындай бақытты, бейбіт елде туып, өмір сүріп отырғанымыз үшін Отанымызға іштей ракмет айтайык. Отанға деген осындай ри-зашылық сезіммен бүрынғы қалпымызға келейік.

Балалардың өз еліне деген суйіспеншілігін аргптыруда шыгар-машылыц жцмыс орындалады.