Қазақ даласының дара ұстазы Ыбырай Алтынсариннің ұстаздық жолы мен қазақ даласының, келешек ұрпақтың қамы үшін жүргізілген еңбектері туралы оқушыларға түсіндіре отырып, сабаққа деген қызығушылықтарын арттыру.
Сілтеме:
Нұсқаулық, Қазақ әдебиеті оқулығы, хрестоматия
Оқушылар үшін оқу нәтижелері:
АКТ пайдалана біледі. Топпен жұмыс жасай біледі. Өз бетімен жұмыс жасауға машықтанады. Әр түсінікке өз көзқарасын білдіреді. Оқушылар халықтың зар заман кезеңінде өмір сүріп,езгіге түскен қазақ халқының тағдыры мен мұң-зарын жырлаған ақындар шоғырымен танысады, сөйлеу мәдениеті қалыптасып, сөздік қоры дамиды.
Негізгі идеялар:
Оқушыны өз бетімен ізденуге бағыттау. Сыни тұрғыдан ойлау қабілеттерін арттыру.
Өркениет –белгілі бір қоғамдық-саяси құрылыс кезіндегі материалдық мәдениеттің даму сатысы.
Даналық ой
XIX ғасырда қазақ даласынан шығып, орыс, Еуропа мәдениетіне қолы жеткен оқымысты,халық ағартушысы дәрежесіне көтерілген әрі педагог, әрі ақын жазушы Ы.Алтынсариннің өз халқының келешегі үшін істеген еңбек зор (Қ.Жұмалиев)
Ойлау деңг.
Мақсат
Түрткі
(сұрақ, тапсырма, жағдаят)
Мұғалімнің
іс-әрекеті
Оқушының іс-әрекеті
Бағалау
Білу
Қазақ әдебиеті тарихындағы елеулі тұлғалардың бірі екенін білу
1.Ойға шабуыл: тренинг, топқа бөліну.
«Сіз сандықшасыз» Әр сандықтың ішіне ақынның өлеңдерін тізіп жазып қою.
Қазақ әдебиеті тарихының ең бір мазмұны бай кезеңі қай ғасыр екенін білу.
Әр түрлі түстер арқылы топтасады үш топқа бөліп алу
Тренинг:
1.Оқушылар берілген тапсырмалардың жауаптарын сандықтың ішіне орналастырады.
Смайликтермен топқа бөліну.
Түсіну
Ыбырай Алтынсарин (1841 – 1889)
Ыбырай Алтынсарин – қазақ балалар әдебиетінің атасы, ұлы ұстаз. Ыбырай Алтынсарин 1841 жылы Қостанай облысы, Қостанай ауданында дүниеге келген. Өз әкесі Алтынсары 4 – жасар кезінде қайтыс болады да, Ыбырай атасы Балқожа бидің тәрбиесінде өседі.
Туып өскен жері ақындық өнерді ерекше қастерлеген аймақ болғанын түсініп талдау.
2. Оқулықтағы тапсырмалар:
«Қарлы кесек ойыны»
1.Бұл әдебиеттің өкілі.
Ыбырай Алтынсарин
2..Мәтін бойынша тақырыптарды топқа бөліп оқушыларға бөліп беріп оқыту
Әр оқушы екі топқа барып кітаптағы материалдардан түсінгендерін айтады
Топтың спикері белсенді оқушыларды түртіп отырады.Бағалау парағын толтырады.
Қолдану
Шығармашылық
қабілетін арттыру
1844 жылы Орынборда қазақ балаларына арналған жеті жылдық мектеп ашу туралы патша ережесі бекітіледі. Балқожа би осы ашылмақ мектепке 1846 жылы бес жасар немересі Ыбырайды жазғызып қояды. 1850 жылы 23 тамызда орыс – қазақ мектебі ашылып, қазақтан 30 бала алынады, солардың бірі Ыбырай болады.
Бағалау парағын толтырады.
Талдау
Оқушылардың ойлау қабілетін,белсенділігін,құпия сақтауға бейімділігін мейірімділігін және алға қойған
мақсатын анықтау
1.Сәйкестендіру тесттері
«Қай топ көп біледі»
Қазақ балаларын орысша оқыту арқылы олардан қазақ даласын билейтін патша шенеуктеріне көмекші әкімдер даярлау мақсатымен ашылған мектепке Балқожа би де немересін осы үмітпен берген. Бірақ Ыбырай мектепті жан – жақты білім алуға пайдаланған.
... Маған қажеті... стратегиялары жазылған күн, жұлдыз, түн формасының оң жағына – ақындарды, сол жағына айтыскер ақындарды жазады
Белсенді оқушыларды бақылап отыру.
.
Үйге тапсырма Қазақ хрестоматиясын оқу
Тексердім__________________
9-сынып қазақ әдебиетінен қысқа мерзімді жоспар
03-05.02.2015
Қазақ әдебиеті
45 минут
9-сынып
Сабақ тақырыбы:
Нысанбай жырау. «Кенесары - Наурызбай» дастаны.
Жалпы мақсат:
Нысанбай Жаманқұлұлының өмірбаянын шығармасына негіздей отырып талдау, сөйтіп қайталанбас суреткер екеніне көңіл бөлу, жыраудың өз бейнесін көру үшін шығармасына терең үңілдіру.
Сілтеме:
Нұсқаулық, Қазақ әдебиеті оқулығы,
Оқушылар үшін оқу нәтижелері:
АКТ пайдалана біледі. Топпен жұмыс жасай біледі. Өз бетімен жұмыс жасауға машықтанады. Әр түсінікке өз көзқарасын білдіреді. Оқушылардың сөйлеу мәдениеті қалыптасып, сөздік қоры дамиды.
Негізгі идеялар:
Оқушыны өз бетімен ізденуге бағыттау. Сыни тұрғыдан ойлау қабілеттерін арттыру.
Сын тұрғысынан ойлау, Топтық жұмыс, диалогтық оқыту
Жеке жұмыс
Топтық жұмыс
Жұптық жұмыс
Дерек көздері:
Ғаламтор, қазақ халқының тағдыры мен мұң-зарын жырлаған ақындар шоғырының жинағы (тренинг)
Сөз маржан
Әулие-1)құдай жолын қуып, дін уағыздаушы адам.2)Айтқаны келетін сәуегей адам.. 3) ауыспалы ,қадірлі, қасиетті. 4)ауыспалы бір нәрсенің ең жақсысы, тәуірі, қымбаты.
Мәшһүр –аты әйгілі, даңқты.
Қисса-ауыз әдебиетіне тән сюжетті жыр, дастан.
Ойлау деңг.
Мақсат
Түрткі
(сұрақ, тапсырма, жағдаят)
Мұғалімнің
іс-әрекеті
Оқушының іс-әрекеті
Бағалау
Білу
Қазақ әдебиеті тарихындағы елеулі тұлғалардың бірі екенін білу
1.Ойға шабуыл: тренинг, топқа бөліну.
«Сіз кітапсыз» Әр бетке ақынның өлеңдерін тізіп жазып қою.
Қазақ әдебиеті тарихының ең бір мазмұны бай кезеңі қай ғасыр екенін білу.
Әр түрлі ақын жазушылардың еңбектерін топтастыру арқылы екі топқа бөліп алу
1.Оқушылар берілген тапсырмалардың жауаптарын ақын жазушылардың тұстарына орналастырады.
Бірінші біткен топтарды
смайликтермен бағалау.
Түсіну
Нысанбай Жаманқұлұлының өнерінің ерте оянғандығын, өзінен бұрынғы ақын жыраулардың мұраларынан сусындап өскенін түсіну.
Туып өскен жері ақындық өнерді ерекше қастерлеген аймақ болғанын түсініп талдау.
Әр оқушы екі топқа барып кітаптағы материалдардан түсінгендерін айтады
Топтың спикері белсенді оқушыларды түртіп отырады.Бағалау парағын толтырады.
Қолдану
Шығармашылық
қабілетін арттыру
а) Жыраудың бізге қалдырған асыл мұрасы – «Кенесары Наурызбай»жыры туралы түсініп оқу
б) Езгіге түскен қазақ халқының тағдыры мен мұң –зарын жырлаған жыраулар шоғырымен бірге болды.
Жырау шығармашылығына өмір сүрген дәуір шындығы арқау болды. 1912 жылы Қазан қаласында Жүсіпбек Шайхисламұлы жинаған жыр нұсқасы «Қисса-и Наурызбай төре қасым уғлы Қасым Абылайханов»деген атпен жарияланды.
Батырлардың психологиялық бейнелері де айшықталып жасалған.
Бейнелерін қағаз бетіне түсіру.
Бағалау парағын толтырады.
Талдау
Оқушылардың ойлау қабілетін,белсенділігін,
құпия сақтауға бейімділігін мейірімділігін және алға қойған мақсатын анықтау
1.Сәйкестендіру тесттері
«Қай топ көп біледі»
Нысанбай жыраудың «Кенесары Наурызбай»жырының тақырыбы мен идеясы туралы ой бөлісу.
Тест құрастыру
Кенесары батыр мен Наурызбай батырдың тарихтағы ролін көрсет.
Нысанбай жыраудың шығармашылық жолын кімдер зерттеді.
1.Сәйкестендіру тестісіне жауап береді
2.Бұл жырдағы көтеріліс туралы ойларынан тестіге жауап береді
Зерттеген ғалымдар тізбесін жасайды.
Х.Досмұхамедұлы, Е.Ысмайылов, Қ.Жұмалиев,
Ә.Қоңыратбаев,
Б.Кенжебаев, Т.Тебегенов
Жинақтау
Жырау шығармашылығы туралы баяндаудың жоспарын құру
Постер құру: Жыраудың жырлары
Әр түрлі сұрақтар арқылы ойлау қабілеттерін дамыту жұмыстарын жасату
Жыраудың қазақ әдебиетіндегі орны туралы не айтасыңдар?
Батырлар туралы екі топ эссе жазады.
Хрестоматиядан «Кенесары Наурызбай» жырын оқып, әдеби талдау жасайды.
Топтық бағалаулар жасау, оны талқылау.
Бағалау
Ойын жинақтау дағдысын қалыптастыру, ізденімпаздыққа бағыттау.
Не білдім? Не қолымнан келеді? Мен үшін жаңалық... Маған қажетті... стратегиялары жазылған күн, жұлдыз, түн формасын толтырады
Маған қажетті... стратегияларымен таныстыра отырып, осы күнгі сабаққа кері байланыс жасаймын
... Маған қажетті... стратегиялары жазылған күн, жұлдыз, түн формасының оң жағына – жырауларды, сол жағына батырлар туралы жырларды орналастырады.
Белсенді оқушыларды бақылап отыру.
Үйге тапсырма
Деңгейлік тапсырмаларды орындап келу
Тексердім__________________
9-сынып қазақ әдебиетінен қысқа мерзімді жоспар
20—22..01.2015
Қазақ әдебиеті
45 минут
9-сынып
Сабақ тақырыбы:
Дулат Бабатайұлы. Туған жерге деген сағыныш өлеңдері.
Жалпы мақсат:
Дулат Бабатайұлының өмірбаянын шығармасына негіздей отырып талдау, сөйтіп қайталанбас суреткер екеніне көңіл бөлу, жазушының өз бейнесін көру үшін шығармасына терең үңілдіру, сол арқылы өмірі, арман – мұраты, ақын – жазушының өнер тақырыбын меңгеру,
Сілтеме:
Нұсқаулық, Қазақ әдебиеті оқулығы,
Оқушылар үшін оқу нәтижелері:
АКТ пайдалана біледі. Топпен жұмыс жасай біледі. Өз бетімен жұмыс жасауға машықтанады. Әр түсінікке өз көзқарасын білдіреді. Оқушылар халықтың зар заман кезеңінде өмір сүріп,езгіге түскен қазақ халқының тағдыры мен мұң-зарын жырлаған ақындар шоғырымен танысады, сөйлеу мәдениеті қалыптасып, сөздік қоры дамиды.
Негізгі идеялар:
Оқушыны өз бетімен ізденуге бағыттау. Сыни тұрғыдан ойлау қабілеттерін арттыру.
Сын тұрғысынан ойлау, Топтық жұмыс, диалогтық оқыту
Жеке жұмыс
Топтық жұмыс
Жұптық жұмыс
Дерек көздері:
Ғаламтор, қазақ халқының тағдыры мен мұң-зарын жырлаған ақындар шоғырының жинағы (тренинг)
Сөз маржан
Ишан- дін басшыларының жоғары атақтарының бір атауы.
Көрегендік- қырағылық, болжағыштық, даналық.
Ойлау деңг.
Мақсат
Түрткі
(сұрақ, тапсырма, жағдаят)
Мұғалімнің
іс-әрекеті
Оқушының іс-әрекеті
Бағалау
Білу
Қазақ әдебиеті тарихындағы елеулі тұлғалардың бірі екенін білу
1.Ойға шабуыл: тренинг, топқа бөліну.
«Сіз кітапсыз» Әр бетке ақынның өлеңдерін тізіп жазып қою.
Қазақ әдебиеті тарихының ең бір мазмұны бай кезеңі қай ғасыр екенін білу.
Әр түрлі түстер арқылы топтасады үш топқа бөліп алу
Тренинг:
1.Оқушылар берілген тапсырмалардың жауаптарын кітаптың беттеріне орналастырады.
Смайликтермен топқа бөліну.
Түсіну
Д.Бабатайұлының өнерінің ерте оянғандығын, өзінен бұрынғы ақын жыраулардың мұраларынан сусындап өскенін түсіну.
Туып өскен жері ақындық өнерді ерекше қастерлеген аймақ болғанын түсініп талдау.
2. Оқулықтағы тапсырмалар:
«Қарлы кесек ойыны»
1.Бұл әдебиеттің өкілі Д.Бабатайұлы.
2..Мәтін бойынша тақырыптарды топқа бөліп оқушыларға бөліп беріп оқыту
Әр оқушы екі топқа барып кітаптағы материалдардан түсінгендерін айтады
Топтың спикері белсенді оқушыларды түртіп отырады.Бағалау парағын толтырады.
Қолдану
Шығармашылық
қабілетін арттыру
а) Ақынның өмір сүрген кезі қазақ даласындағы хандық дәуірдің жойылып, патша өкіметінің отарлау саясаты кеңінен өріс ала бастаған уақытқа тура келді.
б) Езгіге түскен қазақ халқының тағдыры мен мұң –зарын жырлаған ақындар шоғырымен бірге болды.
Ақын шығармашылығына өмір сүрген дәуір шындығы арқау болды. «О, Сарыарқа, Сарыарқа !», «Ақжайлау мен Сандықтас», «Асқар таудың сәні жоқ», «Ата қоныс Арқадан»
Тәрізді өлеңдері сол кездегі өмір шындығын бейнелейтін ақын дауысы болды. Ақын ел бірлігі мен бүтіндігін жырлады, қазақтың кешегі алаңсыз күндерін аңсады
Бағалау парағын толтырады.
Талдау
Оқушылардың ойлау қабілетін,белсенділігін,құпия сақтауға бейімділігін мейірімділігін және алға қойған
мақсатын анықтау
1.Сәйкестендіру тесттері
«Қай топ көп біледі»
Тест құрастыру
Қазақ даласында XIX ғасырда Ресей отарлаушылары жүргізген саяси-әлеуметтік өктемдік пен басқару жүйесіндегі реформалардың себебі қандай болды?
