Бұл сабақта оқушылар екі таңбалы сандарды оқумен және жазумен танысады. Екінші ондықтың сандарын оқығанда он санына 1-ден 9-ға дейінгі сандарды қосып айту арқылы оқылады. Мысалы: он бір, он екі т.с.с.
Санның жазылуындағы әрбір цифрдың анықталған орны бар (позициясы). Разряд — бұл санның жазылуындағы цифрдың тұратын орнын білдіреді. Санның жазылуындағы цифрдың мағынасы қай разрядта тұрғанына байланысты әртүрлі болуы мүмкін. Разрядтар санның соңынан бастап саналады. Бірліктер разряды — бұл кез келген сан аяқталатын ең кішкене разряд. Ондықтар разряды — бұл бірлік-тер разрядының алдында тұратын разряд. Егер санда разряд жоқ болатын болса, санның жазылуында оның орнында 0 (нөл) цифры тұрады.
Бұл сабаққа 10-нан 20-ға дейінгі екі таңбалы сан-дар кестесін даярлаңыз. Оны тақтаға орналастыры-ңыз. Оқушылардан кестеде көрсетілген сандар қалай аталады деп сұраңыз (екі таңбалы сандар). Бұл сандар неге екі таңбалы сандар деп аталады?
Кіріспе тапсырма. Екі таңбалы сандардың раз-рядтық құрамымен таныстыру. Ойын түрінде өткізі-ңіз. “Бүгін сендер барлығың сандар балына шақыру алдыңдар” деп хабарлаңыз. Сыныпты екі топқа бөліңіз. Бірінші топқа түскен оқушыларға 1 цифры жазыл-ған парақшаларды таратыңыз. Екінші топқа түскен оқушыларға 0-ден 9-ға дейінгі сандарды таратып беріңіз. Ырғақты музыка қосыңыз да, “сандарға” жұппен емес бір-бірден билеуді ұсыныңыз. Балға шақырыл-ған барлық сандар бір-бірімен танысуы керек. Олар қалай аталатынын және неге оларды солай атайтынын сұраңыз. (Жауабы: бір таңбалы, себебі олар тек бір цифрдан ғана тұрады.)
Балда жұппен билейтінін айтыңыз. Ырғақты му-зыканы қосыңыз және оқушыларға жұппен билеуді ұсыныңыз. “1” цифры бар оқушы өзіне жұпты екін-ші топтан таңдап алуы керек. 1-2 минуттан кейін оқушыларға тақтаға шығуды ұсыныңыз. Тақтада екі қағаз тәж бекітіліп тұру керек. Олардың біреуінде “Ондықтар”, екіншісінде “Бірліктер” деп жазылған. Тақтаға шыққан оқушылар осы тәждердің астына барып тұруы тиіс. Олар тұрған соң басқа оқушылар-дың назарын құрастырылған екі таңбалы санға ауда-рыңыз. Екі таңбалы сандар ондықтар мен бірліктер-ден тұрады. Оқушыларға кезекпен тәждердің астына келіп тұрып, екінші ондықтағы екі таңбалы сандарды құруды ұсыныңыз.
Қалған оқушыларға пайда болған санды оқытыңыз. “Ондықтар” деген жазудың астында тұрған цифр осы сандағы ондықтың санын көрсетеді. Ал “Бірліктер” деген жазудың астындағы цифр берілген сандағы бірліктің санын көрсетеді.
Одан ары сандардың “көршілерін” анықтауға жұ-мыс жүргізіңіз. Оқушыларға көздерін жұмуды сұраңыз. Кез келген екі таңбалы санды атаңыз. Осы санның екі жағында қандай сандар орналасқанын сұраңыз.
|
Екі таңбалы сандар қайда кездеседі? Оқу-шыларға оқулықтағы иллюстрацияны қарауды ұсы-ныңыз. Олардан өмірде екі таңбалы сандардың қайда кездестіргендері туралы сұраңыз. Оқушыларды топтарға бөліңіз және берілген сұрақтың жауабының нұсқаларын топтарда талдауды ұсыныңыз. Олар өз жауаптарын А3 форматты қағазда жазып көрсетеді. Топтар арасында жұмыстары туралы талдау жүргізі-ңіз. Әрбір топ өзінің сурет түрінде бетке жазған жауаптарын көрсетіп және осы сұрақтар бойынша өз ойын айтады.
Жауабы:
үйдің немесе пәтердің нөмірі, автобустың нө-мірі, электрондық сағаттың цифры, ойыншының кеудешесіндегі нөмір т.с.с.
Орындап көр. Жұмысты жұппен ұйымдастыры-ңыз. Оқушыларға текшелерден құрылған конструк-цияны қарауды және санау арқылы бір бағанда неше текше барын, неше жалғыздан тұрған текшелер барын анықтауды ұсыныңыз. Әрбір конструкцияда барлығы неше текше барын және бұл қанша ондық, қанша бірлік болатынын сұраңыз.
Жауабы:
12; 15; 13.
Екі таңбалы сандар. Тапсырма екінші ондықтың сандарын оқу дағдысын қалыптастыруға бағыттал-ған және оқушылардың екінші ондық сандарының құрастырылуы туралы білімдерін бекітеді. Оқушылар екінші ондықтың сандарының атауындағы заңды-лықты түсіндіре алады, сонымен қатар 20 көлемін-дегі сандарды тура және кері санау дағдысының қалыптасуына жаттығу жасайды. Реттік санау дағды-сын бекіту үшін, тақтаға 20 оқушыны шақырыңыз. Оларға кез келген немесе берілген тәртіппен, мыса-лы, бойына қарай, және өзінің реттік нөмірін айтып ретімен тұруларын сұраңыз.
Шығарып көр. Берілген тапсырма оқушылар сандарды жазу кезінде қолданылған “онд.” және “бірл.” деген қысқартуларды анықтап, шыққан сандарды танып және оларды оқи білу дағдысын қалыптастыруға бағытталған. Егер қандай да бір санды 0 ондық және 6 бірлік деп жазу артық, себебі ол бір таңбалы сан.
Жауабы:
16, 17, 14, 12; 11, 15, 6, 18; 19, 10, 20, 13.
|
Оқушылармен тірек сөздердің айтылуын қай-талау үшін “Бұл кімнің дауысы?” деген ойын ойна-тыңыз. Ойынды бастамас бұрын хормен тірек сөздерді қайталаңыз. Одан кейін оқушылар бір-бірімен қол ұстасып шеңбер жасап тұруы керек. Жүргізуші сайланады. Шеңбердің ортасында тұрған жүргізушінің көзін мойынорағышпен байлап қою керек. Оқушылар шеңбермен айналып жүреді. Мұғалім көрсеткен оқушылардың біреуі тірек сөзді дауыстап айтады. Жүргізушінің міндеті — тірек сөзді айтқан оқушыны дауысы бойынша кім айтқанын табады. Егер ол дұрыс тапса, ортақ шеңберге тұрады. Ал кімнің дауысын таныса, сол оқушы жүргізуші болып ортаға шығады. Ойын осылай жалғасады.
|
Қанша балапан? Суреттегі заттардың саны қанша екенін санау керек және сәйкес келетін санмен сызықпен қосу қажет.
Жауабы:
11 қаздың, 17 үйректің, 15 тауықтың балапаны.
Бұл не? Оқушылар суретте кескінделген 1-ден 20-ға дейінгі сандарды өсу ретімен жазылған нүк-телермен сызық арқылы қоса алады. Одан кейін шыққан суретті бояуға болады.
Жауабы:
шегіртке.
Екі таңбалы сандарды жаз. Оқушылар пира-мидадағы сақиналардың санын санай алады және оларға сәйкес келетін екі таңбалы сандарды жазады.
Бірліктерді боя. Оқушылар көрсетілген сан-ның жазылуындағы бірліктің санына сәйкес келе-тіндей нүктелерді бояйды. Осыдан кейін олар кері тапсырманы орындайды. Суреттегі боялған нүктелерге сәйкес келетін сандарды жаза алады.
Ондықтар мен бірліктердің санын анықта.
Оқушылар сурет бойынша ондықтар мен бірліктердің санын анықтайды және оларды жазады.
Жауабы:
15; 12.
|
Бағалау
|
Оқушылар сабақтың соңында екінші ондықтағы екі таңбалы сандарды оқиды, жазады және құрас-тыра алады.
— Оларға мынадай сұрақтар қойыңыз:
— Қандай сандарды екі таңбалы сандар деп атаймыз?
— Бұл санда 1 ондық және 6 бірлік бар. Бұл қай сан?
— Бұл санның “көршілері” 13 пен 15. Бұл санды ата.
Оқушылармен жұмыс дәптеріндегі “Жетістік баспалдағымен” өзін-өзі бағалауға байланысты жұмыс өткізіңіз.
|
