Сабақ типі: Аралас сабақ. Әдісі: Түсіндіру, сұрақ-жауап, әңгімелеу. Көрнекілігі: Суреттер, үлестірмелер

Мал  шарушылығы  мен  егін  шаруашылығын  айту.

Екі  топқа  плакат берем олар  қағазға  мал  шарушылығы  мал  суретін  салып  пайдасын, зиянын айту, 

Теледидардан  фильм көру.

Сергіту  сәті: 

Әр топ  өз жұмыстарын  талдайды. Бір- біріне үш  сұрақтан  қояды.

Жаңа  сабақты мұғалім  оқып береді.  Балалардан  сұрақ  жауап  арқылы  түсінігін  сұрайды.

ІІІ     Семантикалық кестені толтыру.

Жаңа тақырыпты хабарлау.

Адамның  егін  және  мал  шаруашылығын  дамыту үшін  жасалатын  жағдайлар.
Оқушылар пікірін айтады.

М

Дүниетану ________________

Тақырыбы: Жұлдыз. Планета. Галактика туралы мәліметтер.

Мақсаты:  Ғарыш туралы, жердің ғарыш денесі екені жайлы түсінік беру. Ой-өрісін, есте сақтау қабілеттерін тіл байлығын дамыту.Татулыққа, достыққа тәрбиелеу.

Сабақ типі: аралас сабақ. 

Әдісі: түсіндіру, сұрақ-жауап, әңгімелеу

Көрнекілігі: суреттер, «Әлемді таны»кітабы.

Барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі. Амандасу,түгендеу,оқушылардың зейінін, назарын  сабаққа аудару .  Бір-бірімізге қарап

 хормен   бүгінгі күнге  тілек тілейміз.

Қуанамын мен де,                

 Қуанасың сен де.

Қуанайық ,достарым,            

Арайлап атқан күнге.

Жерді қоршаған бүкіл дүние –ӘЛЕМ немесе ҒАРЫШ деп аталады.

Адам ерте кезден –ақ Ғарышты зерттеуге тырысқан. Ғарышқа жол 1957 жылы 4қазанда ашылды. Жердің жасанды серігі ұшырылды. 1961жылы 12 сәуірде адам баласы бірінші рет ғарыш кемесімен Жер шарын айнала ұшты. Ол—Ю.А. Гагарин.

Оқулық бойынша қосымша материалмен таныстыру.

Оқулықпен жұмыс. Дауыстап тізбектей оқыту.

ІV.Жаңа материалды меңгергенін тексеру кезеңі:

-Қазақстанда ғарышты бағындырған қандай ғарышкерлерді білесіңдер?

Т.Әубәкіров пен Т.Мұсабаев туралы әңгімелесу.

 -Жұлдыз деген не? Планетаның жұлдыздан қандай айырмасы бар?

-Күн жүйесінің құрамына қандай аспан денелері кіреді?

Галактика неден тұрады? Ғарыш деп нені айтады? Ғарышқа алғаш рет ұшқан кім?

Қазір ғарыш қалай зерттелуде?

VІ. Үйге тапсырма беру кезеңі: 68-69-беттерді оқу. Дәптерге Күн жүйесін, ғарыштың анықтамасын жазып алу.

ІХ.Бағалау

Дүниетану ________________

Тақырыбы: Сарамандық жұмыс.Глобустың және Жердің айналуы.

Мақсаты: Жердің шар тәрізді екенін ,глобустың жердің дәл үлгісі екенін түсіндіру.

Ой-өрісін, теориялық білімін, сөйлеу тілін дамыту.

Жерді босқа сызбауға, босқа қазбауға, ырымдарды сақтай білуге тәрбиелеу.

Сабақ типі: аралас сабақ Әдісі: түсіндіру, сұрақ-жауап, әңгімелеу,көрнекілік.

Көрнекілігі: суреттер, глобус,карта.(жарты шарлар)

Барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі. Амандасу,түгендеу,оқушылардың зейінін, назарын сабаққа аудару

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру кезеңі:

Күн туралы білгендерін әңгімелету. Мазмұнын толық сұрау.

-Күн жүйесі деген не? -Күннің басқа жұлдыздарға ұқсастығы неде?

-Күн бетіндегі,қойнауындағы температура қандай?

-Күн қуаты қалай пайдаланылады?

Жер бетіндегі тіршілік үшін Күннің қандай маңызы бар?

ІV. Мақсатын қою кезеңі: Тақырыбын,мақсатын хабарлау.

Жер-шар тәрізді дене. Глобус—Жердің дәл үлгісі.

Жер-шар тәрізді екенін бұрынғы адамдар білген жоқ.Олар жүре берсек жердің шетіне шығамыз деп ойлаған. Келе-келе жиһанкездер қаншама жүргенімен жердің шетіне шыға алмайтынын білді. Жер шар сияқты екеніне тұжырым жасаған грек ғалымдары .Олар бұған дәлел ретінде Ай тұтылғанда оны қалқалаған Жер көлеңкесінің дөңгелек болатындығын келтіреді.

Орта ғасырлардағы дүние жүзін айналу саяхаттары Жердің шар тәрізді екенін дәлелдеді.Еуропадан шыққан теңізшілер үнемі шығыстан батысқа қарай жүзіп отырды.Сонда өзінің шыққан жеріне қайта оралған.Барлық Жердің шар тәрізді екенін дәлелдейтін мысалдарды айтып,түсінік беру.

Глобус –латын тілінен аударғанда шар деген мағына береді. Жердің барынша кішірейтіліп жасалған дәл үлгісі ГЛОБУС деп аталады.

Глобуста Жер шары ондаған млн. есе кішірейтіліп алынады.

Жер шарының мұндай алғашқы үлгілері орта ғасырларда жиһанкездер дүние жүзін айналып шыққаннан кейін жасала бастады.Глобуспен түрлі тәжірибе жасауға болады.Жердің өз білігінен айналуын және Күнді айнала қозғалуын, олардың қандай құбылыстар тудыратынын глобусты пайдалану арқылы оңай түсінуге болады.

Глобус ХҮ ғ. Бастап шыға бастады. Жер бетінің су басып жатқан аса ірі кеңістіктерін мұхит дейміз. Мұхиттың құрлыққа кіріп жатқан бөлігін теңіз дейміз.Жер шарында 4мұхит бар аттарын айтып,картадан көрсету.Тынық мұхитының аумағы қалған үш мұхиттың аумағын қосқандағыдай.Материк алтау,оларды айтып ,картадан көрсету. Қазақстан қай материкте орналасқанын айтып .түсіндіру.

VІ .Жаңа материалды меңгергенін тексеру кезеңі:

Оқулықпен жұмыс.Дауыстап тізбектей оқу.

Глобустан мұхиттарды, құрлықтарды оқушылардың өздеріне көрсету.

ҮІІ. Қорыту.

Дүниетану . 20.02.16.

Тақырыбы:Отбасы-қоғамның құрамдас бөлігі. «Жанұя бюджеті,кіріс пен шығыс»

Мақсаты: Отбасы –шағын қоғам екенін , өзінің сол қоғамның бір мүшесі екенін түсіндіру. Ой-өрісін, сөйлеу тілін,сөздік қорын дамыту.Отбасында әдепті болуға, үлкендерді құрметтеуге, кішілерге қамқор болуға тәрбиелеу.

Сабақ типі: аралас сабақ Көрнекілігі: суреттер.

Әдісі: түсіндіру, сұрақ-жауап, әңгімелеу,талдау, жинақтау, көрнекілік.

Барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі. Сабаққа дайындық .

Адамның күлкісі – әлемдегі ең ғажайып құбылыстардың бірі. Адам күлкінің көмегімен таныса да, қоштаса да алады. Жымиыс біздің сезіміміздің сарасының ашылуына жол ашады. Күлкі арқылы көңіл күйлеріңді білдіріліп көріңдер. Бір- біріңе жымиыңдар, күлкілеріңді сыйлаңдар. Рахмет! Ендеше сабағымызды бастайық.

-Жыл мезгілдері неге өзгереді? -Жер орбитасы деген не?

- Жер күнді қанша уақытта айналып шығады?

-Қыс пен жаздағы күннің орналасуы қалай болады?

-Күн мен түн ауысуына кеткен уақыт қалай аталады?

-Жердің Күнді айналып шығуына кеткен уақыт қалай аталады?

ІІІ. Мақсатын қою кезеңі: Тақырыбын, мақсатын хабарлау. Қоғам. Отбасы –шағын қоғам.

ІV. Жаңа материалды түсіндіру кезеңі: .

Кіріспе: Отбасы деген не?Отбасының мүшелері деп кімдерді айтамыз?

Қоғам деген не? Мысалы, Қазақстан Республикасының қоғамы, оның алып жатқан аймағы бар,басқарушысы, халқы бар.Осы қоғамның өркендеуіне әсер ететін түрлі өндірістер жұмыс істейді.Отбасын неге «қоғам»дейді? Оның да басшысы бар. Ол не әкесі немесе анасы.Басшы отбасындағы бүкіл шаруаны ұйымдастырады.Барлығына қамқор болып,бастарын біріктіреді.Отбасының тұратын мекенжайы, өз табысына қарай шаруасы болады.Отбасы мүшелері шамасына қарай іс атқарады.Жұмыс істейді, оқиды, үй шаруасымен айналысады.Барлығының ортақ ісі –отбасының татулығы,әр мүшесінің дамуына жағдай туғызу.Отбасындағы шаруа ақылдасып шешіледі.Табысы да ортақ.Отбасында «қор»деген бар.Ол қор қалай жиналады деп ойлайсың?(оқушылардың пікірін тыңдау)Отбасындағы ата-ананың ақылымен туған-туыспен қарым-қатынас реттеледі.Қарым-қатынас түрі көп: қонаққа шақыру, тойға көмек беру,ауырып-сырқағанға көмек беру, кәмелетке келгендерді үйлендіру.т.б.Адам өз басынан басқа да шаруаларға көмек қолын созса- ол оның адамгершілігі. Мейірім болған жерде адамдық қасиет те болады. Сен көмек қолын созсаң, саған да керек кезінде көмек қолын созатындар табылады.Осылайша отбасы шағын «қоғамның» жұмысын атқарады.

Отбасы туралы суреттермен әңгіме жүргізу.

Оқулықпен жұмыс. Дауыстап тізбектей оқыту.

Дәптермен жұмыс. Өз отбасы туралы қысқаша мәлімет беру.

(атасы,апасы,әкесі,анасы, бауырлары, олардың бір-бірімен қарым-қатынасы туралы)

V .Жаңа материалды меңгергенін тексеру кезеңі:

Ата-ана туралы, отбасы туралы мақал-мәтелдер айтып, мазмұнын ашу.

Атаңа не істесең,алдыңа сол келеді. Әке көрген оқ жонар,

Атаға қарап ұл өсер, Шеше көрген тон пішер.

Анаға қарап қыз өсер.

Ұяда не көрсең, ұшқанда соны ілесің.т.б.

Жанұя мүшелері

Ата Міндеттері Ақылшы, бата береді.

Жанұядағы әрбір адамның атқаратын міндеттерін әңгімеле:

VІ. Бекіту кезеңі: Қорытындылау -Отбасын неге «шағын қоғам» дейміз?

-Отбасында басшы қандай қызмет атқарады?

-Туыстармен қарым-қатынасты кім реттейді?

-Үлкен тойлар, соғым басы, шілдехана сияқты тойлардың пайдасы бар ма?

-Туған-туыстан басқа тағы кімдермен араласасың?

--Өзің отбасыңа қандай көмек бересің?

«Отбасындағы татулық»тақырыбына шығарма жазу. ІХ. Бағалау.

Тақырыбы: Отбасындағы құқықтық нормалар

Мақсаты: Отбасы мүшелерінің құқықтары мен міндеттері және қоғамдық топтар жайлы түсінік қалыптастыру;

Іздену, ойлау, топта жұмыс жасау дағдыларын дамыту,іс –әрекеттері үшін жауап беру, туысына қамқор болу сияқты дағдыларды қалыптастыру;

Отбасы мүшелерін қадірлеуге үлкенді сыйлауғатәрбиелеу.

Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап, топтық жұмыс, шығармашылық тапсырмалар.

Көрнекілігі: ҚР Конституциясы, Бала құқығы туралы Конвенция, түрлі суреттер, плакат, бояулар.

Барысы:

І. Ұйымдастыру бөлімі.

Кестені толтыру.

ІІІ. Жаңа сабақ.

А) Оқулықпен жұмыс.

Мәтінді оқу, топпен талдау.

1- топ «Әкелер» тобы әкенің отбасылық міндеттерін,

2-топ «Аналар» тобы аналардың отбасылық міндеттерін,

3-топ «Балалар» тобы балалардың отбасылық міндеттерін зерттеп, талдайды.

-Елбасымыз Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев «Конституция – бұл да ел рәміздерінің бірі. Сондықтан негізгі заңды елдің Туы, Ән - ұраны және Елтаңбасы секілді қадірлеу, құрметтеу – біздің парызымыз» – деген.

Әр топ жауап береді.

21-бап. Баланың отбасында өмiр сүру және тәрбиелену құқығы.

Баланың мүдделерiне қайшы келетiн жағдайларды қоспағанда, әрбiр баланың отбасында өмiр сүруге және тәрбиеленуге құқығы, өзiнiң ата-анасын және басқа да жақын туыстарын бiлуге құқығы, олардың қамқорлығы мен тәрбиесiн алуға құқығы бар.

      22-бап. Баланың отбасындағы құқықтары

      Әрбір бала отбасында Қазақстан Республикасының Конституциясында, осы Заңда және Қазақстан Республикасының басқа да заңдарында белгіленген жеке мүліктік емес және мүліктік құқықтарға ие.

«Біліп жүрейік!»

1993 жылдан бастап 15 мамыр - Халықаралық отбасы күні болып аталады.

ІҮ. Қорытынды.

Сонымен балалар әр отбасының мүшелерінің атқаратын өз  міндеттері болады.

—          Бүгінгі сабақта не түсіндік?

—          Отбасы –шағын қоғам. Отбасы өзін –өзі қамтиды, асырайды. Отбасы адамдары әрқашан үлкен сүйіспеншілікпен тату, бір –біріне қамқоршы, көмекші болуы керек.

Ү.Үйге тапсырма.

1. Мәтінді түсініп оқу.

2.« Отбасы-шағын қоғам» тақырыбына әңгіме жазу.

 ҮІ.Бағалау.

Теориялық ойын, сөйлеу тілін, сөздік қорын дамыту.

Үлкенді құрметтеуге , ата-ананы қадірлеуге , кішіпейіл болуға, үлкенге көмектесуге тәрбиелеу.

Сабақ типі: аралас сабақ Көрнекілігі: суреттер.

Әдісі: түсіндіру, сұрақ-жауап, әңгімелеу.

Барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі. Сабаққа дайындық . Мен бүгін көңілді келдім. Кәне, шеңбер құрайық, өзіміздің жақсы көңіл күйімімізді бір- бірімізге берейік. Өйткені көңіл күйіміз жақсы болса қиындықтарды оңай жеңеміз ғой.

ІІ. Мақсатын қою кезеңі: Тақырыбын, мақсатын хабарлау.

ІІІ. Жаңа материалды түсіндіру кезеңі:

-«Әке- асқар тау, ана-ағып жатқан бұлақ, бала—жағасындағы құрақ» дегенді қалай түсінесіңдер? Үлкенді сыйлау—қазақ халқының ата салты. Үлкенді сыйлау---әке-шешені сыйлаудан басталады. Өз отбасын, өз ата-анасын сыйламайтын ұл мен қыз басқа адамдарды да сыйламайды. Ата-ана баланы өмірге әкеледі, оны тәрбиелеп өсіреді, білім береді, болашағым, үмітім деп сенеді. Ертең өсіп, азамат боп үйге қамқор болады деп сенеді. Амандасқанда да «бала –шағаң аман ба?» дейді.Жақсы ісімен көзге түссе жігіт болған екен дейді. Адам баласы қартайғанда күші кетеді. Олардың ақылы, тәжірибесі отбасына үлкен көмегін тигізеді. Қандай қиын іс болса да оның шешімін ата-ана табады.

Ертегіні айтып, үлкеннің ақылын әрқашан тыңдау керек екенін ұғындыру.

Әке ,ана туралы қандай өлеңдер білеміз? Оқытып, мазмұнын ашу.

Оқулықпен жұмыс.Іштей оқу.

ІV. Жаңа материалды меңгергенін тексеру кезеңі:

Ата-ана,үлкендер туралы мақал-мәтелден жарысын ұйымдастыру.

-Ата-анаға қамқоршы дегенді қалай түсінесің?

-Аңызды не үшін осы тақырыпта берген деп ойлайсың?

-Ата-ананың баланы өсіру жолындағы еңбегін айт.

-Ата-анаң қандай қызмет атқарады? Сен оларға қандай жақсылық жасайсың?

VІІ. Үйге тапсырма беру кезеңі: 136-137-беттерді оқу,мазмұны. «Қайырым»тақырыбына шығарма жазу. ІХ.Бағалау.

Дүниетану . 02.03.16.

Тақырыбы: Мектеп

Мақсаты: Мектеп пен өндіріс орнының байланысы не үшін керек екенін түсіндіру.

Өз бетінше ізденуге, ойлануға, ойын жинақтап айта білуге баулу.

Тиянақты, іскер, ақылмен шеше білуге , сабырлылыққа тәрбиелеу.

Сабақ типі: аралас сабақ Әдісі: түсіндіру, сұрақ-жауап, әңгімелеу.

Барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі. Амандасу,түгендеу,оқушылардың зейінін, назарын арқылы сабаққа аудару - Балалар, терезеге қараңдаршы. Далада күн сәулесі жарқырап тұр. Бізге сәулесін шашып тұр. Сәуле сендердің тұла бойларыңа тарап, жандарыңды жадыратып тұр.

- Кәне, айналамызға жылу сыйлайық, жүздеріңнен күннің көзіндей күлкі кетпесін.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру кезеңі: Өтілген тақырып мазмұнын сұрау.

ІІІ. Білімді тексеру кезеңі:

Ауыл байлығы неде?

-Зауыт жұмысының күшеюі үшін не қажет?

-Зауытқа сүт фермасын ұйымдастырудың қажеті не?

-Сүт зауытына қандай құрал-жабдықтар керек?

-Сүттен жасалған қандай тағамды жақсы көресің?

ІV. Мақсатын қою кезеңі:

Тақырыбын, мақсатын хабарлау

V. Жаңа материалды түсіндіру кезеңі:

1.Мектеп дегенді күнде көріп жүрміз. Ал өндіріс орны дегенді естігендерің бар ма?

Өндіріс деген не? Осы сұрақтарға жауап алып, жаңа сабаққа көшу.

2.Мектепті бітірген соң ,белгілі бір мамандық иесі болу үшін жоғарғы оқу орнына барасың.Оны оқып, білімді маман болғанда елге қызмет етесің.Болашақта қандай мамандық алғың келсе, соған қазірден бастап икемделе бастаған жөн.

Үйде әкесі шеге қақса ,баласы да қағып көреді.Ал шешесі тоқыма тоқыса, қызы да соны қайталап үйреніп алады.Кез келген маман иесі болу үшін де ертерек сол туралы біле берген жөн.Осындай мақсатта кейбір өндіріс орындары мектеппен тұрақты байланыс жасап отырады. Мектеп оқушыларына өз жұмыстарын таныстырады. «Теңізшевройл»мұнай кәсіпорны осындай ісшаралар жүргізуде.Оқушыларды шақырып,өз жұмыстарын көрсетеді. Мұнайлы өңірдегі жер тесетін бұрғыларды,мұнай ұңғыларын көреді.Еңбек қауіпсіздігін сақтау,қоршаған ортаны қорғау мәселелерімен танысады.Мұнайдан өндірілетін заттарды көреді. Озық техниканы пайдалану үшін көп білім қажет. Көп жұмыс компьютер арқылы басқарылады.Жұмыстың сапалы орындалуына талап күшейді.

Білім болған жерде түрлі кәсіпорындар сапалы өнімі арқылы өркендейді.Сондай кәсіпорын иелері болашақта сендер боласыңдар.

Осындай мектеп пен өндіріс орындарының байланысы арқылы өндірістің сан алуан түрімен танысқан оқушылар өзі ұнатқан салаға қарай мамандық таңдайды. Мектепте жүріп-ақ бала болашақ мамандығына әзірлік жасайды.

Оқулықпен жұмыс. Дауыстап тізбектей оқу.

VІ. Жаңа материалды меңгергенін тексеру кезеңі:

Өз жерімізде қандай кәсіпорындар бар? «Ғалия» тігіншілер үйі бар.Макарон шығаратын шағын өндіріс орны бар.Кірпіш құятын ірі зауыт та бар.

Тағы көптеген өндіріс орындары бар. Біз мына аталған үш өндіріс орнын үш қатар алып, қандай жұмысшылар жұмыс істейді, қандай техникалар бар, қандай өнім өндіретіні туралы айтып береді.

VІІ. Бекіту кезеңі: Қорытындылау

-Мектеп пен өндіріс орнының байланысы не үшін керек?

- Өзің қандай маман иесі болғың келеді?

-Ауыл мектептері қандай өндіріс орнымен байланыс жасай алады?

-Автоматтандырылған ,компьютермен басқаратын қандай өндіріс орындарын білесіңдер?

VІІІ. Үйге тапсырма беру кезеңі 151-152-беттерді оқу,мазмұны.Газеттерден Қазақстандағы ірі кәсіпорындар туралы шыққан мақала тауып, оқып ке

Жақсы мінез-құлық пен ақылың, екеуі біріккенде – бұлар адамшылық қасиеттер болып табылады. Адамның басына қонған бақыттың тұрақты болуы, жақсы мінез-құлыққа байланысты.

(шығармашылық жұмыс)