Қазақ тілі
|
Уақыты:
|
Кабинет:
|
Мұғалім:
|
Сабақтың атауы
|
Одағай
|
|
Сілтеме
|
Қазақ тілі оқулығының әдістемесі
|
|
Сабақтың жабдығы
|
Мақсаты: Оқушыларға одағай және оның түрлерімен таныстыру, алғаш мағлұмат беру.
Міндеттері:
Білімділік. Оқушыларға жаңа сөз табы одағай туралы мағлұмат беріп, одағайдың түрлері, айтылу ерекшеліктері, жазылу емлесі жайлы кеңірек түсінік беру,сөйлем ішінен тауып, түрлеріне ажыратуды үйрету.
Дамытушылық. Оқушылардың есте сақтау қабілеттері мен сөздік қорларын арттыру, өз ойларын жүйелі түрде жеткізе білуін, таным деңгейін дамыту.
Тәрбиелілік. Оқушыларды техникалық – ақпараттық құралдармен жұмыс істеуге, сауатты жазуға баулу.
Сабақтың түрі: Жаңа сабақ.
Сабақтың әдіс – тәсілдері: түсіндіру, сұрақ – жауап, оза оқыту, көрнекілік.
Сабақтың көрнекілігі: карточкалар, слайд, суреттер ,бағалау қағаздары
Сабақтың пәнаралық байланысы: әдебиеттік оқу, қимылды ойын.
|
|
Жалпы мақсаттар
|
|
Оқыту нәтижесі
|
|
Топқа бөлу
|
Сыныпты жыл мезгілдеріне қарай төрт топқа бөлу. Күз айында туылғандар 1 - топ, қыс айында дүниеге келгендер 2 - топ, көктем айындағылар 3 - топ, жаз айындағылар 4 - топ болып бөлінеді.
|
|
Мұғалімнің іс-әрекеті
|
Оқушының іс-әрекеті
|
|
Ынтымақтастық атмосферасы
|
-Сәлеметсіңдер ме, қымбатты балалар! Мен сендерді тағатсыздана күттім және де кездескенім үшін сендермен қуанышымды бөліскім келеді:
Қайырымды жандар айнала,
Шеңберге келсін жайлана.
Жалықпастан қайта бiз,
Махаббат сөзін айтамыз.
Сүйеміз барлық әлемді,
Әлемдегі бар елді.
Бақыттымыз осы біз
Қасымызда досымыз!
|
|
Үй тапсырмасын сұрау
|
Үй жұмысы орындалған дәптерлерді тексеру
1.Іс- әрекеттің мезгілін,мекенін,сын- қимылын білдіретін сөз табын ....... дейміз.
а. сын есім
ә. есімдік
б. үстеу
2.Үстеу қандай сұрақтарға жауап береді?
а. қандай? қалай? қашан?
ә. қалай?қашан? қайда?
б. қашан?қай?нелер?
3.Көп нүктенің орнына тиісті шылау сөзді жазыңдар: Елдің болашағы... ойлаған жөн.
а. үшін
ә. дейін
б. туралы
4. Шылау дегеніміз ...
а. мағынасы бар сөйлем мүшесі
ә. өз алдына толық мағынасы жоқ сөздер
б. көңіл күй білдіретін сөздер
5.Дейін,шейін сөздері қандай сөздер?
а. одағай
ә. шылау
б. қаратпа сөз
|
|
Қызығушылықты ояту
|
Әріпжұмбақты шешу.Әріптері бар жасырынып тұрған сөзді табайық, сонда біздің бүгінгі жаңа тақырыптың атын оқи аламыз.
1.Оқу да бар,
Жазуда жок (О)
2.Дала да бар,
Жаға да жоқ (Д)
3.Шегеде жоқ,
Таста бар (А)
4.Ғарышта бар,
Сайыста жоқ (Ғ)
5.Шанада бар,
Әнде жоқ (А)
6.Торғайда бар,
Алауда жоқ (Й)
Одағай сөзі шықты.
-Бұрын одағай деген сөзді естідіңдер ме?
1.Оқу да бар,
Жазуда жок (О)
2.Дала да бар,
Жаға да жоқ (Д)
3.Шегеде жоқ,
Таста бар (А)
4.Ғарышта бар,
Сайыста жоқ (Ғ)
5.Шанада бар,
Әнде жоқ (А)
6.Торғайда бар,
Алауда жоқ (Й)
Жұмбақтың шешуінен Одағай деген сөз шықты.
Одағай сөзі шықты.
-Бұрын одағай деген сөзді естідіңдер ме?
- Одағай сөз дегеніміз - адамның әр алуан көңіл күйін білдіреді, басқа сөздермен байланысқа түспейді, сөйлем мүшесі болмайды. Одағайларға қатысты тыныс белгілеріне, дауыс ырғағына назар аудару керек.
- Бүгінгі өтетін тақырыбыз: «Одағай» деп аталады. О-һо! Міне, қызық! Одағайдың түрлері бар. Түрлерінің өзі қызық! Одағай сөзін буынға бөлейікші!
- О-да-ғай.
- Неше буын бар?
- 3 буын бар.
- Қызықтың өзі осында. Одағай сөзінде қанша буын болса, сонша түрі болады. Бірінші түрі, ол - Көңіл күй одағайлары деп аталады. Көңіл күй одағайлары қандай мағынаны білдіруі мүмкін?
- Қуану, шаттану, таңдану, жылау,армандау, өкіну, ренжу, т.б.
- Ал екінші түрі - Шақыру одағайлары деп аталады.Шақыру одағайлары нені білдіруі мүмкін. Кімнің қандай ойы бар?
- Білімге шақыру, мектепке шақыру, төлді шақыру.
- Керемет! Ойларың керемет екен. Шақыру одағайлары – ол ит, құс, малды шақыру, мысалы: моһ-моһ, шөре-шөре, кә-кә, т.б. және оларды қуумен байланысты: пырс, ара.
- Үшінші түрі ол – Жекіру одағайлары. Ол – тыйым салу мағынасын білдіреді. Мысалы: тәйт, жә.
Оқулықтағы тапсырмаларды орындау.
Берілген жаттығуларды топтарға бөліп орындау.
Қосымша шығармашылық тапсырмалар.
|
|
Мағынаны тану
Мәтінді тізбектеп оқу
|
|
Сергіту сәті
|
«Жаз келді, алақай!» Қимылмен көрсетіп, әнді айту.
Балақай-ау,балақай,
Жаз келеді,алақай!
Жалаң аяқ жүреміз,
Балақты да түреміз.
Сайдан жидек тереміз,
Көлден балық сүземіз,
Жалтылдатып тіземіз.
Бiр, екi, үшi, бiр, екi, үш.
|
|
Ой толғаныс
|
Одағай
Көңіл күй-----Шақыру------Жекіру
- Ендеше, үш одағайдың түрлеріне бір-бір одағай айтып, көркем етіп жазалық.
Бәрекелді, шөре - шөре,тәйт. Берілген сөздерді дәптерге жазып алу.
Деңгейлік тапсырмалар:
І деңгей
Төмендегі сөйлемдердегі одағайдың астын сызыңдар.
1. Әй, шырағым балам, әуелі ар жағында әкең тұр, соған сәлем бер.
2. Уа, қой деймін,бала!
3.О йпырым-ай, мынау не деп отыр өзі?
ІІ деңгей
Көп нүктенің орнына тиісті одағай сөздерді қойыңдар.
1. ..., әжем ауылдан қонаққа келді!
2. ..., мынау не деп тұр!- деді атам.
3. ..., ... әзер жеттім.
Керекті сөздер: аһлеп, уһлеп, алақай, ойпырым-ай.
ІІІ деңгей
Төмендегі одағай сөздермен сөйлем құраңдар.
Шіркін-ай, әй, ух, ойпыр-ай,қап.
Семантикалық карта
Одағай Көңіл күй Шақыру Жекіру
Алақай +
Тү-у +
Кә-кә +
Тәйт +
Япырай +
Шіп-шіп +
|
|
Үй тапсырмасы
|
Оқулықтағы тапсырмаларды орындау,ереже жаттау
|
Күнделіктеріне жазады
|
|
Бағалау
|
Бағалау парақшаларын толтыру.
|
|
Қазақ тілі
|
Уақыты:
|
Кабинет:
|
Мұғалім:
|
Сабақтың атауы
|
Еліктеу сөз
|
|
Сілтеме
|
Қазақ тілі оқулығының әдістемесі
|
|
Сабақтың жабдығы
|
Білімділік: Еліктеу сөздер туралы түсінік беру, оның басқа сөз таптарынан ерекшеліктерін таныту, өмірден түрлі мысалдар келтіре отырып, еліктеу сөздердің түрлерін ұқтыру;
Тәрбиелік: Тіл өнерінің құдіретін ұғына білуге, туған жерін сүюге тәрбиелеу;
Дамытушылық: Оқушылардың сауаттылығын, танымдылығын, сабаққа деген қызығушылығын арттыру, сөйлеу тілін, ой жүйелеу шеберлігін дамыту;
Сабақтың типі: жаңа сабақты меңгерту.
Сабақтың әдісі: сұрақ - жауап, ойландыру, оқушы әрекетін ұйымдастыру, ізденушілік қабілетін ояту.
Сабақтың көрнекілігі: интерактивтік тақта, слайдтар, шар, сағат, барабан.
|
|
Жалпы мақсаттар
|
|
Оқыту нәтижесі
|
|
Топқа бөлу
|
Алма,алмұрт суреттері арқылы екі топқа бөлу
|
|
Мұғалімнің іс-әрекеті
|
Оқушының іс-әрекеті
|
|
Ынтымақтастық атмосферасы
|
Кел балалар, күлейік!
Күлкіменен түлейік!
Қабақ түйген не керек?
Көңілді болып жүрейік.
Кел балалар, күлейік!
Күлкіменен түлейік!
Күлкі көңіл ашады,
Күліп өмір сүрейік!
|
|
Үй тапсырмасын сұрау
|
Үй тапсырамсы жазылған тапсырмаларды орындау
|
|
Қызығушылықты ояту
|
Жаңа тақырыпқа байланысты ортақ сұрақ.
а) Сөз таптары қазақ тілінің қай бөліміне жатады?
ә) Қазақ тілінде неше сөз табы бар?
Ой қозғау: Еліктеу сөз туралы не білеміз?
Балалар, өмір - күрделі құбылыс. Оның күрделілігі сол - таңымыз атқаннан күніміз батқанға дейін қаншама іс - әрекеттердің куәсі боламыз, өзіміз сол іс - әректтерді орындаушымыз.
Оқушылардың назарын аудара отырып,"Дыбыстық еліктеуіш" сөздерді ұқтыру үшін түрлі тәжірибелер көрсетіледі.
Сіріңке жағып, стакандағы суға батырамын.
Сұрақ:
- От қайтып сөнді?
- От быж етіп сөнді.
- Дыбысты қай сезім мүшелері арқылы қабылдадыңдар?
- Құлағымызбен естідік
2. Сағат аламын да, стол үстіне қоямын.
- Сағат қалай жүріп тұр?
- Сағат тық - тық етіп жүріп тұр.
3. Барабан соғу.
- Барабан қайтті?
- Барабан дүңк - дүңк етті.
4. Шар үріп, атып қалу.
- Шар қалай атылды?
- Шар тарс етті.
Сұрақ:
а) Өздерің жаңа көрген нәрселеріне байланысты, жазған сөйлемдеріңе байланысты не ұқтыңдар?
ә) Дыбыстарды қай сезім мүшесімен қабылдадық?
(Оқушылар өз бетімен "Дыбыстық еліктеуіш"сөздердің ережесін шығарып, оқулықпен салыстырады)
Бейнелеуішті таныту үшін тәжірибе көрсетіледі.
1. Оқушының атын атап өзіме қарату.
- Диас қалай қарады?
Диас жалт қарады.
2. Шам жағып сөндіру.
- Шам қайтті?
Шам жарқ ете қалды.
3. Мұғалім жүріп келе жатып кенет тоқтау.
- Мұғалім қалай тоқтады?
Мұғалім кілт тоқтады.
Сендер біраз нәрсе көрдіңдер.
Осыдан не ұқтыңдар?
(Ереже шығарып, оқулықпен салыстыру) Сонымен, оқушылар, табиғаттағы, күнделікті өмірдегі дыбыстарды, қимылдарды естіп немесе көзбен байқайды екенбіз. Тіліміздегі кейбір дыбыстарды, дауыстарды көзбен көріп бейнелеп, екінші бір сан алуан сөздерді құлақпен есту арқылы анықтаймыз.
Оқулықтағы тапсырмаларды орындау.
Берілген жаттығуларды топтарға бөліп орындау.
Қосымша шығармашылық тапсырмалар.
|
|
Мағынаны тану
Мәтінді тізбектеп оқу
|
|
Сергіту сәті
|
Еркiн ұста денеңдi,
Тарсылдатпай едендi
Орнымыздан тұрып ап
Жүгiрейiк бiр уақ.
Бiр, екi, үш, бiр, екi, үш.
Аяқты алға созайық
Тiк көтерiп, қозғайық.
Тым сылбыр да болмайық
Алға қарай озбайық.
Бiр, екi, үшi, бiр, екi, үш.
|
|
Ой толғаныс
|
1 - топ Шығармашылық тапсырма
Суретке қарап, еліктеуіш сөз бен бейнелеуіш сөздерді қатыстырып мәтін құраңдар.
2 - топ "Менің інім қаз басты" өлеңін оқып, еліктеу сөздерді табыңдар.
Халықтың осындай салты туралы не білесіңдер.
1 - топ Бос орынға еліктеу сөздерді қой.
............ жаңбыр жауды.
Күн................ күркіреді
Олар................ күлді.
Уәлихан.................. жымың - жымың етеді.
Ай сәулесіне шағылса.............. етеді.
........... сатұр - сұтыр еткен дауыс естілді.
|
|
Үй тапсырмасы
|
Оқулықтағы тапсырмаларды орындау,ереже жаттау
|
Күнделіктеріне жазады
|
|
Бағалау
|
Бағалау парақшаларын толтыру.
|
|
Достарыңызбен бөлісу: |
