Сабақтың міндеттері: «Әлем эволюциясы»

1. 
   Қазақстан Республикасы Президентінің мәртебесі дегеніміз не?
   
2. 
   Қазақстан Республикасы Президенті болып кім сайлана алады?
   
3. 
   ҚР Паламентінің құрылымы қандай?
   
4. 
   Кім ҚР-сы Парламенті Сенатының депутаты бола алады?
   
5. 
   Қазақстан Республикасының Үкіметі қалай құрылады?
   
6. 
   Сот билігінде біртұтас мемлекет құрылысына тән ортақ белгілерді атаңыз.
   

1. 
   ҚР мемлекеттік билік органдарының конституциялық жүйесі
   
2. 
   Президенттің мемлекеттегі ерекшелігі
   
3. 
   Парламент, Үкімет пен сот билігінің мәні
   

1. 
   Құқық қорғау органдарының маңыздылығы
   
2. 
   Ішкі істер министрлігі, Ұлттық қауіпсіздік комитеті
   
3. 
   Прокуратура
   

1. 
   Құқықты қорғау қызметі, негізі, үш нысанда жүзеге асырылады:
   

ә) заңды істерді қарау және шешу жолымен;

2. 
   Полиция – Ішкі істер министрлігінің құқықтық қорғау органдары жүйесінде басшылық орын алады, оған құқық бұзушылықтың алдын алу, анықтау және болдырмау жөніндегі жұмыстардың анағұрлым көп көлемі жүктелген. Сондықтан ПМ жүйесінде толып жатқан полициялық органдар құрылған. Олар:
   

• 
  қылмысты істер полициясы, ол қылмыстарды болдырмау және ашумен айналысады;
  
• 
  патруль полициясы – көшелер мен елді мекендерде, басқа да қоғамдық орындарды қоғамдық тәртіпті сақтауды ұйымдастыруды;
  
• 
  жол полициясы – жол қозғалысы ережелерін сақтауды және оның қауіпсіздігін қадағалайды;
  
• 
  әкімшілік полициясы, оның міндеті - әкімшілік құқық бұзушылықтың алдын алу;
  
• 
  полицияның арнайы отрядтары – күзетілген маңызды объектілерде құқықтық тәртіпті қаитамасыз етуге бағытталған және т.б.
  

ҰҚК органдарының қызметіндегі басқа маңызды бағыт – лаңкестікпен, заңсыз қару айналымымен, нашақорлықпен, жемқорлықпен, контрабандамен, пара алумен, басқа да ауыр қылмыстармен күресу болып табылады.

3. 
   ҚР-ның құқық органдары арасында прокуратура айрықша орын алады. Оның қызметі көп қырлы және көптеген бағыттарда жүзеге асырылады. Прокуратураның міндеттері ҚР Конституциямен және «Қазақстан Республикасының прокуратурасы туралы» арнаулы заңмен белгіленген.
   

• 
  барлық мемлекеттік органдардың,
  
• 
  қоғамдық бірлестіктердің, кәсіпорындардың, мекемелердің және олардың лауазымды адамдарының Заңдарды,
  
• 
  Президенттің жарлықтарын,
  
• 
  басқа құқықтық нормативтік актілерді мүлтіксіз және біркелкі қолдануына жоғарыдан қадағалауды жүзеге асыру болып табылады.
  

1. 
   Құқық қорғау органдарының маңыздылығы
   
2. 
   Ішкі істер министрлігі, Ұлттық қауіпсіздік комитеті
   
3. 
   Прокуратура
   

1. 
   Құқықтық реттеуге жататын қатынастар
   
2. 
   Құқықтық реттеудің әдістері
   
3. 
   Құқықтық реттеудің түрлері
   

1. 
   Құқықтық реттеуге жататын тек мына қатынастар:
   

• 
  адамның еркімен пайда болып, олардың санасымен тексеріледі (бірақ психологиялық ауыру адамның тәртібі емес);
  
• 
  маңыздылығы тек жеке адамға ғана емес, адамдардың бірігуіне, солай айтылатын полецейлік мемлекетке тән);
  
• 
  нақтылы қатынасушылардың арасында қалыптасады, бірақ әлеуметтік құбылыстарға емес, себебі оған тек ықпал етуге мүмкіндік бар, бірақ реттеуге мүмкіндік жоқ (демографиялық, миграциондық процестер) мысалы, құқықпен реттелуі мүмкін (бірақ достық, махаббат қатынастары емес көбінде, тұрмыс, демалыс әрекеттері);
  
• 
  мемлекетке бағынышты және есеп беруші, яғни олар үшін құрылғандарды, мемлекеттік билік ұйғарымдар оның мәжбүрлеу күшін қолданумен кепілденген.
  

2. 
   Құқықтық реттеу әдісі – қоғамдық қатынастарға ықпал ететін өзіндік жолдары мен әдістерінің жиынтығы. Ондай әрекеттерге жататындар:
   

• 
  диспозитивтік тәсіл – тәуелсіздігімен және жақтардың теңдігімен сипатталады, қарым-қатынастың сипаты мен ерекшеліктерін өздері шешеді, ол негізінен жеке-құқықтық қатынастарды, яғни жекеленген азаматтар мен олардың ұйғарымдарын қатынастарын реттегенде көрінеді. («Все, что прямо не запрещено законами – дозволено» не «не запрещенное законом дозволено»);
  
• 
  императивтік тәсіл – құқықтық қатынастарға қаты-сушылардың ирархиясына (көнелгеніне) негізделеді бір жағын (биліктік) әр уақытта мемлекет көрсетеді, өз органдарының не лауазымды адамдар түрлерімен, ал екінші жағын (бағыныштылық) – азаматтар және олардың ұйымдары көрсетеді; бұл әдіс ұйғарымды орындау үшін, тыйым салуға, міндеттілік пен мемлекеттік мәжбүрлеу шарасын қолдану мүддесін көрсетіп қорқытуға негізделген («Все что не разрешено законом – запрещено»).
  

3. 
   Құқықтық реттеу әр түрлі тереңдігіне қарай сол аядағы адамдар ортасына таралады. Соған байланысты былай бөлінеді:
   

• 
  Жалпылама не нормативті-құқықтық реттеу – уәкіл етілген субъектілердің өз қызметі бабының көлемінде қоғамдық қатынастарды тәртіпке келтіруге бағытталған әрекеттері. Ол құқық нормаларын құру, өзгерту, толтыру не жою арқылы жүргізіледі, соған сай олардың әрекет ету аясы кеңістікте, уақытта және адамдар ортасында белгіленеді. Шындығында бұл құқықтық шығармашылық әрекеттері.
  
• 
  Казуальдік не жекеше-құқықтық реттеу – субъекті-лерінің қызмет бабы ретінде, заңды маңызы бар, заңды мәселелерді шешумен байланысты, заңдармен белгіленген процедуралық-процессуалдық нысанда өтеді, оның нәтижесі жекеше-құқықтық акт, құқықтық қатынасқа қатысушылардың құқығы мен міндеттері нақтыланады.
  
• 
  Локальдік құқықтық реттеу – субъектілердің қызмет бабы ретінде, әлеуметтік-заңдылық жағдайын шешумен байланысты нормативті және жекшеленген құқықтық реттеудің элементтерін өзіне үйлестіруші.
  

1. 
   құқықтық реттеуге жататын қатынастардың мәні неде?
   
2. 
   Құқықтық реттеу әдістерін ата.
   
3. 
   Құқықтық реттеу түрлеріне не жатады?
   

1. 
   Құқықтық реттеуге жататын қатынастар
   
2. 
   Құқықтық реттеудің әдістері
   
3. 
   Құқықтық реттеудің түрлері
   

1. 
   Заңдылық түсінігі
   
2. 
   Заңдылық кепілдігі
   
3. 
   Құқықтық тәртіп мәні
   

1. 
   Заңдылық – құқықтық өмірдің субъектілерімен заң нормаларын бұлжытпай іске асырудағы қатаң талаптары.
   

• 
  жалпылығы сонда көрінеді, егер барлық, кім болсын құқық нормасының шегінде болып міндетті түрде оларды орындаса ғана көрінеді, ешкімнің одан ауытқуы мүмкін емес: жекеленген азаматпен мемлекеттің өзімен және оның өкілімен;
  
• 
  мұндағы атап айтатынымыз, әрекеттердің өзінікі емес тек сол әрекеттер қағидалары.
  

2. 
   Заңдылық кепілдігі – бұл белгілі ұйымдастырылған, экономикалық саяси, идеологиялық факторлардың және заңды шаралардың комплексі, олар құқық нормаларының сақталуын, азаматтардың құқықтарымен қоғам мен мемлекеттің мүдделерін қамтамасыз етуші.
   

• 
  Әлеуметтік жағдай, ең алдымен, азаматтардың өндіріс-тік процеске қатынасушылардың өмірі деңгейінің жақсылы-ғын қамтамасыз етуден тұрғындардың қорғалмаған қатынас-тарын қолдайтын тиімді әлеуметтік жүйенің барлығынан көрінеді.
  
• 
  Заңдылықтың саяси кепілділігі дегеніміз, барлық саяси жүйенің құрылымының жекеленген элементтері заңдылық режимді қолдауға міндетті, қызығушылығы болуы қажет.
  
• 
  Заңдылықтың мәдени кепілділігі мемлекеттік орган-дардың, мекемелердің және олардың лауазымды адамдарының және құқықтық мәдениеттің жалпылама деңгейімен белгіленеді.
  
• 
  Идеологиялық кепілділігі мемлекеттік аппараттың барлық бөліктерінің қызметіндегі үйлесімділік арқылы және бар коммерциялық және қоғамдық құрылымдармен іс жүзіне асырылады. Бұл мемлекеттің жүргізіп, атқарған саясатының дұрыстығының тікелей дәлелі.
  
• 
  Арнайы-заңдылық (құқықтық) кепілдіктер тізімі заңдарды тиімді заңдарды құрғанда сіңеді, себебі ол қоғамдық дамудың және ғылыми ұсыныстарды еске алуға негізделген (нормативті-құқықтық кепілдік); мемлекеттік органдардың арнайы бөліктері заңдылықты бұздырмауға тоқтатуға құрылған (ұйымдастырушылық-құқықтық кепілдіктер).
  

3. 
   Құқықтық тәртіп – бұл қоғамдық қатынастардың (жүйе) жағдайы, заң шығару ережелерін шын мәнінде іс жүзіне асы-рудың нәтижесі. Құқықтық тәртіп – бұл қоғамдық қатынас-тарға қатынасушылардың барлық құқыққа сай әрекеттері.
   

• 
  Құқықтық тәртіптің белгілеріне мынадай ерекшеліктерін жатқызуға болады:
  
• 
  құқық табиғатының қалыптасу негізі;
  
• 
  барлық мемлекет көлеміндегі құқықтық тәртіптің бірлігі ол тұтастығымен, құрамдылығымен, құқықтық
  
• 
  талаптардың көнелігімен көрінеді.
  
• 
  мемлекет жағынан құқықтық әрекеттің кепілділігі, ол үшін күрделі тексеру-бақылау, соттық және құқыққорғау органдарының жүйесі бар.
  
• 
  құқықтық тәртіптің қоғамдық тексеруде таяулығы және құқықтық тәртіптің деңгейін өз мәнінде қамтамасыз етуге қатынасу мүмкіндігі.
  

1. 
   заңдылық дегеніміз не?
   
2. 
   заңдылық кепілдігі ұғымына анықтама бер.
   
3. 
   Құқықтық тәртіптің мәнін ашып бер.
   

Сабақтың тақырыбы: 33. Қайталау.

Сабақтың мақсаты: 5 Бөлімде өткен материалдарды қорытындылау

Сабақтың міндеттері:

• 
  Заңға кіріспе атты 5 бөлімде өткен «Қазақстан Республикасы-құқықтық мемлекет» және «Құқықтық реттеу негіздері. Заңдылық және құқықтық тәртіп» тарауларын қайталау.
  
• 
  Оқушылардың пәнге деген қызығушылықтарын арттыру, белсенділігін дамыту
  
• 
  Өзара көмек қасиеттерін, бірліктерін арттыру.
  

Әдісі: әңгіме, семинар

Көрнекілік: оқулық

Сабақтың барысы:

І.Ұйымдастыру кезеңі

• 
  Оқу құралын тексеріп түгелдеу
  
• 
  Әнұран орындау, «Хабар»
  
• 
  Оқушылар зейінін сабаққа аудару
  

1. 
   Заңдылық түсінігі
   
2. 
   Заңдылық кепілдігі
   
3. 
   Құқықтық тәртіп мәні
   

1. 
   Қазақстан Республикасы-құқықтық мемлекет
   
2. 
   ҚР мемлекеттік билік органдары
   
3. 
   Құқық қорғау органдары
   
4. 
   Құқықтық реттеу негіздері
   
5. 
   Заңдылық және құқықтық тәртіп
   

1. 
   Құқықтық мемлекеттің ерекшелігі неде?
   
2. 
   Биліктің тармақталуы құқықтық мемлекетте маңыздылығы
   
3. 
   Тұлға құқықтық мемлекетте қандай орын алады?
   
4. 
   Қазақстан Республикасы Президентінің мәртебесі дегеніміз не?
   
5. 
   Қазақстан Республикасы Президенті болып кім сайлана алады?
   
6. 
   ҚР Паламентінің құрылымы қандай?
   
7. 
   Кім ҚР-сы Парламенті Сенатының депутаты бола алады?
   
8. 
   Қазақстан Республикасының Үкіметі қалай құрылады?
   
9. 
   Сот билігінде біртұтас мемлекет құрылысына тән ортақ белгілерді атаңыз.
   
10. 
    заңдылық кепілдігі ұғымына анықтама бер.
    
11. 
    Құқықтық тәртіптің мәнін ашып бер.
    

Бағалау: өзін-өзі

Үйге тапсырма: қайталау.

11-сынып. Адам. Қоғам. Құқық

Сабақтың тақырыбы: 34. Қайталау.

Сабақтың мақсаты: Жыл бойы өткен материалдарды қорытындылау

Сабақтың міндеттері:

• 
  11 сынып бойы «Адам.Қоғам.Құқық» пәнінен өткен барлық тақырыптарды қорытындылау.
  
• 
  Оқушылардың экономикалық санасы мен ойлауын үздіксіз дамыту.
  
• 
  Негізгі мәселелерге талдау жасай отырып, шығармашылыққа тәрбиелеу.
  

Әдісі: әңгіме, семинар

Көрнекілік: оқулық

Сабақтың барысы:

І.Ұйымдастыру кезеңі

• 
  Оқу құралын тексеріп түгелдеу
  
• 
  Әнұран орындау, «Хабар»
  
• 
  Оқушылар зейінін сабаққа аудару
  

1 жыл бойы өткен тақырыпардың барлығын қайталау

Жаңа сабақтың жоспары:

5. 
   Жыл бойы өткен барлық тақырыптарды қорытындылау
   

• 
  Иә-жоқ
  
• 
  Пресс конференция
  
• 
  Ой қозғау.
  
• 
  Венн диаграммасы
  

Бағалау: өзін-өзі