Сабақтың тақырыбы: Алғашқы адамдардың пайда болуы Сабақтың мақсаты

• 
  Адам баласының пайда болуы туралы, оларда қандай еңбек құралдары болғаны, олар қалай аталған және тас дәуірінің үшке бөлінгендігі туралы түсінік беру
  
• 
  Оқушылардың білімдерін дамыту
  
• 
  Отансүйгіштік рухта тәрбиелеу.
  

II Үй тапсырмасын тексеру

III Жаңа сабақ

IV Жаңа сабақты бекіту

V Қорытындылау,бағалау

VI Үйге тапсырма.

• 
  Оқу құралын тексеріп түгелдеу
  
• 
  Оқушылар зейінін сабаққа аудару
  

1. 
   6-сыныптың Ежелгі Қазақстан тарихы пәні нені оқытады?
   
2. 
   Ерекшелігі?
   

1. 
   Адам баласының шығуы.
   
2. 
   Алғашқы адамдардың кәсібі
   
3. 
   Алғашқы адамдардың Қазақстандағы іздері
   

• 
  Ғалымдар алғашқы адамды «епті адам» деп атайды. «Епті адам» Африкада Кения жеріндегі Олдувай шатқалында табылған. Ол осыдан 1 млн 750 мың жыл бұрын өмір сүрген.
  
• 
  Еңбек құралдарын, тас өңдеу техникасын , бұйымдардың жетілдірілуін зерттеген археологтар тас дәуірін үш кезеңге бөледі. Палеолит-ежелгі тас ғасыры, мезолит-орта тас ғасыры және неолит-жаңа тас ғасыры. Бұл үш кезеңнің әрқайсысының өзінен бұрынғыдан неғұрлым жетілдіріле жасалған еңбек құралдарымен ерекшеленеді.
  

1. 
   Алғашқы адамдар еңбек құралдарын неден жасады?
   
2. 
   «Саналы адам» қашан қалыптасты?
   
3. 
   Қазақстан аумағында өмір сүрген алғашқы адамдар кімдердің замандастары еді?
   

Үйге тапсырма: §1. Алғашқы адамның жаратылысы туралы өз ойларын қағаз бетіне түсіру.

• 
  Алғашқы адамдардың еңбек құралдарды жетілдіруі, мұз басып, отты пайдалануы туралы айта отырып, белсенді білімді, Отанын сүйетін патриот тәрбиелеу
  

II Үй тапсырмасын тексеру

III Жаңа сабақ

IV Жаңа сабақты бекіту

V Қорытындылау,бағалау

VI Үйге тапсырма.

• 
  Оқу құралын тексеріп түгелдеу
  
• 
  Оқушылар зейінін сабаққа аудару
  

1. 
   Адамзат балсаының пайда болуы туралы әңгімеле
   
2. 
   «Палеолит», «Мезолит», «Неолит» дәуірлеріне түсініктеме бер
   
3. 
   Алғашқы адамдар қалай аталған?
   

1. 
   Еңбек құралдары
   

• 
  Орта тас ғасыры мезолитте-шамамен б.з.б. 12-5 мың жыл бұрын олар пайдалануға ыңғайлы қалыпқа түсе бастады.
  

2. 
   Отты пайдалану
   

• 
  Бұдан 100 мыңнан 13 мың жылға дейін жердің бетін мұз басып жатты.
  

3. 
   Жердің сууы
   

• 
  Үшкір тас құралдар
  
• 
  Тастан жасалған еңбек құралдары: шапқы, қырғыш, кескіштер
  
• 
  Алғашқы адамдар баспанасы
  

• 
  Адамдар дәнүккішті қай кезеңде ойлап тапты?
  
• 
  Мұздық қашан ери бастады?
  

ҮІ. Үйге тапсырма:

§2. Оқулықта берілген суреттерге қарап адамның алғышқы еңбек құралдары туралы әңгімелеп келу

6-сынып. Ежелгі Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: Алғашқы адамдар өмірі

Сабақтың мақсаты:

• 
  Алғашқы адамдардың еңбек құралдарды жетілдіруі, мұз басып, отты пайдалануы туралы айта отырып, белсенді білімді, Отанын сүйетін патриот тәрбиелеу
  

II Үй тапсырмасын тексеру

III Жаңа сабақ

IV Жаңа сабақты бекіту

V Қорытындылау,бағалау

VI Үйге тапсырма.

• 
  Оқу құралын тексеріп түгелдеу
  
• 
  Оқушылар зейінін сабаққа аудару
  

1. 
   Адамзат балсаының пайда болуы туралы әңгімеле
   
2. 
   «Палеолит», «Мезолит», «Неолит» дәуірлеріне түсініктеме бер
   
3. 
   Алғашқы адамдар қалай аталған?
   

4. 
   Еңбек құралдары
   

• 
  Орта тас ғасыры мезолитте-шамамен б.з.б. 12-5 мың жыл бұрын олар пайдалануға ыңғайлы қалыпқа түсе бастады.
  

5. 
   Отты пайдалану
   

• 
  Бұдан 100 мыңнан 13 мың жылға дейін жердің бетін мұз басып жатты.
  

6. 
   Жердің сууы
   

• 
  Үшкір тас құралдар
  
• 
  Тастан жасалған еңбек құралдары: шапқы, қырғыш, кескіштер
  
• 
  Алғашқы адамдар баспанасы
  

• 
  Адамдар дәнүккішті қай кезеңде ойлап тапты?
  
• 
  Мұздық қашан ери бастады?
  

ҮІ. Үйге тапсырма:

§2. Оқулықта берілген суреттерге қарап адамның алғышқы еңбек құралдары туралы әңгімелеп келу

6-сынып. Ежелгі Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: Ерте тас дәуірі

Сабақтың мақсаты:

• 
  Қазақстан аумағындағы тас дәуірі туралы, ол кездегі еңбек құралдары, тас дәуірінде өмір сүрген адамдарды қалай атады, осы туралы баяндау
  
• 
  Рулық қауымның шығуы туралы айта отырып, оқушылардың белсенділігін арттыру, еңбекқорлыққа, адамгершілікке тәрбиелеу.
  

II Үй тапсырмасын тексеру

III Жаңа сабақ

IV Жаңа сабақты бекіту

V Қорытындылау,бағалау

VI Үйге тапсырма.

• 
  Оқу құралын тексеріп түгелдеу
  
• 
  Оқушылар зейінін сабаққа аудару
  

• 
  Адамның еңбек құралдары қалай өзгерді?
  
• 
  Адамдар отты неге пайдаланған, оның қандай пайдасы болды деп ойлайсыңдар?
  

1. 
   Қазақстан аумағындағы тас дәуірі
   

2. 
   «Саналы адам».
   

«Саналы адам» сүйегі алғаш рет Францияның Кро-Маньон үңгірінен табылған. Сондықтан саналы адамды кроманьондық деп атайды.

3. 
   Рулық қауымның шығуы
   

Бірнеше ру бірігіп, шаруашылық мәселелерін бірлесіп шешті. Мұндай рулық бірлесулерді басқаратын көсемдер сайланды.

Сабақты бекіту:

• 
  Палеолит заманының ескерткіштері Қазақстанның қай жерінен табылған?
  
• 
  Палеолит дәуірінің Қазақстандағы тұрақтары туралы не білесің?
  
• 
  «Адамды адам еткен еңбек» дегенмен келісесің бе? Неге?
  
• 
  Ру дегеніміз не?
  

Үйге тапсырма: §3. Шығармашылық тапсырма: Жердің беті күрт суып,қыс ұзаққа созылды. Жылы ауа райына үйренген бірқатар жануарлар қырылды. Тірі қалғандары жылы жаққа ауып кетті. Алғашқы адамдар суықтан қалай аман қалды? Олар суықтан қалай қорғанды?

• 
  Аналық ру, көсемдер, ақсақалдардың рөлі
  
• 
  Рулық қауымның шығуы туралы айта отырып, оқушылардың белсенділігін арттыру, еңбекқорлыққа, адамгершілікке тәрбиелеу.
  

II Үй тапсырмасын тексеру

III Жаңа сабақ

IV Жаңа сабақты бекіту

V Қорытындылау,бағалау

VI Үйге тапсырма.

• 
  Оқу құралын тексеріп түгелдеу
  
• 
  Оқушылар зейінін сабаққа аудару
  

• 
  Адамның еңбек құралдары қалай өзгерді?
  
• 
  Адамдар отты неге пайдаланған, оның қандай пайдасы болды деп ойлайсыңдар?
  

1. 
   Қазақстан аумағындағы тас дәуірі
   

2. 
   «Саналы адам».
   

«Саналы адам» сүйегі алғаш рет Францияның Кро-Маньон үңгірінен табылған. Сондықтан саналы адамды кроманьондық деп атайды.

3. 
   Рулық қауымның шығуы
   

Бірнеше ру бірігіп, шаруашылық мәселелерін бірлесіп шешті. Мұндай рулық бірлесулерді басқаратын көсемдер сайланды.

Сабақты бекіту:

• 
  Палеолит заманының ескерткіштері Қазақстанның қай жерінен табылған?
  
• 
  Палеолит дәуірінің Қазақстандағы тұрақтары туралы не білесің?
  
• 
  «Адамды адам еткен еңбек» дегенмен келісесің бе? Неге?
  
• 
  Ру дегеніміз не?
  

Үйге тапсырма: §3. Шығармашылық тапсырма: Жердің беті күрт суып,қыс ұзаққа созылды. Жылы ауа райына үйренген бірқатар жануарлар қырылды. Тірі қалғандары жылы жаққа ауып кетті. Алғашқы адамдар суықтан қалай аман қалды? Олар суықтан қалай қорғанды?

• 
  Орта тас ғасырылын ерекшеліктері, қоғамдағы өзгерістер, егіншілік пен мал шаруашылығының қалыптасуы туралы айта сызба түрінде түсіндіре отытып, оқушылардың білімдерін жетілдіру, белсенділігін арттыру, отансүйгіштікке тәрбиелеу.
  

II Үй тапсырмасын тексеру

III Жаңа сабақ

IV Жаңа сабақты бекіту

V Қорытындылау,бағалау

VI Үйге тапсырма.

• 
  Оқу құралын тексеріп түгелдеу
  
• 
  Оқушылар зейінін сабаққа аудару
  

• 
  Тас дәуірінің хронологиясын ата
  
• 
  Ру дегеніміз не?
  
• 
  Екі жағынан өңделген қарапайым тас құрал қалай аталады?
  
• 
  Тасты өңдеу әдісі қай кезеңде жетіле түсті?
  

• 
  Орта тас ғасырының ерекшелігі
  

• 
  Орта тас ғасыры (мезолит) б.з.б. 12-5 мыңыншы жылдықтар аралығын қамтиды.
  
• 
  Микролит-ұзындығы 1-2 сантиметрдей ұсақ жаңқа тастардан жасалған құрал
  

2. Орта тас ғасырындағы қоғамдық өзгерістер

3. Егіншілік пен мал шаруашылығының қалыптасуы.

• 
  Бұдан 10 мың жыл бұрын егіншілік пайда болды
  

• 
  Мезолит дәуірінде қандай өзгерістер орын алды?
  
• 
  Рулық қауымның өмірі туралы әңгімеле.
  
• 
  Мезолиттің еңбек құралына сипаттама бер.
  
• 
  Терімшілік пен егіншіліктің айырмашылығы неде?
  
• 
  Мал өсірудің аңшылықтан қандай айырмашылығы бар?
  

Үйге тапсырма: §4. Өзін-өзі тексеру сұрақтарына жауап беру

• 
  Табиғи климаттық өзгерістер, рулық қауымның нығайуы
  

II Үй тапсырмасын тексеру

III Жаңа сабақ

IV Жаңа сабақты бекіту

V Қорытындылау,бағалау

VI Үйге тапсырма.

• 
  Оқу құралын тексеріп түгелдеу
  
• 
  Оқушылар зейінін сабаққа аудару
  

• 
  Тас дәуірінің хронологиясын ата
  
• 
  Ру дегеніміз не?
  
• 
  Екі жағынан өңделген қарапайым тас құрал қалай аталады?
  
• 
  Тасты өңдеу әдісі қай кезеңде жетіле түсті?
  

• 
  Орта тас ғасырының ерекшелігі
  

• 
  Орта тас ғасыры (мезолит) б.з.б. 12-5 мыңыншы жылдықтар аралығын қамтиды.
  
• 
  Микролит-ұзындығы 1-2 сантиметрдей ұсақ жаңқа тастардан жасалған құрал
  

2. Орта тас ғасырындағы қоғамдық өзгерістер

3. Егіншілік пен мал шаруашылығының қалыптасуы.

• 
  Бұдан 10 мың жыл бұрын егіншілік пайда болды
  

• 
  Мезолит дәуірінде қандай өзгерістер орын алды?
  
• 
  Рулық қауымның өмірі туралы әңгімеле.
  
• 
  Мезолиттің еңбек құралына сипаттама бер.
  
• 
  Терімшілік пен егіншіліктің айырмашылығы неде?
  
• 
  Мал өсірудің аңшылықтан қандай айырмашылығы бар?
  

Үйге тапсырма: §4. Өзін-өзі тексеру сұрақтарына жауап беру

• 
  Жаңа тас ғасыры, яғни неолит дәуірі туралы , оның ең үлкен жаңалығы туралы айта отырып, белсенді, білімді, бәсекеге барынша қабілетті патриот тәрбиелеу
  

II Үй тапсырмасын тексеру

III Жаңа сабақ

IV Жаңа сабақты бекіту

V Қорытындылау,бағалау

VI Үйге тапсырма.

• 
  Оқу құралын тексеріп түгелдеу
  
• 
  Оқушылар зейінін сабаққа аудару
  

• 
  Садақ пен жебе қай кезеңде жасалынды?
  
• 
  Ұзындығы 1-2 сантиметр ұсақ жаңқа тастардан жасалатын құралдар қалай аталады?
  
• 
  Малды қолға үйрету мен егіншілік қай кезеңде қалыптаса бастады?
  
• 
  Егіншілік қашан пайда болды?
  

1. 
   Неолит тұрақтары
   

• 
  Жаңа тас ғасыры (неолит) б.з.б. 5-3 мың жылдықтар аралығын қамтыды
  
• 
  Қазақ жерінде кездесетін неолит тұрақтарының ең көнесі б.з.б. 5 мыңжылдыққа тән
  

2. 
   Неолит ескерткіштері
   

• 
  Солтүстік Қаз-дағы Пеньки селосы маңындағы тұрақта тас шапқылар
  
• 
  Балқаштың солтүстігінен
  
• 
  Орталық қазастанда Қарағанды, Зеленая Балка тұрақтарынан
  
• 
  Жезқазған өңірінен Шығыс Қазақстан аумағынан көптеген ескерткіштер табылды.
  

3. 
   Өндіргіш шаруашылыққа көшу.
   

Көзе-саздан жасалған қыш ыдыс

Неолит дәуірінің тағы бір үлкен жаңалығы-адамдардың қыш құмыра (керамика) жасауды үйренуі еді. Бұл дәуірді сондықтан кейде «қыш құмыралар заманы» деп те атайды.

Сабақты бекіту:

1. 
   Картаны пайдаланып, неолитті тұрақтарды көрсет.
   
2. 
   Неолит дәуіріндегі адамдар өміріндегі өзгерістерді ата. Адамдар қандай жаңалықтар ашты?
   
3. 
   Оқулықты пайдаланып, Сексеуіл тұрақтарыа сипаттама бер.
   

Үйге тапсырма: §5. Қазақстан аумағындағы тас дәуірінің кезеңдері кестесін дәптерлеріне көшіріп, жаттап келу.

• 
  Жаңа тас ғасыры, яғни неолит дәуірі туралы , оның ең үлкен жаңалығы туралы айта отырып, белсенді, білімді, бәсекеге барынша қабілетті патриот тәрбиелеу
  

II Үй тапсырмасын тексеру

III Жаңа сабақ

IV Жаңа сабақты бекіту

V Қорытындылау,бағалау

VI Үйге тапсырма.

• 
  Оқу құралын тексеріп түгелдеу
  
• 
  Оқушылар зейінін сабаққа аудару
  

• 
  Садақ пен жебе қай кезеңде жасалынды?
  
• 
  Ұзындығы 1-2 сантиметр ұсақ жаңқа тастардан жасалатын құралдар қалай аталады?
  
• 
  Малды қолға үйрету мен егіншілік қай кезеңде қалыптаса бастады?
  
• 
  Егіншілік қашан пайда болды?
  

4. 
   Неолит тұрақтары
   

• 
  Жаңа тас ғасыры (неолит) б.з.б. 5-3 мың жылдықтар аралығын қамтыды
  
• 
  Қазақ жерінде кездесетін неолит тұрақтарының ең көнесі б.з.б. 5 мыңжылдыққа тән
  

5. 
   Неолит ескерткіштері
   

• 
  Солтүстік Қаз-дағы Пеньки селосы маңындағы тұрақта тас шапқылар
  
• 
  Балқаштың солтүстігінен
  
• 
  Орталық қазастанда Қарағанды, Зеленая Балка тұрақтарынан
  
• 
  Жезқазған өңірінен Шығыс Қазақстан аумағынан көптеген ескерткіштер табылды.
  

6. 
   Өндіргіш шаруашылыққа көшу.
   

Көзе-саздан жасалған қыш ыдыс

Неолит дәуірінің тағы бір үлкен жаңалығы-адамдардың қыш құмыра (керамика) жасауды үйренуі еді. Бұл дәуірді сондықтан кейде «қыш құмыралар заманы» деп те атайды.

Сабақты бекіту:

4. 
   Картаны пайдаланып, неолитті тұрақтарды көрсет.
   
5. 
   Неолит дәуіріндегі адамдар өміріндегі өзгерістерді ата. Адамдар қандай жаңалықтар ашты?
   
6. 
   Оқулықты пайдаланып, Сексеуіл тұрақтарыа сипаттама бер.
   

Үйге тапсырма: §5. Қазақстан аумағындағы тас дәуірінің кезеңдері кестесін дәптерлеріне көшіріп, жаттап келу.

• 
  Еңбек құралдарының жетілуі, адамдардың мысты игере бастауы, оның тас дәуірінен ерекшелігі, хронологиясы туралы айта отырып,оқушыларды ізденімпаздыққа, шыдамдылыққа, ұлтжандылыққа тәрбиелеу.
  

II Үй тапсырмасын тексеру

III Жаңа сабақ

IV Жаңа сабақты бекіту

V Қорытындылау,бағалау

VI Үйге тапсырма.

• 
  Оқу құралын тексеріп түгелдеу
  
• 
  Оқушылар зейінін сабаққа аудару
  

• 
  Неолит тұрақтарын ата
  
• 
  Неолитескерткіштерін ата
  
• 
  Неолиттің хронологиясы
  
• 
  Көзе дегеніміз не?
  

Адамзат баласының металдан жасалған құралдарды игере бастауы мыс-тас ғасырынан (энеолит) басталады. Бұл кезең шамамен алғанда б.з.б. 3000-2800 жылдары өткен. Мыс-тас дәуірінде жасалған құралдар өндіріске енгізілді.

1. 
   Еңбек құралдарының жетілдірілуі
   
2. 
   Мыс-тас ғасырының ерекшелігі
   

3. 
   Мыс-тас ғасырының ерекшеліктері
   

Үйге тапсырма: §6. Тест тапсырмаларын орындау