Бағалау критерийі: Қазақстандағы ойконимдерді аталу тарихына қарай жіктейді; Бағалау түрі: жеке бағалау, мұғалімнің қадағалауымен /1минут/.
(т) тапсырма: Еліміздегі бірнеше елді мекендердің атауларының транслитерациясын үш тілде ұсыныңыздар /3минут/.
Қазақша
Русский
English
Қызылорда қаласы
Шаменов ауылы
Арал ауданы
Жаңақорған ауданы
Бағалау критерийі: Ойконим елді мекендердің атауын 3 тілде ұсынады. Бағалау түрі:өзара бағалау, мұғалімнің қадағалауымен.
1 топ:ауылдық елді мекендердің проблемаларын анықтап және олардың шешу жолдарын ұсыныңыздар /10минут/.
р/с
Ауылдық елді мекен проблемалары
Шешу жолдары / түрлі бағдарламалар, іс – шаралар/.
1.
Ауыз су
2.
Жол қатынасы
3.
Мектеп
(Т) 2 топ:
р/с
Ауылдық елді мекен проблемалары
Шешу жолдары / түрлі бағдарламалар, іс – шаралар/.
1.
Бала-бақшамен қамту
2.
Қызмет көрсету орталығы
3.
Медициналық қызмет көрсету, т.б.
(Т) 3 топ:қалалық елді мекендердің проблемаларын анықтап және олардың шешу жолдарын ұсыныңыздар /10минут/.
р/с
Қалалық елді мекен проблемалары
Шешу жолдары / түрлі бағдарламалар, іс – шаралар/.
1.
Таза ауыз су
2.
Тұрғын үй
3.
Жұмыспен қамту
(Т) 4топ:
р/с
Қалалық елді мекен проблемалары
Шешу жолдары / түрлі бағдарламалар, іс – шаралар/.
1.
Улы газдардың көп бөлінуі
2.
Көлік кептелісі
3.
Медициналық қызмет көрсету
Қорғау 2минут х 4 = 8 минут. Бағалау критерийлері:
Елді мекендердің проблемаларын анықтайды;
Елді мекендердің проблемаларының шешу жолдарын ұсынады.
Бағалау түрі: Топтық бағалау, мұғалімнің қадағалауымен. Деңгейлік тапсырмалар 1.Блиц-турнир әдісі 1топ: «Нәсілдер тобына»
сұрақ-жауап
2.Кім көп біледі? 2топ: «Ұлттар тобына»
термин сөздермен жұмыс
3топ: «Халықтар» тобына
Географиялық диктантпен жұмыс
3.«Қатесін тап» стратегиясымен жұмыс жасайтын болады.
Адасқан әріптерді өз орнына қоя жаңа сабақтың тақырыбын ашу
«Ақылды үкілер» әдісін пайдаланамын
1.топқа: Халықты аумақтың орналастыру
2топқа: Урбандалу туралы түсінік беру
3топқа: Қала қызметі мәтіндері бойынша баяндап береді.
4топқа:Агломерация туралы түсінік береді
Тақтаға 4 құрлықтың аты жазылған конверт ілінеді. Құрлықтарға қатысы бар географиялық нысандар жазылған үлестірме қағаздар таратылады.Әрбір географиялық нысандар өз жұбын табады. Берілген деңгейлік тапсырмаларды оқушылар орындап, түсіндіріп шығады.
Тақтада көрсетілген халықтар топтамасына назар салып, өз ойларын ортаға салып, жаңа сабақтың тақырыбын ашады
1.Мәтіндегі негізгі ұғым
2.Күтілмеген ақпарат
3.Соңғы жаңалық
4.Ең негізгі өмірлік даналық
5.Постер қорғау
Жақсы,
Керемет,
Тамаша
Топта өздерін-өзі бағалап отырады.
Жақсы, керемет,
рахмет
Табыс критерийлері: 1.Ірі қалалар
2.Агломерация
3.Урбандалу
4.Қала қызметі
Келесі тапсырма Ауыл халқы
Халықтың тығыздығы
Бектіу: төмендегі сөйлемді толықтырып дәптерлеріңізге жазыңыздар - 3мин., талдау -2 минут. Кез келген өңірдің, өлкенің жері мен суының атауынан терең мағына мен құпия сырды аңғаруға болады. Оған дәлел келтірер болсам ....................................................... . Тарихи оқиғамен байланысты ....................... елді мекен атауын білдім. Жер-су атауларына байланыты ........................ елді мекен жайлы мәлімет алдым. Белгілі тұлғалардың есіміме берілген ............. елді мекенді мысалға келтіре аламын.
Үйге тапсырма: қайталау.
Қарсы топтар бір-біріне жаңа сабақты қорытындылау мақсатында бірнеше сұрақтар қояды.
Жинаған баллдарына қарай бағаланды.
«Ү»
Білемін
«-»
Маған таныс емес
«+»
Мен үшін жаңалық
«?»
Білгім келеді
Өз-өздерін бағалайды.
Суммативті
Жиынтық бағалау
А4 форматы
Бөлім
Педагогтың аты-жөні
Күні
Сынып
Қатысушылар саны
Қатыспағандар саны
Сабақтың тақырыбы
Урбандалу үдерісі
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)
9.4.1.11 урбандалу үдерісінің себеп-салдарын түсіндіру арқылы байланысты проблемалардың шешу жолдарын ұсынады
Сабақтың мақсаты
Оқушыларға дүние жүзі халқының қоныстану түрлері, урбандалу, қала және ауыл халқы жөнінде түсіндіру.
Бағалау критерииі
Урбандалу үдерісінің себеп-салдарын анықтап, проблемаларды шешу жолдарын ұсынады. - Қазақстандағы урбандалу үдерісіне баға береді
Берілген суреттерді біріктіріп, мәтін құрастырады.
Оқу мақсатымен, тілдік мақсатпен танысады;
Жетістік критерийлерін болжайды;
Жетістік критерийлерімен танысады.
Кластер құру:
Оқушы өз жұбын табады
Әдіс арқылы қайталау
Сұрақ жауап орындайды
«Кіру билеттері»
http://bestreferat.kz/extra_rkd/show/59
Ортасы
Қызығушылығын ояту. Қоныстарға топтама жүргізу.
Қоныстардың түрлері
Қала Ауыл
Халықтың белгілі бір аумақта таралып, орналасуын және елді мекендер жүйесінің қалыптасуын қоныстану деп айтады. Халықтың орналасуына әртүрлі факторлар әсер етеді. Қоғамның дамуы барысында бұл факторлардың ықпал ету дәрежесі өзгеріп отырады.
Өндіргіш күштердің дамуы өте төмен дережеде болған алғашқы қауымдық құрылыс кезінде адамдар шашырай орналасты және көшпенділік басым болды. Адамдардың алғашқы қоныстары өзендер мен көлдердің жағасында орналасты. «Үйлер» ұзақ уақыт тұруға бейімделіп, жануарлардың сүйектері мен терілерінен жасалды.
Кейнгі кезеңдерде адамның қоныстануы өндірістің дамуына тікелей тәуелді бола бастады. Ғалымдар осыдан 10 мың жылдай бұрын адамдардың ауыл шаруашыльнымен айналыса бастауын адамзат тарихындағы төңкеріс деп бағалады. Егіншіліктің өркендеуі шаруашылық қажетіне байланысты бір аумақты тұрақты қоныстануға, ал ол өз кезегінде бекінген қоныстар жүйесінің пайда болуына апарып соқты. Алғашқы отырықшы қоныс ретінде Оңтүстік-Батыс Азия жерінде б.з.д. VI мыңжылдықта пайда болған Джармо тұрағын атайды. Кейіннен мұндай тұрақтар Қытай, Мексика және Перу жерінде де пайда болды. Отырықшылық басым болған ежелгі мемлекеттерде алғашқы қалалар қалыптасты. Мұнда тағамдық емес өнімдер (киім, аяқкиім, ыдыс-аяқ жасау жене т.б.) өндіріліп, қарапайым нарық паида болды. Осылайша өндіргіш күштердің дамуы қоныстанудың жаңа түрлерін қалыптастырды.
Индустриялык қоғамда қалалық қоныстану басьым болды; мұның өзі шаруашылықтың басты саласы-өнеркөсіптің қалаларда шоғырлануымен байланысты еді. Қалалар тез арада жол торабына және сауданың, мәдениет пен өнердің орталықтарына айналды. Сонымен қалалар географиясы халықтың орналасуын ғана емес, жалпы экономиканың дамуын анықтайтын болды.
Қазіргі кезде дүниежүзі бойынша қоныстардың негізгі екі түрі (қалалар мен ауылдар) бар. Соған қарамастан елдер арасында қалажәне ауылұғымдарын анықтауда ала-құлалық байқалады. Көбінесе қоныстану түрін анықтағанда тұрғындар саны ескеріледі, бірақ бұл көрсеткіш барлық елдерде бірдей емес. Солтүстік Кавказ бен Венгрия жеріндегі тұрғындарының саны 10-20 мың адамнан асатын аса ірі елді мекендер де ауыл болып есептеледі, өйткені ондағы халықтың басым бөлігі ауыл шаруашылығында жұмыс істейді. Жалпы алғанда, қалалар қатарына ауыл шаруашылыгынан басқа салалар басым болатын, көбінесе әкімшілік орталыгы қызметін атқаратын салыстырмалы турде ірі елді мекендер жатады. Қала дәрежесі берілмеген елді мекендердің барлығы ауылдық қоныстардеп аталады. Олардың 90%-дан астамы дамушы елдерде орналасқан. Ауыл халқының саны жағынан дүниежүзінде Қытай (838 млн. адам), Үндістан (720 млн. адам), Индонезия (127 млн. адам) алдыңғы орын алады.
Жер шары халқының басым бөлігі (51%) ауылдарда тұрады. Бірақ қала халқының саны ауыл халқына қарағанда қарқынды өсуде, сондықтан болашақта олардың арасалмағы өзгеруі мүмкін. Кейбір ғалымдар бұлардан басқа, қоныстанудың көшпендітүрін ажыратады. Қоныстану түріне қарай адамдардың шаруашылық әрекеті мен тұрмыс жағдайы ғана емес, мінез-құлқы да айырмашылық жасайтыны анықталған. Көшпенділер мал бағумен немесе аң аулаумен айналысады. Қазіргі кезде көшпенділік өмір салты Америка мен Еуразияның солтүстігінде, Африка мен Азияның шөл-шөлейтті аудандарында сақталып қалған.
ІІ Мағынаны тану. ЖИГСО-1 Мәтінмен жұмыс.
топ қала халқы. Ел халқының қала аумағында тұрып, өндірістік және өндірістік емес салалармен айналысатын бөлігі қала халқы дейміз.
топ ауыл халқы. Ел халқының қала аумағынан тыс тұрып, негізінен ауыл шаруашылығымен айналысатын бөлігі ауыл халқы дейміз.
Оқу, талқылау, баяндау.
ІІІ ой толғаныс. 1-тапсырма ҚАРАМА-ҚАЙШЫЛЫҚТЫ ТАБУ
АУЫЛ ҚАЛА
Халық саны аз, басым
53 пайыз, 47 пайыз
Мәтінмен жұмыс 1-топ Урбандалу. Қалалардың өсуі мен қалалық өмір салтының кеңінен таралуын, экономикалық қуаттың қалаларда шоғырлануын урбандалу (урбанизация; лат. urbanus – қалалық) деп атайды. Әдетте, урбандалуды сипаттау үшін, салыстырмалы көрсеткіштер (халықтың жалпы санындағы қала тұрғындарының үлесі) алынады. Мысалы, Германияда қала халқының үлесі 73%-ды, ал Үндістанда бар болғаны 28 % құрайды. Соған қарамастан абсолютті көрсеткіштер қала халқының жалпы санын мүлде басқаша жағдайды көрсетеді: Германияда қалалықтардың жалпы саны 60 млн. адам болса, Үндістанда 321 млн. адам. Сонымен ауыстырмалы көрсеткіштер урбандалудың деңгейін, ал абсолютті көрсеткіштер ауқымыннақты көрсетеді.
2-топ Урбандалу деңгейі. XXI ғ. басына қарай урбандалудың деңгейі мен ауқымы кеңейе түсті, 2008 ж. Жер шары халқының 49%-ы, яғни 3 млрд 234 млн адам қалада тұрады. Жеке аймақтар бойынша бұл көрсеткіштер айырмашылықтар жасайды.
Дүниежүзі бойынша урбандалудың ең жоғары деңгейі Солтүстік Америка, Еуропа жөне Аустралияда байқалады. Мұнда қала санының өсуі мен дамуы өнеркәсіптің өркендеуімен тығыз байланысты болды. XX ғасырдың басында бұл аймақтарда қала халқының саны күрт өсіп, дүниежүзіндегі қала халқы санының жартысын құрады.
Мәтінмен жұмыс. 1-топ Урбандалудың даму кезеңдері. Урбандалу деңгейі мен аукымы жағынан ғана емес, даму дәрежесі жөнінен де айырмашылық жасайды. Урбандалу даму барысында бірнеше кезеңдерден өтеді.