Ұйымдастыру. Оқушылар үш топқа бөлініп отырады. Әр топ өз топ басшысын сайлайды. Әр топ басшысына бағалау парақшасы таратылады.
І. Қызығушылықты ояту
«Ассосация»
«ҚЫШҚЫЛДАР»
«Ойлан тап»
Қышқыл аты
|
Қышқыл формуласы
|
Қышқыл қалдығының валенттігі
|
Қышқыл қалдығының атауы
|
тұз
|
|
|
|
|
|
NO3 I
|
|
|
H2SO4
|
|
|
|
|
|
карбонат
|
|
H3PO4
|
|
|
кремний
|
|
|
| Қышқылдар тарихынан...
Сірке қышқылы 3000 жыл бұрын пайда болған. «Уксус» сөзі гректің «оксос» сөзінен шыққан, «қышқыл» деген мағынаны білдіреді.
Күкірт қышқылы Х ғасырда пайда болған. Ашқан парсы ғалымы –
Абу- бекери-Рези. Күкірт қышқылын купоростардан алғандықтан «купорос майы» деп атаған.
Азот қышқылы ХV ғасырда анықталған. Тұз қышқылын «тұз спирті» деп атаған. Бұл қышқылдарды күкірт қышқылы арқылы алған. Сондықтан күкірт қышқылын «қышқылдар анасы» деп атаған.
Көмір қышқылы ХVІІІ ғасырда Д.Пристли алған. Ол көмір қышқыл газын суда ерітті. Оны «сода суы» деп атады. Пристли осы қышқылды ашқаны үшін алтын медальмен марапатталды.
ІІ. Мағынаны тану
қышқылдар
оттекті
оттексіз
HNO3 (бірнегізді)
H2SO4 (екінегізді)
H3PO4 (үшнегізді)
HCl, HBr, HF, HI
(бірнегізді)
H2S (екінегізді)
Қышқылдардың құрылымдық формулалары
Қышқылдардың атаулары
Қышқылдардың алынуы
Қышқылдардың физикалық қасиеттері.
Сұйық (кремний қышқылы қоймалжың, фосфор және бор қышқылы қатты)
Түссіз
Иіссіз (кейбіреулерінің жағымсыз иісі болады)
Дәмі –қышқыл (оқушылардың алдына дәмін көруге аскорбин қышқылы беріледі)
Қышқылдарға тән химиялық қасиеттерді тәжірибе арқылы тексереміз. Мұғалімнің әрекеті:
Қышқыл - күйдіргіш. (қышқылдың органикалық заттарға әсері)
Қышқылдардың индикаторлар түсін өзгертуі
Оқушылар үш топқа бөлінеді. Әр топ алдында тәжірибеге қажетті құралдар мен реактивтер бар.
І топ. Қышқылдардың электрохимиялық кернеу қатарындағы сутекке дейін орналасқан металдармен әрекеттесуі
ІІ топ. Қышқылдардың негіздік оксидтермен әрекеттесуі
ІІІ топ. Қышқылдар мен негіздердің бейтараптану реакциясы
Қышқылдар мен тұздардың арасындағы алмасу реакциясы
«Отсыз түтін»
ІІІ. Ой толғаныс.
Кітаппен жұмыс. №3,4,7,9,11
Сабақты пысықтауға арналған шағын тест
1.Қышқылда лакмус түсі өзгереді:
А) сары
Ә) көк
Б) қызыл
2. сұйылтылған күкірт қышқылымен әрекеттеспейтін металдар:
А) Ca, Мg, Al
Ә) Cu, Hg, Ag
Б) Zn, Fe, Pb
3. фосфор қышқылының формуласы:
А)H2SO4
Ә)H2CO3
Б)H3PO4
4. оттекті қышқылдың формуласы:
А)HNO3
Ә)H2S
Б)HCl
5. Екі негізді қышқыл:
А)H3PO4
Ә)H2SiO3
Б)HNO3
6. Қышқылдардың химиялық қасиетіне жатпайды:
А) металдармен әрекеттесу
Ә) қышқылдық оксидтермен әрекеттесу
Б) металл оксидтерімен әрекеттесу
7. Салыстырмалы молекулалық массасы 98-ге тең:
А)H2SO4
Ә)H2CO3
Б)H2SiO3
8. Сутек атомдарынан және қышқыл қалдықтарынан тұратын күрделі заттар:
А) оксидтер
Ә) қышқылдар
Б) тұздар
9. Al + HCl→ реакция теңдеуінің нәтижесінде түзілетін тұздың формуласы:
А)AlCl
Ә)AlCl2
Б)AlCl3
|