Салқынбай А., Абақан Е. с
жүктеу/скачать 13,56 Mb. Pdf көрінісі
|
Салқынбай линг. Түсіндірме сөздік
| ДЕНОТАТ
(лат. denotatum - таңбалануш ы) - белгіленетін зат. «Д». те р м и н і м ы надай мағыналарда қолданылады: 1) нақтылы сө з б ө л ігін ің Д .-ты р е ф е р е н тпе н п а р а -п а р деп саналады (Ч.Огден, А.Ричардс); 2) белгілі бір тілдік (абстракты- л ы к) б ө л ік т ің Д . - болм ы с объектілер жиынтығын (заттар, қасиеттер, қатынастар, құбылыс- тар, ж а ғд а й л а р , пр оц е сте р , ә р е ке тте р т .б .) атайты н тіл ДЕР-ДЕР бөлігі. Бүл жерде әңгіме лексика- лык; бірліктер Д. жөнінде болып отыр. Осы түрғыда Д. терминін қо л д а н уд ы Л ь ю и с , Куайн, Л а й о н з д ә стүр л і л о гика ны ң «түсінікгің көлемі» деген ұғымға пара-пар деп есептейд і, ал Р. Карнап «экстенсионал» үғы- мымен салыстырады. Бұл жағ- дайда Д. сигнификат пен рефе- рентке қарсы болып шығады. Зерттеушілер кейбір сөздердің Д. шеңберін анықтауға тырыса- ды. Мыс., «жарқылдау», «үшқын- дау», «жылтырау», «жалтылдау» сияқты етістіктердің физикалық параметрлерін жасауды ұсына- ды. Тіл бірлігінің сигнификаттық мағынасының маңызды қы р- лары неғүрлым көбірек болса, соғүрл ы м оны ң Д . нақтылы болады . Т іл д е гі с ө з д е р д ің арасында «түрақты» референ- циясы бар сөздердің («Иллиа- да» авторы , «Абай ж олы » авторы, Шыңғысхан, Ай, Жер, Күн) бір элементі Д. болады. Сонымен қатар, көп элементті Д. бар сөздердің референциясы « тү р а қс ы з» б ол аты ны н да ескерген жен. Т е р м и н д е р д і қо л д а н у д а кейбір лингвистер Д.-пен рефе- ренттің арасындағы айырмашы- лықты ескермейді. Сондықтан да бұл терминдерді бірдей деп санайды. «Д». терминінің кеп мағыналы болуынан оған жақын «денотатты мағына», «мағынаның денотативті аспектілері» сияқты те р м и н д е р д ің көп мағыналы болуы заңды қүбылыс. Қазақ тілінде Д. туралы пікір айтқан ғалым М. Оразов болды. жүктеу/скачать 13,56 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|