М ысық
Пеш үстінде мысық отыр,
Аздап көзін қысып отыр.
Тышқан етін жегісі кеп,
Тісі оның қышып отыр.
Қоян
Ұ зын құлақ сұр қоян,
Естіп қалып сыбдырды.
Ойлы-қырлы жерлермен,
Ытқып-ытқып жүгірді.
Қарап еді артына,
Қиығын салып көзінің.
Келе жатқан томпаңдап,
Көжегі екен өзінің.
Деп аяймын тауықты.
Деп жүрсем тауығым,
А қ жұмыртқа тауыпты.
Құлып
Орманда бір үй тұр,
Есігінде құлып тұр.
Айтындаршы балалар,
Құлыпты кім ашады?
Торғай
Торғай, торғай, торғайсың, Жақын келіп қонғайсың.
Жем шашайын тойып ал,
Сонда торғай тоңбайсың.
Қ айық
Қайық суда жүзеді,
Сақинасын тізеді.
Балалардың бұлшық ет жүйесінің ересектермен салытырғанда өзіне тән анатомо-физиологиялық ерекшеліктері бар. Эмбрионда бұлшық еттер жүктіліктің 6-7 аптасында дами бастайды. 5 жасқа дейін толық дамымайды,нәзік,жіңішке болады және тері асты шел май қабатында қолға сезілмейді. Жыныстық жетілу кезінде өсе бастайды.Өмірінің алғашқы жылдары дене салмағының 20-25%, 8 жасында - 27%, 15 жаста – 15-44% құрайды. Бұлшық ет салмағының өсуі әр миофибрилдердің көлемі өзгеруінен болады.Бұлщық еттің дамуына маңызды рөлді жасына сәйкес қозғалыс режимі,ал сәл үлкейгенде спортпен айналысу алады. Дененің орын ауыстыруы, жүректің соғуы, қан мен лимфаның жылжуы, асқазан, ішек бойымен тағамның жылжуы, несептің шығуы, жатырдың жиырылуы т.б. қозғалыс – қимылдарға қатысып, ағзадағы жиырылғыш қызмет атқаратын ет тіндері. Жаңа туған нәрестеде ет талшықтарының диаметрі 7 мкм, 16 жаста 28 мкм және оданда үлкен болады. Миофибрилдер өсуімен қатар ет талшығында ядро саны азаяды. Эндомизий мен тримизий 8—10 жаста толық дамиды. Әр түрлі бұлшық еттер біркелкі дамымайды.Өмірінің алғашқы жылдарында иықтың ірі бұлшық еттері, содан кейін қолдың бұлшық еті дамиды.(6 жасқа дейін балалар саусақтарымен аса жақсы жұмыс жасай алмайды) 5-6 жасқа дейін қозғалу қабілеті, 6-7 жаста хат жазатын,сурет салатын,ермексазды мүсіндейтін қабілеті дамиды.
8-9 жаста қол,аяқ,мойын,иық белдеуі бұлшық еттерінің көлемі ұлғаяды, жыныстық жетілу кезінде қол,арқа,аяқ бұлшық еттерінің көлемі оданда ұлғая түседі.10-12 жаста қозғалыс координациясы жақсарады.15 жастан кейін майда бұлшық еттер қарқынды түрде дамиды.Жаңа туған нәрестелерде бүгетін бұлшық ет тонусы жоғары болады.Жаңа туған нәрестеде бұлшық ет ұйқы кезінде босаңсымайды.Қанқалық бұлшық еттері дамып келе жатқан ағзада термогенді және анаболикалық үрдісіне қатысады.лдар мен қыздардың салыстырмалы бұлшық ет күші 6-7 жасқа дейін бірдей болып қалады.Одан кейін ұлдардың күші динамометрмен өлшегенде қыздарға қарағанда жоғары болады.Ерте жастағы балаларда бұлшық ет күшін ойыншықты тартып алу арқылы өлшенеді. Ерте жастан кейін балаларда бұлшық ет күші динамометрмен өлшенеді.Бұлшық ет жүйесін аспаптық зерттеу кезінде механикалық және электрлік қозғыштығын электромиограф, хронаксимометрдің көмегімен өлшейді.Белсенді емес қозғалысты баланыбуындарының жазылу және бүгілу деңгейіне қарап анықтайды: шынтақ, жамбас-сан , тізе, табан.Белсенді қозғалыстарды балалардың ойынын, жүруін бақылау арқылы анықтайды.Қорыта келе,балалардың бұлшық ет жүйесінің ересектермен салытырғанда өзіне тән анатомо-физиологиялық ерекшеліктері бар екенін білдік. Жаңа туғанәрестенің бұлшық етінің салмағы дене алмағының 23,93%-ын құрайды,үлкен адамның бұлшық ет салмағынан анағұрлым азырақ.Бала өскен сайын оның бұлшық ет жүйесіндедөзгерістер болады.
Достарыңызбен бөлісу: |