Сборник научных статей международной научно-практической конференции
жүктеу/скачать 2,4 Mb. Pdf көрінісі
|
zh.aymauytuly zhinak 2023 2
| көк жұлын
, Томаға көзді қасқа азбан... Koşmaktan hiç usanmayan, Bayırdan dağın yamacına koşan, Kök boyunlu yürük zayıf at, Yuvarlak gözlü sakar azban… (Ötemisulı 2007: 61). Rabiğa Sızdıkova’nın Üniversiteler için yazdığı Kazak Edebi Dilinin Tarihi adlı ders kitabının Mahambet Şiirlerinin Dili başlıklı bölümünde tarlan, tarpan, battavıq, qalıqpan, sayğaq, kerisken, jemsew kelimeleri arkaik kelime olarak bahsedilmektedir (Sızdıkova 1993: 182). Çalışmamızda rehber edinerek kelimelerin anlamlarını tespit ettiğimiz 2011 yılında yayınlanan çok kapsamlı On beş ciltlik Kazak Edebi Dili Sözlüğünde (KEDS) bu kelimelerin anlamları açıklanmış, fakat arkaik kelimeler olduğu belirtilmemiştir. Günümüzde sıraladığımız kelimelerin anlamları halk tarafından pek bilinmediğinden çalışmamıza arkaik kelime olarak alınması uygun görülmüştür. Tarlan (arkaik): Mahambettin Baymağanbet Sultanğa Atyqan Sözi-3 “Mahambet’in Baymağanbet Sultan’a Söyledikleri-3” şiirindeki “Dağ kartalı” (KEDS. c. XIII, s. 743) anlamındaki bu sözcüğün şiirde kullanımı şu şekildedir: Таудағы тарлан шұбар біз едік... Dağdaki kartal biz idik… (Ötemisulı 2007: 50). Tarpañ (arkaik): Tolarsaqtan Saz Keşip “Zor günleri baştan geçirip” şiirindeki “Hergele, bineğe alıştırılmamış” (KEDS. c. XIII, s. 747) anlamındaki bu sözcüğün şiirde kullanımı şu şekildedir: Тарпаңдай тізесін бүгіп от жеген, Тағы сынды мырза едік... 129 Tarpan gibi dizini büküp ot yiyen, Başıboş bey idik… (Ötemisulı 2007: 34). Battawıq (arkaik): Arğımaqtın Balası “Arğımak atın yavrusu” şiirindeki “Hayvanların beslendiği otlu bitki” (KEDS. c. III, s. 108) anlamındaki bu sözcüğün şiirde kullanımı şu şekildedir: Балағы түкті қоңыр қаз, Баттауыққа тоя оттамас... Bacağı tüylü konur kaz, Battawıq otuna doymaz… (Ötemisulı 2007: 23). Qalıqpan (arkaik): Eriskendey er bolsa “Yiğide layık er olsa” şiirindeki “Kartalgiller ailesinden yırtıcı bir kuş” (KEDS. c. IX, s. 162) anlamındaki bu sözcüğün şiirde kullanımı şu şekildedir: Мен – қарақұстан туған қалықпан, Сөйлер сөзге жалықпан... Ben; çaylaktan doğan qalıqpan, Söyleyecek sözden bıkmam… (Ötemisulı 2007: 39). Sayğaq (arkaik): Jalğan Düniye “Yalan Dünya” şiirindeki “Mezarın başına işaret olarak konulan direk, mezar tahtası” (KEDS. c. XII, s. 540) anlamındaki bu sözcüğün şiirde kullanımı şu şekildedir: Саздауға біткен құба тал, Кімдерге сайғақ болмаған?! Басына жібек байлаған, Арулар кімнен қалмаған?! Sazlıkta biten söğüt ağacı, Kimlere sayğak olmadı?! Başına ipek bağlayan, Güzeller kimlere yâr olmadı?! (Ötemisulı 2007: 112). Keriskendey (arkaik): Tarlanım “Kartalım” şiirindeki “İri yarı, devasa” (KEDS. c. VII, s. 677) anlamındaki bu sözcüğün şiirde kullanımı şu şekildedir: Кермиығым, кербезім, жүктеу/скачать 2,4 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|