Семинар сабағы 15 c ағат Оқытушының жетекшілігімен Студенттің өзіндік жұмысы (ожсөЖ) 30 сағат

«Бекітемін»

Педагогикалық факультеттің деканы

п.ғ.д. профессор Т.Ә.Ботағариев

__________________________

қолы аты-жөні

«____»__________________2009 ж.


Педагогикалық факультет

Дене тәрбиесінің теория мен әдістемеге оқыту кафедрасы

050104 – мамандығы бойынша кредиттік оқу жүйесінде оқитын студенттерге арналған

ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ

Семестр- 8

Кредит саны – 2

Дәріс – 15 cағат

Семинар сабағы - 15 cағат

Оқытушының жетекшілігімен

Студенттің өзіндік жұмысы (ОЖСӨЖ) - 30 сағат

СӨЖ - ___30_____ сағат

Емтихан - 2 cағат

Барлығы - 90 сағат

Орал,2009 ж.

«Әскери дәрігерлік дайындық» пәнінің оқу-әдістемелік кешені (ПОӘК) жоғарғы оқу орындарына арналған білім стандартына сай біртұтас типтік бағдарлама негізінде құрастырылған.

Құрастырушы(лар Байтлесова НК, оқытушы___

(аты-жөні, лауазымы, ғылыми дәрежесі)
Дене тәрбиесінің теория мен әдістемеге оқыту кафедрасының отырысында талқыланған.

«_______» ______________________ 200___ж. №_____ хаттама.

Кафедра меңгерушісі, доцент ______________ Испулова Роза Набиевна

( қолы ) (аты-жөні)

Факультеттің оқу-әдістемелік кеңесінің төрағасы:
____________________ _________________________

(қолы) (аты-жөні)

Байтлесова НК.- оқытушы

ДТ ТӘО кафедрасы

Достық 162, корп. 7

Тел.

2. 
   Пән туралы деректер
   

Семестр 15 оқу жұмасынан және екі жұма емтихан сессиясынан тұрады. Жұмасына 1 несие 4 сағаттан тұрады, әрбір несие сағат жанасу сағатынан (дәріс), семинар және 2 сағат оқытушының жетекшілігімен (ОЖСӨЖ) және студенттердің өздігінен жұмысы (СӨЖ) өткізіледі.

Несие саны-2

• 
  Әскери дәрігерлік дайындықтың анықтамасы
  
• 
  Оның құрамдас бөліктері: дәрігерлік бақылау, жалпы патология
  
• 
  Әскери дәрігерлік дайындықтың мақсаттары мен міндеттері
  

• 
  Дәрігерлік бақылауды ұйымдастыру негіздері
  
• 
  Кешенді дәрігерлік тексеру тәсілі
  
• 
  Дене тәрбиелеу мәдениетімен сол саладағы орны және маңызы
  

• 
  Дененің дамуы туралы ілім
  
• 
  «Дененің дамуы» деген ұғымға анықтама беру
  
• 
  Дененің дамуын сипаттайтын көрсеткіштер
  

1. 
   апта
   

• 
  Қалыптастырушы себеп шарттар
  
• 
  Дененің дамуының әр жас кезіндегі өзгерістері
  
• 
  Дененің дамуы денсаулықтың сандық көрсеткіштерінің бірі
  

• 
  Әртүрлі спорт түрлеріндегі дене бітімінің ерекшеліктері
  
• 
  Соматоскопия- сырттай көзбен бағдарлау, антропометриялық өлшемдер
  
• 
  Дене салмағының құрамын анықтау
  

• 
  Антропометриялық стандарттар мен корреляция
  
• 
  Индекстер мен перцентильдік әдістер
  
• 
  Дененің сымбаты (мүсіні) оның ақаулары
  

2. 
   апта
   

• 
  Әртүрлі спорт түрлерінің сымбатқа әсері
  
• 
  Тірек-қимыл жүйесінің спортшыларға тән ерекшеліктері
  
• 
  Дене пішінінің түрлері, олардың тәжірибелік маңызы
  

• 
  Ағзаның қызметтік дайындығын қалыптастырудағы жүйке жүйесінің маңызы
  
• 
  Неврологиялық сауалдың тәжірибелік маңызы
  
• 
  Жоғары жүйке қызметі түрлерінің жаттығу жүйелерін тиімді жоспарлау, жүргізу үшін маңыздылығы
  

• 
  Орталық жүйке жүйесінің қызметтік күйін тексеру әдістері
  
• 
  Электроэнцефалограия
  
• 
  Жүйке жүйесінің үйлестірушілік қызметі, оның жаттығу барысында өзгеуі
  

3. 
   апта
   

• 
  Статикалық және динамикалық үйлесімділік, олардың көрсеткіштері
  
• 
  Ромберг сынамасы
  
• 
  «Саусақ-мұрын», «саусақ –саусақ» сынамалары
  
• 
  Треморография, стабилография
  

• 
  Талдауыштар (анализаторлар) сезімталдығының жүйелі жаттығу барысында өзгеруі
  
• 
  Сезгіштік (сенсорлық) жүйенің маңызы
  
• 
  Кіреберіс талдамасын тексеру әдістері
  

• 
  Үйлесімділік сынамалары
  
• 
  Айналмалы сынамалар (Яроцкий, Воячек т.б.)
  
• 
  Кіреберіс талдамасын жаттықтыру әдістері (ерікті, еріксіз, аралас)
  

4. 
   апта
   

• 
  Жақыннан көргіш жасөспірімдер мен спортшыларды жаттықтыру негіздері
  
• 
  Кейбір спорт түрлерінің есту талдамасына жағымсыз әсері, сақтану жолдары
  
• 
  Вегетативті жүйенің ағза қызметі күйін бағалаудағы маңызы
  

• 
  Ашнер байқауы, дермографизм т.б.
  
• 
  Ортостатикалық сынама өзін-өзі бақылау күнделігінің көрсеткіші
  
• 
  Жүйке бұлшық ет жүйесінің көрсеткіштері, оларды тексеру әдістері
  

• 
  Динамометрия, миотонометрия
  
• 
  Электромиография
  
• 
  Хронаксиметрия ж.т.б.
  

5. 
   апта
   

• 
  Сыртқы тыныс жүйесінің оттегіні тасымалдаушы-кардиореспираторлық жүйедегі орны
  
• 
  Сыртқы тыныстың көрсеткіштері: ӨТС, минуттық тыныс көлемі және оның шегі (ТАШ)
  
• 
  Анықтау әдістері. Тыныс бұлшық еттерінің күшін анықтау әдістері
  

• 
  Тікелей (пневмотонометрия) және жанама (пневмотахометрия), ЖӨТС
  
• 
  Сыртқы тыныс жүйесінің сынамалары (Розенталь, Шафрановский, Лебедев)
  
• 
  Оттегінің тапшылығына төзімділік. Штанге және Генче сынамалары
  

• 
  Сыртқы тыныс жүйе көрсеткіштерінің көп жылдық жаттығу барысында қалыптасу заңдылығы, олардың спорт түріне сәйкестігі
  
• 
  Спирография, капнография
  

• 
  Оксигемометрия, оксигемография әдістері туралы түсінік
  

6. 
   апта
   

• 
  Кардиореспираторлық жүйе туралы түсінік
  
• 
  Жүрек қантамырлар жүйесінің оттегін тасымалдаудағы маңызы
  
• 
  Физиологиялық «спортшы жүрегі», оның құрылымдық және қызметтік ерекшеліктері
  

• 
  «Спортшы жүрегінің» қызметтік ерекшеліктерінің кардиодинамикалық және гемодинамикалық көрсеткіштері
  
• 
  Физиологиялық өзгерістердің сырқаттық түрлеріне айналу себептері
  
• 
  Сырқаттық «спортшы жүрегінің» көрсеткіштері
  

• 
  Тамыр соғу жиілігі мен артериялдық қан қысымы-жүрек қантамырлар жүйесінің негізгі қызметтік көрсеткіштері
  
• 
  Олардың физиологиялық және спорттық өзгерістері
  
• 
  Брадикардия, тахикардия, синустық аритмия, гипотония, гипертония т.б.
  

7. 
   апта
   

• 
  Жүрек қантамырлар жүйесін тексеру тексеру әдістері. Электрокардиография
  
• 
  Фонокардиография, Эхокардиография, Поликардиография
  
• 
  Ультрадыбыстық эхокардиография, телерентгенометрия әдістері туралы түсінік
  

• 
  ОТШ- кардиореспираторлық жүйенің ортақ көрсеткіші
  
• 
  Қан, ішкі бездер, ас қорыту және зәр шығару жүйелерінің ерекшеліктері
  
• 
  Спортшылардың қан құрамының тыныштық кезінде және жүйелі жаттығу барысында өзгеруі
  

• 
  Спорттық анемия (қан аздылық)
  
• 
  Миогенді лейкоцитоз (қанның ақ түйіршіктерінің көбеюі)
  
• 
  Ішкі бездердің спортшы ағзасының жаттығуларға бейімделуін қамтамасыз етудегі маңызы
  

9. 
   апта
   

• 
  Әртүрлі қарқынды жаттығулардың ас қорыту мүшелерінің қызметіне әсері
  
• 
  Зат аслмасуы- жұмыс қабілеттілігінің негізі
  
• 
  Ас қорыту мүшелерінің аурулары. Несеп құрамының спортшыларға тән ерекшеліктері, оларды бағалау негіздері
  

• 
  Кибернетикадағы «қара қобди» негізін дәрігерлік сынауда қолдану
  
• 
  Сынаудың мақсаты. Сынамаларға қойылатын талаптар
  
• 
  Сынамаларды жіктеу және талдау
  

• 
  Сынау нәтижесін бағалау
  
• 
  Жұмыс қабілеттілігінің сандық (эргометриялық( және сапалық (дәрігерлік) көрсеткіштері
  
• 
  Сынау нәтижесін жаттығу барысында пайдалану мүмкіншіліктері
  

9. 
   апта
   

• 
  Оттегіні тұтыну шегі (ОТШ)-аэробты жалпы жұмыс қабілеттілігінің көрсеткіші
  
• 
  ОТШ анықтаудың тура және жанама тәсілдері
  
• 
  Астранд номограммасы, Карпман және Добельн формулалары
  

• 
  Новакки сынамасы. Жүргізу және бағалау тәсілі
  
• 
  РWC₁₇₀ сынамасы. Жүргізу және бағалау тәсілі
  
• 
  РWC₁₇₀ сынамасын велоэргометр, сатыға көтеріліп-түсу және арнайы жаттығулар арқылы жүргізу тәсілдері
  

• 
  РWC₁₇₀ көрсеткіші бойынша ОТШ анықтау
  
• 
  Гарвард сынамасы
  
• 
  Жүргізу және бағалау тәсілі
  

9. 
   апта
   

• 
  Вальсальва, Бюргер сынамалары
  
• 
  Ортостатикалық сынама. Руффье-Диксон, Мартин, Летунов сынамалары
  
• 
  Дәрігерлік ұстаздық бақылау
  

• 
  Мақсаты. Ұйымдастыру түрлері. Әдістері
  
• 
  Дәрігерлік ұстаздық бақылау барысында қолданылатын сынамалар (қосымша және қайталама сынамалар)
  
• 
  ДҰБ нәтижелерін жаттығудың шағын, орта және жылдық айналымдарында қолдану мүмкіншіліктері
  

• 
  Әр спорт түріндегі тікелей ДҰБ
  
• 
  Өзін-өзі бақылау күнделігі. Күнделікті ДҰБ жүргізудің бір әдісі
  
• 
  Арнайы жұмыс қабілеттілігін қайталама сынамалар арқылы анықтау
  

9. 
   апта
   

• 
  Жарыс кезінде дәрігерлік көмектер мен жұмыстар
  
• 
  Дәрігердің құқығы мен міндеттері
  
• 
  Допинг туралы түсінік. Допинг түрлері
  

• 
  Жаппай денешынықтыру саласындағы дәрігерлік бақылау
  
• 
  Денешынықтырудың дәрігерлік негізі
  
• 
  Дене тәрбиелеу мәдениетінің денсаулыққа әсері
  

• 
  Олардың ағзаға зиянды әсерлері
  
• 
  Допинг бақылау
  
• 
  Жыныстық бақылу
  

9. 
   апта
   

• 
  Жаттығулардың ағзаға жалпы, жергілікті және аралас әсерлері
  
• 
  Дене тәрбиелеу мәдениеті-салауатты өмір салтының құрамдас бөлігі
  
• 
  Қимыл-қозғалыс тапшылығы (гиподинамия, гипокинезия)-ауру қаупін тудырушы себеп шарттардың бірі
  

• 
  Дәрігерлік топтар. Орта және егде жастағы ададарды жаттықтыруды дәрігерлік бақылау
  
• 
  Балалар мен жасөспірімдер ағзасының құрылымдық-қызметтік ерекшеліктері
  
• 
  Жас кезеңдері. Биологиялық жастың жасөспірім спортшыларды жаттықтырудағы мәні
  

• 
  Жасөспірім спортшыларды жаттықтырудың дәрігерлік негіздері
  
• 
  Дәрігерлік бақылаудың ерекшеліктері
  
• 
  Мектеп оқушылары мен студенттерді дәрігерлік топтарға бөлу
  

9. 
   апта
   

• 
  Қалыптасу кезеңдері. Қалыптастыру жүйесі
  
• 
  Қалыптастырушы әдістердің жіктелуі
  
• 
  Қалыптастыру әдістерін қолданудың жалпы қағидалары
  

• 
  Гигиеналық, физикалық, дәрі-дәрмектік, фармакологиялық әдістері
  
• 
  Арнайы тамақтандыру негізі
  
• 
  Фармакологиялық қалыптастырушылар. Физикалық қалыптастыру әдістері
  

• 
  Жалпы патология негіздері. «Денсаулық», «ауру»-деген ұғымдардың анықтамалары
  
• 
  Сырқаттық әсерленіс, сырқаттық бағам, сырқаттық күй
  
• 
  Денсаулық- кешенді құрамдас ұғым
  

9. 
   апта
   

• 
  Соматикалық денсаулық, оның сандық көрсеткіштері
  
• 
  Тұқым қуалаушылық, реактивтік (ағзаның сыртқы және ішкі әсерлерге жауабы) және иммунитеттің (ағзаның ауруға қарсы тұру қабілеті) –ауру сырқаттардың алдын алу
  
• 
  Аурулар негізінде жататын өзгерістерге: қан айналымының бұзылуы, қабыну, атрофия, гипертрофия, дистрофия
  

• 
  Спортшылар арасында кездесетін ауруларға қысқаша сипаттама
  

• 
  Спортшылардың ауру себептері. Ауру қаупін тудырушы себеп шарттар (жалпы, арнайы, қосымша)
  

• 
  Созылмалы қабыну ошақтары. Спорттық иммундық тапшылық.Спортшылардың кенеттен өлу себептері
  

• 
  Аурудан сақтандыру әрекеттері
  
• 
  Жүрек қантамырлар аурулары, олардың даму себептері. Қантасу, Қантөмендеу
  
• 
  Жүйке жүйесінің аурулары. Асыра шаршау, асыра машықтану, зорығу, шеткері жүйке жүйесінің аурулары.
  

1. 
   Мұстафина Т.Қ. Спорттық медицина (оқу құралы). Алматы, 1992, 65 бет.
   
2. 
   Мұстафина Т.Қ., Дунаева З.Қ. Спорттық медицина (спорттық аурулар мен жарақаттар). Алматы, 1994, 65 бет.
   
3. 
   Мұстафина Т.Қ., Дунаева З.Қ. Студенттердің спорттық медицинадан лабораториялық жұмыстарды здігінен орындауға арналған әдістемелік нұсқау. Алматы, 1993, 50 бет.
   
4. 
   Мұстафина Т.Қ. Спорттық медицина. Алматы, 1996, 360 бет.
   
5. 
   Мұстафина Т.Қ., Амангельдиева Р.Р., Дунаева З.Қ., Жұмабекова А.А. Врачебно-педагогические наблюдения при занятиях физической культурой и спортом. Алматы, 1990, 75 стр.
   

• 
  Бақылау жұмыстарының тақырыптары;
  
• 
  Орындалу уақыты;
  
• 
  Бақылау түрлері (тестілер, экспресс-сұрақтар, рефераттар, баяндамалар ж.т.б.)