Сенсорлық кемістігі бар және жүйке жүйесі ауру адамдарды, көру қабілеті нашар, есту қабілеті нашар, сөйлеу кемістігі бар адамдарды оқыту және оқуы
жүктеу/скачать 26,72 Kb.
|
Хумархан Жантилек
- Бұл бет үшін навигация:
- Сенсорлық кемістігі бар және жүйке жүйесі ауру адамдарды, көру қабілеті нашар, есту қабілеті нашар, сөйлеу кемістігі бар адамдарды оқыту және оқуы.
|
ӨӘЖ 376.3 Ж. Хумархан, магистрант Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі Ш.Уалиханов атындығы Көкшетау Университеті Сенсорлық кемістігі бар және жүйке жүйесі ауру адамдарды, көру қабілеті нашар, есту қабілеті нашар, сөйлеу кемістігі бар адамдарды оқыту және оқуы. Жыл сайын инклюзивті білім беруде маман студенттер саны артып, соған сәйкес арнайы технологияларға сұраныс та артып келеді. Соңғы бірнеше жылда смартфондар балалар арасында, оның ішінде дарынды оқушылар арасында ең көп қолданылатын технология болып саналды. Олар әрбір студентке, соның ішінде арнайы студенттерге де қол жетімді. Бұл әрқашан ойын-сауық үшін емес, оқуға арналған құрылғы болды. Зерттеу ерекше балаларды оқытуды жеңіл әрі тегін етуді қалайтын мұғалімдер мен әзірлеушілердің инклюзивті біліміне негізделген. Зерттеулер көрсеткендей, Play Store немесе App Store дүкендерінде инклюзивті білімге негізделген жергілікті тегін мобильді қосымшалар жоқ, онда барлық адамдар бір жерден барлық арнайы тілдерді, соның ішінде Брайль шрифтін, қол қимылдарын және эмоцияларды білдіре алуды үйрене алады. Зерттеудің мақсаты – инклюзивті сыныптарда оқитын (есту, көру және аутизм) балаларға арналған мобильді қосымша жасау. Есту, көру және аутизм сияқты бұзылулар балалар мен ересектердің ең көп кездесетін оқу ақауларының бірі болып табылады. Біз оқуды тездететін және студенттерге оқуға көмектесу үшін кейбір негізгі қабілеттерін жақсартуға көмектесетін мобильді қосымшаны құруға назар аудардық. Біз балалар үшін оқу процесін ынталандыратын ынталандыратын және интерактивті тәжірибе жасадық. Біздің басты мақсатымыз технологияның қолдану мүмкіндігін оның ерекше балалар үшін ыңғайлы құрал бола алатындығы, оның оқу мүмкіндігіне қалай әсер ететіні, оның әрбір пайдаланушыға беретін салдары мен пайдасы тұрғысынан бағалау болды. Қазіргі уақытта бүкіл әлемде инклюзивті білім беру қажеттілігі артып келеді, бірақ, өкінішке орай, мемлекеттік мектептердің көпшілігі қымбат және күш-жігердің арқасында ішінара немесе мүлдем қолдамайды. АҚШ-та инклюзивті білім беруді мектептердің 80%-ы қолдайды[1], ал Қазақстанда мектептердің жартысы ғана арнайы білім беруді қолдайды[2]. АҚШ-та 15 пайызға жуығын арнайы студенттер құрайды, бұл балалардың кез келген мектепте оқуына мүмкіндік береді, ал Қазақстанда мыналарға қатысты мәселелер әлі де бар: 1. Арнайы педагогтар санының аздығы. 2. Мектептерде арнайы технологиялардың жоқтығы. 3. Мектептердегі физикалық жолдардағы шектеулер. Жоғарыда айтылған бірінші мәселеге қарамастан, ерекше балалармен жұмыс істеуде тәрбиешілердің кәсіби, әдістемелік және психологиялық дайындығы мәселесі туындауы мүмкін. Материалдық талаптардың барлығы орындалса да, тәрбиешілердің дайындықсыздығы ерекше балаларға жағдай жасай алмауына себеп болуы мүмкін. Керісінше, білім беру жүйесі дерлік ұқсас Ресейде мұғалімдердің жартысына жуығы олардың инклюзивті білім берумен байланысы туралы сұралған, бұл олардың көпшілігінде білімнің аздығы, арнайы студенттермен жұмыс істеу уақыты жетіспейтіні және нөлдік тәжірибесі бар деген қорытындыға келді. Инклюзивті білім беру – әрбір оқушының физикалық, психологиялық және интеллектуалдық ерекшеліктеріне қарамастан құқықтары қорғалатын білім беру әдісі. Бұл барлық студенттер бірге оқитын және олардың сыныптастарынан ажырап қалуына жол бермейтін оқу процесі. Бұл процесс сонымен қатар студентке қандай да бір қосымша арнайы қолдау қажет болған жағдайда қажеттінің барлығын қамтиды, бұл мұғалімдерді студентке емес, студентке бейімделуге мәжбүр етеді. Бұл үдерісті ерекше ететін инклюзивті білім берудің айтылмаған негіздері бар. Әрбір оқушының құндылығы жетістіктерге байланысты емес. Әрбір оқушы ойланып, өз сезімін жеткізе алады.[3] Қазақстанда инклюзивті білімге деген қажеттілік жыл өткен сайын артып келе жатқаны өкінішті. Білім және ғылым вице-министрі Фатима Жақыпова 2017 жылы ерекше қажеттіліктері бар студенттердің саны 60 006-ға жеткенін, 2018 жылы бұл көрсеткіш 1300-ге жеткенін хабарлады. Қазақстанда балабақшалардың 30%, мектептердің 70% және жоғары оқу орындарының 35% инклюзивті біліммен қамтылған.[4] Бақытымызға орай, егер сыныпта ерекше қажеттіліктері бар оқушы болса, білім министрлігінің бұйрығымен мектеп пен үкіметке қарапайым құрал-жабдықтармен қолайлы жағдай жасау қажет. Бұл сары жол, Брайль шрифті бар сабақтар, санитарлық бөлмелер және шақыру немесе төтенше жағдай түймелері болуы мүмкін. Оның үстіне әрбір арнайы студентке мемлекеттік немесе сырттай оқытушы болуы мүмкін жеке тәлімгер қажет. Студент үшін мектепте оқыту үдерісін жүргізетін психо-медициналық-педагогикалық комиссияның растауын алу ұсынылады. Сондай-ақ мүмкіндігі шектеулі балаларға түрлі пәндер бойынша арнайы кітаптар беріледі. Бұл ережелер университеттер мен басқа оқу орындары үшін ерекшелік емес.[5] Инклюзивті білім беруді дамыту үшін тьюторлардың саналы психологиялық және методологиялық дайындығы маңызды. Қазақстанда 8 түрлі ерекше қажеттіліктері бар студенттерге арналған 300-ден астам арнайы білім беру бағдарламасы бар екені айтылған. Бүгінгі таңда 300-ден астам мұғалім жыл сайын инклюзивті білім деңгейін көтеру бойынша 5 күндік курстардан өтеді. Екінші жағынан, Батыс елдерімен салыстырғанда оқыту 2 жыл бойы жалғасатын болса, нәтижелі болады, өйткені онда бағыт-бағдары кең білім бар. Тәрбиешімен кездесіп, сыныпқа келгеннен кейін орташа ерекше студенттің күні басқа студенттермен бірлесіп жұмыс істеуден басталады. Тәрбиеші оны жай ғана бағыттайды және оқушының назары ауытқыған кезде ғана көмектеседі, өйткені кейбір тапсырмаларды өздігінен орындауға бейімделу маңызды. Әйтпесе, басқа балалар арасында ешқандай айырмашылық жоқ.[6] Ал кейбір ата-аналар орта мектептер арнайы мектептерге қарағанда жақсы деген пікірді қолдайды, өйткені олар балалардың әр кезде қасында тәрбиеші болуы керек деген пікірмен келісе алмайды. Арнайы мектептерде репетиторлар студенттердің талап-тілектерін тыңдайды және мәселелерді өз бетінше шешуге сирек мүмкіндік береді. Ата-аналар балаларының арнайы қолдаусыз мектепке барғанын және тек ерекше емес, орташа оқитынын қалайды. Арнайы балалар орташа балалармен бірдей білім алады, бірақ ерекшелігі, олар жалпы білім беру әдістерімен күрескен жағдайда жекелендірілген әртүрлі тәсілдермен оқытылады. Ерекше оқушылардың білім деңгейіне, мазмұнына, баға критерийлеріне және үй тапсырмаларының жүктеме деңгейіне қойылатын талаптары оқушылардың орташа стандарттарына тең.[7] Бірегей оқуда қиындықтары бар балаларға арналған мобильді қосымшаның әлеуетті артықшылықтарын ескере отырып, біз балалардың негізгі оқу дағдыларын (m-learning) жақсарту үшін заманауи технологияларды пайдаланатын қосымшаны әзірлеуге назар аудардық. Студенттер мен оқытушылар құрамының көмегімен қолданба екі фазалық интеративті зерттеу және әзірлеу әдістемесінде ойластырылған және орналастырылған. Біз оқуды ынталандыратын және оқуда ауытқулары бар балаларға тілдік және логикалық қабілеттер сияқты негізгі дағдыларын жетілдіру арқылы көмектесетін мобильді қосымшаны жасауға назар аудардық. Біздің қазіргі жұмысымыз дәл осы сәтте түпкілікті бола алмаса да, алғашқы нәтижелер мобильді оқытудың мұндай жағдайларда қызықты перспективаларын көрсетеді, өйткені студенттер қысқа уақытты пайдалану барысында жалпы ойын өнімділігінің өсуін көрсетті. Фонологиялық жазбалар пайдаланушыларға белгілі бір сөздерді тануға, анықтауға және есте сақтауға көмектесе отырып, мазмұнның нұсқаулық бөліктеріне үлес қосқанын да атап өттік. Әдебиетиер тізімі Westling, D.L., 2019. Inclusion in the United States: Correlations between key state variables. International Journal of Inclusive Education, 23(6), pp.575-593. Kazakh Government to Focus on Inclusive Environment, Education. (2021). Z. Shayakhmetova. Koroleva Yu. A. Attitude towards inclusive education of teachers of educational organisations. Scientific and methodological electronic journal "Concept". (2016). T. 20. S. 77–80. http://e-koncept.ru/2016/56330.htm. Features of inclusive education in the Republic of Kazakhstan. (2017). B.A. Zhetpisbaeva, M.A. Zhetpisbayeva. https://articlekz.com/article/17922 Kirschner, S.R., 2015. Inclusive education. W. George Scarlet (Edition) Sage Encyclopedia of Classroom Management. p.1 Chiu, T.K. and Lim, C.P., 2020. Strategic use of technology for inclusive education in Hong Kong: A content-level perspective. ECNU Review of Education, 3(4), pp.715-734. Freeman, B. M. (2000). The struggle for language: Perspectives and practices of urban parents with children who are deaf and hard of hearing. Cleveland State University. жүктеу/скачать 26,72 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|