Шахмардан есенов
жүктеу/скачать 0,85 Mb.
|
Шахмардан есенов
- Бұл бет үшін навигация:
- Абдилдин Мейірхан
| Академик Ш.Есенов: - Талант-жас талғамайды. Ғылым тарихына жүгінсек, талай-талай ғажайып жаңалықтар ғалымдардың жауқазындай жас шағында ашылғанын байқаймыз. Ғылыми статистикаға қарасақ аса ұлы жаңалықтардың көбін 26-40 жас арасындағы ғалымдар ашыпты. Халқымыздың «ақыл –жастан» деп тегін айтпайтын болар. С ондықтан да ғылым жолына түскен жас қауымнан күтеріміз мол. Қазір біздің елімізде күрделі-күрделі ғылыми проблемалармен жас ғалымдардың көптеп шұғылдануы қуантады. 1965 жылғы мәліметке қарағанда СССР Ғылым Академиясының орталық аппаратындағы ғалымдардың орташа жасы –38 жас екен. Ал, СССР Ғылым Академиясының Сібір Бөлімінде бұл көрсеткіш 33-ке, Украина Ғылым Академиясының кибернетика институтында 26 жасқа тең. Ал, біздің республикамыздың Ғылым Академиясында ғалымдардың орташа жас—37.
Қазақ ССР Ғылым Академиясында жас ғалымдарды дайындау ісі ешқашанда назардан тыс қалып көрген емес. Ғылыми-зерттеу институттарымызда істейтін творчестволық коллективтердің дені жастар. Республика Ғылым Академиясының институттарында 800-ден астам жас ғылыми қызметкерлер, 400- ге жуық жоғары білімді инженер-мамандар жұмыс істейді. 500-ден астам жас жігіттер мен қыздар апирантурада оқиды. Бірақ осы ретте айта кетер бір жәйт—ғылым докторлары мен ғылым кандидаттары арасында жастар әлі де болса аздау. Әсіресе, физика-математика, биология, медицина мен техникалық ғылымдар саласында жастар жеткіліксіз. 1963 жылға дейін жасы 35-тен төмен бірде-бір ғылым докторы болмаса қазір олардың саны екеу. Ғылым кандидаттарынң 22 проценті жастар.Оның ішінде 35 проценті қазақ жастары. Бұл, әрине, бүгінгі күнгі өскелең талаптарды қанағаттандыра алмайды. Осыған орай Академиядан жас ғалымдардың Кеңесін құрдық. Ол жас ғалымдардың ғылыми ізденістерін, творчестволық белсенділігін арттыру мақсатымен республикалық жас ғалымдар конференциясы өткізілді. Бұл конференция талантты жас ғалымдардың ғылыми ізденістерін, табыстарын қалың көпшілікке танытып, олардың творчестволық өсуіне әжептеуір әсер етті. Осыған бір –екі мысал келтірейік. Республика Ғылым Академиясының академигі Қаныш сәтбаев атындағы геологиялық ғылыми-зерттеу иеститутының жас ғалымы А.Қайыпов біргеше жылдар бойы Ақбастау-Құсмұрын ауданындағы колчедан кен орынын зерттеп жүрген-ді. Жас ғалымның зерттеулері Одақтың көрнекті ғалымдарының назарын аударды.Бірнеше үлкен коференцияларға қатысып, баяндама жасады. Ал, А.Қайыповың әріптесі Еділ Ерғожин бізідің Академияның химиялық ғылымдар институтында жұмыс істейді, 25 жасында химия ғылымдарынан кандидаттық диссертация қорғады. Еділ қазірдің өзінде 36 ғылыми еңбектің авторы, халықаралық ғылыми симпозумға қатысып, баяндамалар жасап, құнды зерттеулерімен көзге түсуде. Бұл екі ғана мысал. Осындай жарқын мысалдарды көптеп келтіре беруге болады...». Сол кездің жас ғалымы, ғылыми-зерттеу еңбегімен конкурсқа қатысып жүдегер атанған, қазіргі академик Абдилдин Мейірхан ағамыз былай дейді: «-...1966 жылы шілде айында Ленинградтан Алматыға қайтып, Астрофизикалық институттағы қызметімді жалғастырдым. 1967 жылы, қазан айында Қазақстан Ғылым Академиясында бірінші рет жас ғалымдардың ғылми конференциясы және ғылыми еңбектерінің конкурсы болды. Осында мен де қатыстым. Жұмыстың аты: «Жалпы салыстырмалық теориясының тағы бір интерпретациясы». Конкус нәтижесінде бірінші орынды биолог М.Айтхожин (кейін ҒА-ның президенті) алды, екінші орында физик мен (кейін ҒА академигі, ҚазМУ-дың ректоры) алдым, үшінші орынды химик Е.Ерғожин (кейін академик, ҚазМУ-дың ректоры) алды». Бәрі де рас, бәрі де шын.Отыз тоғыз жасында президент атанған ол әуелі ел басшыларының сенімін, көптің үмітін ақтауды ойлады. Соның ішінде жастар мәселесін, оларға деген қамқорлығын ұмытқан жоқ. Әсіресе, жергілікті ұлт өкілдерін көтерді, ұлттық кадрлардан академиктер қатары толықтырылды, корреспондент-мүшелер саны көбейді. Оған бұл әрекеттері үшін тым ұлтшыл деген де кінә тағылды. Соған қарамастан, қазақтың жас, әрі білімді жігіттері мен қыздарын маңдайынан қақпай, өсірді, жетекші қызметтер берді. Жоғарыда айтылған әңгімелер сол жылдардың, сол кездің жастарының шындығы. *** Негізінде, Ш. Есеновке абырой мен беделді әкелген оның ұстазы Қаныш Сәтбаевқа ұқсаған жан-жақтылығы. Ол ғылым мен әдебиет, ғылым мен жазушылық өнердің, тарих пен көркем әдебиеттің арақатынастары әрқашан қызықтырып, толғандырып отырған. Бұған оның қаламынан туған мақалалары мен уақыт мәселелерін көтерген толғамдары дәлел болады. Ол оқымаған әлем әдебиеті мен қазақ жазушыларының шығармалары жоқтың қасы деуге болады. Бірде ол Қазақстан Жазушылар Одағында қаламгерлер алдында сөз сөйлеп, әдебиеттің жетістігі мен кемшілігіне көңіл бөліп, кәнігі сыншылардай ой сараптады. Сол сәтте риза болған ақын Оразалин Нұрлан: жүктеу/скачать 0,85 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|