Шайқұтдінов
жүктеу/скачать 331,38 Kb.
|
органика шайхутдинов
- Бұл бет үшін навигация:
- қабілетін
- Поляризация
| 1.10. Молекулалардың реакцияға түсу қабілетін
анықтайтын факторлар Органикалық химияны оқығанда реакцияға түсетін орга никалық қосылыстардың қабілетін білу керек. Неге ме танға тән реакция орынбасу, ал этиленге тән реакция қосы лу реакциясы деп аталады? Осы қасиеттерін білумен қатар оны дәлелдей білу қажет. Органикалық қосылыстардың реакцияға түсу қабілетін анықтайтын фактор ол алдымен электрондардың таралуы мен қозғалғыштығы. Электрон дардың таралуы және қозғалғыштығы мына қасиеттерге тәуелді: 1) байланыстардың тұрақты поляризациясына; 2) байла ныстардың поляризацияланғыштығына; 3) қосарлануына; 4) асқын қосарлануға | гиперконьюгацияға ) т.б. Поляризация. Қазіргі түсініктер бойынша әр заттың мо лекуласындағы электрон ТЫҒЫЗДЫҒы оның химиялык куры Лысына байланысты белгілі түрде таралады. Әрбір ковалентті байланысқа белгілі бір орбиталь сәйкес келеді. Байланыс түзу электрон жұбы бар екі ядро арасында пайда болады. Бірақ көп жағдайда екі ядродағы электрондар бірдей болмайды, бір ядроның электрон ты Ғыздығы екіншісінен артық болады. Осының салдарынан байланыстың бір шеті теріс, ал екінші шеті оң зарядталады. Мұндай байланысты полюсті немесе полюстену деп атай ды. Подкостiк қысқаша былай белгіленеді 5* Фане с бул жартылай оң жане жартылай теріс деген белгі. Мұндай по Люстену әр түрлі атомдардан құралған молекулаларда кездеседі. Бұл атомдардың электртерістігіне байланысты. Неғұрлым атомдардың электртерістігі әр түрлі болса, со ғұрлым байланыс полюсті болады. Көптеген электртеріс элементтер период жүйесінде жа ғары оң бұрышында орналасқан. Органикалық химияда көп кездесетін маңызды элементтердің электртерістігі мына қатар бойынша өзгереді: FO>СІ; N> Br>СЭН Сутектің электртерістігінің көміртегінің терістігінен өзгешелігі аз, бірақ көміртегінің электртерістігін сутегінен жоғарырақ деп санайды. Метил тобының оң индукциялық эффектісін (+J) сонымен түсіндіруге болады. ІС H-C-H Мысал ретінде хлорлы алкилді қарастырсақ, көміртек пен хлор арасында коваленттік байланыс бар, онда хлор ың электрон тартқыштығы көміртектен жоғары. Сондық Тан байланыс түзіп тұрған жұп электрон көміртегіне қара ғанда хлорға көбірек тартылады: Сң, :: С Осыдан диполь моменті пайда болады, хаяр жартылай теріс зарядталады, көміртек жартылай оң зарядталады. Мұндай байланыстың поляризациясын теріс ндукциялық эффект (-1) деп түзу стрелкамен белгілейді. Индукциялық эффект оң және теріс болуы мүмкін. Жоғарыда қарасты рылған теріс [-]] индукциялық эффект, ал метил тобының Он индукциялық, эффектісі бар, оны (+) деп белгілейді. Индукциялық эффект кері байланыстарға беріледі және оларда да поляризация пайда болады, бірақ әлсіз, электртеріс атомнан қашықтаған сайын күші әлсіреп, өшеді. Индукциялық эффект молекулалардың реакцияға түсуіне едәуір әсер етеді. Атомдардың және кейбір атом топтарының электрон бұлтының таралуына әсері төмендегі тәртіп бойынша өзгереді: (-J) эффект (сн.),N > NO, >0 = S-R>CN> 2-с ус = 05-c "Н F>СІ >Br > > Осн. > OR > ОН >cң >CH, CHICH,), (+J) эффект жүктеу/скачать 331,38 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|