Ушинский Константин Дмитриевич (1824-1870)

Ал оқытушылар үшін “Предметные уроки в школе” (1883), деп аталатын 
әдістемелік оқу құралын жазды. Мұнда ол балаларды бастауыш 
жаратылыстану білімдеріне қалай уйрету керек жөнінде, қандай оқу 
құралдарды пайдалану керектігін, және бақылау мен тәжірибелер жүргізу 
арқылы балалар қандай тужырымға келетіндігі жөнінде түсініктеме берілген. 
А.Я. Герд өзінің көзқарастары мен өзі өмір сурген уақытының мектебіндегі 
жаратылыстану оқыту алдыңғы қатарлы педагогикалық тәжірибелерді 
тұжырымдай отырып, сол уақыттағы прогрессивті талаптарға сәйкестендіріп 
мектептегі жаратыластану оқыту әдістемелердің негізгі мәселелерін шеше 
отырып, оны педагогикалық ғылым ретінде көрсеткісі келді. Сондықтан А. Л. 
Герд бастауыш жаратылыстану оқыту ресейлік әдістемесінің негізін құрушы 
болып табылады. 
Семенов Дмитрий Дмитриевич (1835-1902)
орыс педагогы, К.Д. 
Ушинскийдің ізішары. Өзінің педагогикалық қызметінде Д.Д Семенов 
мектептегі география мәселелеріне көп назар аударды. Оның тужырымы 
бойынша: географияның бастаушы курсы төменгі сыныптарда оқытылу керек 
және ол өзінің мазмұны бойынша отан тану негізінде құрылу керек деді. Бұл 
дегеніміз, географияны оқыту кезінде балалардың туратын жерінен бастап 
оқыту керек, өйткені бұл балаларға табиғатты тек кітап пен картадан ғана емес 
сонымен бірге тікелей байқаудың жолымен тануға мүмкіндік тудырады да 
балалар материалды саналы түрде меңгереді. 
19ғасырдың екінші жартысы бастауыш жаратыластану оқыту 
әдістемесіндегі маңызды да оңды өзгерістермен сипатталады. Бірақ патшалық 
үкіметтер мектепке материализм ілімі мен құдайсыздың негіздің енуінен 
қауіптеніп, 1876 жылы гимназияның төменгі сыныптарынан жаратылыстану 
қайтадан алынып тасталды, тек 1901 жылы ғана бұл ғылым біртіндеп қалпына 
келе бастады. 
Ресейде капитализм қарқынды дамып, математика, физика, химия, 
биология және географияны жақсы білетін адамдарға деген зор сұраныс туды. 
Ресейдің дамуындағы әлеуметтін экономикалық жағдайына , патшалық 
үкіметтер жаратылыстануды гимназияның 3 төменгі сыныптарының оқу 
жоспарына қайта енгізуді талап етті. Бұл бағдарламаның негізінде А.Я. 
Гердтің жуйесі жатыр. Енді жеке оқу орындары құрылып жатты, мұнда өз 
дәуріне қажетті жаңа әдістемелік идеялар оқытылды. Халық ағарту 
министрлігі бұл мектептердің ісіне онша араласа бермеді, өйткені бұлардың өз 
бағдарламалары, өз оқулықтары болды.
Осы кезеңнің әдістемесіңде сабақтан тыс білім берудің екі түрлі 
формалары оңделінген, олар: топсаяхаттық және практикалық, яғни оқушылар 
үшін қажетті оқу материалының мазмұнын іріктеу мәселелері шешілуде. 

1902 
жылы 
гимназияда 
орман 
институтының 
профессоры 
Д.Н.Кайгородовтың құрған табиғаттану бағдарламасы енгізілді. Мұнда 
табиғатты бақ, орман, өзен сияқты бөліктерге бөлу бойынша оқыту 
усынылған. Оқушылар өсімдік әлемі мен органикалық емес ортаны бір бірімен 
өзара байланыста, яғни мезгілдер бойынша және табиғатта топсаяхат жұргізу 
арқылы оқыту керек. 
Ұлы октябрь социалистік революциясына дейінгі шыққан табиғаттану 
оқулықтарының көптеген авторлары көбінесе «биологиялық әдісті» ұстанды, 
мұны барынша насихаттаған В.В.Половцов болды. 

жүктеу/скачать 1,42 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: