Сын тұрғысынан ойлауға кіріспе
) Сын тұрғысынан ойлаудың кедергілері
жүктеу/скачать 72,4 Kb.
|
сыни ответы
- Бұл бет үшін навигация:
- 10.Сын тұрғысынан ойлау кедергілердің мәні мен жалпы сипаттамасы.
| 9) Сын тұрғысынан ойлаудың кедергілері
Сыни тұрғыдан ойлау процесінде оны қиындататын немесе оны тиімді жүзеге асыруға кедергі келтіретін әртүрлі кедергілер туындауы мүмкін. Сыни тұрғыдан ойлаудың ең көп кездесетін кедергілерінің кейбірі: 1. Біржақтылық: Бізде көбінесе ақпаратқа, фактілерді бұрмалауға немесе оларды субъективті сенімдерімізге немесе қалауларымызға қарай бағалауға бейімділік бар. Біржақтылық аналитикалық ойлауымызды бұрмалап, жағдайды объективті бағалауға кедергі келтіруі мүмкін .2. Эмоциялық араласу: қорқыныш, ашу немесе тәуелділік сияқты күшті эмоциялар логикалық ойлау қабілетімізге кедергі келтіруі мүмкін. Олар дәлелдерді объективті қарауға немесе негізделген шешімдер қабылдауға кедергі келтіруі мүмкін .3. Ақпараттың жетіспеушілігі: ақпаратқа қол жеткізудің шектеулі болуы немесе толық емес ақпарат сыни ойлауымызға кедергі келтіруі мүмкін. Фактілердің немесе сенімсіз дереккөздердің болмауы дұрыс емес қорытындыларға немесе қате шешімдерге әкелуі мүмкін .4. Әлеуметтік әсер: Топтық ойлау немесе құрдастардың қысымы сыни ойлауымызға әсер етуі мүмкін. Бізге топтық сенімдер әсер етуі немесе басқалардың үміттерін қанағаттандыру үшін шешім қабылдауы мүмкін. 5. Уақыттың жеткіліксіздігі мен жеделдігі: Шешім қабылдаудағы шектеулі уақыт немесе жеделдік терең талдау мен сыни ойлауға кедергі келтіруі мүмкін. Мұндай жағдайларда біз үстірт ойлауға немесе жылдам, бірақ әрқашан оңтайлы емес шешім қабылдау үшін эвристиканы қолдануға бейім болуымыз мүмкін. 6. Сыни тұрғыдан ойлау дағдыларының болмауы: Сыни тұрғыдан ойлау тәжірибесінің немесе дағдысының болмауы оны тиімді пайдалануға кедергі болуы мүмкін. Тиісті құралдар мен әдістер болмаса, біз ақпаратты талдау және негізделген шешім қабылдауда қиындықтарға тап болуымыз мүмкін. Бұл кедергілерді тану және сыни тұрғыдан ойлау дағдыларын дамыту және бұрын айтылған стандарттарды саналы түрде қолдану арқылы оларды жеңуге тырысу маңызды. Бұл бізге тиімдірек және объективті сыни ойлаушы болуға көмектеседі 10.Сын тұрғысынан ойлау кедергілердің мәні мен жалпы сипаттамасы. Қазіргі Қазақстан мектебіндегі жаңа өзгерістер әлемдік білім беру жүйесі тәжірибесін пайдалана отырып, оқушылардың жеке–дара күйінің дамуын қамтамасыз ететін жаңа әдіс-тәсілдерді іздестіруге және оларды қолдануға бағытталған. Осы бағытта жүзеге асырылып жатқан жаңартылған бағдарламаларды қолдану нәтижесінде өзіндік дәлел-уәждерін нанымды жеткізе білетін, ынталы, сенімді, Сын тұрғысынан пікір-көзқарастары жүйелі дамыған оқушы қалыптастыру көзделіп отыр.Ал осындай оқушы қалыптастыру — мұғалімдердің еншісінде. «мұғалімдердің Сын тұрғысынан ойлауын жетілдірмей, оқушының Сын тұрғысынан ойлауы қалыптаспайтындығын» ескеруге тырыстым. Осыған сәйкес мұғалімдерді Сын тұрғысынан ойлауға үйретудің маңыздылығы анықталды. Мұғалімдердің Сын тұрғысынан тұрғыдан өзінің тәжірибесін, жаңа тәсілдерді қолдану және бағалау әрекеттерін рефлексивті ойлауы мен бастамашылдығына ықпал ету мәселесін мақсат қып алдым. Өз ісіне Сын тұрғысынан баға беріп, өзгерістер енгізуге неғұрлым нық қадам басу үшін қалай ықпал етемін?» деген сұрақтар төңірегінде көп ойландым. Себебі, мен мектепте еңбек еткен кезімде оқушыларды шығармашылық бағытта қалыптан тыс ойлауға баулуды өзекті мәселем деп білсем, біліктілік арттыру институтында қызметімде көптеген мұғалімдердің оқушылардың дамуына, өзіндік жаңалық ашуына көңіл бөлмейтіндігі қатты алаңдатты. Сол сияқты мұғалімдердің Сын тұрғысынан көзқарасын қалыптастыруда тар шеңберден шығып, барлық оқушылар үшін қолайлы орта қалыптасыратын сыныпты ұйымдастыру бағытында ойлану қажеттілігі туындады. Ендігі кезекте «мұғалімдердің Сын тұрғысынан ойлауын қандай үдерісте, қалайша жетілдіремін» деген мәселеге тоқталғым келеді. Қалай дегенде де білім саласындағы негізгі мәселелер біріншіден, мазмұн(не нәрсеге үйрету керек?); екіншіден, әдістеме(қалай үйрету керек?); үшіншіден, нәтиже(не үшін үйрету керек?) сұрақтарына жауап іздеуге бағытталатыны сөзсіз. Осы тұрғыда «өмір бойы азық боларлықтай білім беру» идеясынан «өмір бойы өздігінен үйрену» («Life long learning»)ұстанымына өзгеруге сәйкес оған «Тек әрекеттесу арқылы ғана үйретуге болады»деген тоқтамға келдім. Психолог Х.Гарднердің «Сын тұрғысынан ойлау белсенді түрде ғана сіңіріледі» деген ойына сәйкес тәжірибелі ұстаздарды бірлескен жұмысқа тарту арқылы проблемалардың шешімін табуға, бағалауға, дәлелдер мен болжамдар жасауға,яғни, сын тұрғысынан ойлауға үйретуге болатыны сабақтар барысында айқындала түсті. Курс барысында бағдарлама негізінде, ең алдымен, Хэттидің сындарлы оқыту теориясына сай мұғалімдердің Сын тұрғысынан тұрғыдан ойлауын дамытуды көзделді. Екіншіден, зерделеу мен талқылаулар арқылы өзара қарым-қатынастың ойлауға жетелейтіндігі анықталды. Үшіншіден, тәжірибені бақылау, әріптестер пікірі мен мұғалімдердің ойы, жоспарлауға енгізген жаңашылдықтарға байланысты рефлексия жүргізілді. Нәтижесінде бірлескен жұмыс негізінде жаңа ақпарат жүйелі бекітіліп, шыңдалатыны белгілі болды, мұғалімдер жұпта, кішігірім топтарда ортақ проблемаларды бірлесіп талқылағанда жаңа идеяларға шығармашылықпен қарап, жаңалықтар ашуға дайын болатыны анықталды. Сондықтан ортақ әрекетке қызығушылықтары оянып, өзара оң көзқарас қалыптасып, белсенді жұмыс нәтижелі болатыны сөзсіз. Сонымен қатар Джонсон және Джонсон(1989) анықтаған бірлескен жұмыс барысында есте сақтау қабілеттері жоғарылап, терең түсінік қалыптасып, Сын тұрғысынан тұрғыда ойлаулары дамитындығы негіз болды. Жетекші идея: Мұғалімдердің Сын тұрғысынан тұрғыда ойлауға қабілеттілігі өз сабақтарын жаңаша өткізуге, бастамашылдыққа, жаңа әдіс-тәсілдерді пайдалануына жол ашып, топта белсенділігінің жоғарылап, дәлелдемелер мен талқылауға бейімделуіне ықпал етеді. жүктеу/скачать 72,4 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|