Ұзақ жаншылу синдромы (краш синдромы, травматикалық токсикоз) - массивті ұзақ уақытқа байланысты жарақаттың ерекше нұсқасы жұмсақ тіндерді ұсақтау немесе негізгі тамырларды қысу арқылы 20-30% жағдайда ғимараттардың апаттық қирауы, құлау, жер сілкінісі және т. б. ол ауыр жағдайлардың қатарына, яғни емдеу айтарлықтай қиындық тудыратын жарақаттар.
Этиологиясы: Жер сілікінісі, Апаттық жағдайлар, Көлік апаттары
Жіктелуі 1.Компрессия бойынша: -Раздавливание
-Сдавление (тік, позиционды)
2.Орналасу бойынша: -Жекеленген(изолированная,множественная)
-Біріккен (сочетанная) (с переломами)
3.Ауырлығы бойынша: -1 дәреже Жеңіл (қысылу 4сағ)
-2 дәреже Орташа (6 сағ-қа дейін)
-3 дәреже Ауыр (8 сағ-қа дейін)
-4 дәреже өте ауыр (8 сағ-н көп)
1 кезең 1-3 күнге созылады.Жергілікті өзгерістер және эндогенді интоксикация пайда
болады.Клиникалық тұрғыда:шок,ауыру сезімі,психоэмоциональды стресс,гемодинамиканың
тұрақсыздығы,гемоконцентрация,креатинемия.
2 кезең 9-12 күнге созылады.Қысылған аяқ-қолдың ісінуі күшейеді,гемоконцентрация гемодилюцияға
ауысады,анемия үдей түседі,диурезі төмендеп,тіпті анурия дамиды.
3 кезеңі 3 аптадан кейін басталады және бүйрек қызметінің,қандағы белоктар мен электролиттердің
мөлшерінің қалпына келуімен ерекшеленеді.
Клиника
• 1ші период: ерте кезең 48 сағатқа дейін шок кезеңі. Травматикалық шок байқалады, ауру синдром,
психо- эмоциональді стресс,гемодинамиканың тұрақсыздығы, гемоконцентрация,
креатининемия, протеинурия и цилиндрурия
• 2 период: жедел бүйрек жетіспеушілігі. 3 күннен 12 күнге дейін. Клиникада аяқ-қолдардың
ісінуі артады, қысылғаннан босалған аймақтар, зақымдалған аймақта көпіршіктер, қан ағуы
пайда болады. Гемоконцентрация гемодилюцияға өзгереді, анемия , диурез жедел төмендейді,
анурияға дейін. Гиперкалиемия және гиперкреатининемия жоғары цифрға жетеді
• 3 период – қалпына келтіру восстановительный (3 -4 апта) Бүйрек қызметі дұрысталады, қандағы белок құрамы креатинин және электролиттер қайта калпына келеді. Инфекциалды жағдайды болдырмау. Жоғары қауіп сепсиске.