Мекемтас Мырзахметұлы «Қазақ қалай орыстандырылды?»
53
аты-жөнін орысша қойғанын қуана хабарлайды.
Осыдан келіп М. Әуезов автоцензурасыңдағы:
«...Мекеш деген атын жоғалтып, Михаил, Мишка
деп қойыпты», - деген сездерінің астарында емірде
болып өткен шындықтың
ызғарлы табы жатыр десе
болғандай.
Миссионер атаулының ең ұрымтал тәсілдерінің
бірі шоқынушы бұратана атаулының ата-анасының
азан шақырып қойған атын өзгертіп, орысшалап қою
болатын-ды. Осы тұрғыдан қарағанда, неге екені
белгісіз, Сталин миссионерлік оймен рухани семи-
нарияда оқығандықтан ба, әйтеуір ұлты түрік
атақты
опера әншісі Краузені тыңдап, риза болады. Бірақ
артынан ұлты түрік екенін білгенде, оның фамилия-
сы ұнамай, оны Петров атандырып жібереді. Бұл
кездейсоқ нәрсе емес, ейткені осы оқиғадан бұрын
грузия әскери ревкомының мүшесі, ұлты түрік, рево-
люционер ақын Омар
Файкті фамилиясын орысшаға
ауыстыруды Сталин талап еткенде, кенбей қойғаны
үшін атылуы көп нәрсенің сырын аңғартса керек-
ті. Немесе месхет түріктерін туған жерінен Орта
Азия мен Қазақстанға сүргін жасауының астарын-
да не ой жатқанын кім білсін? Дәл Сталиннің тікелей
нұсқауымен бүкіл түрік тілді халықтардың ғасырлар
бойы
бауыр басып, қолданып келген алфавитін
орыс жазуына алмастырып жіберілуі - миссионер
атаулының ғасырлар бойы жүзеге асыра алмаған
арманын іске асырудың, әсіресе, бұның көсемнің
бастауымен болуының астарында көп нәрсе бар,
бұл саясат көп құпияны ішіне бүгіп жатыр деген сөз.
М. Әуезовтің үйінде сол үйге аса сенімді Ахмет
деген шешен шалы жүрді.
Ахметпен кеп әңгіме