20
Ел қалай орыстандырылды?
елдердің ғасырлар бойы қолданып келе жатқан
жазу таңбаларын, яғни алфавитін өзгерту, оны
кириллицаға ауыстыру саясаты тым ертеректен
басталғанын көреміз. Өйткені
ескі жазуын өзгерту -
оларды тарихи есінің сақталу дәстүрі мен тарихы-
нан қол үздіру арқылы идеологиялық мәңгүртке
айналдыру - отаршыл үкімет атаулының негізгі
мақсаты болып табылатыны ортақ қүбылыс. Бүкіл
тарих тәжірибесі мүны айғақтап отыр. Қолда бар
деректерге сәйкес, 1719 жылы бүл мәселе Сенатта
Еділ бойы қалмақтарына орай қаралып, мақүлданған
болатын.
Ал қазақ даласында патша билігінің үшінші
кезе-
ңі деп саналатын «жаңа низам» ережесін енгізу
алдында Ресей империясы қазақ жерін мемлекет
меншігі деп жариялады. Қазақ елінің жерінде бір
жағынан Қытай империясы, бір жағынан Ресей
империясының шекарасы ресми түрде
белгіленіп,
картасы сызылып бекітілген соң, патша үкіметі
бүрынғы уақытша ислам дінін тарату саясатынан
бас тартып, 1862 жылдан бастап ресми түрде қазақ
халқын шоқындыру, сол арқылы біртіндеп орыстан-
дыру саясатын ашық жүргізе бастады. Бүл, әрине,
тамыры, түп төркіні арырақта жатқан дәстүрлі
саясат
болатын-ды.
Қазақстан
жері
түгел
отарланып,
халық
бодандыққа ұшыраған соң, патша үкіметі кең-байтақ
қазақ даласын экономикалық және идеологиялық
жағынан меңгеру мәселесін күн тәртібіне қойды.
Бұл үшін қазақ елін өз мүдделері тұрғысынан билеп-
төстеудің саяси жаңа амалдарын алдын ала ойлас-
тырып, көп жылғы ғылыми зерттеулер мен «бейбіт
