Қазақстанның ұлттық идеясы: Мәңгілік ел:бір ел, бір тағдыр

ХХІ асырдағы Қазақстанды салауатты өмірден тыс, ұлттық болмыстан тыс елестету мүмкін емес. Қазақ халқының әлеуметтік және мәдени эволюциясының тарихы бай. Ол бірте-бірте Шығыс пен Батыс, Азия мен Еуропа өркениеттерінің тоғысында түркі дәстүрлері мен ислам рухани құндылықтарының күшті ықпалымен дала және қала мәдениеті кеңістігінде қалыптасты. Қазақтар өз туған жерін қорғай отырып, бейбіт өмірдің негізін нығайтты, қоғамдық күш пен бірліктегі ойға ие болды. Қазақ ұлты республика аумағында тұратын басқа да этностық азшылықтардың өкілдерін топтастырудың жоғары миссиясы бар жалғыз мемлекет құрушы халық болып табылады. Қазақтардың бейнесі, стилі мен өмір сүру деңгейі өзегін, Отанының тамырын және басты тіректі, осьтік желіні, Қазақстанның тартымды Күшін құрауы тиіс.

Қазақтардың барлық тарихы, ал енді Тәуелсіз Қазақстан тарихы – бұл көрші елдермен ынтымақтастық, келісім және бірлік, өзара түсіністік тарихы. "Қазақстан - 2050" стратегиясында – қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты", ұрпақтардың рухани бірлігі мен сабақтастығы, оның ұлттық сана-сезімі мен жаңа қазақстандық патриотизмін қалыптастыру проблемаларына байланысты мәселелерді өзектілендіре отырып, елбасы Н. Ә. Назарбаев бұл таяу болашақта өркениетті жолмен, мықты және қуатты Қазақстан мемлекетін құрудың қажетті шарты екенін атап өтті. "Қазақстан-2050" жаңа стратегиялық бағытын іске асыруға ерекше жауапкершілік жүктей отырып, Президент ұлттың мәдени коды (тілі, руханилығы, дәстүрлері) сақталған жағдайда ғана уақыт сынына барабар жауап беруге болатынына назар аударды. "Егер ұлт өзінің мәдени кодын жоғалтса, онда ұлттың өзі де бұзылады. Тек лайықты тарихи естеліктер бізге алдағы уақыттың қиындықтарын жеңуге көмектеседі". Осыған байланысты көптеген ғалымдардың ұлттық идеологиялар ұзақ өмір сүреді және ұлттар олар үшін өз "Мен" ретінде күреседі, онсыз ұлт пен оның тарихи өмірінің келешегі туралы сөз бола алмайды. "Тәуелсіздік жылдары өткен қазақ халқының мыңдаған жылдық тарихи тәжірибесінен туған "Мәңгілік Ел" ұлттық идеясы жарияланды. Бір мақсат – бұл біздің Отанымыз-Қазақстанымыздың Тәуелсіздігін нығайту! Бірыңғай мүдделер - бұл біздің ортақ құндылықтарымыз, еркін және гүлденген елде өмір сүруге ұмтылу! Бірыңғай болашақ - біздің ортақ үйіміз – Қазақстан Республикасының гүлденуі. "Мәңгілік Ел" - бұл Қазақстанның әлемнің ең дамыған 30 елінің қатарына кіруі-стратегиялық міндеттерді орындау үшін қуатты жұмылдыратын бастау".

Елбасы Н.Назарбаев айтқан "Мәңгілік Ел" ұлттық идеясын қалыптастыру туралы ой отандық саясаттанушылардың, философтардың, тарихшылардың пікірлерінде кеңінен көрініс тапты. "Мәңгілік ел" идеясы әрқашан ұлы көшпенді империялардың даңқты тарихын әлемдік өркениетпен байланыстырған көпір болды. Бұл идеяға қызмет ету, - дейді ол біздің жерімізді барлық уақытта басқыншылардан құтқарды және бұл байланыс уақыт пен тарихта үзілмеуге тиіс. Бүгінгі жаһандану дәуірінде бұл идея еліміздің гүлденуінің кепілі болуы тиіс. Біз оны жүзеге асыру үшін тарихи мүмкіндікті жіберіп алмауымыз керек. Бұл бейбітшілік сүйгіш мемлекет ретінде әлемдік қоғамдастыққа танымал Тәуелсіз Қазақстанның орасан зор, толық көлемде пайдаланылмаған әлеуеті бар екенін білдіреді.

Бұл "Мәңгілік ел" идеясы – біздің ұлттық кодымыздың кілті. "Мәңгілік ел" жалпыұлттық идеясы – деп жазады саяси ғылымдарының докторы, профессор Г. Сұлтанбаева. Бұл – ұлттық бірлік пен бейбітшілікті, экономиканы нығайтуды, халықты әлеуметтік қорғауды, ұлттық қауіпсіздікті, мәдениетті, тілді дамытуды негізге алатын қазақстандық жолдың жаңа кезеңі.

Еліміздің бүгінгі даму кезеңінде - "Мәңгілік Ел" ұлттық идеясы – болашаққа батыл қадам. Ол қоғам алдында тұрған маңызды міндеттерді шешуде барлық қазақстандықтардың ұмтылысы мен күшін біріктіруі тиіс. "Мәңгілік Ел" идеясы Қазақстанды тек ел ретінде ғана емес, ұлт ретінде, біртұтас халық ретінде таныстырады. Біз экономикалық тұрғыдан ғана емес, рухани жағынан да дамуымыз керек. "Мәңгілік Ел" – бұл Қазақстанның қазіргі қалыптасу кезеңіндегі мемлекеттік идеологияның мәні. "Мәңгілік Ел" идеясы Мәңгілік Ел ретінде халқымыздың сан ғасырлық арманына, еліміздің дамуының нақты нәтижелеріне негізделген, - дейді философия ғылымдарының докторы, профессор Ж. Ж. Молдабеков. Оның басты параметрлері: гуманизм және әділдік, әлеуметтік-адамгершілік прогресс. Оның жұмылдырушы күші: 1) өзінің бірегейлігін, тамырын, өзінің ұлттық рухын және өзінің бірегей даму жолын сақтауда; 2) әлемдік қоғамдастықта өз рөлін бекітуде; 3) болашақ ұрпаққа берілетін тарихи-мәдени құндылықтарды сақтау қажеттігіне негізделеді; 4) ірі және нақты ауқымды міндеттерді шешуге ұмтылуда. Оның басымдықтары –дәстүрлі құндылықтарды қолдау; ұлттық бірегейлікті айқындайтын адамгершілік бағдарларды қалыптастыру және дамыту; қоғамның зияткерлік әлеуетін күшейту. Президент Қазақстанның болашағы туралы "Мәңгілік ел" ретінде айтқан кезде, ол алғашқы орындардың біріне ұлттың тарихи санасы мәселелерін қояды. Таихи тамыры тееңдеген сайын оның рухани байлығы да тееңдей бермек.

Қазіргі заманды түсініп, болашақты болжау үшін өткенді білу керек. Адамның өмірлік және азаматтық принциптері, егер ол алдыңғы ұрпақ жинаған әлеуметтік-мәдени тәжірибенің мәніне терең енсе, соғұрлым айқын анықталады. Қазақстанның Жаһандық әлемдегі қатаң бәсекелестік жағдайында "Мәңгілік ел" құруға ұмтылуы саяси, әлеуметтік-экономикалық егемендікпен қатар, рухани тәуелсіздікке қол жеткізуді талап етеді. Бұл үшін ұлт сияқты күрделі жүйенің өмір сүруін қамтамасыз ету мақсатында осы қоғамға тән тарихи сана қалыптастыру қажет (ұлттық дүниетанымды, өзіндік тарих пен мәдениеттің мәнін құрайтын рухани бастау арқылы).

. Ұлттық идея қандай да бір халықтың, этностың немесе ұлттың өмір сүруінің мәнін анықтайды. Өз болашағын құратын кез келген мемлекет немесе қоғам міндетті түрде өзінің ұлттық идеясына сүйенуі тиіс. Өзінің ұлттық идеясына сүйенбейтін қоғам, ол міндетті түрде өз жолынан кетеді. Сондықтан, егер ол дұрыс анықталса, онда ұлт үшін тағдырлы, тарихи және жасампаз болады; - шынайы ұлттық идея – бұл жетілдіру идеясы, ең алдымен, халықтың рухани жетілуі. Бұл әмбебап идея.

Бұл аспектіде ұлттық идея ұғымын халықтың өмір сүруінің принципі ретінде қарастыруға болады. Бұл халықтың ақыл-ойы мен жан-дүниесіне сәйкес келетін өмір құрылымының принципі. Бұл қазіргі уақытта жеткілікті өнімді жүзеге асырылатын өмір құрылымының принципі. Бұл болашақ туралы өскелең ұрпақтың сындарлы арманы. Бұл туған жердің байлығын пайдалану арқылы халықтың тіршілігін қамтамасыз ету принципі; - ұлттық идея халықтың бірігуіне, қоғамның тұрақты әлеуметтік-экономикалық дамуына, мемлекеттің қауіпсіздігі мен тәуелсіздігін нығайтуға бағытталған дүниетанымдық сипаттағы бағдарлар, құндылықтар мен идеалдар кешені болып табылады. Ұлттық идеяны ойлап табу мүмкін емес. Оның компоненттері ұлттық болмыстың бейнесін көрсете отырып, ұлттық сана-сезімнің тереңдігінен тұрады, ол философияда, тарихта, ғылымда, поэзияда, әдебиетте, музыкада, кескіндемеде, биде, өнерде өз көрінісін табады; - тарих ұлттық идея мен идеологияға ие мемлекет деидеологизация үстем болатын мемлекеттен әлдеқайда күшті екенін растайды. Идея табыс стратегиясы ретінде, шығыс даналығы айтқандай, «Егер қайда жүзуді білмесең, онда саған бір де бір жолай жел көмектеседі».

Көріп отырғанымыздай, ұлттық сана-сезімнің ерекше нысаны бола отырып, "Мәңгілік Ел" ұлттық идеясы қоғамның рухани өмірінің құрамдас бөлігі ретінде мағыналы, этноформациялаушы, құндылықты бағдарлаушы және қоғамдық топтастырушы функцияларды орындайды. Оның негізінде ұлттың руханилығы, өз халқының тарихи келбетіне және шығармашылық актісіне деген махаббат, оның рухани күшіне деген сенім, оның рухани бейімділігі, халықтың өзінің мәдени өзіндік ерекшелігін және рухани миссиясын түсінуі, қоғамдық дамудың тереңдігі мен перспективаларын, тарихи жады мен болашақтың бейнесінің біртұтастығы сияқты құндылықтар жатыр.