САРЫ (GOLDEN DELICIOUS), АПОРТ ЖӘНЕ АМЕРИКАНДЫҚ АЛМАНЫҢ (STAR
CRIMSON) БИОЛОГИЯЛЫҚ БЕЛСЕНДІ ЗАТТАРЫН ФИТОХИМИЯЛЫҚ ЗЕРТТЕУ
Тұрғанбай С.Е.
Ғылыми жетекші: PhD, профессор Жеңіс Ж.
әл
-
Фараби
атындағы
Қазақ
ұлттық
университеті
Aлмa – өтe кeңінен тapaлғaн payшaнгүл тұқымдacынa жaтaтын жeмic. «Malus» дeгeн
лaтынның cөзiнeн шыққaн. Тaбиғи aлмaның әлeмдe 36 түpi кeздecce жәнe oлapдың oннaн aca
түpiнiң шapyaшылықтық мaңызы бap. Aлмaны eжeлдeн дәмдiк тaғaм әpi eм peтiндe, coндaй-
aқ ac қopытyы бұзылyын peттeйтiн aмaл peтiндe қoлдaнғaн. Дәpyмeн жeтicпeгeндe, бeзгeккe
дe қapcы. Aлмaның құpaмындaғы тeмipдiң көп бoлyы қaн aйнaлымы жүйeciнe өте пaйдaлы.
Алманың емдік қасиеттеріне байланысты, үш түрлі алма; Сары (Golden Delicious), Апорт
және Американдық алманың (Star crimson) зерттеудің маңызы зор.
Жұмыста Алматы облысы, Моловодный жерінен екі түрлі алма, яғни Сары (Golden
Delicious) , Американдық алма (Star crimson), сонымен қатар Алматы облысы, Есік
қаласында өсірілген Апорт алмаларына зерттеулер жүргізілді. Зерттеулер; сандық-сапалық
сараптау жүргізу, алма қабығының макро- және микроэлементтік құрамын анықтау, алма
қабығының құрамындағы амин- және май қышқылдарын анықтау, «С» дәруменін анықтау,
жұқа қабатты хромотографиялық талдау жасау. Зерттеулер нәтижесінде өсімдіктің
сапалылығының көрсеткіштері; ылғалдылығы – Golden Delicious-2,60%, Апорт-1,5%,
Американдық алма-0,6%, күлділігі – Golden Delicious-1,91%, Апорт-2,53%, Американдық
алма-1,47%, экстрактивті заттар (70%-спирт) - Golden Delicious-68,7885%, Апорт-90,9644%,
Американдық алма-80,4413% , полисахаридтер - Golden Delicious-16,4042%, Апорт-
11,0016%, Американдық алма-20,2012%, флавоноидтар - Golden Delicious-0,0784%, Апорт-
0,1278%, Американдық алма-0,0850%, бос органикалық қышқылдар - Golden Delicious-
0,16751%, Апорт-0,16753%, Американдық алма-0,16754%, кумариндер -Golden Delicious –
7,07%, Апорт-6,72%, Американдық алма-8,34%. Алма қабығының күлінен минералды заттар
атомды-абсорбционды спектрометр көмегімен 10 макро- және микроэлементтер анықталды.
Олардың негізгі құрамы - Golden Delicious: K-823.8330мкг/г, Mg-35.7376мкг/г, Ca-
8.9021мкг/г, Апорт- K-98,060мкг/г, Mg-10,1196мкг/г, Ca-3,4197мкг/г, Американдық алма - K-
634,950мкг/г,
Mg-33,5535мкг/г,
Ca-9,3344мкг/г.Алма
қабығының
құрамынан
20-
аминқышқылы, 8-май қышқылдары зерттелді. Амин қышқылдарының ішінде ең көбі
аспаратат аминқышқылы болды - Golden Delicious-82, Апорт-79, Американдық алма-83. Май
қышқылының басым бөлігін Линол қышқылы С 18:2 қамтыды. «С» дәруменін зерттеу
нәтижесінде Апорт алмасының құрамында көп кездесті. Мөлшері 0,536%-ды құрады.
Достарыңызбен бөлісу: |
