Студенттер мен жас ғалымдардың «фараби әлемі» атты халықаралық ғылыми конференциясы

«Фараби Әлемі» атты студенттер мен жас ғалымдардың халықаралық конференциясы
59 
ҚЫРҒЫЗДЫҚ ЖАНТАҚ ЖӘНЕ АЩЫ ЖАЛБЫЗ
ӨСІМДІКТЕРІНЕН ШЫРЫН АЛУ ЖОЛЫН ҰСЫНУ БОЙЫНША 
ФИТОХИМИЯЛЫҚ САРАПТАУ 
 
Жылкышиева А.Д. 
Ғылыми жетекші: х.ғ.д., профессор Бурашева Г.Ш. 
әл
-
Фараби
 
атындағы
 
Қазақ
 
ұлттық
 
университеті
 
azhar.zhylkyshieva.01@bk.ru 
 
Қырғыздық жантақ
–
бұтақталып өсетін қалың тікенекті, түсі жағынан жасыл болып 
табылатын 
бұршақ
тұқымдасына жататын көп жылдық 
өсімдік
.
Ащы жалбыз
–
бұл өсімдіктен алынған препараттары тыныштандыратын,
аналгетикалық 
әсерге ие, негізгі белсенді ингредиенті - өсімдіктің эфир майында кездесетін 
ментол.
Зерттеу
 
нысаны
:
Алматы облысы, Шелек ауданынан 2022 жылы гүлдеген кезде 
жиналған 
(
А
lhagi 
К
irgisorum Schrenk)
жантақтың қырғыздық түрінің жер үсті бөлігі және 
Түркістан облысы, Түлкібас ауданының Тұрар Рысқұлов ауылынан жиналған
(
Folia Menthae 
Piperitae)
ащы жалбыз
 
өсімдігі. 
Екі өсімдік шикізатынан дайындалған кешенді талдау ҚР МФ-ның I басылымында 
ұсынылған әдістемелер негізінде жүргізілді. Шикізат кешенінің шынайылығы анықталды: 
өсімдік шикізатының ылғалдылығы, күлділігі және экстрактивті заттары: ылғалдылық - 
6,65% , күлділік – 8,14% , экстрактивті заттар – 34% - ды құрады.
Өсімдік кешенінен алынған 
органикалық қышқылдар саны 3,16% - ды құрады.
Өсімдік шикізатының құрамындағы органикалық қосылыстармен қатар минералды
заттар да көбірек кездеседі.
Қырғыздық жантақ пен ащы жалбыз өсімдіктерінің шикізатынан құралған кешен 
құрамынан анықталған минералды заттардың мөлшеріне тоқталсақ: темір – 36,63 мкг/мл, 
мыс – 2,27 мкг/мл, марганец – 11,17 мкг/мл, цинк – 3,65 мкг/мл, никель – 0,86 мкг/мл,
қорғасын – 0,38 мкг/мл, кадмий – 0,04 мкг/мл, кальций – 571,89 мкг/мл, магний – 873,44 
мкг/мл, калий – 2372,52 мкг/мл, натрий – 740,06 мкг/мл.
Екі өсімдіктің тиімді қатынастары зерттеліп, нәтижесінде 3:2 қатынаста ББЗ-дың 
мөлшері көп екені анықталды. Кешенің эктракция уақыты 72 сағат, 2 рет, 20-25 °C 
жүргізілді. Нәтижесінде 1600 мл экстракт жиналды. Жиналған экстракт роторлы 
буландырғышта 40-45°C 6 сағат ішінде қоюланып, 200 мл 30%-ды концентрат түзілді. 
Алынған өнім бөлме температурасында кептіріліп, 20 г құрғақ экстракт алынды, қазіргі 
таңда осы құрғақ экстрактіден шырын алу жолы қарастырылуда. 

«Фараби Әлемі» атты студенттер мен жас ғалымдардың халықаралық конференциясы
60 

жүктеу/скачать 2,6 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: