Т. М. Блисов Экологиялық картографиялау
Топографиялық карталар парақтары номенклатурасын анықтау
жүктеу/скачать 1,19 Mb.
|
Блисов Экол картограф
- Бұл бет үшін навигация:
- В қатары
- (номенклатура) қатар
| Топографиялық карталар парақтары номенклатурасын анықтау. Кезкелген масштабтағы топографиялық карта жекеленген парақтарға бөлінеді, ал картографиялық бейнеленуі трапеция формасындағы рамкамен шектеледі, оның үстіңгі және астыңғы жағы параллелдер, ал қабырғалары меридиандармен шектеледі.
Кезкелген масштабтағы топографиялық картаның жекеленген парақтарға белгілі жүйеде бөлуді разграфтау немесе тілімдеу, ал көп парақты картаның жекеленген парақтарын белгілеу немесе атау номенклатура деп аталады. Барлық отандық топографиялық карталардың бөлу негізі ретінде 1:1 000 000 масштабындағы халықаралық карта қаралады (1 сурет), оның кезкелген парағының шекаралары болып (ішкі рамка) бірінен-бірі 6°-та болатын меридиандар мен бірінен-бірі 4°-та болатын параллелдер саналады. Төртградусты жолақтарды қатарлар-ряды деп атайды да латын алфавитінің басты әріптерімен экватордан бастап белгілейді. Мысалы А қатары оңтүстігінде экватормен және солтүстігінде 4° паралелмен шектелген, В қатары - 4° және 8° параллельдермен және т.с.с. Әр жартышарда толық қатарлар барлығы 22. Меридиандармен құрылған алтыградусты жолақтар (екібұрыштылар) бағаналар-колонны деп аталады да араб сандарымен белгіленеді. Бағаналар саны батыстан шығысқа жүреді. Бірінші бағана батыс бойлығының 180° және 174° меридиандарымен шектелген, екіншісі 174° және 168° және т.с.с. Сонымен бүкіл жер шарын 60 бағана алып жатыр, оның 30-ы Гринвичке дейінгі (0°) батыс жартышарында және 30-ы шығыс жартышарында (31-ден 60-қа дейін) (1 сурет). Масштабы 1:1 000 000 картаның кезкелген парағын белгілеу немесе ату (номенклатура) қатар әріпімен бағана санынан құрылады, мысалы N-37. Полюстерге қарай бағаналар тарылады немесе жіңішкереді, 60-76° ендіктерде карта парақтары қосарланады-сдвоенный (12°бойлық бойынша), ал 76° паралельдің солтүстігіне қарай – төрттеледі (24° бойлық бойынша) және олар мысалы былай белгіленеді Р-37, 38 и S-35, 36, 37, 38. 1 Сурет. Масштабы 1:1000 000 (Солтүстік жартышарға) карта парақтарын разграфтау және белгілеу схемасы Төртградусты жолақтарды қатарлар-ряды деп атайды да латын алфавитінің басты әріптерімен экватордан бастап белгілейді. Мысалы А қатары оңтүстігінде экватормен және солтүстігінде 4° паралелмен шектелген, В қатары - 4° және 8° параллельдермен және т.с.с. Әр жартышарда толық қатарлар барлығы 22. Меридиандармен құрылған алтыградусты жолақтар (екібұрыштылар) бағаналар-колонны деп аталады да араб сандарымен белгіленеді. Бағаналар саны батыстан шығысқа жүреді. Бірінші бағана батыс бойлығының 180° және 174° меридиандарымен шектелген, екіншісі 174° және 168° және т.с.с. Сонымен бүкіл жер шарын 60 бағана алып жатыр, оның 30-ы Гринвичке дейінгі (0°) батыс жартышарында және 30-ы шығыс жартышарында (31-ден 60-қа дейін) (1 сурет). Масштабы 1:1 000 000 картаның кезкелген парағын белгілеу немесе ату (номенклатура) қатар әріпімен бағана санынан құрылады, мысалы N-37. Полюстерге қарай бағаналар тарылады немесе жіңішкереді, 60-76° ендіктерде карта парақтары қосарланады-сдвоенный (12°бойлық бойынша), ал 76° паралельдің солтүстігіне қарай – төрттеледі (24° бойлық бойынша) және олар мысалы былай белгіленеді Р-37, 38 и S-35, 36, 37, 38. Өте ірі масштабты карталар парақтарын разграфтау 1:1 000 000 масштабтағы картаның парағын меридиандар мен паралельдермен арқылы парақтардың бүтін санына бөлуге негізделген. Парақтар саны және оларды белгілеу топографиялық картаның масштабына байланысты болады. Мысалы 1:500 000 масштабтағы картаның парағы миллиондық мастабтағы картаның парағын орташа паралель және орташа меридианмен 4 бөлікке бөлу арқылы алынады. Осылай парақтар алынады өлшемдері: ендік бойынша 2° және бойлық бойынша 3°. Осылай алынған 1:500 000 масштабтағы картаның парақтарын орыс алфавитінің басты әріптерімен белгілейді - А, Б, В, Г, ал әрқайсысының номенклатурасы немесе атауы 1:1 000 000 масштабтағы картаның бастапқы парағынан және осы әріптердің біреуінен құрылады, мысалы N-37-A. жүктеу/скачать 1,19 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|