Тақырыбы: Асқазанның және ішектің моторлық, эвакуаторлық, секреторлық қызметін реттеу

Ұйқы безінің секрециясы ас қабылдаған соң 2-3 минуттан соң күшейеді және 6-14 сағатқа созылады.

Шартты рефлекстік

Шартсыз рефлекстік

II. Гуморалдық химиялық

Гастроинтестиналдық гормондар әсерінен жүреді

• Просекретин HCl секретин
• Панкреозимин-холецистокинин
• Бомбезин, гастрин, инсулин

Сөл бөлінуін тежейді:

Глюкагон, кальцитонин, ЖИП, ВИП, ПП, соматостатин.

Өт бауырда үздіксіз түзіліп, 12-елі ішекке ас қорыту кезінде түседі. Ас қорытудан тыс уақытта өт қабында жиналады.

Тәулігіне 500-1500 мл өт түзіледі.

рН: өт қабынан шыққан өт – 6,0-7,0

бауырдан шыққан өт – 7,3-8,0

Меншікті салмағы – 1,008-1,015

Су – 86,6-97,4%

Құрғақ қалдық:

Органикалық заттар	Бейорганикалық заттар
Өт пигменттері: билирубин, биливердин Өт қышқылдары және олардың тұздары: таурохол – 20%, гликохол – 80% Холестерин. Муцин. Май қышқылдары, липидтер.	Na+, Fe2+, Mg2+, K+, Ca2+, аниондар: Cl-, HCO3-.

Ас қорытудағы өттің маңызы

• Өт ұйқы безі сөліндегі ферменттердің, әсіресе липазаның әрекетін күшейтеді.
• Майларды эмульсиялайды.
• Май қышқылдары мен глицериннің мицеллалар түрінде сіңірілуіне ықпал етеді.
• Тұз қышқылын бейтараптап, пепсиннің әсерін жояды.
• Усиливает моторику кишечника.
• Нәжістің қалыптасуына қатысады.
• Майда еритін витаминдердің, холестриннің, кальций тұздарының сіңуін жеңілдетеді.
• Бактериоцидтік әсер көрсетеді.

Ішек сөлі либеркюн бездерінде түзіледі, сарғыштау, өзіне тән иісі бар сұйықтық.

рН – 7,2-7,5, 8,6-9,0-ға деін жетеді

Су – 98% Құрғақ зат – 2%

• Протеазалар: энтерокиназа, полипептидаза, аминопептидаза, нуклеаза.
• Дисахаридтерді гидролиздейтін: мальтаза, лактаза, сахараза – тек жіңішке ішекте.
• Липаза, фосфолипаза, фосфатаза.
• Муцин.

Бейорганикалық заттар: 1% минералдық тұздар К+, Na+, Ca2+, хлоридтер, бикарбонаттар

Ішек сөлінің бөлінуі нейрогуморалдық жолмен өтеді

Ас механо- және хеморецепторларды тітіркендіріп, сөл бөлінуі интрамуралдық жүйке жүйесінің қатысуымен рефлекстік жолмен күшейеді

Полостное пищеварение

Полостное пищеварение

Пристеночное пищеварение

Уголевым А. М. ашқан

Қуыстық ас қорыту жолымен ірі молекулалы заттар олигомерлерге дейін ыдырайды, олардың соңғы өнімдерге (мономерлерге) дейін ыдырауы ішектің кілегейлі қабатында – яғни мембраналық ас қорыту жолымен іске асырылады.

Мембраналық ас қорытуға қатысатын негізгі ішек ферменттері:

көмірсулар гидролизі - -глюкозидазалар (мальтаза, трегалаза), лактаза, инвертаза, т.б..

олиго- және дипептидтер гидролизі – пептидазалар;

сілтілік фосфатаза, липаза.

Ішектің қимыл әрекеті

Ішек қабырғасындағы сақина тәрізді және ұзына бойы орналасқан бірыңғай салалы еттердің жиырылуымен жүзеге асады.

• Ширақтық (тонустық).
• Маятник тәрізді.
• Ырғақты бунақталу.
• Перисталтикалық.
• Кері перситалтикалық (құсу).

Ішектің автоматиялық қасиеті бар. Вегетативтік жүйке жүйесімен реттеледі. Кезбе жүйке қимыл әрекетін күшейтсе, симпатикалық жүйкелер оны тежейді.