Тараз қаласы, 2008 жыл. Б. Ахмет, «Дел-сал дүние». Тараз, «Сенім» баспа орталығы

ТУҒАН ЕЛ, СЕНЕН НӘР АЛДЫМ!

ЖАСА, ЖАЙНА, АСТАНА!

Жалғаннан мұнан артық жер табылмай,

Шөгерген желмаясын Ұлытауға

Кешегі Асан Қайғы , қарт Абылдай.

Болғанда Алматы-ару, Арқам-ұлдай,

Қасқайған теріскейде қалқанымдай,

Шалқиды сексен көлі саясында

Жаһанда бар ма меруерт алқа мұндай.

Бойынан ерке Есілдің нұр- бастау ап,

Ойынан Елбасының туды Астана!

Талпынып теріскейде келеді өсіп,

Саусағын көкке жайып бір жас қала!

Тік тұрды ол, теңеліп төрт құбыласы,

Көркіне шын таңырқап қызығасың.

Қайралып намысына қазақ рухы,

Асқақтай түскенін де ұғынасың!

Алатау, Атырау, Алтай арасына

Тарайды терістіктің шұғыласы!

Сөйлейді ол сақ тілінде, ғұн тілінде

Жалғайды қуанышпен күнді күнге.

Ақ туы Абылайдың атойлап тұр,

Еуразия құрлығының кіндігінде.

Астана, гүлге бөлеп құм, шөлімді,

Келеді бастап нұрлы күнге елімді.

Көтерді “Бәйтеректі” бұлтқа дейін,

әкелді ортамызға Күлтегінді.

...Астана –елдің биік төр-тағындай,

Қасқайған теріскейде қалқанымдай!

Желпіп жұпар иісімен қамқа бақ,

Қасиетті,киелі аймақ,кең өлке,

Жанарына түгел сиып шартарап,

Жұлдыздарға қарап жатыр шалқалап!
Күнгей бетін аспан таулар алқалап,

Бетпақдала, Мойынқұмды арқаға ап,

Қоңыраулатқан ілесіп күн көшіне

Кең төсінде керуен тартты Салтанат!

Алуан ұлттың ұйыған бақ мекені.

Алатаудың, Қаратаудың биігі ол,

Басы-ақ қар,көкорай,гүл-етегі!

Ақтарылар қазынасы көп әлі!

Жамбыл,Кенен,Баукеңдердің мекені,

Көгілдір газ-алаудың да Отаны!

Мекенісің гүлдеп жатқан мейірдің,

Алтын топшы мұзбалаққа тұғырсың,

Жақсылықтан –Артаевқа дейінгі!

Сол той менің сезімімді шайқады!

Байлығыңды, айбыныңды айтамын,

Үш Белъгия сиятұғын байтағым!

Ұлы Тұранда

Түмен жұрт тас боп түйіліп еді,

Я,Алла!..

Жерінен уыс топырақ ап тағып тұмарлап,

Ант суын ішіп кебенек ішінде өлуге-

Ата жауымен айқаста қанын қиярға!

Әлмисақтан-ақ әлімжеттікке бір көнбей,

Қызыл да қаны судай боп ақты рухы өлмей,

Серт еткен де еді семсерін қынға салмасқа,

Тәуелсіздіктің елесін болсын бір көрмей!

Әлдилеп әнін,үкілеп өткен үмітін,

Қайран ел мына оянған көкте Үркердей.

Құдірет-ай деші,сияр ма тіпті қиялға

Қандағы кие,қанат па біткен қыранға

Әлі де сол рух атойлар ата-ұямда!

Қазағым-ай тек жауына арнап жонды оғын...

Қисайған көші түзеліп істің келді оңы!

Торсық шеке ұл-Тәуелсіздігі туды ақыры,

Толғағы ащы болды оның!

Арманды ата-бабамның әруағы желеп-жебеді,

Құмары еді бір кезде,

Тұмары етті оны елім!

Көк туымды оның кіндігі тұсынан көтеріп,

Омырауына тағып Ел-таңба,

Әнұраныма бөледім.

Тас түлек еді ол,

Тиіс қой еркін самғауға,

Ертеңге менің үмітімді үкілеп жалғауға,

Ертегідей елес,жаралған ата-арманнан

Тәуелсіздігім-тәубамда!

* * *
Тәуелсіздік, он жетіге толған ұл,

Құтты болсын тұғырыңа қонғаның.

Міне, сен де жеттің әлілбұлыққа,

Көзді ашып жұмғандай да уақыт болмады!
Елміз әлем танитұғын біз бүгін,

Өз қолына алған ерік-тізгінін.

Мұраты еді өткен ата-бабамның,

Жаса,жаса,жаса, Тәуелсіздігім!

Жетті бұл күн...бұдан артық жоқ қой бақ!

Тартуындай тарих ізі-күрестің,

Желбірейді көгімдегі көк байрақ!

Иманындай сеніп сөйлер бұл ақын.

Айбынымдай әнұраным,елтаңбам,

Тәуелсіздік, бойдағы күш-қуатым!

Қанат қылған халықтардың құшағын.

“Елім,жерім” деп соғар сан жүректің

Татулық пен тұтастықта күші анық!

Алуан ұлттың ұйыған бақ мекені.

Алатаудың, Қаратаудың биігі ол,

Басы-ақ қар,көкорай,гүл-етегі!

Орнататын онда бақ,құт,береке ел.

Аман болсын Отан-ортақ үйіміз,

Құтты болсын, республикам,мерекең!

* * *

Республикам,көкке ту тіккен,

Астасты ол Ұлы Шындықпен,

Рауан рәуіш рәмізбен!
Бұл күнде тұран текті жұрт

Көк бөрі болған айбары,

Есілге орда тіктіріп,

Көкке ілді көк байрағын!

Арғымақ ат,рухтың өрлігі,

Шаңырағын тосқан күнге де

Елімнің сонда кеңдігі,

Сонда тұр егемендігім!
Әнұранымда- асқақ ән-жырым,

Дәуірдің дабыр-дабысы.

Тар жол, тайғақ тағдырым,

Шарболат тектес намысым

Құт орнар күн де бұл елге...

Оятып руханиятты,

Тарихын-дағы түгендеп!

Танылып алты құрлыққа,

Республикам,аттап барасың

Үшінші мыңжылдыққа!

Таусылмас арман, ой менде.

Өрсем деп жырды тағы да,

Көрсем деп барыс бейнеңде!

қанында еді ал... ерік.

Еуразияның бұла тайпасы-

түбім-ғұн, сақтан шықты өріп.

Тасқа ойып жазған рухындай

Тоныкөк, Білге қағанның,

Балаға мұра бабадан

Тәуелсіздігім- тәберік!

Секілді бейне бір жартым.

Қуса деп кегін атаның,

Туса деп елге күн жарқын,

Мыңжылдықтардың мұңы боп

Бойында жүрген бір жарқыл!

Шырақ ең жанған сен түзде,

Бірлікті, бейқұт елді іздеп!

Көкбөріден тараған,

Түркінің бір бұтағы-

Қазақтың... кие, рухы,

Қанымен жеттің сен бізге!

Тәуелсіздігім- жыр-әнім,

Төріме қояр әспеттеп,

Киелі кітап- Құраным!

Күн сайын “тәуба, тәуба” деп,

Мінәжат етіп тұрамын!

Келешекке жолданған хат, арманым.

Менің қайсар ар-намысым, қорғаным,

Қабырғалы Алатаудай заңғарым,

Шаршағанда тірейтұғын арқамды!

Мен өзіңде тудым, өстім, есейдім,

Қуанышпен қарсы аламын әр таңды.

Бүгін еркін, салтанаттты шат елсің,

Қиналғанда маңдайымнан сипайтын

Менің Ұлы әкемсің!

Ұландарым арман тұлға, ай тұлға

Тең құқылы мұны айқайлап айтуға!

Шырақшысы тілім, ділім, слтымның

Уа, алтын шаңырағы халқымның!

Халқың үшін отқа да сан шарпылдың,

Бәрібір сол сақтап қалдың қалпыңды.

Туа берсін алдан талай жарқын күн,

Бола білдің сан тағдырлы халыққа ық,

Құшағыңа құлағанда талықсып!

Еміреніп, иіп бүгін тұрсың-ау,

Омырауыңнан ағыл-тегіл тамып сүт!

* * *

Сен барда адам пейілі ақ, жер үсті ақ.

Ақиқаттың майданына шығам мен

Құраным мен сені ұстап!

Нұрлы аяңда Тіршіліктің қызды әні.

Бесігімді тербеп бейқұт әніңмен

Тұрсың бағып ұйқымды ешкім бұзбауын.

Әрбір жанның бойтұмары ең заты – асыл.

Жатталасың жыр-әнім

Қанымда ойнап жатасың!

Сендік кие – қасиетті де ұғындық.

Қанат ұштап қияларға самғадық

Сені, сені алтын мәрмәр тұғыр ғып!

Арқа сүйер таянышсың, тірексің.

Барша үшін де баталы ақ тілексің.

Жылуыңа бөлеп ел мен жұртыңды

Соғып тұрған сен бір Ұлы Жүрексің.

Менің Ұлы кітабым.

Даналықтай мәуелі бір бұтағым,

Сені, сені мәңгі құрмет тұтамын.

Сендей Ұлы шырағы бар қолында

Сенем, сенем тасиды елдің құты әлі.

Мәртебең де асқақтай!

Әділдік пен қиянаттың арасын

Күзетесің қас қақпай.

Күзетесің ынтымақты, бірлікті.

Қасиетіңді, қадіріңді жұрт ұқты,

Сені “Ата Заң” атады да пір тұтты!

Теңелгендей сезінем төрт құбылам!

Кемел уақыт киесі тұр өзінде –

Елге керек екеніңді ұғынам.

Көк Тәңірден Тұран текті жұртыма

Тіктеп түскен шұғылам!

Сенің арқаң. Ата Заңым сүйіктім.

Сан ұлысты уыздайын ұйыттың,

Саған байтақ Қазақстан сиып тұр!

Ата Заңым, не деген пәк, сүйікті ең!

Тәй-тәй басқан менің сәби елімді,

Тұрсың бүгін көтеріп зәу биікке!

Сол тілде сөйлеп ,сол тілде сәлем жолдайсың.

Сол тілде “әу” деп,заманның рухын толғайсың!

Наз айтып,нала азайтып, намысыңды да қорғайсың!

Ананың тілін ұмыттың ба,онда оңбайсың,

Онда сен...тіпті адам да, ел де болмайсың!

Анамның тілі, ұмытылар ма екенсің!

Домбыра сынды күмбірлеп тұрсың,шешенсің!

Балқаймақ тілім,таңдайда еріп кетерсің.

Анамның тілі,сарқылмайтұғын ұлы кен!

Інжумен өрген өрмегім-

Қызылды-жасыл дүнием!

Қобыздың үні,Қорқыт бабамның мұңын мен

Түсіндім Абай,Махамбеттердің тілінде!

Рухы ма ең,әлде...Күлтегін,Білге қағанның,

Құдыретіңді төрткүл дүниеге

Таныта алмасам-маған мін!

Бабамның тілі,анамның тілі...

Бол енді тілі баламның!

Бұл күн үшін.Білеміз-бәрі де есте!

Бейбіт күннің шуағын тағы үлесті ел!

Көрген жоқпыз соғысты...бізге айқыны-

Аузы бітіп әлі де үлгірмеген

Соғыс салған жараның сыздайтыны.

Жонарқасы шымырлап кететіні,

Махаббаттың айтылар көп еді әні,

Сонау жылы ажырап қалған жарлар

Бірін-бірі әлі де іздейтіні...

Еске түссе шошынып ойдан қыруар

Ұйықтай алмай шығамыз біз кей түні.
Ол күндердің өзі де,өңі де елес...

Өзгерді өңір бейбіт күн сөз алды да.

Отқа оранды ерлерім...өлім емес,

Біз тұрған соң елестеп көз алдына!

Толқисың, өзен,..

толқисың, Талас, тыншымай!

Сәулесі айдың шағылып ақша жүзіңе

Лып етіп өріп шыға келеді нұр шырай.
Бұлықсып жатыр бойыңда күшің байқалмай,

Көремін сені адуын Амур, Байкалдай.

Ашулы толқын атады көкке маржанын,

Әуезің шығар ол сенің жүрген айта алмай.

Қазір де саған жыр жолдап жатыр жыршы маң.

Толқын да толқын сәлемін қырғыз елінің

Межелі жерге жеткізіп барып тыншыған.

Арнаңды бойлай сағыныш әндер ұшады.

Өзенім менің- қуаныш, үміт жалғасы,

Қырғыз- қазақ достығының нышаны...

АУЫЛҒА ХАТТАРДАН

Қаланбадым кірпішің боп.

Өтті күнім өкінумен,

Өртей-өртей тынды ішімді от .

Тебіренте алмадым деп,

Жарғаныммен бүрімді елде

Тұрмын аулақ маңда гүлдеп!

Жүректерге жанам деген.

Тілдесесің Көк-Тәңірмен,

Жалғап мені ғаламменен!

Аяулы ата қонысы едің.

Көгертемін көсегеңді,

Сен не берсең-соны ішемін!

Жанартау боп атылғалы

Тербеп келем қанша күйді.

Көкке жазып атыңды,ауыл,

Асқақтата алсам игі!

Ауыл,адыра қалдың ба,

Алмасып күрең кеш түнмен,

Әніңе мұңлы салдың ба?

Алқам да салқам күйіңде,

Тағдырын ұйқы-тұйқы еткен

Ілесе көшті құйынға ел.

Жатпай-ақ еркін көп тіздеп,

Сенен де гөрі жайлылау

Жер бар деп,соны кетті іздеп!

Кетті де күйттеп тірлігін,

Көгіңде жылап жұлдызың

Көбейтті көңіл кірбіңін.

Өзіңе аңсай жетеді ұл.

Енді есін жиды...кеш ұғып,

Жерұйығы өзің екенін!

Сен жақтан естілетін үн-дыбыстың

Тұрамын қалт жібермей ешбірін де!

Қанаты сусыл қаққан түнгі құстың

Үнінен сәлеміңді естідім мен.
Жеткізді самалыңды сәріде ескен,

Таластың тал-тоғайы түгел шулап!

Көктемнің (қанатына қар ілескен)

Сырнайлы әнін мұнда жүр ем тыңдап!

Жаныма осылайша еніп менің.

Қанаты су сабалап, айдын құшып,

Алқынған, арсы-күрсі деміккен үн...

О,құтханам,өшкен жоқ отың әлі,

Шыңнан биік көрінер шоқыларың.

Алыс кетсем,айналып аңсарыма

Бір түп жусан, бір уыс топырағың.
Бақытымсың даламның құты сіңген,

Жақұтымсың-жұпыны күпі ішінде.

Ауыл,сенің алдыңда қарыздармын,

Ана тілім,анамның сүті үшін де!

Құранымсың, дұға етіп отырамын.

Жырсың көктен мөлт етіп тамып түскен,

Келер ұрпақ тамсана оқыр әлі!

Аспандағы жатар сенде жұрт айды ап,

Жауынды да шөліркеген кезіңде

Әкеледі саған ақша бұлт айдап!

Баяғыдай май шайқайды,құрт алып.

Зер көгіңде самғаумен жүр сұңқары,

Белдеуіңде байлаулы тұр тұлпары!

Айналатын секілдімін ерге алып.

Қазағымның қан тамыры бүлкілі

Сезіледі сенде анық!

Естен шықпай жүрер қайда жүрсең де,

Тәрбиелер нағыз ер,мәрт қазақты

Ұлт мәйегі ұюмен тұр бір сенде!

Ғұмырының шуағы мен бұрқағын,

Төсінде жүр қызғалдақты қырқаның

Ауыл,сенің намысыңды жыртар ұл!

Қауыштырып қалың ел,қауымменен,

Жататұғын көгеріп жауынменен.

Ен далада еңсесін тұрған тіктеп,

Теңдесі жоқ Ұлылық ауыл деген!
Енді естірте бастады азат үнін,

Күндіз-түні көрмей бір маза,тыным.

Тамырын ап ауылдан ерте,кеш пе...

Қалаға да көшеді қазақы діл!

Жатыр тірлік көшіне ілесе алмай,

Биіктетіп тұғырын,қанат қомдап,

Жөнелердей қияға іле самғай!

Елестейді ғажайып ертегі боп.

Үрдіске де батыстық илікпейді ол,

Ауыл өзі-далалық өркениет!

Ауылыңды, түтін исін, қи исін

Кейде еске алып, елжірейсің, ийсің.

Қалтырайсың түссе қысы есіңе,

Ал ойласаң жазын сәл-пәл жылисың.
Несібеме тиген бір дән-түйірсің,

Күпіме де сіңіп, кетпей жүр исің.

Ауыл... сенен шыққан соқыр сүрлеу-мен,

Жырың едім, ұлың едім түбі-үйсін!

Міне, енді...сені тастап барамын.

Қалмады амал...жүрегімді жаралы

Шың-құзға емес,

Жұлдызға ұрып жарамын!
ДАЛА ӘУЕНДЕРІ
Далам-ай...

Көз жеткісіз бұ шетің, о шетің де

Көктемеде көгерген көшетің- мен.

Өсіп келем-

бір ұлың келеді өсіп,

Өзіңе ұқсап өтетін, өсетін де!

Талас- бұрым,

тал-қайың-білегіңе...

Көз ілмек те емес бұл бұла ұланың

Өзің деп тек соғатын жүрегі де!
Жырым- сенсің,

қиял да кештіріп ең,

Дастанымның өзіңсің- эскизі де!

Өзіңе ұқсап

мені бұл

өзге жайдың

Тебіренте алмайды ешбірі де!

* * *
Қызыл бидай,

толқиды қарақұмық...

Мол терінен диқанның жаратылып.

Ой мен қырға қалған ба қапияда

Ақық дәннің теңізі дара тұнып!

Егінжай.

Ен астыққа арбалды қарашығым.

Өзің көрмей сенбейсің...

сену үшін

Қасиетті алқапқа қарашы, ұлым!
* * *
Әуені өзге, сазы ықшам, әні басқа

Сары жазық..Бояуы қанық аспан.

Сарыжазықтың көгілдір қойнауында

Гүл ашыпты ақшылтым адыраспан.

Жазықтың өңі сұрғылт.

Ойға түсті қыраттың көгі сырғып.

“Елеместен” есті леп...

адыраспан

исі –

қырда таңы

Сүт сәулесін тастайды бір қотарып!

Тап осылай үкімін тыңдатады

Жылжи жетіп он екі ай- жыл жасағы.
Ғажап, ғажап...

бұлақтар сырға тағып,

Су көтеріп барады құмға тағы!

Асып- тасқан көктемнің көңіліндей

Қырдағы сай-сала мен жүлге атаулы!

Бал арасы

гүлдердің бал- шырынын

Сорады да кетеді...

ал шығынын...

Көтереді табиғат, -әу бастан-ақ

Жоқ ондайға титтей де қарсылығы!

Шақырады...

бүлдірген, мойылына,

Сонда, сонда... симайтын жай ұғымға

Басталар-ау саяхат,

басталар-ау...

Ал табиғат жимайды айылын да!
АСТЫҚ ЖОРЫҒЫ
Қарсы алды иісі бұрқырап нан алқабы,

Сабантойдың солқұрлы мәні артады!

Егістікте, нан үшін илектеген

Ашытқыдай атжалдар қарауытады!

Жүр.

Сыпырылып жатқандай күндіз-түні

Иінінен сарыала шашақты ішік.
Түні үйқысыз, кірпігін күні ерте ашып,

Диқандықты етті есте жүрер кәсіп.

Қырмандарға құйылып жатыр астық,

Жол –қалақты транспортер лентасы!

Сен бүгінге жеткен жырсың кешеден.

Оқыс ойдың жарқылындай осы өлең

Туды сенің атыңдағы көшеде!

Саңқ-саңқ етіп жыр оқып жас Абайлар!

Жүрегіңді жиі лүпіл қақтырар,

Абай,сенің көшеңде бір арай бар!

Рухыңмен үндеседі ішкі дем.

Келер мұнда Әйгерімдер,Тоғжандар-

Түнді тербер сайрайтұғын құс кілең!

Тазартады көңілдерін кірлеген.

Мұнда талай жас армандар бүрлеген,

Ойың түгіл түсіңе де кірмеген!

Үлп-үлп еткен сезім бейне аппақ қар.

Абай, сенің даңғылыңа тұс-тұстан

Қосылғалы келеді сан соқпақтар!

Реңі кіріп, жадырап,

Хош алып жұпар самалды,

Жасанды дала бағы да!

Түтіні түзу өрілді.

Табиғат ашық бояулы

Полотнодай-ақ көрінді.

Алаулап жаздың кешінде,

Аспанның төсін алқалап,

Айсберг-бұлттар көшуде.

Табиғат-ана жадырап.

Жауыныңды әкел, нұрлы аспан,

Тағы да, тағы, тағы да!

Танбады ниетінен о бастағы.

Қанбады құмары да толас тауып,

Болған соң өз еркі, өз аспаны.

Бұлттардың бауырынан су шүмектеп,

Ағады... аға-аға сарқылды ма,

Ақ жауын кешке қарай тыншыды ептеп!

Жел тұрып, сонша болмай шуыды қақ.

Қайыңдар ақ балтырын түрініп ап,

Сілкиді жаңбыр суын бұрымынан!

* * *
Жел құрғақ, дала құрғақ-құрғақ бәрі...

Таластың тобарсумен бір қапталы,

Маңдайын күнге беріп кейуана жазық,

Ып-ыссы қоламтаға тұр қақталып!

Ериді таңдайында тәтті әуені.

Аңқасы кепкен адыр, бұйраттар-ай,

Қоярдай бұлттың үрпін қақтап еміп.

Тағы бір тебіреніп таулар қалшы...

От-жасын үзігі боп жететіндей,

Қырларда қыдырмалап қалған дауысы...

жаздың демі неткен ыстық,

Төскейін түздің желпіп тұр аптабы.

Өн бойын шымырлатып өтті еңістің

Сыңғырлап салқын қанды суаттары.
Жаз айы, жалаң кеуде,

жалаң аяқ,

Асыр сап жүргендей ол кең өлкеде.

Табанын шөңге тілген баланы аяп,

Отырмын көлеңкеде, көлеңкеде...
Жаумады жаңбыр, жаңбыр...

қыр құрғады,

Бұрқырап есті шөптің исі небір.

... Аяулы сезімдердей дір-дір қағып,

Жаз айы жанарында тұрсың, Өмір!
* * *

Шағылды шыңға үр табы күннің

Сағызды төбе, бұйырғын –маңым....

Шұғамен қырды қымтады іңір,

Сарғалдақ құстың сұйылды ырғағы...
Кеберсіп таңдай, көбеңсіп тәні

Аптаптан кейін дала үгітіле

Қараша қаздар жөнелді ұшқалы

Қанат суылы ауаны тіле...

Мойынын созып тек іштен тынады олар.

Жердің астын кеулеген кен-ағысты

Көп өтпей-ақ бері қарай бұрады олар.

Бұйраттардың бауырынан бұлақ қашып...

Іргеқұмда гүлсары ғасырым жүр,

Мұнаралар басына шырақ тасып!

Мұнаралар басында газ алаулар.

Барыс рухты болашақ күнге қарай

Бархан құмдар бауырын жаза заулар.

Қазынадан құм белі қайысады.

Осы жерде баийды байыса кім,

Сол бақытты- құм тілін таныса кім!

Мойынқұмда- сыңсыған мұнаралар...
ТУҒАН ЖЕРГЕ
Қиялдың құсын ұшырып жүрем бауырыңда,

Дәруіш сынды сөйлермін қарап жауырынға.

Бәрі де бәрі... өзіңде жүрсем- жарасты,

Деміңнен сабат айығып кетер ауру да!

Жырларын жаттап солардың өскен ем мен.

Туған жер, сенсіз келмейді менің еш күйім,

Ал менсіз... сенің кетпейді ештеңең де!

Бозталда баяғыдай жидек гүлдеп,

Мамырда татыр жатты қаңсып аппақ.

Айдады солай қарай түйдек-түйдек

Жай оты бұлт сауырын қамшылап қап!
Бұлттардың жармасты жел бұйдасына,

Кертартпа қылығын-ай сотанақтың.

Аспан да етек-жеңін жиды асыға

Дегені болмай көзі боталап тұр.

Мен туған жерде биыл да

Гүлдеп тұр адыраспандар.

Бұлғайды қолын қиырдан

Еңсесі биік ақ шаңдар.
Ажырық-арық ернеуі,

Сол маңда жатыр қой жусап.

Тұщысы менен кермегін

Тел жұмсап, шіркін той қылсақ!

Көңілдің мұңлық боп емі,

Бұрын соң туған жерді де

Мен бұлай сағынбап едім.

Сақтасын соны білмеуден.

Кенелі құмнан кешкілік

Күмбірлеп қайтты бұл кеудем!

Олай деуге жетпей ме батылдары,

Білмейді екен жат түгіл, жақындары.

Бұйырғынды өлкеде бұйығылау

Баймағанбет есімді ақын барын!
Сырын ару желекті қайыңға ашқан,

Бір ақын бар бұл тұста, бауырластар!

өзі туған киелі топырақтың

Бір шөкімін бермейтін айырбасқа!

Шабыс тілеп жүретін баз бір жойқын.

Көкірегінде көктемдер оянатын,

Жанарымен жәрмеңке-жазды ұрлайтын.

Жүрегі иіп жақсы әнге тұратындар.

Жалғыздықтан жериді ол,

Жырын тыңдап,

Жырын тыңдап тым құрыса жұбатыңдар!

Бағы ашылмай, тағдыры бір сорға айдап!

Жүрген шығар,

Жақсы ақын болсам дейді-ақ!

Жүрегі бір жарыла қуанар еді,

Жыры, жыры тыңдауға тұрса ол бейбақ.

Көз ашпаған ол да бір бұлақ еді.

Баймағанбет ақын боп бұйығады,

Бұйырғынды өлкенің бұла әуені!

Тырна көз бұлақ тулайды төсте.

Құс ұшып –қонған көкиірім көлдің

Көлбақалары шулайды кешке.

Гүлдейді сезім,қырға өлең тұнып.

“Көш,көш,қайрақан,көш” деп аластап,

Ібіліс біткенді іргеден қуып,

Қарсы алар таңды ел жұп шырақ жағып!

Қойнын жазға ашып,құтсырап жазық,

Әуеде үлбіреп үт тұрар нәзік...

Астасып сезім күйті түнменен,

Бойжеткендердің бұзылар көңілі

“Дір еткізерлік” сый күтуменен!

Тоғысар Үркер,күн,түн теңеліп,

Толысар дүние шым-шым көк өніп.

Қауышар қыр мен ойдағы ел түгел.

Төлге де толар мүмкін көгені!

Бірдей боп бұл күн қара да,хан да,

Көп тілегіне көк Тәңірі де иіп,

Не тілесе,соны салады алақанға!

Шыққан күн шығыс тұстан асыға-

Армысың, Наурыз!Бата алып көптен,

Ілесіп жеткен құс қанатына!

Балапан-болмыстың қауызы аршылды үр,

Аузынан ақ уыз-төгіліп өлеңі,

Күн мен түн теңеліп,тәбәрік-тәмсіл нұр

Көкорай көктемді көтеріп келеді!
Көктемді қондырып жұпарлы төсіне,

Көкірегі күмбірлер наурыз-ниеттен,

Ертегі дүниенің салтанат көші де,

Созыла-созыла жетті көк жиекке!

Дірдектеп нөсердің селіне малшынған.

Мың-мың құс әуені,мың жүрек лүпілі-

Ұлуға толғатқан,Ұлысым,даусыңда!

Алағай-бұлағай бұзылған бүтін сең.

Таңда көз аштың ба,”Құс жолы” астында,

Қырықтан бір қыдырым,

Мыңнан бір құтым-сен!
* * *

Үй-дастархан,даламыз-сахнамыз,

Ұлы мейрам Наурызға шақырамыз.

Онда ұлт та,ұлыс та ұлықталып,

Тауарихтан таратар ақын аңыз.
Жазға жетіп желпініп қуанысқан,

Ел нөпірі ұласып ұлы ағысқа,

Жаңа жылды –жыланды қарсы алуға

Ат сабылтып жетеді тү-у алыстан.

Көгімде күн жарқырап тұрар шамдай.

Онда ортаға тасталар ұран сондай-

Қонағың да қайтпайды бір ән салмай!

Алабұртқан арманның қызады әні.

Теңеліп күн,наурызда қарға адым,

Сәуірде сынық сүйем ұзарады.

Берекенің қазанын қайнатамыз,

Ағымыздан жарылып айтатұғын

Тілегіміз толассыз,бай батамыз.

Желпінтер бір жеңілдік елдің бойын.

Дүрілдет,дала болып,қала болып,

Ұлыс тойын-тәуелсіз елдің тойын!

Қырықтағылар,кіл дүрсің!

Бұл тойда бойың балқиды

Бақыттан ба,әлде,кім білсін!

Қырыққа қырық үй сый етті,

Қызға қырық үйден тыйым ғып,

Таза ұстау үшін сүйекті.

Дұғаға етті мінәжат.

Қырықта қамал бұздырып,

Қылық та берді бір ғажап!

Қырықтың балы қыздырып,

Барады бойды қуалап!

Қырық періште қуанар.

Қырықтың бірі –Қыдыр деп,

Дәме етіп қырықтан қуанар!

Отбасы жүрсін ойыңда!

Бізден бір тілек-бас қосу

Екеуіңнің алтын тойыңда!

мүлде бейхабар, халқының не әнін, не тұрмыс-

салтын білмей өсіп келеді. Менің үй-ішім осындай

ауыр халге душар болды”.

(Қалалық бейтаныс әйелдің редакцияға

жазған хатынан)
Қалалық әйелдің бір мұңы ғана

Болса жақсы-ау... бұл деген бұрынғы өткен

Баба рухын ұмыту,

қырын кеткен

қарсы қояр неміз бар бұл “індетке”

Тарих, тарих қайта өрер тініңді еппен,

Күн туғанда

кеттім-ау дірілдеп мен!

Бір суық сезім қарып көкейімді,

Бұрқ сарқ ақкөз ашу көтерілді.

Бір ауыз ана тілін білмейтұғын

Көргенде күлдібадам, көпей ұлды!

Сендерге білмей тұрмын не дерімді,

Ұрпақтар,

у-шуға әуес, о, кейінгі!

Қанына ана сүті арқылы еніп,

О да бір орнайтұғын жарқыл еді!

Бара ма ана тілдің нарқы кеміп...

Кісікиік боп кеткен кенжесіне

Налыды даланың бір қарты кейіп:

-Не болар осыныңның арты,- деді...
* * *
Бір ауыз ана тілде тіл қата алмай,

Қазақы көкірегін жырлата алмай,

Қара шал алдынан да бір бата алмай,

Адасып жүргендерді аяймын мен...

О, керімсал көктемі-ай Сарыарқаның.

Бірге оянып өзіңмен атойлайды,

Әр жүректе жастықтың жанартауы.

Бейкүнә өмір билей ме бойын діріл.

Қардың суын әкетті жылға ағызып,

Осылайша қыс кетті, қайырлы күн!

Жаңбырлармен тарады шашын орман.

Қыр бетінде бұлақтар былдырлайды,

Ақ моншағын аңсыз шашып алған...

Өкініште қалып ән, жыры айтылмай.

Қыс екеш қыс бізбенен қоштасрда,

Көңілі босап бір жеті жылайтындай,

Өмірдегі осы еді бар айқын жай.
* * *

Біздің жақта аз әлде, көп бола ма,

(бұ тіршілік сірәде тоқтала ма

Көктем деген бізден де көктей өтіп,

Желе-жортар, болғанша соқпағы ада.
Көктем солай жетеді бәрін мәз ғып,

Адамдардың көңілін, жанын жаз ғып.

Арсы-күрсі күндердің керуенінде,

Қағатұғын қоңырау сарын-сазды ұқ.

Естіледі дауыстар,

Көктем дауысы!

Жаңғырыға жетеді көктен тамшы.

Жонарқасын күн қақтап, ағыл-тегіл,

Терлеп жатыр тебіреніп кеткен тау-шың.

Кепкен екен қайран құм ындыны да.

Сай-саланы, жылғаны толтыра бір,

Тартып жатыр қар суын құрдымына!

Ауыл сырты

Қыр беті айғыздалып,

Қар суынан еріген сайда із қалып.

Арып-талып алыстан құстар жетті,

Саумал исі сәуірдің андыздады.

Құсқа дауыс, біткендей шөптерге де үн.

Қар жамылып қабарған көптен бері.

Көктемдерім, теріскей беттен көрін.

Дүниенің кілті сенде тұрды.

Жарқыраттың аспанның жұлдыздарын,

Құс жолы-алтыбақанда тербетілдің.

Ойға оралтып түлеген дала әр нені,

Көңіл-күйі осынау дүниенің,

Ғашықтығым секілді саған менің!

Ақ тымық көл.

Даң-дұң үн. Таңғы уақыт.

Малшы “Матай” суатқа мал құлатып,

Келеді,

Өнбойымды бір жылы леп

Жүгірді,

Жарықтық таңның нұры, балғын жыры

Түнді ұйықтатып тастапты тербетумен.

Таң атты,

Жаратылыс, шаттық үлес!

Балбырап, балқып, ұйып жатты күнес...

Аста-төк күйінен еш жаңылмайтын

Баса алмас бұлақ қана аптығын еш...

Жүзеді нұрға қанық таңғы бұлт,

Көлге түскен суреті сан құбылып.

Тоғайда-құстар шуы, дабыраға

Қол соққан жапырақтар жаңғырығы!

Неткен көрік, неткен үн, неткен кейіп,

Тағы айқара ашылды көктем-сейф,

Таң нұры ақша бетіне шағылды да,

Таулардың көлеңкесі кетті еңкейіп!

Көкорай- бұрым, қаракөз қыздың қылығы, ұқ.:

Көктем-

Көшіп, ілгері басқан дүниенің

Қайықшы шалдай қайраңда қалған қайығы ұмыт.

Салдыр да күлдір тойлаған бәдәуи-күндер

Шымылдығы сәтке кеткендей дар-дар айырылып!

Тебіреніске бай сәттер-ай, сәттер қас-қағым.

Көк мауыты дүние ,

Шабыттың шаңқан шағында

Жырларын жойқын енді-енді жаза бастады.
* * *

Қош, қыс!

Қош, ардай таза қарларым!

Сең болып сендер көшерде,

Сайларға сарқты көз жасын,

Басы бұлт тау,шың-заңғарым!

Наурызда жаудың , жау тағы...

Тоң болып жаттың біраз күн,

Тұйықтап алып жан-жағың...

Күн нұры қанша төгілді,

Сендермен кетті бар жалын!

Иінінен сілкіп жер сені,

Есеңгіреп нұрдан, теңселіп,

Бозқырау самайларынан

Ағызды тердің сел-селін!
Ардай ақ, таза қарларым!

Көз жасы болып заңғардың,

Таусылдың ой мен сайға ағып.

Күншуақ көңілі әлемнің

Баурап та баурап барады білем бәр-бәрін!

Арма, күн!

КҮЗГІ ЫРҒАҚТАР

Құстар күнмен асығып тілдесуге,

Үрдіс көшкен. Сарала күздің күні.

Бөлеп қырды үлде мен бүлдесіне...

Көлденең түскен бейне жалпақ доға.

Паң қалыппен жаз көшін ұзатуда,

Қимастықпен соңына жалтақтаған.

Қайыңды да самал жел желіктірді.

Жапырағын шашу ғып шашты бір кез.

Жапырақтар... сыңсу ән болып тұрды.

Сарқып барып саумал көл дамылдады.

Керуенін құстардың-

Жаздың көшін

Салтанатпен ұзатып жатыр бәрі.
МАМЫР АЙЫ
Мамырым,

Соқтырған тіршілік тамырын.

Өзіңе ұласып наурыз бен сәуірім,

Қағады дабылын дәуірім!

Орманның бұрымын өрдің бе?

Арманның елінде жүрдің бе,

Аңсатып жеттің-ау бұл күнге.

Көкорай әлемге сіңдің кеп!

Сапырды толқынын көк айдын,

Шақырды дала да “жүр-жүрлеп”!

Гүлімен,әнімен,күйімен,

Қытықтар сезімнің қылын өң

Қызылды-жасылды дүнием!

Мың сайран күйлі әлемім-

Мамырым,келдің!

Жатырсың тулап тіршілік-

тамырында елдің!

Алуан ұлттың дәстүрі,

ғұрпы-қанындасың,

Бірлігі менен достығы,

ынтымағындасың,

Ананың әні,сәбидің күлкісіндесің,

Тойшыл қауымның сауыққой үрдісіндесің,

Бейбітшіл елдің ақ ниет,тілегіндесің,

Бауырластардың бәрінің жүрегіндесің!

Ұшырып көкке ақ қанат кептерлеріңді,

Алуан гүлмен,ән-жырмен,отпен де өрілдің...

Құс қанатына ілесіп,мамырым,келдің,

Солған гүлдердің сен,бәлкім, тамырында өндің...

Көкорай желек,көк ала көйлек киінген,

Мамырым,келдің көктемнің сөйлеп тілінде!
* * *
Армысың, ару мамыр, маңғаз айым,

Болуда құсы оралып көл көзайым.

Құлпырған қызғалдағы қырларың-ай,

О, сенде ататұғын таң ғажайып!

Төселген қалы кілем- көкорайы.

Тән балқып, жан жадырап қуанды жұрт

Төрге шық, мизам шуақ мамыр айы!

Өруде қозым-егіз, қойым- қосақ.

Жатқандай Жер- Ана да түлеп, түрлеп,

Отыз күн –ойын, қырық күн- тойын жасап!

Болса екен енді соның тамыры терең.

Жылына бір жалт етіп, жоқ болатын

Осы ғой өмір деген, мамыр деген...

ЭТЮД
Екпінінен тас үгіліп, жар құлап,

Жосылады жазықпен сел-арғымақ!

Бел-белесті бесігінде тербетті

Гүл-тіршілік көктем-қауызын жарды да!
Бұрқырайды жауқазын мен көк исі,

Сол иіске балқып, елтіп,ерисің...

Тәнтілігің қозады бір далаға,

Түтін, ыстан соншалықты жерисің.

Тыншымас түн баласына бұл күні...

Еркебұлан өзен жатар баурайда,

Бір бейкүнә сезім сынды бұлқынып!

Неліктен,

Тоғай тынып, қоға-қасын керіп көл,

Кербездене қалыпты қыр...

Тау қазір

Қыздың ұшпа омырауындай деміккен!

Көктемнің әні тәніңе шым-шымдап еніп,

Омырауыңды ашып жұпарға, бүр жамылып ап,

Түндерде төртке ұйқыңды тұрсың ба бөліп!

Тобылғысы бүрлеп тұр қазір қырқа, шатқалдың.

Ана бір жылы ұзатқан жасауыменен

“Қыздарың” келіп, о, бүгін бір жасап қалдың.

Ақтарып таста осынау шақта барыңды...

Селіне тостың кеудеңді сағыныштардың-

Теріскей тұстан құйылып жатқан ағынның!

Ертеңмен төске өреді.

Бөкені Бетпақдаланың

Түзде өскен,түзде өледі!

Ақ бөкен деген-қыр көркі.

Бойынан өжеттіктің бір

Лып-лып өріп тұрды өрті!

Елеңдеп оқыс дүбірге.

Қарамай қырға,ойға да

Қапталда жарыса жүгірер!

Танбайды осы қалпынан.

Кесе өту құмның қойынын

Бұлжымас әлде,анты ма?

Даланың ерке бөкенін.

...Жарыса-жарыса қалайда ол

Алдыңды кесіп өтеді

Иірілді су, осында тұрақтады...

Арғы бетке өту- мұң, бергі бетке

өретін-ді ауылдың уақ малы...

Пұшайман боп амалсыз отыратын.

Шиеніне жете алмай шаруа ауыл

Малдың ойлап суы мен оты қамын...

Үлкендер де мұның көп құрды амалын.

Ақыры, олар асар ғып, көпір соқты

Емін –еркін өтерлік судан әрі...

Тыңдамады қыстың да ел қиғылығын,

Қара-құра қыста да соныға өріп,

Шығып жүрді қаңтардан күйлі-дилы.

Із шайылды, ескірді , құмға батты.

Сол бір жылғы қарттардың бірі де жоқ,

Бұтақтары секілді бір дарақтың!

(қарттар-өмір діңгегі деп білемін)

Көпір –дағы суға ақты, кейінгінің

Қоспады ақыл азамат боп біреуі!

Оқшауланды жолым үй, түндігі де.

Көпір жайы бірін де толқытпады,

Уәж айтсаң, сілтеді бір-біріне!

Бірін бірі жау көріп отырғаны...

Туыстықтың тініндей көрінетін

Қарттар жоқта...

түсіндік көпір мәнін!
АҚ ҚЫС ӘУЕНДЕРІ
Аппақ ұлпа -әдібін қыс төгуде,

Жазғы әуен жоқ, қалмапты құс белімде...

Қалмапты құс.. құрғыр қыс қам жасауда

Жер-көкті “ақтап”, кемі үш ай түстенуге.

Жүзін тосып, сіреу мұз-ұстараға.

Көктем- бұлақ баурайда бұлқынады...

Келбеті оның бейкүнә, сұстан ада.

Жанарында мөлт те мөлт жыр тұнады.

өтінемін, босат , қар, тұтқыныңнан!

Айтатыны бар шығар мүмкін оның.

Бұлдырайды көрініп шатқал әрең.

Жұтыларын білсем де тылсымдарға,

Күрсінемін, сырымды ақтара мен.

Шым-шым аяз ауада қалыптасты.

Баурайдағы бұлақ ше... мына менде

Сол бейкүнә бұлақпен бар ұқсастық.

Күстаналап жазғырам өзімді кіл.

Теіңіздерге құймайтын тұйық судай,

Қайта айналып табады өзімді жыр.

Мазалады мені ойлар көп өлеңі...

Жырларыма алдана тұр, дүние,

Қар секілді күні ертең кетер еріп!

* * *

Себелеп тұр ақ қардың

Ақ бұрқақ қыраттардың

Секілді бір ұршығы
Құйғытып қарды орап ап

Қайыра тарқатады.

Соқтыға жар, қораға

Құяр көк сарқа қарын.

Қардан түк жіп есе алмай.

Әжемдей мүлгіді ауыр

Шүйкесін түгесе алмай.

Қар жауып тұр...
* * *

Қарсы аламын,

Қош келіпсің, қыс-қаңтар!

Жердің аппақ омырауын құшқан қар

Жіберді ме сәлемдеме шашу қып

Жерден кеше көтеріліп ұшқандар

Сусып жерге түстің бе, аяз-құшақтан,

Құшақ жая қарсы аламын, қыс-ақпан!

Тұрағы жоқ жолаушыдай сар желіп,

Тағы да өте шығасың-ау,

түс аттан!

Аппақ әлем!

Бұл дағдыдан тыс айшық

Бірақ баудың бастамады құсы айтыс,

Үнсіздікте үздік создық жауды қар...

Сұлулығың тіл байлады, үш ай-қыс!

ЖЫЛ ШАШУЫ

Толқын-толқын тоғысты мың сезімің.

Бөлмеге әкеп орнатқан шыршамыздан

Жыл келгендей жаңалық тұр сезіліп.

Жаңа жыл,ол-орманның жыр-сәлемі.

Жарқырата ашады уағында

Адамдардың бір қырын-тұмса әлемін!

Ботадайын бұйдасын үзген жаңа,

Жыл болғай деп келетін жүзден дара,

Жылнамалы мұра етіп жеткізіпті

Бізге барыс бейнесін іздеуді одан!

Дарытар құт қайырлы отбасына,

Жаңа жыл,ол-әзірше артылар тас

Таразының салмағы жоқ басына!

Шиншалламыз шындыққа салып тағы із.

Қоян жылы күтеміз шығарар деп,

Қоян жымы секілді нарықтан із!

Үшінші мыңжылдыққа жалғау үшін!

“Қош-қош” айтып ,тарихтың қойнауына

Кете бармақ бүлкектеп қар барысы!

Ішімізден жараспас тынсақ бүгін.

Көрінбейтін көзге де құдірет боп,

Төңіректеп бізді,әне,жүр шаттығың!

Болмыс қой деп ғажайып өзі мүлде.

Біле-білген адамға бір ғанибет

Жылдың келіп қалғанын ...сезіну де!

Куәсісің нұрлы,сәруар шақтардың!

Қуаныш,шаттық қоңырауын қақты әр күн,

Газ алауын жақтың түзде,қой жылы,

Тұмса құмның қазынасын ақтардың!
Көп қуаныш келді бірге өзіңмен,

Өмір оты тұрды алаулап көзіңде.

Зілзаланың салмағын да зілмауыр

Көтердің-ау қойға біткен төзіммен.

Ауылға арнап бастадың да тойды ірі,

Өрелі іспен соңыңа айшық-із тастап,

Ду-дабырмен сен де өттің-ау ,қой-ғұмыр!

Момақан жыл,бердің орын Мешінге.

Ізің қалды уақыттың көшінде,

Сақталарсың елдің де ұзақ есінде.

Сен-бақытсың,үлде менен бүлдесің.

Парасаттың мінбесінен үн қатып,

Жалға ертеңге нұрлы-арайлы күн көшін!

Толсын орта,болсын жыр-ән көркем,көп!

Дән көбейіп,тоқсабамыз толса-құт,

Қош келіпсің,Мешін жылы!

Кел,төрлет!
ҚОЛШАНА-УАҚЫТ
Қоймайтын шым-шым аяз тоңбасыңа,

Сырғанақ тебуші едік сонда асыға.

Ол кезде біздер үшін бір ғанибет

Құйылу ойға қарай дөң басынан!

Оны да ұмыттырар бір беттілік.

Қаншамыз, құрығыр-ай, қарға аунадық...

Шанамыз бұлт етіп бір шетке ығып!

мұз-қармен көмкеріліп бір қабаты.

Дариға-ай, бұдыры жоқ қолшана-уақыт,

Келеді бізді әлі күн сырғанатып!

(Тарихи өлкетану мұражайы алдындағы ой)

Толғантып тоқыраудың кіл шындығы.

Тарихи өлкетану орыны боп,

Тарихым, тіл қатқалы тұрсың бүгін.

Ойлантып ойды небір құндақтағы.

Қанша жыл қабырғама батып келді

Осынау сенің маған жұмбақ қалің.

Шам баттым қойнауыңа қатпар-қатпар,

Мұражай, ол- өткеннің шежіресі,

Жолданып болашаққа жатқан хаттар.

Ғасырлар қойнауынан ол тіл қатты,

Баяғы отыз жетінің қиянаты,

Миымды, жүрегімді солқылдатты

Келеді-ау оның жайын енді ұқтырғың.

Тарихым, тағдырымсың тұран текті

Әйтеуір көк байрақтай сен тік тұрдың.

ҚЫРАНДАР МЕН ҚҰЗҒЫНДАР
Құзғын,құзғын! Тазқара құс,күшіген...

Қырандардың арқасында күн көріп,

Бейшаралық хал кешеді-түсінем!

Ала алмасын жемтігін өз күшімен

Біледі олар!Қайратына қыранның

Қызығады, қызғанады ішінен!

Қыран сорлы қашан жемтік іледі,

Деп те мысықтылеу болып үнемі.

Өлексе аңдып,жанды өлсе деп баяғы...

Қан-жынына тоюды ойлап жүреді.

Қыранға еріп ,қалбалақтап қалмайды.

Қарқылдасып,көрінеу көзге алдайды,

Сөйтіп жүріп қырандардың ерлігін

Иеленіп кетуден де танбайды!

Әлмисақтан құзғын орны-қожыр құз,

Ал қырандар...алыс-алыс самғайды.

Шыға да алмай биіктерге өзі бір,

Қожыр құзда отырса да,,,құзғынның

Қырандарда,қырандарда көзі жүр!
ЕСКЕ АЛМАС ТА ЕМ...
/анаммен сырласу/
Қуарған далаға жағып,

Көкпеңбек ерітіндісін...

Мынау келген сенбісің,алабажағым!

Кел,төрлет!Еркің білсін!

Тек мені мазаламағын-

Шау тартты еркім-күшім.

Қарындас қуанышым,

Арылмас дертімбісің!

Қабарып жүзі

Қойған-ды биыл қысың да өтпей тегі,

Жаным шуаққа құмар,

Ұшар ем саған

Қанатым жоқ қой менің..

Мейлі,қыс бір аптаға ұзар...

Айтар дат,арзуым көп қой менің!

Елестеттім көзіме

Сені емес,бұл өмірде жоқ бейнені.

Гүлін де қырдың .өзіңе

Бере алмай кінәлі боп сөйледім.

Көктем,келдің бе,

Гүліңді көрдім беткейдегі.

Аруды көрдім ән салған құм шағылдағы

Көлбеңдеп көк көйлегі...

Қалай жеттің қанатыңа тиеп

Дүниенің мұншама ырғағын...

...Әттең-ай,қардың құрсауында қалып,

Үзілді анамның өзіңе жетпей демі!
* * *
Ауылда өтті менің көп-көп жылдарым,

Қазір соның бәрі-бәрі-тек елес.

Тағдырдың да тауқіметін,ызғарын

Ағамменен бірге көрдім,жеке емес!

Өмір бізге оғын ерте кезепті.

Қайран анам,қорадағы малды үзбей,

Талдырмады,әйтеуір аш өзекті.

Үйелмелі-сүйелмелі үш мұңлық,

Жетімдіктің басқандай боп өксігін,

Тырбанумен алға ұмтылып,ышқындық

Жоқ пен бардың арасына қос тігіп!

/Аға,аға,бұл да тағдыр үкімі-ұқ/,

Кетер ме едік егер анам болмаса,

Жоқ пен бардың арасына жұтылып!

Таңымыз да бейқұт қана ататын.

Анам түзден отын тасып,арқалап,

Күбі пісіп,диірмен тартып жататын.

Жаныштайды зілмауыр бір салмақпен.

Ол жылдарды еске алмас та ем,

Ішінде

Алысқа жөңки-жөңки күн.

Түтіні азамен өріліп,

Шырағы оқыс сөнді үйдің.

Аялы еді-ау құшағы...

Шүйкедей қара кемпірдің.

Оның да , құрғыр құса-мұң,

Өзегін өртеп...өлтірдің!

Көзінен жас боп таматын

Сағынышының оты,алла-ай,

Ұшуға жоқ боп қанаты,

Құшуға бізді жете алмай,

(кеткені-ай жаным шырқырап),

Шалқалап таһыт-тақтада,

Буырыл шашы бұрқырап,

Көрге еніп бара жатты анам!

Сағынышқа өзі айналып!
* * *
Менен , ана, күттің үміт...

Шығарар деп ұшпаққа.

Менен гөрі боп шықты өмір тісқаққан.

Аққу, шортан, шаян сынды ... тартамыз

Өзім, бала, жар, сен болып үш жаққа!
Не де болса тастағың жоқ ауылды,

Ал жар, бала қаламайды ауылды.

Туған үйде бес-он тұяқ құтты үзбей,

Шүберекке жүрсің түйіп жаныңды.

Нарық дейтін жатты алдымда мықты аран.

Жүдеп, жадап жылуына жете алмай

Жүрген мені кешірер ме құтханам.

Қапа болып, қамалам тар қуысқа.

Қайтсем, мал мен жанды шашау шығармай,

Төрт тағдырды жинаймын бір уысқа!

(Нарық бізді жеткізер ме ұшпаққа)

Бөліп-жарып бір ошақтың түтінін

Біз қашанғы ... түтетеміз үш жақта.

Ұлым менен жарымды да сағынам...

Ата жұрттан қол үзем бе, қайтемін...

Ақылың қос шығарлық бір жағына!

Сағындырды, не керек, үйдің іші.

Дауыл тербеп, теңіздей алас-күлес

Сапырылысқан мендегі күйді түсін.

Жол бойына қараумен төзім құртып.

Жадау тартып жүрмісің, саған деген

Қалай, қалай, қалайын сезімді іркіп.

Қойдың ба екен жыңғылдың буына ыстап.

Сағыныш сазына орап жүрмін, ана,

өзіңді бөліп бар-бар құбылыстан!

Жоя алмайтын еш пенде

Қауызынан гүлдердің, ақ түндерден жиып ем.

Қанат сермеп қиянға, тым алыстап кетсем де

Сұқбат құрғым келеді ауылдың ақ түнімен.
Атқан таңдай көңілің шапағы мол арайлы,

Көкірегіме жаз орнап, қалмайтындай қыс менде.

Өмір тұнық көзімен жылыұшырай қарайды

Асыл жанды анашым , сен есіме түскенде!

Ұшында өмір-бұтақтың дірілдеп ек...

Жетілдірдің , әйтеуір жетімектің

Бірін салып арқаға, бірін демеп!

Күн нұрына шомыла күлімдеп ек.

Қайда кеттің... Көшейдің құмында өсіп,

Қалдың сонда, құлаққа үнің келед!

(Бақ адамның бірінде аз, бірінде көп)

Мен тұп-тура бір ғасыр ғұмыр кешіп,

Жеткендеймін кешеден бүгінге кеп!

кетпейінші деп ардан аттап,

Иініме жүктеп бүтін бір ғасыр жүгін.

Ана-ғұмыр үзігін жалғамаққа

Жырлауға оның ақтығын, асылдығын.
Көшеден бір кемпірді көрсем де мен

Удай ашып, уылжып қалады ішім.

Берсем де өнер еліме, өрсем де өлең

Сүрсем де өмір-

бәрі де Анам үшін!

«БАУЫРЫМ» ДЕП, СҮЙДІМ АДАМДЫ

ӨЛЕҢ, САҒАН БОРЫШТЫМЫН...

Кеудемдегі айналды бір құсыма.

Еткен еңбек, төгілген термен келді ол,

Түгесіле, таусыла жүрді шыдам.

Тілегім соның үстінде тоғысты ақтық.

Кедейлік зардабынан жерін, өкін...

Пайда жоқ... ойым жырға бөлінетін.

Қайран жыр шам түбінде өрілетін.
Нені болсын ақылмен, оймен екшеп,

Бейім тартып, бөстекі сөйлемеске.

Тағдырым мені-дағы есейтті ерте...

Балалық қалып қойды қай белесте.

Мен және ағам... анамның мәрттігін-ай...

Бәрін соның құйдым жыр қалыбына,

Жүрегімнің суардым жалынына.

Сан соқтым, сыбағамнан сан қағылдым.

Мехнаттан сілем қатып, шаршап ұйықтап,

Ояндым уілінен таңда жырдың...

Артайын жырға мына мен неге өкпе.

Бар азап, мехнатымды иініне жүктеп,

Айналды жебеушіме ол кенеттен.

Танбадым тірлігіме тоба деуден.

Арқамды сонда жарға сүйедім мен...

Сипады ол маңдайымнан боп әкем де.

Мойынымда қарызым бар оған қанша,

Демеді қолтығымнан адамдарша.

Мейірімге мен дегенде о да мырза...

Әйтеуір, оныменен табыстырған

Кейде ауыр тағдырыма болам ырза.
Әйтеуір, өлең маған отын берді...

“Қой,-деді-өткеніңе өкінгенді”.

Қаншама жыл онымен болдым серік,

Ғұмырым жырлап тұрған секілді енді.

Шүкір , міне келді орта жолға атым да.

Мұңсыз, қамсыз не кием , не ішем демей,

Еркетотай жетілсем, өсер ме еді ой...

Түк те жоқтай көрінер онда тұрған ,

Мен... мен болмас едім-ау онда ақын да.

Болам ырза кейде ауыр тұрмысыма.
АБАЙ РУХЫМЕН СЫРЛАСУ
Өгейсіп өзді-өзіміз саяқ ұнап,

Жат болсақ... басымыздан таяды бақ.

Абайды танып, түгел ұққамыз жоқ,

Бізді Абай танып білген баяғыда-ақ.

Ғұламам, ғасыр бұрын заманды ұққан,

Налытты ел басындағы надандық хал...

Жақсысын, жаманын да бірдей көрдің,

Қимадың халқыңды ешбір жамандыққа.
Өзіңдей кім бар аяп сүйген жұртын,

Мұндағы ел баяғыдай шайқы-бұрқы.

Сол қалпы, өзгеріс жоқ, жүз жыл емес,

Өткендей арада тек бір күн, бір түн.

Қоймай жүр қазір де ру, жүзді де елің...

Ортадан озған болса, “сүзгілеуін”.

Бірімен бірі бақас, сол дертінің

Тапқан жоқ іздесе де жүз жыл емін.

Баса алмай тоғышар жүр тоғын әлі.

Жалғыздың мұңы мыңға болды өтпестей,

Алысып мыңмен жалғыз не қылады!?

Болса әзір қабырғасы қайыспаққа...

Өзекке өзін-өзі тепкен қазақ,

Күні ертең шыға алады қай ұшпаққа!

Қайтейін қалың елге мен өкпелеп.

Жүдеу күй, жүдеу тұрмыс, жетім жұртың...

Жүргейсің аруағыңмен желеп-жебеп!

Жұрт жайын жан-ділі бір жанша аңғарар

Кімің бар... күнә-кірден ада жұртты

Өзіңдей аяп, сүйе алсақ, жарар!

Байға-мансап, кедейлерге-мол байлық.

Ғасыр көші қайда келіп тірелді,

Дағдарумен тұр дүйім жұрт жолда айырық!

Қабырғасын сөгер қазақ қашанғы!

Арты-соқпақ, баққаны-қу әңгіме,

Қайдан нұрлы бола қойсын, бәсе, алды...

Басқаны зор, неге өзіңді қор тұттың.

Қапы соғып, қайта берді-ау меселің,

Қайда барсаң, кез боп көрі Қорқыттың!

Қайран қазақ тартасың-ау әр жаққа.

Өзге көріп ,өзің көрмес мініңді.

Шамға тиді, аяғыңнан шалмаққа.

Керуен іркіп көш тоқтатар кезде бұл.

Қызығы сол-жатты сыйлап досыңдай,

Күнде-жанжал, қырқысасың өзді-өзің.

Тергенің не өсек достың сыртынан.

Мүмкін мін де көрер ме едің мұныңды...

Тартып тусаң, ру, жүзге емес, Ұлтыңа!

Қайда барып оңалуды ойлайсың.

Құр талпынып, текке қанат қомдайсың!

Мінің көп қой: мұндайсың сен, сондайсың...

Санасында кеткен оның соңғы ойсың,

Жүрегінің түбіне бір бойлайық,

Бәрінен де биік біткен сол ғой шың!

Көкірегіңнің отын қалай жағайын.

Әруағымен желеп-женбеп жүр әлі

Өзіңді ойлап өткен өксіп Абайың!

Жырмен жақсы-ақ өткізетін әр күнін.

Есегімен ел кезген шал елгезек

Қызметшісі еді туған халқының.

Жырмен демеп, жақсысына сүйініп,

Жай отындай естілетін жиі үні...

Жұртпен болу жасартатын Жамбылды,

Ондай кезде жүдеу тұрмыс, үй ұмыт.

Бұл өмірін санамады “жүдеу” деп,

Ешкімге де шағынбады, жыры өрлеп.

Жиырма бесте еді ақын жүрегі,

Тоқсан жасы салса да ізін іреңге.

Жамбыл тоқсан жасқа дейін не іздеді?

Үйде отыра алмас жырау, кезбе еді.

Жыртысын да жыртты өзі емес, өзгенің.

Жауына арнап жай түсірер сөздерін,

Мәймөңкелеп , малтасын да езбеді.

Ұлылыққа бойындағы Жәкеңнің

Бағасын да берді уақыт безбені.

Жүздегі ақын көкірегіндегі отты үрлеп,

Ұлы ақынға үкіметтің бергені-

Дарын да емес,даңқ та емес...тек Құрмет!

Жігерін үгіп құм қылған

Талайдың...аман қалғаны сирек қырғыннан.

Дойырын білеп, ойпыр-ай,ұрдажықтардың

Еткісі келді-ау Ұлылықтың да мұрнын қан.
Жонарқа мұздап,жұртына қайтты ой қанша

...ұлып!

Тұтас бір дәуір орнаған ойлы көкірек

Болашақпенен үндесті аман-сау шығып!
Ал оған қару кезенбек болған(қан құсқыр)

Қаралы жылға көкейді кесіп қарғыс тұр!

Мыңдарға мойын бұрғызған Мұхтар әлемі-

Қасиетіміз өлмей қалды, шүкір!

Тоғжан аруға Абай шерткен сол сыр да аман.

Беттескелі өзінің Мәңгілігімен

Тебіреніп, толқып тұр заман!

Алаштың ары,кескекті ердің сойы-ұлға!

Мұхиты ойдың,мақтанышымыз...

қазақтың -

Жиырмасыншы ғасырдың қаны бойында!
Он тоғызыншы ғасыр бітерге үш жыл қалғанда...

Аласа туып ,айналар соңыра заңғарға

Ай маңдай ұлға айырар сөзден асылды

Толғатқан қайран дүние-ай, сенде не арман бар!

Рауанға қосқан құс ең соза мақам.

Зарығы замананың тіліңде еріп,

Айналды құдыретке со замат ән!

Көгімнен алай-дүлей жыр естірді.

Зар емес құлақкесті...одан асқақ

Оянған рухымның үні естілді!

Боздайды ойда аруана,қырда киік,

Желіні сар даланың...сағынышы

Секілді саз-әуеннен сыздап иіп!

Ұлы түз көкірегінен аптап ұрды.

Ғасырды қарақазан жырласын деп,

Сен бізге берген сыйы ең Хақ-Тәңірдің!

Музаны қалды мұңнан арашалап.

Ұйқыдан түртіп оны оятқан да

Қазақтың қара шалы, қара шанақ.

Шерлі өлең шешек тиіп шетінеген...

Ексең де, Алатауға(қалай білдің)

Рас қой тумайтыны екі Кенен!

Сен өмір сүрген күнгей жақты білем.

Күңірентіп күллі Алатау атырабын,

Санама сіңген жастан тәтті мұң ең...

Таңның құс таңдайында дірілдедің.

Өзіңнің сыңғыр сазды әлеміңе

Шым батып кеткенің де білінбеді!

Мұзбалақтар мекені Мәтібұлақ!

Салған бір кез өзіңе Жамбыл да ізін,

Сенде туған бір дүлдүл ақын ұнап!

Бірі жиырма жаста еді, бірі алпыста.

Керімсазда кездесіп,дос-жар болды,

Бірге барды ас-тойға,жыр-айтысқа!

(Ұстазынан шәкірті пәстеу деме)

Көлеңкесі секілді қалмай еріп,

Бірге барды Кавказға, Мәскеуге де!

Достық пейіл ем болды ауырғанда!

Тұра алмайтын бір-бірін ай көрмесе,

Артық еді бір туған бауырдан да!

Аға-іні ғана емес,”құрдас” та еді.

Үмбетәлі,Саяділ,Өтеп басқа,

Кенен жөні Жамбылға бір басқа еді.

(Достық сезім қанындай қасқалдақтың)

Жырмен демеп,мерейін аспандатты

Бәйгелерге шәкірті қосқанда атты.

Дертіне емді достықтан тапқан дара.

Кенен сөзі демеу боп тұрды орнынан,

Жер бауырлап,бүк түсіп жатқанда да!

Мұзбалақтар мекені Мәтібұлақ!

Саған талай Жамбыл да салған ізін

Сенде туған бір дүлдүл ақын ұнап!

Үніне ұшқан құстың дауысын қосқан,

Жырына найзағайдан жарқыл қашқан,

Емізіп,омырауын тау-шыңға ашқан,

Баяғы қыран-қия барсың ба,аспан?!

Көз жасын бұлттың құйып көк көлдерге,

Тұрмысың ән ұзатып көктемдерге,

Арда аспан,аруана аспан арзу айтып,

Уыстап жұлдыздарды төккен жерге!..

Жалғап тұр аққу ән мен әфсана үн бұл

Арасын мәңгілік пен қас-қағымның.

Жап-жасыл жусан рухты жұлдыз күліп,

Төсінде менің Кенен-аспанымның!

...Көргелі сені тағы келдім, Қордай!

Жүретін ... одан өзге жоқ сұрары

Дихан-ды менің әкем бары –жоғы

Күнелткен кетпенімен бақ суарып!

Мен жайлы өміршең жыр өріпті ептеп.

“Мұрагерім” деп маған ұсыныпты

Бесікте жатқанымда-ақ сеніп кетпен.

Қолынана түскен күні шырағы ұшып,

Кетпені – бір кәсібі... осы ғана

Әкеден жеткен маған мұра ауысып!

Тастапты керзі етігін шалшыққа ұрып.

Сол тұсқа қалдырыпты шаншып шыбық...

Су біткен кеткен сол жаз қаңсып, құрып

Беріпті табиғатқа таңда көрік

Көктем өте жетілген тал боп өніп,

Әке қолы жылуын қанға беріп!

Мен дайын сол әуенге табынарға...

Үңілем кәрі жиде қабығына:

Әке қолының сіңген табы бар ма?

Жұпар есе беруін ұнатқанда ем:

Жиденің жақұткөз гүл- шешегі боп,

Бұл жер - әке мейірі гүл атқан жер!

Жайықтың бойы-ен тоғай,

Жағалай тігіп ақ орда,

ел қондырсам деп едің.

Тәубаға тілін келтіріп,

төрде отырған төренің,

Қара қазан, сары баланың қамын жеп,

Оқшантайда-өлеңі,

оқтаулы ақ берен ұл!

Исатайдың барында

түзде жортып түн қатқан

екі тарлан бөрі едің!

Ендескенде ел үшін

ерлердің басы қайда қалмаған!

Жау жағадан алғанда,

жебесін талай қандаған,

Халқы үшін салып ханға лаң!

Таудан мұнартып ұшқан тарлан-ән!

Қуат алған жасыннан,

айбынын көктен асырған,

Жауы алдында иілмес

жүрегі түкті хан-бабам!

Қайтармақ болып қараның

хандарда кеткен көп хақын,

Қаруын кезеп, тіл безеп,

түсумен су мен отқа кіл!

Байұлының батыр текті елін

әспеттеп , жазып көкке атын

(Киесі кеткен орданың

жеткізер халін хаққа кім)

Қайраңда- Нарын құмында

арманда болып өтті ақын!

“Ынсап сайын-береке” деп жүретін,

Айтқанына ел-жұртты сендіретін,

Үш ай қыста ететін көңді де отын.

Саналатын құрметті қайда да шал.

Ауылдағы ардагер ретінде

Алатын ұн, алатын шай -қаласа.

Жеңілдікті осынау ескермейтін.

Қынжылатын майданға қатыстым деп,

Кейбіреуге кезексіз төске өрлейтін.

Әр уақытта құртатын ары мысын...

-Мен аяқты соғыста қалдырғам жоқ

Не затты да кезексіз алу үшін!

Өз күшіне әлі де анық сеніп,

Жеңіс күні жарқырап омырауы,

Шығатын-ды шеруге халыққа еріп!

Сол шал құпия ұстаған сырды білем:

От ұшқындап үнемі жататындай

Сол бір ердің елеусіз тірлігінен!

Жеңіс туын көтерген желбіретіп!

Сынығындай асылдың көрінеді

Ауылдағы қария... мен білетін

Санасына сөздерді тұтты мына:

Туған Отан желегін от шалмасын,

Айналсақ та жендеттер тұтқынына!

Ұмтылған жау қасірет, зарды шекті.

Енді ызадан

қорлауға кірісті олар

Тұтқындағы генерал Карбышевты.
Сом денеге аралас суы, қары

Қатып жатты,

жендеттер тұр...ызалы.

... Білмеді олар Отанын

генералдың

Мұз боп қатқан жүрегі жылытарын!

Тетіктер, тетіктер...

Жұмылып кететін көзіндей әлемнің.

Дірілі жиілеп кетті-ау бұл денемнің,

Хрусталъ толы әсем сервиздей

Тетіктер алдында бөгелдім.

Жаутаңдап қарайды

глобус-жерүлгі,

ол көмек күткендей көрінді,

шаңырағы шаттықтың,

ұясы сенімнің,

келеді-ау тыныштық жыры боп өрілгің...

Соғыс.

Қайыры жоқ қасиет біткен оған.

Орманды отап тауыспақ болып еді ол,

Ағаштардың тамыры, түптері аман!

Соғыс, соғыс... қойылсын сосын нүкте.

Әлдеқашан нүктесі қойылғанмен,

Жандар қанша әкесін, досын күткен!

жары мен ұлын күткен

Сөнбес үміт, көңілмен бүкпесі жоқ.

.. Қанды қырғын, майданның, қараулықтың

Күлімде, Күн, жалғыз-ақ нүктесі боп!

АҒАҒА АРНАУ ЖЫРЛАР

Тез табысып кішімен де, үлкенмен,

Қанша адамды емдедің сен күлкі-еммен,

Өмір бойы жандың тек өз білтеңде...

Шона аға.
Мойынсұнбай мықтылардың мысына,

Шымшып шалар тіліңдегі қышыма.

Шыншыл сөзді іліп қойса шеккі емес,

Қай-қай басшы креслосының тұсына.

Қанша адамның қозғау салды ойына.

Тиек болды тамаша өткен тойына...

Сен лайықсың кескекті ердің сойына,

Шона аға.
Тілге араша түскен де сен ең алғаш,

Қайран ана тілден өткір жоқ алмас.

Оны айтудай айтып және өттің-ау...

Иә, өмірде имеу –иттік оған бас.

Өмір бойы сарқылмайтын бір бұлақ-

Сөз.

Семсерін сілтер оңы-солына

Кейіместен кетті-ау деп те көпке ақым,

Қоғамды да дәл өзіндей болса деп,

Адал күйде арманда бір өтті ақын.

Буып-түйіп бар қуатты бойдағы.

Ана жаққа кеттің бе тез аттанып,

Өзіңді өзің мәңгі құлыпқа қойғалы...

Жаның тұрды...жаратылысы қызба жан.

Кеттің ерте...жеріндің бе жерден лас,

Тоңмойындар түңілтті ме сізді, аға!

Ортамыздан асығып тез аттандың.

Үлкен-кіші ауызында атың жатталды.

Сан жүректе сағыныш боп қатталдың.

Тез табысар кішімен де, үлкенмен,

Қанша адамды емдедің сен күлкі-еммен,

Өмір бойы жандың тек өз білтеңде...

Шона аға!

Екінші жыр

Бәлі, аға, аз күн сенімен боппын сұқбаттас,

Кәрі шөңге ақын-сен, ал мен балғын жас,

Алдыңда тұрдым жыр оқып... өзің секілді

Үміті ем, ұлы ем шешемнің мен де жалғызбас.
Сол жолы тіпті тағдырымыз да сәл ұқсап,

Бардық-ау қарсы бұрқанған өлең-ағысқа...

Түнгі әңгімеге Аманкүл жеңгем болды ортақ,

Қасымда тұр ең...

Кеткенің бе мәңгі алыстап?
Сол жолы мені қыбырсыз ұйып тыңдап ең...

Қиямын қалай ол күнді зымыран-жылға мен.

Ғайып елесің...

Саңқылдап қыран дауысың

Жап-жаңа ғана ... қасымда,аға, тұрған ең.....
Кәріліктен алыс, тартпаған еңсең еңкіш те,

Шақыратын-ды шілдеханаларға ел күштеп.

“ Шона ақын мұнда үй салдырғалы жүр” десті ел...

Сол жылы ... кеттің ауылға жиі келгіштеп.

Бірде ауыр тастар түсірдің туыс үйіңе.

Бала күнгі сол білмекке құштарлықпенен

Бұл тірлігіңнің сырына ептеп үңілем...

Аңырып қалдым, ақылымды әлде ат тепті.

Құлпытас екенін құдық басында жатқанның

Білгенде... кенет, бойым мұп-мұздай боп кетті.

“Смаханұлы Шона” екен!

Қайраты қайың безіндей , рухты, о, көкем,

Ауылға келсе-ақ ақ еден көңіл ағаның

Сүрткіштеп, оны төңіректейтіні сол екен.
Жобалап іштей қалғанын қанша жасының,

Айбын-сесімен ажалдың құтын қашырып,

Дұға оқып тұрған секілді еді-ау сонда аға

Ең алғаш өзі... басында құлпытасының!

Өлімнің, әлде, жүзбе-жүз өзімен кездесіп.

Сол тастың соңыра (шімірікпеді-ау титтей де)

Астында қалып басыларына кеудесі.

Туған жерінен топырақ бұйырарына сенімі.

Тұрды ақын тағы, тұрды ақын тағы нені ойлап!

Тік тұрып қарсы алғандай еді ол өлімін!

І

Жетті ғой, жетті... сорлы елді сырттан билеуі,

Ресей суын бұруға сауға сұрап ек,

Не керек, бізге одан да ұрттам тимеді.
Кетпек пе қайран елімнің соры ашылмай-ақ,

Бірі бітсе, тағы бір құқай қоясың таяп,

Осынау байтақ жатқан кең даламыз біздің

болғаны ма Авгийдің ат қорасындай-ақ.

Батырлар жортқан кешегі теңбіл түздерді

Олардың ұрпақтарына билету керек.

өзінде-өзі (біліп қой) елміз біз де еркі.

Келген келімсек... өзіңе сор ақылыңды-ай.

Халқымның көші сан ауып түзелсе –дағы

Болмаған көзге шұқырлық сорақы мұндай.

жоғарыға жалтақсыз көп талап қояр.

Жоқ болып шықты бірақ бір тыңдар құлақ та,

НКВД-нің мылтығын оқтап атты олар.

Иіріп мұзға, тықпалап суық баракқа.

37-нің баяғы жандайшаптары

Болып жүр боздақтарымды қуып таратпақ.

Халық нөпірін момақан қойға дөп теңеп,

Парықсыз партократ-ай, ойнады отпенен.

Суырыла берді қылышың қынабынан тез,

Сан жылғы кекке кеткендей қойма боп денең...
“Жоқ деді ме екен бұл жұрттың шымшық құрлы әлі,

Тіземен тапап, аз ба еді тұмсыққа ұрғаны...”

Намысқа бағып... жетібас айдаһарыңды,

Алаңға бардың... інінде тұншықтырғалы!

Жазықсыздарды ұмтылып жайпап бүргелі...

Пердесін жұлқып ,құйтырқы қоғамның-дағы

Жарамсақтардың жанын да жай таптырды ерім!

Бірбеткей, ожар бас имей тағдырға Қайрат.

Демократияның дүдәмал тар шеңберінен

Ашылды саңылау осылай даңғылға сайрап.

Алақанға салып аяла тірі жүргенін!

Қасқая барған аярдың құрған торына

Желтоқсан желі кетер деп түріп іргені...

Тағзым ет!

ЕЛАҒА,ЕЛГЕ ТҰЛҒАСЫҢ

Өрттей бір өмір,өр жасын!

Төрінде туып Төрткүлдің,

Таразға тіккен ордасын!

Елаға,елге тұлғасың!

Ағыны қатты бұлақтар

Өзіңнен алды,біл,басын!

Жыртысын жырттың жақын боп.

Алақаныңнан дән теріп,

Жетілген жыршы-ақын көп.

Қанатың таңға шарпылып,

Қиялың кезіп ғаламды.

Іздеумен жүрген шарқ ұрып,

Таптың ба “Толық адамды”!

Қауымға серке сөз арнап,

Қазақы қоғам ішінен

Шыққан бір шер-сыр озандап!

Қанға да малып қаламды.

Көшірдің тұнық эссеге

Сол күйі мына заманды.

Босамай елдің қамынан.

“Тақталас” біте бергенде,

Сыңсыта салып “Жан ұран”!

“Оралу” ата жұртқа бір

Жүректі бір бүлк еткізбек...

Ойсоқты Сана сыртта жүр!

“Көріпкел” сынды болжамдап.

“Ақ періштені...” де арман ғып,

Аға едің жазған арман-хат!

Талайдың жүгін иыққа ап,

Ояттың гүлсар ғасырда

Ойларды жатқан ұйықтап!

Бірі-аға болса,бірі-іні...

Аққұмның сілкіп ақ түнін

Айқұшақ сезім дірілі!

Соғылды үміт жартасқа...

Селбестім сосын...

ағаға тете-

Наркескен нарттай алмасқа!
Наласы үшін иіннің бұла

Араны аулақ салмасқа.

Онысыз отау-үйімнің мына

Оты ше..

биік жанбас та!
Біздерге тағдыр түсін суытып,

Толқытты талай тосап –мұң,

Мен және анам...

үшінші бұты

секілді ед ағам ошақтың!
БІРГЕМІН СЕНДЕРМЕН
Құдыретімен қолдарыңның ескерткіштер қашалған,

Алапат сел тасқынына тосқауылдар жасалған.

Күн шуақты,

көлеңке де қалған емес тасаңда

Адамдар, біргемін сендермен қашан да!
Ақтардың сан жер қойнының інжу тектес кенін де,

Сарқылмайтын қуат көзі көкірегің сенің де.

Мәңгілікпен ғана өлшенер сендік ғұмыр тегінде.

Ғашықпын зәу тұлға, от жүректеріңе!

Сендерде- үміт, сендерде-ой, асқақ мият, өр сенім.

О, адамдар, неткен көпсің,..

мен бірліктей өлшемің,

Құп-құйттай болсам да, бөлінбес бөлшегің.
Сендердегі махаббаттың табармын ба мен шегін,

Сендерге тек қызуын бар аямастан берсе күн.

Балқыр еді-ау жылылықтан, ұлылықтан дүние

Адамдар, артарым- сол міндет, сол сенім!

МҮШЕЛ ТОЙ ЖЫРЫ
/Р.Ниязбековтың 50 жылдығында оқылған өлең/
Корректор боп бастап ең күре жолды,

Өткен-кеткен,ескірген жыр еді ол бір,

Тырна көзді тұманың толды арнасы,

Айдын болды шүпілдеп,міне, мөлдір.

Әуелете шырқадың халқың әнін,

Корректор да боп көріп...жүр бұл інің,

Ақын болсам деп енді талпынады.

Қолың тимей,тек дәмін таусап,қанбай,

Қаламыңды қайрадың қара сөзге,

Шежіреге бойладың шаршап-талмай.

“Отағасы” боп ойға бекігенде,

Көздеп “Қызыл үйді” ауыл шетіне кеп,

“Алатау мен Қаратау” арасында

Әнің салдың қосылып “Жетігенге”.

Жүрегі жұбайындай жырға жақын.

Тұғырың таудан болсын,тасқара құс,

Таластың топырағында туған ақын.

Жанына жайсыз тиер жаттанды ұран.

Тартылсын жүз жаста да алдыңызға

Елуге кеп еліңнен татқан бұ дәм.

Көп еңбектің көріңіз рәтін,аға.

Туа берсін жұлдызды жырларыңыз,

Бұл қазақты шақырып бәтуаға!

Менің де құлағымда Сейдім үні.

Оты мол көкірегінде табысты елдің

Үміті, қуанышы, бейілі, мұңы.

Бетіне тор көз дәптер сия қатып.

Ілгерілі-кейінді дүрмектердің

Сақи сыр санасына ұялатып!

Салатын көгенкөздер талапайға.

Жанында ұғатынбыз қилы ән барын,

Тарихтай көрінетін әрі атай да!

Ағумен жанар жетпес алысқа әр күн.

Атайдың бойындағы отты, лепті

Тартады иірімі ағыстардың!

Астасып алуан нұр, жалындармен.

Атайда ғұмыр-нала жұқарумен,

Жасампаз ғұмырнама қалыңдаумен.

Кетілсем, көкірегімде отым кеміп.

...Үнемі көз алдымда тұрады атай,

Сабынның алқындысы секілденіп!

ол басқа күн,

Толып кетті маңыма жолдастарым!

Солай сенің арқаңда “қол” бастадым,

Әрі биік, әрі кең болды аспаным,

Олжасжаным!

Келді, келмей өкпелеп жүргендер де.

Уақыты жоқ, ісі көп үлкендер де

Риза болдым құттықтап үлгергенде.

Қуандым мен дыз етіп жүрек етім.

Шіркін, неткен жақсы еді бұл адамдар

Шаттығыңды еселеп жіберетін!

АҚ СҰҢҚАР ҚҰС

( Ералы Дадабаевқа)

Өнерге қаспен тікпейтін едің бірге үйді.

Жиналыстарда жырымды әуелі ауызға ап,

Олардың,аға,аузына талай құм құйдың.

Деген мақтаныш атойлап сол сәт кеудемде...

Әлдекім оны аяқасты еткісі келгенде

Көтеріп алдың сен жерден!

Осылай,аға,іс бастап едің бір қызық!

Қуанышыма ортақ болғансың менің ғана емес,

Өлеңімнің де күретамырына қан жүргізіп!

Батпандай мән жатты әр сөзіңде.

Кезінде найзағай отындай жарқ етіп,

Шүйгіп кеп олжасын тез ілген,

“Ақ сұңқар “ атады өзіңді ел.

Ереке,ел берген баға бұл

Қымбат қой алтын,мыс,жезіңнен!

Халық айтса,қалып айтпас-ақ сұңқар едіңіз,

Құсқа сол теңеді дәл атап еліңіз.

Халықтың ау-жайын тереңдеп сезетін,

Бұл атты әперген іскерлік,ебіңіз.

Жетпей қос қанат тек,

Ізденіс,талап көп

Тоқырай бастаған тұста сол

Күйзелдің кей әкімқараны

“Уралап” алмақ боп ұмтылған

Тұралап жатқан сол саланы

“Сөзі көп,ісі жоқ популист-фанат” деп!

Тасыттың төлдің де қырманын,

Таласты көтеріп қырға бір.

Жылма-жыл малшыға слет қып,

Бүтіндеп бердің ер-тұрманын!

Мойны жар бермеген

Мін іздеп ісіңнен

Қадіріңді,Ереке,кешікпей түсінді ел!

Ой-қырға симаған түлікті біреулер

Не рауа сап қылса бірер жыл ішінде!

Сойынан едіңіз ақ сұңқар құстың сіз,

Талас пен Тантыны талайға танытқан

Жалын боп лаулайтын

Кішкентай ұшқынсыз!

Кеше ауыл,ауданды

Биікке көтердің

Бүгінде бүтін бір әулетке ұстынсыз.

Ойықтың бір кезде өшірмей отын шын,

Үзілмес үміт боп жалғанған көпірсің,

Ұмытпай өзіңді үлкені,кішісі

Абыздай қарты боп төрінде отырсың!

Жетпісің құт болып,нұрлы өмірбаяның

Саңқылдап көгінен өлеңдей оқылсын!

Барасың тіпті азайып,

өңіріме тама-тама сен!

Беруші ең қуат ғажайып,

Жалғыздығыма араша ең!

Арманым әлі албырт, ұқ,

Келеді күнге жалғанғым.

Ең солғын әнсің барды іркіп,

Ең соңғы тамшың тамған күн!

БІР МҮШАЙРАДАН СОҢ...

Жүйкемді сонша жұқартқаның не, Мүшайра,

Жігерімді менің жасытқаның не, Мүшайра,

Бойымдағы қанды тасытқаның не, Мүшайра,

Жүрегімді менің жаралағаның не, Мүшайра,

Көңіліме патша қарамағаның не, Мүшайра,

Киелі жырды айналдырғаның не ермекке,

Айналайын-ау, ақындығыма баға бер деп пе ем...

Ақ пен қараны айыра алмадың, алжастың.

Қыран құсыңды қайыра алмадың- қар басты.

Шалықтап күлді шаужайымнан келмес шау қарға,

Бәрінен бездім, басымды соқтым тау жарға,

Өзімшілдігің өзегімді өртеді-өкіндім,

Өсіру орнына өшіре жаздадың отымды.

Тасқын-ойларым... алмайсың алдын тұсай да,

Бастыра алмаймын кеудемді саған, Мүшайра!

Басталды Аврорадан!

Шаруа кегі сәріде

Айналды оққа бораған!

Сәріде қайсар жыр туды,

Кіндігін кесті кекті жұрт.

Мінезіменен мың түрлі

Бұрқ та сарқ көшіп өтті бұлт.

Жаңара жайнап жасаң жер

Көктеді, жаңа ашты арна.

Қынында жатсын қашанғы ер,

Қабарды қаны қастарға-

Революция басталған!

Түледі сәтте қыр мына,

Жасампаз рухты күнге еріп!

Орнынан қаз-қаз тұрды да,

Адымдап кетті ілгері.

...Бүгін де таңым нұрлы атты,

Қаншама жүкті сілкіді.

Қаншама жылды жырлатты,

Революция дүмпуі.

Сәріде туған сол сарын

Жаңғырып әлі естілер.

Көзінде дәуір болса мұң,

Жасыныменен кескілер!

Бұлқынып жатыр әлі де,

Бүлк-бүлк жердің құрсағы.

Жалғаса берер әріге

Аяулы революция!
ҚҰРЫЛЫСШЫ ТУРАЛЫ ЖЫРЛАР
Оның құрыш қолдарынан туды ұлы іс,

Маңдай тері тамған тұсқа тұнды ырыс.

Цунамидей жиі тербеп тұрады

Тұла бойын кіл қозғалыс, бұлқыныс.

Ол- елінің еңбекқұмар ерке ұлы.

Жүрегі -әсте тыншымайтын еңбектің,

Сілкіністің бейне эпицентрі.

Сапын жарып өте алмайды оғың да.

Күрек, қайла, қалақшаның ғана емес,

Дүниенің тұтқасы –оның қолында.

Ауыр күннен айылын да жимас ұл.

Өз тұлғасы етіп өрді әу баста ол

Египеттің әрбір пирамидасын.

Мозайка етіп тас екеш ол тасты өрер.

Қожа Ахмет Яссауи күмбезін

Алуан зермен әдіптеген хас шебер!

Еңбек десе, елжірейді тән, жүрек.

Соққан жайы күннен күнге сәндірек.

Бүгінгісі өткенінен мәндірек.

“Бәрі адамның игілігі үшін тек”

Деген сөздің мағынасы мен мәнін

Сол арқылы түсіндірмек, түсінбек.

Халыққа оның сомдап кейпін мен берсем.

Маңдай термен келген әрбір ісінің

Ләззатына балқығанын сен көрсең!

Жақсы өнердің жаңғыруы көнерген.

Біреу маған “мәңгі жасар –десе,-не”,

Ол –жұмысшы, оның ісі дер ем мен!

Жібермес есе жылға да,

Қызықпас, сірә, жан бар ма

Шарболат мына тұлғаңа!

Орнай да қалдың нақыш боп.

Қойынын ашқан ГЭС-терге

Асықтың ерке ағыс боп!

Күнгей мен теріскейді де.

Сәуірдің шаңқан бұлты боп,

Қандырдың жаңбыр-пейіліңе!

Жұмбаз да жұмбаз терің де!

Зәу тұлға ғимараттардың

өрілген кірпіштерінде!

Шарпыған мені өртпісің!

Жіберердейсің ғаламның

Құбыла етіп төрт тұсын!

Миды жеп ,мазалайды валъс құрлы.

Сусынын сарққан ыдыс екен ол күн,

Бүйірі солыңқы бүгін каництрдің...

келбетінде-от,

Көрсетпей де барады перде –түн боп,

Балалық- Балъзактың романы емес,

Қызыға оқып шықтым,..

енді оқу жоқ!

Нұрлы шағым,

(барады күн-түн үдеп,

Құлағымның етін жеп мұңды сарын)

Қарсы алып ең, кең ашып гүл-құшағың,

Енді алыстап барасың:

Сынды сағым.
Сенен,

Сенен біржола безінгендей,

Жүрек лоблып, лайтып, көзім көрмей,

Күн-түн алыстап барам,

кеңістіктен

Салмақсыздық жағдайын сезінгендей!

Тәніңді қар, жаңбырға- селдерге орап,

Е тене боп өзіңмен кеткен көңіл,

Танып келер күндерден енжар қабақ!

Көктем,

Қалғандаймын шабандап,

тым кейіндеп-

Орбитамнан ауытқып жүрмейін мен!

үрей нендей?

Ұлы ем ұлы ғасырдың үйелмендей,

Кеше емес пе?...

Мен мәңгүрт күй кешіп ем...

Маңдайым тасқа-

саған тірелгендей...
ғасырдың ғажап ұлы түңілсе ме,

оған да табылады бүгін

себеп:

Кеше келіп қонаға жеткен едім,

Ұлы ем ұлы ғасырдың үйелмендей.

Жеріңнен күнелтуге енші түгіл,

Шығарып салдың,

сынық сүйем бермей!
* * *
Ей,жастық!

Сенде-өң, сенде-жарасым,

Сендегі жиһаз атаулының бәрі-

бәрі асыл!

Мен айтсам:

махаббатымның

сенде өтті премъерасы!
Талантқа байсың...

Жүйрікке-дағы сөресің!

Ей, жастық, жастық, -бал есім!

Жиырма бес-

өзіңді тауып,

жоғалтып алар жер осы!

бұлшық еттеріңе бітті еңбек,

Сен соққан үйлер тіптен көп!

Бұрқ та сарқ ,

жанартауларың

атылып әлі біткен жоқ!

Саттар, Ғани жүрегінің бұлқынған.

Қып- қысқа ғұмырнамасы

Ұзартып сені мың жылға!

білем сені жастығым деп,

Құдыретіңе кәріні, жасты да үндеп!

Бүгінде рухың маған жол сілтейді

Айнымас темірқазық-

дәстүрің боп!

барады, қарадай түн

Түндер қанша жаныңды жаралайтын.

Сен – реактивті самолет

аспанға емес,

Өміріме түсірген жолағы айқын!

Жүрексің, жоқ та дауым,

Матросов боп өткердің оқ боранын.

Құламай тұрды Брест боп қамалың...

Тоқтамадың,

басса да шоқ табаның...

Түу-у биіктен топ танкке көп қарадың...

Сол күйі кете бардың отқа оранып!

Бізге енді соғыстың керегі жоқ,

Керегі – сенің мәңгі тоқтамауың.
* * *
Айырылдым сенен- барлық мағынадан,

Амал не,

басқа жанның бағына бол.

Құшағыңа ал, жып-жылы тәніңе ора,

Мені есіңе алмайсың!

Мені ғана...

Мезеті өтсе , мейіріммен қоштаса біл.

Тұнып жүрер ме көзім жасқа тағы,

Сынып жүрер ме өзің жоқта сағым.

жарты көңіл жанардаймын,

Қатып-семіп,

қарайып,

Өткен емес,

енді өтетіндей көріп,

Еске алумен жүремін сені әр дәйім!

Үлбіреп торғын шәлісі.

Боранмен, қатал қыспен де

Есте ғой арпалысы.

Эфирге тарап толқынды.

Боранды-ай, неткен қатыгез,

Солдырмақ болды-ау сол гүлді.

Үш тәулік жүрді қыз түзде.

Адасты... кірпік шықтана

Болды әрең ие тізгінге.

Жүрдек жел аяқ тұсаған,

Тораңғылы ойға құлаған...

Отардың алды түс ауа.

Қалыпты-ау жосып жүргенде.

Нұр жүзін өпті таңғы арай,

Шопан қыз көңілін бір демдеп.

Тарқады бірден сыз бұлты.

Зілмауыр мұңды үш күнгі

Иінінен сілкіп қыз тұрды...

(С. Томановқа)

Шарт сындың ойда жоқта Ақын-шынар!

Бұл өзі...Секе-ау, сенің аз уақытқа

Қалжырап, қалғып кеткен сәтің шығар!

Елуде тойланбаған тойың қалып,

Еліңде кесек-кесек ойың қалып...

Дүниеден бір дүлдүлдің өткендігін

Қинала-қинала,ақыры мойындадық!

Жазуы жаратқанның осы болды.

Сені-жер, ал жасынды-көк арулап,

Өксіп жыр, қабіріңді жасы көмді.

Күннен ап көлеңкеңді , түнге ұзатты...

Сол жұлдыз жолыменен түнге қарай

Тәңірге жүрегіңді сүйгізе ақтың!

Жердегі бағып көктен көп көнбісті.

Төңіректеп Тектұрмасты жүрер енді,

Арзу-ән таң таңдайлы, көктем түсті.

Аядай ақымына көрдің сиып”

Ел жаққа жолдап үшбу сәлеміңді

Табанын Таласыңның ернің сүйіп!

Бірден-бірге жүректің дерті кеміп,

Ұмытылып уайым, жүйке тыншып,

Жып-жылы ағыс бойымды ерітіп еді.

Түгелденді табиғат қойынында.

Өзімді-өзім ұмыттым... ол аз десең,

Ойдан шығып үлгерді Ойығым да!

Төрт құбылам теңелді мұнда келіп!

Пендешілік, фәнидің жалғандығы

Ұмытылды, дариға-ай, мұң да кеміп!

Меркі, Меркі... қалды енді ол жырақта.

Аясында Аспантау аунап, қунап,

Ой шалқытып, бой жазған сол бір апта!

Өктемси келіп, өнбесті даулап таласса,

Шая-бая боп неғылам... балам, бұл өмір

Сенің түсінігіңмен санасса!

Қай жақтан дауылын ұйытқытар деумен заманым.

Отырмап па едік... жинақталып-ақ біз елде,

Құрыды енді амалым.

Күн өткен сайын барады үдеп кеселім.

Әкеңнің жайы осы енді, ақылсызым-ау,

Шылауында кеткен шешенің.

Өкіндім өрге домаламағанына тасымның.

Жанымда жоқсың бірің де, басы қосылмас

Сынаптай сусып , шашылдың...

Мені, ұлым, ұғын... қатыгез деп те сөкпе құр...

Басы құралмай, қиюы қашқан дүниенің

Біріне-бірін жеткізем деумен өтті өмір.

Тұтқыны әкең тар, қапас өмір-түрменің.

Құтылу жоқ қой ал одан өле-өлгеніңше

Есебі оның күрделі...

Тастадың тәннен қанша сылып дертті.

Елге еткен сол еңбегің көрінбей қап,

Сыналдың ортасында тұрып та өрттің!

Өлеусі, өлі тәнге өмір беріп.

Қиындық, қилы асулар артта қалды-

Кемеңнің бұрдың бетін сен ілгері.

Жанды іске жұмсап бақтың жан-діліңді.

Қалпыңды сақтап қалдың сол бұрынғы,

Халқыңның қамын күйттеп, сан бүліндің!

Тыңайтты кәріні де, жасты да емің.

Тамдыда туып, темірқанаттанып,

Тауларға беттеп ұшқан тас түлегім!

Балаға, анаға да қолы қысқа.

Ұсындың жанашыр боп жәрдеміңді,

Өйткені, бас емші өзің- облыста!

Келесің барды ұқсатып, жоқты жасап.

Ісі жоқ дау-шарменен, дәл өзіңдей

Қойдық-ау жарымай-ақ тектіге осы-ақ!

Шамасы келмей үруге...

Жалбырап терің тісінде

Таланбай өтсең тіріңде...

Қайтесің, саған сол да-олжа!

Тірлігің-қуған елес құр,

Ит тірлік мына (болжалда),

Жалықтырмай ма сені ешбір.

Дүние жиып тірнектеп.

Өлшеулі өмірің үшін де

Өзгені сүріндірмекке

Ілік іздеп жүрер, сөз кеулеп,

Саяқсып, жеріп елден де...

Күшеншек, кесір, боз кеуде

Аяймын сені мен кейде!

Сөйлейді бала боп, дана боп.

Өлмейді хаты да,

Еңбегі-Ертеңге аманат!

Тап басып таниды.

Сөзуар журналист шіркінің

Сөйлейді төрінен әр үйдің!

Қажуды білмейді тіптен де,

Олардың жазған әр сөйлемі

Алтынмен апталып,

күміспен күптелген!
Қоғамдық сананың көшін де

Сүйрейді өрге кіл.

Күнде бір газеттің кіндігін кесумен

Құрғатпас жөргегін!

Гү егіп өртеңге,

Әр сөзін бұйда ғып

Бүгінді жетелер Ертеңге!

Дүниеге сөз келіп әдемі,

Құрметтеп сол бір сөз –киені,

Жеткізер жүректің сәлемін...

Олардың алдында басымды иемін!

АҚЫННЫҢ ЖҮРЕГІ

Бытысқан миымның іші кіл.

Тырнайды санамды шала мас,

Мияулап мауыққан мысық-үн!

Мен де бір жұқарған алқынды,

Сонда да халменен тірмізік,

Өмірге өзімше талпындым!

Уақыт-ұрының уысында.

Азапты елемей шеккен кей,

Білінбей жұтылам тылсымға.

Баяғы бал күндер жоқ-ұқтым,

Орнында қаңырап жұрты қап,

Келмеске көшіп те кетіпті.

Өксігім басылмай өлеңде,

Азабын арқалап ақынның,

Жүрегін көтеріп келем мен!

Мен бүрсең қақтым күзімде.

Ғұмырым-гүрлеп аққан сел,

Қалмапты-ау түк те ізінде.

Шашым да тартты буырыл.

Шарпысқан отты ұшқын-мен.

Бойымда жастық буы жүр.

Бұзып та жарып өтетін,

Арманның қуып елесін

Жер түбіне де жететін.

Омырауы дір-дір еткен,

Жастыққа ілесе алмаймын

Жамау да жасқау жүрекпен!

Күйреді кешегі өмір-“қымбат хандық”,

Санада сәби болмыс құндақталды...

Соны енді сам-соз күйде жырлап, қалғып...

Жүктеді жүрегіне мың батпан ғып.

Құландай жеріп, тастап жүр қағын да,

Көне ме бірақ, құрғыр жыр дамылға!

“Тентегін” бесігіне бөлеймін деп,

Жүгірер бірде онда, бірде мұнда!

Дөңбекшіп ұйықтамайды ақын...

Ол да

Ең басты жырын әлі айта алмай жүр,

Жанартау арамызда байқалмай жүр!

Көкжиектен көзімді тұрам алмай.

Өзіме-өзім жұмбақпын...әлі күнге

Жібі түзу бір жинақ шығара алмай!

Қарасу да татырмас бірақ,алла-ай,

Қадір-қасиет қалсын ба ақыныңда

Өзі мұндай болғанда,жыры анандай!

Есіл-дертім,әйтеуір болды өлеңде!

Топырағы аралдың құрылыққа

Қосылады –теңіздер шөлдегенде!

Көкжиекке үмітпен үңілем көп.

Көк жүзіне кеудемнен сүрлеу түсер,

Қауышармын таумен де түбі мен деп!

Баймаханбеттің “Байтан” ғой бұрынғысы деп,

Тұрады бордай үгіліп Баймаханбеттің

Балалық шаққа бүйрегі бұрылғысы кеп!

Қарсы алып тұрып өзімді жол тұсында әлгі

“Қарасақал боп қалған ба...” деп ауылдастарым,

Іздейді сарыбаланы болмысымнан кіл.

Сағызын теріп шарлайтын шағылын құмның.

/Неге осы жиі есіме сала бердіңдер/

Өзім де оны өлердей сағынып жүрмін!

Бала кез-көркем,көкорай көктем күні кіл.

Отырам жинап,қайтадан бүтіндей алмай,

Быт-шыт боп сынып,шашылып кеткен сынығын!

Жылдарым болып жатқызған бесіккен бөлеп.

...Шіркін-ай,мына дүние тал бесік тұстан

Бұлықсып шығар үнімді есітсе ...кенет!

Көңілім-кір,сезімдерім-қожалақ.

Күбірлескен екі иініме мініп ап,

Менің Муза –періштемнен обал-ақ!

қ ауырсынды қалам ап,

Қарым сынды/қаным,саған- аманат/

Екі дүние айрығында ғұмырым

Жантәсілім күйде қанат сабалап!
Дүниенің дидарында-үр таңбам,

Илхамымнан иманыма нұр тамған...

Айға қарай арабы айқай ұзатып,

Жүгінетін,жүрегім,сен-бір қағбам!

Иман жолдас жан дейтұғын жартыма!

Бәрін Тәңір көріп,біліп тұр,міне,

Қанымда жүр қазақы бір Аңқыма!

Қырда анау...

(қабір көрсек, шошымалық)

О, қанша жақындарым жатыр ұйықтап

Жер-мәңгі мекеніне көшіп алып!
Мәнді іске мойыныңды бір бұра алмай,

Біріңді екі етіп те үлгіре алмай,

Кетесің жарқ еткен нұр ішіне еніп,

Ғұмырың- сәуле ғой бір күндік , алла-ай!

Не жайсаң жатыр қырда алып дамыл.

Сүйегін аруақтардың теңдеп алып,

Жер- жүзген күн астында алып қабір!

Сая боп тұр демесең бір бұтасы,

Дос та жоқ, туыс та жоқ...

басында тек

Жүгінер құран оқып құлпытасы!
ОЙЫҚ
Ақ түр салған секілді жасылға ойып,

Ақ сәуле тау-сәждаға басын қойып,

Құлағыма сыбырлап ерке Талас...

Әлгі әзірде тұр еді қасымда Ойық.

Жатты жүз қырық шақырым арамызда.

Сағыныш боп сол ауыл құшағында

Қалып қойды-ау қол бұлғап қара қыз да!

Аздырып та алды-ау деп көп ез елді.

Кейде саған құсша ұшып жетсем деймін,

Кешіп өтіп жеті асу,жеті өзенді.

Алаңдаумен мен де елу бірге келдім!

...Құлдыраңдай жүгіріп сенен шығып,

Көкжиекке бет алды сүрлеу енді!

Ұлыйды ішім,

Анамды іздеп төрт бөлген түн ұйқысын.

Өлгенім жоқ-анасыз кештім ғұмыр,

Көргенім жоқ тағдырдан шыли қысым!
Зулайды ағып Уақыт,тоқтасын ба,

Салады әлі ол біздерді отқа,сынға!

Үн қата алмай ,датыңды тыңдата алмай,

Бізге де аяй қарайсың көк тасыңда!

Өпкізе алмай жүзіңді күнге ,гүлге.

“Ауылым”деп барғанда не опа таптың

Түбі осылай боларын білмедің бе?

Дәрігер де дерттің кеш білді ме емін.

Сені,анашым,күте алмай... өлімге де

Қолдан беріп алдық па,кім біледі?

Дәурен ауып кетті ме бастан байсын.

Екі дүние шегінде арпалысып,

Әлім-берім халде әлі жатқандайсың!

Тағдыр-сұм ғұмыр-ғазалын түгесті Ананың...

Көзімнен жұлдыз ұшқындап күнеске ағады!

Тұмарлап сақтап хатыңды, артыңды тұлдап,

Сені, анам, мен болмасам кім еске алады!
Тәрк етер түзге әнін ұл, сәлемін келін,

Мауқын бір басып,семеді пәлегінде мұң.

Кете бардың-ау бақиға

аядай ғана

Табытқа сиып, ең қымбат әлемім менің!
Баяғыдай бөртіп піседі тандырында нан,

Ауыл да аман, төпеп тұр-жаңбырың да аман.

Бәрібір өбек-сезім мен бәйек-үніңді

Қайтарып бере алмай жүр тағдырым маған!

Аспан!Қиял,ертегі әлемісің.

Ғафу ет! Сені түгел кеудеме әкеп,

Орнатпақ болған есек дәмем үшін!

Жер-мәңгі ғашығыңның өзі білем.

Уызы ақтарылған езуінен

Бәлкім,сол жердің ғашық сезімі-мен!

Сіңемін түптің түбі нұр-аяңа!

Құс жолын барады,әне, емізгелі

Сүт саулап омырауынан Ұмай-Ана!

Ұлы ана,асқар таудай әкем едің...

Арылу үшін мұңнан,құлазысам,

Сені ылғи көз алдыма әкелемін.

Аспан, сен адалдықтың ұлы тіні.

Ұйыған Ұмай- тәңір үлгісіне

Ұштасқан жердің көкпен үмітімін.

Ақын ем,сен деп жыры өрілген әр,

“Аспан” деп тыншып,бір сәт көз ілумен,

Өзіңе қарап жатып өлуге бар!

Шағылып айға жүзі жарқыраған.

Қанатын жайып мұқым атырапқа,

Төнеді,төнеді түн барқын ала.

Аунақшып жатыр толқын...тарғыл-түсі.

Біртүрлі тілі тәтті былдырлаған,

Қозғайды сезіміңді бал күлкісі.

Қалғиды құшағында гүл де шықтың.

Балбырап ұйқыға да шомады ауыл

Ағын су әуенімен үндесіп кіл!

Толқынмен тұрам түнде тілдесіп өр.

...Жаралып бір кез таңның таңдайынан,

Менің де өмірім толқын түнге сіңер!

Отырам кейде бар мен жоқты жазып,

Барады қалам суып-санам суып,

Сен қайда жүрсің,сезім,отты,нәзік?

Аулаққа ...мені тастап көшті ме жыр.

Мөлт етіп тамған сия-көз жасымдай,

Ұшында қаламымның өксіді өмір!

Енді оралмас-мейлі,еске ал жылап,аңсап!

Қаперсіз боп тудық па ,құдайым-ай,

Қиялға еріп,қудық па туа мансап.

Балалықты жоғалттық көңіліміздегі,

Құмыр құсша таң сайын тұрар ән сап!

Қайтерсің,жад нәпсімен дуаланса,

Мансап қудық сүрініп,құлағанша!

Мойнымызға жүктеген күнә қанша!

Арылар ма екенбіз мұңнан бір сәт,

Көзімізді жасқа бір бұлап алсақ!
* * *
Шиырладым із түспеген өрісті,

Жеке өзімнің сүрлеуімді тапсам деп.

Нәмарттармен несібемді бөлістім,

Жыр шырағын жүректерде жақсам деп!

Таңғы ісімді жүргенімде кешке артып.

“Түбім шикі” екендігін тұспалдап,

Күлімсі исі көкейінен есті аңқып!

Тындым іштей-несібеміз бірге еді...

Ал бірі,рас,өлеусіреп өшуге

Айналғанда...үмітімді үрледі.

Таңырқадым,танымай қап ортамды.

Ешкімнің де айтқанымен жүрмедім,

Жортып келем жалғыз-жарым жолда әлгі...

Қайдан шығар екен деп тың сүрлеуім!
* * *
Досым қанша-білмеймін,

Жауым қанша-білмеймін.

Қызыл-жасыл ғұмырым,

Арасында жаралып

Теріскей мен күнгейдің

Байып батар күндей мұң!

Бөліп берем басқаға от.

Жауыма деп жасырған

Қойынымда тас та жоқ!

Бәрі-мөлдір,бәрі-асыл.

Келем бе әлде,өмірдің

Ұқпай ақ пен қарасын!

Сүрем өмір үмітпен.

Адалдығы сезілсе,

Жауыма да жібіп мен!

ҚҰМЫР ҚҰСТЫҢ ТАҢДАЙЫНА ҰЯ САП...
Жыр жазу қиындап барады,

Оқырман талабы өскендіктен бе

Шаршатты әбден шиырлап сананы,

Көне елес,көшкен түстер де...

Кешегім қасында бүгіннің.

Саздары біткен сырнайдың,

Жасыдым-жасынға жүгіндім.

Кеткен жыр Һаям ұғынбай...

Кешегі ән-ержеткен ұлдың

Ескірген жаялығындай!

Тылсымның жұмбағы да мен!

Пәк күйде кірсін жырыма,

Орансын құндағыма әлем.

Жұмбақ боп қалмауым үшін де

Сендерге сырымды ақтарамын,

Мейлің түсін,мейлің түсінбе!

Қайғы мен мұңның қап-қара түсі түнерген!

Арманның түсі-ақ, адамның жанын алуан түс

Нұрлы бастауға айналдырып-ақ жіберген!

Жалынын тосар,қуатын қосар күш кемде,

Ашумен келем құшағымды мен де ,дариға-ай,

Бәрінің нұры бір маған тіктеп түскей деп!

Теңізге көбік сапырған талай жол түсті.

Ақындық сезім,ей,менің жарық әлемім,

Жоғалта көрме өзіңдегі бояу-болмысты.

Көркем ойлардың орманын кезген ояу үн!

...Көңілімде менің бояуын сақтап әлі тұр

Балалық,шіркін баяғы!

Көкорайлы көктемдер өтпеді құр.

Қолқалама, құрбым-ау, мендегі жыр

Онысыз да төгіле кеткелі тұр!

Не түрлі саз осынау шанақтағы,

Не түрлі сыр осынау кеудемдегі...

Арпалыспен өткердім сан аптаны.

Сақтап қалған бойында өлең едім.

Құлақ күйі бабында домбырадай

Тиіп кетсең, күмбірлеп жөнелемін.

Тулайды кеп, тулайды пернелерде...

Аңдаусызда жөнелсе ақтарылып,

Ие бола алмаспыз сен де, мен де.

Тіл қата алмай, жырымды тыңдата алмай.

Бұлақтай бір теңізге құятұғын

Қалай жатам барымды бір қотармай.

Бір көрейін жырымды таң асыра.

Мен бұлақ ем, бұлақ ем, сен- теңізсің

Түсер барып соңыра сабасына!

Музыкасы ми сапырып кабактың .

Алқаштардың ию-қию кешіне

Азан үні араласқан абат түн.

Көмекейі бүлкілдейді көшенің

“Ібілісті жеңісімен құттықтап,

Қазақы діл құбылаға көшеді”.

Қайдан келдім,қайда жүрмін,ой,мұнда!

Айыра алмай өңім,әлде,түсім бе,

Сәмсірейді санам қала қойнында.

Тұр ұяттан жүзі алаурай өртеніп.

Жүйіткіген әлденеге бәстесе,

“Джиптердің” жарысынан жеркеніп!

Қаланың құс төсегінен күнә өрер...

Ал біреулер сол күнәдан тазарып,

Ниеті құтфан оқуға кеп тірелер.

Бір-бірінің жууменен күнәсін.

...Қайран қала жатыр мең-зең бір күйде

Жәдігерін жоғалтқандай бір асыл!

түбінде

Періштелер тілінде

Сезім жатты қанаты әлсіз дірілдеп!
Жалғыз шырақ көрген емес бір қалғып,

Өлең деген ...өз алдына бір хандық!

Оты әсте өшпеуі үшін мен оған

Жүрмін қанша сезімімді құрбан ғып!

Пәруана көбелегім-сырым боп,

(Өлетінін білетұғын жаста емес,

Пәктігі бар нәрестенің түрінде )

Жанып жатыр пышырлап от ұшында

Менің сорлы сезімдерім біріндеп.

Түбі өмірдің жалғандығы білінбек,

Түйсіктердің күйіп кеткен

күлінде

Тозды гүл атып тұратын жыр-бақ!

Өлеңді жатыр көкпар ғып тартып,

Құба ақын бір жақ,ұлы ақын бір жақ!

Тең-тең қазынам талауға түсіп,

Тот басып тозды бір асыл құндақ.

Пендеден-ұят,өлеңнен кие

Кеткені-ау дедім-расым бұл нақ!
“Ұлылығымды мойында” деумен,

Дарынын даулы бір ақын пұлдап,

Өзіне серік өлеңші жиып,

Өлерменденіп бір ақын қу жақ,

Мона Лизадай жұмбақ жымиып,

Шәйі шәлісін тұратын бұлғап...

Байқұс өлеңді өлтіргелі жүр!
Арзан ой қуып ,туатын құрғақ,

Жеркеніп кеттім өлеңнен мен де.

Көкөрім талант көгеннен өрген

Кезігер ме деп келем мен елге...

“өлеңші” елде көбейген құрлы,

Қашты-ау деп налып өлеңнен кие

Сақтағым келді “өгейден” жырды.

Жұтар ма ем,шіркін,жыр селін балдай,

...Келемін пырдай өлең ішінде

Өлеңге деген бір шөлім қанбай!

Жазылып біткен соң, бірақ, құрғақ оқылады.

Жалыны қайтып жастықтың, жетті ме күзім,

Үзілмей соңғы қалтырап тұр ма жапырағы.

Күндерім менің сел еді алға сырғыған!

Елесін енді олардың келемін талмап,

Ғашықтық болып жанымда қалды осы нұрлы ән.

Көз жасы болып тамады қуанғанымда да.

Табылар менің қасымнан жабырқау тартсам,

Сезімді шабыт отына суарғанымда да.

Өзегі ол мұң мен шаттыққа толы күндердің.

Арамыз қашан суыйды- соны білмедім,

Жасай бер, жаса діңгегі болып іргемнің!

Қырда анау...

(қабір көрсек, шошымалық)

О, қанша жақындарым жатыр ұйықтап

Жер-мәңгі мекеніне көшіп алып!
Мәнді іске мойыныңды бір бұра алмай,

Біріңді екі етіп те үлгіре алмай,

Кетесің жарқ еткен нұр ішіне еніп,

Ғұмырың- сәуле ғой бір күндік , алла-ай!

Не жайсаң жатыр қырда алып дамыл.

Сүйегін аруақтардың теңдеп алып,

Жер- жүзген күн астында алып қабір!

Сая боп тұр демесең бір бұтасы,

Дос та жоқ, туыс та жоқ...

басында тек

Жүгінер құран оқып құлпытасы!
ҚАЙРАН ЖЕР
Өз-өзін айналып жүр бұл Жер,

Маған да,саған да салмағы сезілмей!

Көк орман,торғын көк,тұнжыр көл...

Түндерде шығады көз ілмей!

Адамның қолымен жасалған қылмысты,

Біреудің мұңды әнін,азаттық жырларын...

Қан селі жуды үстін!

Сұмдықтар ойлауда зұлымдар не түрлі...

Солардан тазарып,арылу үшін де

Ауық-ауық жұмыр Жер сілкініп алатын секілді!

Тынышын ап бітеді тәмам ел көз ілсе.

Ұлы Жер салмағы соларға түсер ме ед...

Салмағын сезінсе,салмағын сезінсе...

Бұйырды маған жұлдызды, жалқы сәт енді.

Қораш та болса көкірегімнен өріп қоңыр үн,

Қозғайтындаймын қойторы түнін мекеннің.

Ойларға небір меңдеттім жүйке-жетемді.

Қайтпаған әлі жерігі...қайран анадай

Толғатып жүр ме екенмін.

Өзімдей ұлы көршінің ол кез қоймен боп.

Тіреліп тұрар алқымыма өндір өмірдей,

Ойлары әлі аяқталмаған сөйлем кеп.

Иініме жүктеп иілмес мұңға көп міндет.

Ұмар да жұмар келеді күннің көзіне

Сәуледей сіңіп кеткім кеп!

Ойларым менен арманым, көрмей бір тыным.

Ағыл да тегіл малшындым терге... түндерде

Айқаспай қойды кірпігім!

О, менен қазір болашақ лебі аңқиды...

Туатын жырдың тұлымын тарап самалдай,

Қайың желегімен желпимін.

Өлеусіреп барып өшердей болған майшамға

ойымның нәрін мен құйдым!

Құс ұшырмай көгінен,

От көсеуден де айылын жимай,

Әлдекімдердің қолымен!

Тасада тұрып атады тасын,

Кешпек боп өзі бір дәурен.

Ақылын емес,атаның жасын

Алдыңа тартып,бұлдаумен,

Қарағанымен бетіңе күліп,

Сыртыңнан ор қазады...

Адалдың қанша кепиеті ұрып,

Үстеді сорын Қазағым!

Кінәмшіл көкірегім, о, шер басқан.

Келемін бір “мініңді” кеше алмастан.

Тұсымда астаң-кестең күркірейді

Сындырып найзағайын нөсерлі аспан!
Сақталмас сары майдай кек те сенде,

Кезелген кездіктейсің көп кеселге!

Күйреуге қалғаныңмен құлқың жоқ,

Өзгенің қолыменен от көсеуге!

Таяқтың тиді маған бір ұшы алғаш.

Әгәрки, ала-құла мінез көрсем,

Қиыспас жандармен де қиысам, бәс!

Аулақта үкі уілдеп, қасқыр ұлып,

Қыстады жалғыз қалған қайыңды зар,

Мұңымды үстеді одан сайын бұлар.

Жалғыз қап жабырқаулы күйге ұшырар.

Мұң дәмін бір татысар серік іздеп,

Олардың да жаны ұйқы-тұйқы шығар.

Төркіні, түбі бірге туыстардай

Тағдыр-ай, тарап кетіп тұс-тұсқа біз

Сарқа алмай іште зарды ішқұстамыз!

Бұзылмай бойымда жүр менің бір сең.

Сен-дағы мұны бастан өткерерсің

Ешкімге керегіңнің жоғын білсең!..

Тілекті жалғайды тілекке.

Білімнің жақты шам шырағын

Ой нәрін құйды да әр жүрекке!

Кітапты –білімнің бұлағын.

Мен оның қарайлап жолына

Тағзым еткім кеп тұрады.

Жоқшысы шығар-ау ол елдің

Білімнің теретін жаһұтын

Бақыты үшін жас өреннің

Құрбан ғып өзінің уақытын.

Жақсы ғой санаға қонса дөп!

Іске де бармайды бір ағат,

Болашақ білімді болса деп.

Ол-ана,ол-батыр,ол –ақын!

Қараңғы қазақтың көгіне

Күн болып өрлеген болатын!

Оянсын,оқысын ұлтым деп,

Ыбырай,Ахмет, Мағжандар...

Ұстазға қарыздар кім-кім де!

Ұстаздың туды айы оңынан!

...Мұғалім болашақ –сәбиді

Жетелеп келеді қолынан!

Бесікке барып құйылғам,енді...қош, кеңдік!

Тірлікті тойлап бес күндік қана бұйырған,

Көшеді күндер-көшпенді!

Табиғат-анам бесігіне бөлесін.

Тұрмайды баста бұл дәурен,

Көк орамалын бұлғаумен

Күбірлейді арман...көрем мен тек елесін!
Таңның арайы, таң құсы-бұлбұл үнінен,

Оянып үміт, армандар қанат қағады.

Табанымның астынан дулы дүнием

Дүбірлей көшіп барады!

Бұлтқа шарпылған жоқ таң нұры әлі.

Көшенің қызыл-жасыл шамдарына

Сыбырлап айтумен тұр жаңбыр әнін.

Жаңбырдың тынбай былдыр-былдыр тілі.

Көз жасын көктің күн-түн сорғалаған

Майысар көтере алмай түн кірпігі.

Көлдің ерке әуенін шертемін мен.

Аққулардың ғажайып қозғалысы

Өріліп жатты-ау сонда ерке өріммен

Кеудемнен алай-дүлей жыр естірді.

Қасиетті құстардың жарастығын

Бұзып алардай болып мен жүрексіндім!

Сәл қозғалсам болардай бұл ысырап,

Еш қауіпсіз жәудіреп қарайды олар,

Шошынудың орнына

жылыұшырап!
Сұлулықты сезімге дарып кетер,

Бағалады деймісің халық бекер.

Қасиеті де сонда ғой- олар әсте

Күтпейді екен бізден еш қауіп- қатер!

Қақпақыл ғып толқындар көлеңкесін,

Жүргендей бір көлде әсем өлең көшіп

Шалдуар леппен шымшылап кемер төсін!

шашылған моншақ көрем.

Ақ құстардың ән-лебін аңсап денем,

Қоғалы көл тұсқа бір қарай-қарай,

Қайран болып қайтқанмын сол сәтке мен!
КҮЗ СУРЕТТЕРІ
“Жәдік” көлі ұшырды құсын тағы,

Құба бел көк жейдесін ысырды әрі...

Жазына туған жердің қайылғандай

Көк ноқат сонау-у көздің ұшындағы.

Сыр қозғап “Жамаубай тал” тылсымынан,

Ерекше күй кешуде қазір танап,

Құстардың қайтқан әне-у у-шуынан.

Кімге аян ұзақ сапар оқиғасы.

Көлдегі толқын шайды иірімді-

Құстардың қалып қойған сақинасын!

Үзігі еді бағзы әннің.

Қызуы еді күні-түн

Азап шеккен ағзамның.

Музамды сол көрем ес,

Айта алғаным көп емес,

Алқымыма кептеліп,

Не әрі, не бері емес.

Ай тұтылды, дертіп күн,

Шер-шеменін шертіп кіл!

Шыға бере-ақ мәреден

Музам менің мертікті

Мағжан жыры-балдай жыр,

Дүниемен жалғайды үр..

Мәңгүрттерден Муза үркіп,

Маңайлай да алмай жүр!

Жан әлемім жұтады, жанмын үнсіз егілген.

Қайырымы кеткен қоғамда қолын созар бір жан жоқ,

Жалқақ тума-жалғыздық жарым болды менің де.

Қосылады күнде өршіп, бір мұңыма бір мұңым.

Жалғыздықтың барады... тартып мені құрдымы.

Мен ғана емес, қаншама ол көзінде жүр құрбының?

Бізді түгел жаулап та алатындай бір күні...

Омырылды жолда орта, армандарым сөнді аппақ,

Тым ұзаққа созылған төзем қалай толғаққа!

Қайырымы шамалы, қара жүрек, қатыбас...

Қоғамның бет-жүзіне қойғандай-ау көн қаптап!

Сенерлік бір сүйеу жоқ, қармайтын тал қалмады...

Ілдебайлап іргесін ағайын да салды әрі,

Айқын емес алда әлі, татар қандай дәм бары,..

Қабағыңмен қошуақ қарсы ал мені, таңдарым!

Адамдар-ай, қайтейін... жылу қалмай ортаңда,

Көрдім қанша түртпекті, көзім тігем қорқа алға,

Құдай-жалғыз, мен-жалғыз жүгі батпан жолда әлгі...

(таң айырылар, тәуекел) жалғыз-жарым жортам да!

Жалғыздықты жар еттім... ауылдас, дос, таныс та

Айылын жимай, мені ақыры... лақтырды ағысқа!

Маңайымда ешкім жоқ... маңып-маңы-еп барам да,

Белгісіз бір жұлдыздай... сіңем сосын ғарышқа!

Арбадың мені,

суырды, сәулең жанарды...

Күпілі күздің соңынан жеткен тұлыптым,

Арудың аппақ тәніндей,ардай адалдық!
Жатырсың аяқ асты боп...

қайран қар мына..

Басуға және көз қимас.

Біреу кеп інжу-меруерт шашып алдыма,

Кеткен бе өзі...

іздеу де қиын өзге ұйқас.

пайда болдың-ау,

Пәсейіп көңіл ,жабырқау тартқан шақта өзің,

Кешегі көктем, жаз бенен күздің орнына

Қоңыраулы шана жетекке ап,

оралып соққан Ақ бозым!

Сезімнің мың сан шырағын-дағы маздаттың.

Менің де аппақ көңілімнің қары-саздары

Орай да борай жауып бір кете жаздап тұр!

Жыр деген-сағынған көз моншақтары,

Қағазға, жұртқа жеткіз болса ақпары.

Жатса да ойлар, ойлар қоршап қалың...

Шаршама, саусақтарым, шаршат бәрін!
Алдым ба көкірегімдегі бұлақты іркіп,-

Қаламды кейде саған лақтыртып,

Қайыра көтертемін,уа, дариға-ай,

Кетердей көгершін-жыр жыраққа үркіп.

Шаршатып сені, өзімді аламын дем.

Жырды ойлай бастасам-ақ,

Қыбын тауып...

Жолыққың кеп тұрады қаламыңмен.

Ей, менің саусақтарым!

Бәрі айтылған секілді...

Өтті-ау күңкіл, “айтағың”

Көрмен дедім бетіңді.

Дос боп сүйер бірің жоқ.

Қайда лепес жүректен

Шығар, тұнар діріл боп.

Қойшы, өзді-өзің бір-бір шың...

Сынап тектес ортаңда

Сөзің бағып кім жүрсін!

Жете ме деп түбіне,

Жусан иіс жырымен

Түсінбестен біріне

Көше ме деп өмірден!

Кетеді оны ой түбі, бұл

Қия алыс жаққа алып.

Орнында оның ұлып үн,..

Бақыт қалып, бақ қалып.

Жоқтар жұрты Ақынын

Айтпағанмен көзіне

Өлеңі де апырым,

айнымаған өзі деп!

Жақсы-ау жүзі нұрланып,

Сөзі. Ақынның іште өлмей,

Өзіне ұқсап туғаны

Ауызынан түскендей!

Жалғандағы жалғанның

Жанын үгіп ,талықсыр...

Ғұмырындай арманды

Талпынтты алға ағыс бір!

Мұңнан іздер мұратын

Сөзі сезім тулатып!

Өлеңі бал ірі ақын

Ал өмірі у татып!

Өмірін жыр қауызына

Сидырғандай болады,

Өлсе дағы ауызына

Су тамызбай қоғамы!

Түсірмеді сөз құнын

Тағдыра сап тезге оны,

Тоңдырып өзін өз мұңы,

Жылытар жыры ал..өзгені!

Болды ақының күнәлі-

Түсті ішкілік соңына.

Келеді ұлдың сұрауын

Сұрайтын кез соңыра!
КӨҢІЛДІҢ КЕЙБІР КЕЗДЕРІ
Адамдардың еректігі- саналы,

Әркім өзі несібесін табады.

Көз қырыңды сал тек, өлмес мал анық,

Шөбі- суы барда мына даланың!

Малға адамнан қайыр жоқ,,, қыс- қор жасап,

Жемі-шөбін қамдайтыны болмаса!

Кейде асаусыр, көнбей тезге момын мал,

Еркі оның да екі аяқты қолында!

Ошарылды ел... ұлы өткелден өте алмай,

Аты-тулақ, ері-аруақ... ет алмай.

Жетім қозы секілді әлсіз, тасбауыр...

Өздігінен отығып та кете алмай.

Күйзелумен күн өткерді ел... қаңғырды.

Көрмей ешбір күй-күтім де мал құрлы.

Бір-бірінен жеріді адам, әттеген...

Кей итіңде бізден биік бақ деген!

Харамдарға қияр қайыр, қамқорлық

Өзімізге келгенде, осы... қат неге?

Көбейіп-ақ тұр кеудеде күрсін, дем.

Жан дүнием жұтап, жадап бір күнде

Қалды менің сөлбірейіп құр сүлдем.

Жырлар қайда тіл ұшына іркілген.

Бәрі-бәрі еске түсер біртіндеп,

Ойсырап-ақ қалды оман жұрт бір түнде.

Өзімді өзім езу тарттым мысқылдай.

Құлазыған кең бөлмеде – құр сүлдем,

Тікесінен қоя салған ұстындай,

Жатады оның бейнесі ыстық

қаныңда!

Қу жаныңды қоярға жер таппайсың

Әсіресе оны аңсаған шағыңда!
Сондай, сондай оранып от-жалынға,

Кетті ауылға бүгін ұлым, жарым да...

Менде бардың бәрін-бәрін жиып-теріп,

Алып кеткен секілді олар ауылға!

Өсегі өрттей қаулады алыс, жақынның.

“Тастап кетті анасын” деп... бұл істе

Жарым менен болып шықты ақылды.

Жүрдің, ана, енді орынсыз бізге өкпең...

Тәуба, олардан емеспін мен

үй-жайын

Туған үйді-ай қап қойған қиырдағы...

Ұлы ағысқа уақыт деген ығып,

Ту-у алыстан тұз-дәмнің бұйырғаны!..

Қолын “ жылы суға” енді малыды анық.

Бүгінде төрт бұрыштың тұтқыны-анам...

Ауылды, ондағы үйді еске ап зарығады...

Сенің жылу, демің жоқ жерде балаң.

Жатта басы қаңғырып, жабы тірлік...

Жүзін төмен етті енді... жерге қарар.

Жазылатын сен жайлы жырларда ойы.

Қазақы пеш секілді... жүрегінде

Жылуыңды сақтайды ол жылдар бойы!

Айналдың тұл даладан гүл қалаға!

Керуен кіре тартқан күнге беттеп,

Бір соқпай өтпейтұғын бұл бекетке.

Парсы да, қытай, соғды, славян да,

Өзіңде апталап, күн-түн аялдап,

Ағылып бұхарлық пен хиуалық,

Тәңірім құбылаңды шұғыла ғып...

Жататын қан базарың қызып ерен,

Ататын таңың азан үніменен,

Шеберің асфаһани қылыш сомдап,

Өнерін жайды төрткүл дүниеге!

Қымызың, хұсни-хор сұлуың да

Шайырдың жыр боп түсіп буынына,

Көріктей күре тамырың бүлкілі де,

Жататын тынбай соғып күн-түнімен.

Сыртынан сарайшықтың жәймен шола,

Сұқтана қарап өтті Ай қаншама,

Көп қырсық кіндігіңе байланса да,

Көк бүршік гүл күліңе айналса да,

Феникс құстай қайта құлпырғансың-

Әлқисса, бір сүрініп, бір тұрғансың.

Далалық өркениет үлгісін де,

Аман-сау тұрсың сақтап кірпішіңде.

Ғажап-ақ дәуірнама басқан таңба әр,

Қағанат дәуірінен қалды тас бал-балдар.

Алапат қырғындардан басталған зар,

Азалап шерін көміп тас қорғанға...

Аманат- адамзатқа тағылымың!
* * *
Талас-қала...ғұн қаққан бір қадасын,

Дабыра болды даңқы да Т ұрфан асып,

Мыңжылдықтың ол да елең-алаңында

Қанмен жазып бастады жылнамасын!

Іргесіне қайтты он-сан түмен келіп!

Түйіле кеп қаншама кәр төккенмен,

Бұза да алмай қыш-қорған кіреукені.

Ат ойнатты талай жау тұсына кеп.

Көп түртпектің осындай бірі, ақыры,

Ұласты ұлы қырғынға ушыға кеп!

Сайда-саны,ал ізі-құмда қалып,

Қытай қауқар таныта алмай састы,

Өздерінен он есе аз ғұнға-дағы.

Жау шегінбей, жылжымай алға-дағы,

Ғазауатта ғұн қанша кешті шаһит,

Аманат қып Таласқа арман-әнін.

Еркегін-құл, әйелін-күң етпекке...

Жерін жатқа бастырмай...

мәңгілікке

Бірге ап кетті өзімен жүрек көп-көп.
Ханын қорғап , өліспей беріспеді,

Ақтара алмай мұң-шерін көбі іштегі.

Ғұндар өлді өзінің биігінде,

Жеңіліс ед бергісіз жеңіске бұл!

Күл боп қала оранды нарт жалынға!

Қара қытай Шажа хан басын кесіп,

Боғды ханның апарып тартты алдына!

Білмеді ешкім қанша алда ән үзілерін.

Ал бұл Талас қасіретнамасының

Құдайым-ай, құйттай бір үзігі еді!

Жауы алдында бас имес құлдық ұрып.

Тарихында Тараздың арғы-бергі

Атойлаумен болды осы ғұндық рух!

Қаңлы-қара шаңыраққа ірі, ұлы

Қарлық, шігіл, түркеш қадап уығын...

Қараханид қағанаты дәуіріне

Сұқтанумен қарайды енді Бүгінім!
Қайда, қайда сахилығы сияқты ән,

Сол көтерген шаңырағым Суябта?

Алауыздық оны дағы құлатқан,

Тарих жүзі өртенеді ұяттан!

Гендукуштен жібек тиеп көш келіп,

Испиджабта, Шашта керуен сарайлар

Қыз-қыз қайнап,..ошақ оты өшпеді!

Атшабардың қайнарына құлаған.

Жібек Жолы құбыла еткен күнесін

Тарихқа-тақ, махаббатқа-мұнара!

Көркемдігін көңіліне, көзіне...

Алды ,ақыры ошақ отын өшіріп.

Сұлулығы сор боп бітіп өзіне!

Тағыз торқа сауытпен тең қамалы,

...Мекені енді “кайнезойдың” қабаты

Күн астында Күнікейдей қаланың!

Құм жұтты ма,

Қытай келіп қылғытты ма,

Қадалдың ба тамағына қылқан боп!

Оққа, обалың-мылтықтыға

Иман тұрғай, илхам жоқ!

Тұрды моңғол өз көрінің қасында

өзіне арнап қазылған...

Көрді өзінің қанын...судай шашылған!

Емендей боп ,имен деп өр басымды,

Көне Тараз ...

қолында жан тапсырды

Өзін қорғап шаһит кешкен хас ұлдың.
Атахкеттің, Атлахтың, Жікілдің...

Өртенді де, орнында күл, сор қалды.

Жібек Жолы жүндей болып түтілді.

Кез кеп қайқы қылышына моңғолдың.

Жарқыл қақты жасындай сұр жебелер,

Таудай Тараз, асқақ қала Атлах

Болады деп неге жер.

Кез келсе де қандай да бір қанқұйлы

Жауға өліспей беріспекке серті бар

О, намысты ұл иангилік!

Жеті қат көк мекеніне қосылған

Жау бәрібір жеңе алмады рухыңды,

Қалдырдаң да күлге айналған жұртыңды,

Жеті қабат жер астына ап кеттің

Өзіңменен бірге бар салт-ғұрпыңды!

Жиырма бірдің ғасыры жүр бүгінде

Сенің тінте қарап іші-сыртыңды...

Тағдырыңда “мың өліп, мың тірілген”

Қазақпенен ұқсастық бар бір түрлі!

Таппай сені, сипап қапты жұртыңды...

Адамзатқа аманат ең, ұрпағың

Жатыр тіктеп бүгін ғажап тұрқыңды!

Тараз, сенің кіндігіңді ғұн кескен,

Содан ба екен аласартпай рухыңды

Жау алдында иілуді білместен,

Бүгінге де бұзбай сақтап ғұрпыңды,

Тарихыңды теңдеп жеттің мың көшке!

Адырая біткен көзі шекеге...

Андағайлап алқапқа аяқ басқаннан,

Әфсаналар жетті содан жетеме!

Күнікейдей қаланың

Кеудесі өксіп күрсінгенін естідім!

Көз жұмып ем, көр-жер артқан баяғы...

Көз алдымнан керуендер көшті кіл.
Бүр тепсінген кеудесінен бақтардың

Айша арудың қайта оянып күлкісі...

Тарихыңды қазып терең қатпарлы

Бір түсімді саумалайды бір түсім.

қағандықтар,хандықтар

Сарайларын тіккен талай самсатып,

Ұлы Жібек Жолыменен бар тұстан

Қойыныңа кеп құйылатын науша құт!
Қазынаңа қызықпаған аз ба адам!

Жанарыңда имани нұр маздаған...

Мұсылмандар бас қойғанда сәждаға,

Ұқсайтынсың кішігірім Қағбаға!

Жиырма ғасыр әспеттелген ғазалым!

Санай, Сағди, Фирдауси, Генжеуидің

Жүрегіне жыр болып талай түнеп.

Мұсылмандар қағбаға беттегенде,

Олар бетін Таразға қарай түзеп,

Өмірлерін орапты отты өлеңге!

Атты алдымнан бар жасауын жайып таң...

Ойда жоқта көңілімді ұйқы-тұйқы етіп,

Өміріме ендің менің ғайыптан!

Сенің мендік болғаның ба рас-ақ.

Жан дүнием ...жылдар бойы мүлгіген

Жырлап кеткен секілденді тұра сап!

Таңдайымнан бал боп өлең таматын.

Мөлдір, жұмбақ әлеміңе жетелеп,

Сезім-өзен алабұрта ағатын!

Сосын қиял әлеміме көшірдім.

Сылаң қағып соңыңа аз күн ерттің де,

Өзің жаққан алауды өзің өшірдің.

Хордың қызы жетеледі- ермедім,

Жырлар, жырлар мені күн-түн тербеді...

Жүзі ортадан ауған шақта өрмегім,

Сезіміммен неге ойнадың сен менің!
...Мен туралы ел не десе о десін,

Көз алдымда тұрар әр кез елесің.

Бәз қалпыңда мейлің көнбе, мейлің көн

Қиялымда өмір сүре бересің!

Өзіңе қарай махаббат құсын ұшырдым.

Сөйлер сөзім де саусағымның тұрды ұшында,

Перизат-сезім нені ұғып, нені түсіндің?

Ең алғаш саған осылай сәл-пәл жұғыстым.

Ұшқандай болды санама содан бір ұшқын.

Сезімнің, әлде, ол дірілі ме екен-кім ұқсын!

Ауды да тұрды өзіңе жан, діл, аңсарым.

Құдай-ау, қайттім,...қас қағымындай сол сәтті,

Күттім мен қанша ай, қанша жыл...

Сезімге селкеу қояйын енді аз үтір,...

...Сона бір күнгі бақыттан басым айналып,

Саусағың табы алақанымда кетпей әлі тұр!

Саған бәрібір-күлдім не, күрсіндім не...

Бар-жоғымды елемей жүрсің мүлде.

Өлсе, өзіммен бірге өлер құпиям мол,

Ұға алмассың –тұңғиық тылсыммын мен.
Иіте алмай жырыммен толғандырып,

Бірден-бірге кеткендей қолдан да ырық.

Көңілің сезіп, көзіңе көрінгені-

Болмысымның бар-жоғы оннан бірі, ұқ!

Біле-білсең жырыммен құям қанға от.

Ешкімді де дәл сендей жақсы көріп,

Ешкімді де дәл сендей сүйе алғам жоқ!

Тұр ашық мінез сені сүйкімді етіп,

Сүлдемді... соңыңа ердім құр сүйретіп.

Жүрмесе, жүрмесе екен түбіме осы

Сендегі сұлулық пен сиқыр жетіп!
Топшысы сезімімнің бір күн бекіп,

Ындыным құрыр саған , ырқым кетіп.

Көңілдің мөлдір, тұнық болғаны жөн,

Алған соң амалың жоқ бір кірлетіп.

Үміттен қол үздірмей өмір әлі,

Үйіріп шүйке жіптей созылады.

Келемін қылығыңа көніп әлі,

Басқа емес, сені іздейді оғыланың,

Сезімі таңда қағып қоңырауын!
* * *

Сен... ғажап сұлусың ғой, сұлусың ғой!

Аңыз да, ертең де емес, бүгінсің ғой.

Тағдыр-ай, татымадың таңдайыма...

Әйтпесе, тіл үйірер бал-шырынсың ғой!

Күндіз-түн құлағымның құрышын жеп,

Ызыңдап маза бермес бір үнсің ғой,

Сезімге сойқан салған дірілсің ғой!

Тынып ем, тулайын деп тыныппын ғой,

Сен мені көрмеген соң ұмыттың ғой!

Басымда ой бар еді мың бәлелі,

Мен соған түсе-түсе құнықтым ғой!

Тұңғыш ару –болмыстың сездім дәмін,

Жан балқыды- жұмақтың кездім бағын.

Құдіреттің ісі ғой, құдіреттің...

Маған оны ойда жоқ кез қылғаны...
Шайқап төкті сол ару сезімімді,

Төзімімді тауысты, төзімімді.

Іздеп тапқан менің бір жартым еді ол...

Құшағымда бірауық көзін ілді.

Буына алғаш алтынның жез былғадым.

Шын дүниеге шым батып бара жаттым,

Күйкі өмір күйбеңінен бездім-дағы.

Өзіме ыстық боп кетті өз құрбаным!
Бұл, әлде, қырық жастың аққу әні,

Ауылы бір арманмен аққұба мұң.

Сусап кеп бас қойған ем... шөлім қанбай,

Лайлап жатқандаймын ақ тұманы...

Жарамай жүрмін саған арашаға,

Өзіңе өзің кейде ерік беріп,

Түңіліп тіршіліктен оңашада...

Аласың көзжасыңды төгіп-төгіп.
Жасырып, жан жарасын серпе күліп,

Бақытты секілді боп көрінесің.

Сендегі мөлдір мінез, ерке қылық

Тәнті етті біле білсең, мені де шын.

Жанарыңнан мұң көрдім ғой біртүрлі,

Күнде естимін бірақ, әсем күлкіңді.

Мәжнүн талдай мұңың неткен аяулы

Бейкүнә, пәк, мөлдір, ұяң, сүйкімді.
Сол мұңыңмен болдың маған аяулы,

Серпіп тастар көңілдегі қаяуды.

Күн күлкіңді- шын күлкіңді естір ме ем,

Сен тұтаттың өшіп қалған алауды!

Сылтау тауып саған күнде бір барам,

Сен жылыттың жанымды бұл мұздаған.

Сүйсінумен қарап тұрам соңыңнан,

Сені кейде өзімнен де қызғанам!
Ештеңе де айта алмадым көзіңше,

Сеніменен әсем мынау дүние.

Сағына аңсап қарсы аламын өзімше,

Қимай-қимай ұзатамын үйіңе!

Сен өмірдің қоңыр ғана ағысы ең...

Сезіміңнің бал шарабын қана ішем.

Маған десең, отызға кел, қырыққа кел,

Мен үшін он сегіздесің әлі сен!
Уыз дәмі ернінде бар қыздайсың,

Бағзы құлын мүшеңді де бұзбайсың!

Білемісің, сен әлі күн кеудемде

Пісіп-толған сағыныштай сыздайсың!

Көкірегімде менің ойнақ салады!

Жылы жүзің, жұмбақ сырлы әлемің,

Мені өзіне баурап, тартып барады.

Бұдан басқа қалмады ешбір амалым!

“Келді өзіңе арналып текке өлеңім”-

деп алдыңнан соңғы рет өтпек едім.

Бірақ, бірақ...сен де “әрі кет” демедің,

(Мұндай жанды қияды өкпеге кім)

Ал сен... менің орнымда не істер едің?

Қасыңда тұрып, өзіңді сағынамын мен,

Қоңырауы болып жүректің қағыламын мен.

Маздатып аз-кем ұшқынын махаббатыңның ,

Өміріңе шырақ боп жағыламын мен!
Өмірдің мәнін, маңызын тапқанмын сенен,

Отыңа дағы күюге шақ қалды денем.

Аяулы, асыл махаббат деген әлемге

Ақ желкенімді жайып ап аттандым деп ем!

Қайтейін, бірақ жүрмеді үгітім оған.

Қаласаң, қайсар мінезді жігітің болам,

Қаламасаң да, бағың боп түбі бір қонам!

Аттанасың ертең сонау алысқа,

Қала берем ұқсап мен бір танысқа.

Көк аспанға көз тігумен тұрармын,

Сені жылдар құшағына табыстап!
Қайырылмадың, қайда бұрдың кемеңді,

Сендей жанға кезігем бе мен енді.

Менен алыс әкететін сияқты

Сені ертең-ақ ататын таң, келер күн.

Табыстадым сені көкке, жасынға.

Күні-түні айналып бір шықпайтын

Елесімді қуа көрме қасыңнан!

Аяулым, сен ыстықсың алақандай,

Өршиді сені еске алсам, жан оты, алла-ай!

Өзіңе қарай шыр-пыр боп ұмтылып,

Талпынам сары үрпек бір балапандай.
Өзіңнен, сөзіңнен де демеу тілеп,

Бүр жарған сезіміммен келем түлеп!

Ал сенің жанарыңнан шуақ кеміп,

Барады қабағыңда көлеңке үдеп.

Иә, жыр мен секілді жазар әркім.

Тереңге ой жіберіп қарағанға

Махаббат ісі емес пе адал ардың.

Елестеп бейнең жүр ғой жанарымда.

Жоғалтып сендей жанды алар болсам,

Білмеймін: таппаймын ба, табамын ба?

Сен-дағы орталап қалыпсың қырықты.

Көжектей дірдектеп, қанша жыл, құдай-ай,

Қорғансыз махаббат қасымда жүріпті!

Өзіңе ие боп кетті, ақыры... Маңғыстау.

...Есіме бейуақта ұйысқан көденің

Ішінен “пыр-пырлап” ұшқан сол ән түсті-ау!

Бір сыр бар мен білмес,

Көзіңде, өзіңде!

Сен кез боп ердім кеш

Алапат сезімге.
Қоңыраулы көшіне

Махаббат атты әннің,

Ілестім несіне

Көңіліме мұң қатталды!

Бір желпіп өтсе әнің,

Сен жаққан өрт едім,

Ал сөндір жетсе әлің!

Созсам, қолым жетер ме саған,

Өзің боп желпіп өтер ме самал.

Сағынышқа күйіп кететін болды,

Сарғаюменен бекерге санам!
Арман еліне -әлеміңе серік

Болсам деуменен тағы өзіме сеніп.

Алдарқатумен патша көңілді

Қалғандай үміт пәлегінде семіп!

Қиял еді бір кезде, шынға айналды,

Жан сұлулығынан оның тіл байланды.

Құдайым-ай, жер жүзін шарласам да,

Іздеп таба алмаспын мұндай жанды!
Мақтап айтам жақсы ісін достарыма,

Мені өмірдің көтерді ол асқарына.

Шын ризамын Құдайға, оны маған

Адал, асыл жар етіп қосқанына!

Тек сол болар өмірде ,бәлкім, барым.

Оған деген құрметтің тек басы бұл,

Жазылар жыр әлі де ол туралы!

Сәл нәрседен секемденіп, күдік ап,

Түзетесің бір нәрсені бұзып ап.

Пәктігіңді кірлетпеуге ниет қып,

Жүрегіңнің жығыласың ығына.
Құйттай құсым, жаратылған намыстан,

Қайсарлықпен қарсы тұрып ағысқа,

Ақ желкенін арманыңның кең жайып,

Келе жатсың болмысыңды таза ұстап!

Секілді бұл-соңыра тұтанар дау,

Секілді суға кетіп, бұта қармау!

Айналды мақсатыма көптен бергі

Өзіңдей махаббатқа кітап арнау!
Сәуледей түнек түрер жарық берген,

Өзіңді осыншама дәріптер ме ем!...

Ендің сен өміріме махаббат боп,

Жазылар үлкен алтын әріптермен!

Кеудемде махаббатым кеш тым гүлдеп,

Ләззатын қызықтап кештім күнде,

Білсін жұрт ағыл-тегіл сезіміме,

Кедергі бола алмасын ешкімнің де!
* * *

Қарайлаумен күнде келер жолыңа,

(Көңіл бөліп жатсаң екен оныма)

Жер түбіне кетесің бе, бәрібір,

Тұрады еріп кеткім келіп соңыңа!
Күн бар ма екен ыстық демге дем қосып,

Көңілдің де табатұғын ем-хошын,

Қызғанумен жүрмін қорып қызғыштай,

Мың бір түнгі мұңымды да енді осы!

Неліктен болдың пірім бас иетін,

Бақытқа бара-бар мұң-қасіретім.

Өзіңе магниттей тартар күш, ол-

Сезімді құрметтейтін қасиетің!

Қабысып тағдырың тек адалдықпен,

Өңіңе сұлу теуіп кіл шындығың,

О баста-ақ түскен сәуле маған тіктеп

Секілді көрініп те жүрсің бүгін!

* * *

Қойнынан суырылып күміс іңір,

Әредік сусыл қағар құс қанаты ...

Әуеде... көктемнің хош иісі жүр!

Әйтеуір, бұл көктемде “гүлдеп” кеуде,

Не екенін жаңғырудың білмек пенде.

Өзіңмен кездесем бе бұл көктемде!

“...Айтсам-ау, айтсам” деген сыр көп менде.

Өзегім өрт боп өзімнен өзім жеріндім.

Мхаббат ,-шөлі ындыннның, сезімге-құрдым...

Онысыз жүре алмаспын өзім де бір күн.

(Осылай біздің махаббат қас-қағымда өлді)

Бұзылды көңіл-басқаның аспанын көрдім,

Аспан көз қызға кез болдым, шашбауын да өрдім.

Кештеу жолықты-қолымды Тәңір қақты ма?

Қимапты оған сендегі момақандықты.

Көңіл қатты ма, білмедім, өмір қатты ма?

Қайтейін, өмір бойына тырбанғанымды.

Өткенде шарпып әлдебір нұрлар жанымды,

Қатырған миды қатыбас мұңнан да арылдым.

Осылай мендік сезімнің селі үзбек пе екпін.

Жалғыз жүректі жырымдап жеткізем кімге,

Бір сезім оны, бір сезім сені іздеп кетті...!

* * *

Ол күннің өшті лезде елесі де,

Алғашқы махаббатым, хаттар жазған

Қатталып қалдың қайың денесінде!
Бар ма еді балдаәуренде нала, күнә

Сусып түскен уақыт парағынан

Есімің өзіне кіл шақырады,

Ұқсайды махаббаттың жалауына.

Ауылға кел, аяулым, зауза айында.

Мені қойшы, бұйығы көкіректің,

Сырларын бар да оқып ал қайыңнан!

Ғашықпын мен бір әйелге

Қосамын атын өлеңге.

Дәл одан өтер сұлуың,

Бар екен айтшы қай елде!

Ондай жан ешбір елде жоқ,

Жұлдыз ол қонған жерге кеп.

Сол ару,

Мендегі жалын, мендегі от

Қосамын оны өлеңге

Жар салып айтып әлемге.

Тұнжыр көз, тәні талдырмаш,

Ғашықпын мен бір әйелге.

Болдың сен қызы қырықтың,

Қыздәуреніңді ұмыттың.

Қыз емшек, құлын мүшелі

Еліктей ерке қылықтым.
Қырқың жетсін Қыдыр боп,

Ғасырдан да ұзақ ғұмыр боп.

Арманға таңға алдағы ,

Самғауларыңа тұғыр боп.

Ұсынсын саған қырқың бал.

Шырғалап қалған мен бір құс,

Шыға алмай сенің ырқыңнан.

Бейнең сенің тұрады

Күндіз-түні “дүрбімде”.

Жаның таза кірбіңнен

Ойдан шықпай өзің де

Түсіме сан кірдің бе?

Есіңде ме Билікөл,

Есіңде ме Сеңгірбай?

Әппақ тәнің жарқырап,

Айдын көлде жүздің бе?

Иран бақта тыныстап,

Миуасын үздің бе?

Құлақ түрші, Қорлан қыз,

Сырымызға біздің де.

Ауру болып бір күнде,

Айыға алмай жүрмін мен

Сізден алар бір күнгі ем

Азық болар мың күнге.

Көптен бері бір сырлы ән алды есімді,

Саржазықтағы ару боп Сәуле есімді.

Сансырамай жисам ба таңда есімді,

Сол Сәуледен алсам ба әлде өшімді.
Жан кешуді ойлаймын, қан кешуді,

Сәуле, сәуле, бұл не өзі? Әлде сүмбі...

Мойныңнан төнген мұз, әлде, сүңгі

Сәуле мәңгі жап-жарық сәуле сынды

Сонымен өткізсем ғой әр кешімді.

* * *

Жаралған жан отынан.

Көктемдер оянды көгімде,

Ілесті қанатына ән.

Күндерге сағындырған.

Аяулы аруды құшамын

Бөленіп жаным нұрға!

Тұрасың қол бұлғаумен.

Білмеймін: өңім бе, түсім бе...

Текке ,әлде болдым ба әуре!

Ақбастау басты-ау әрең сонда аптығын,

Сыңсыды бақ та өзінше толғап мұңын.

Біз тұрдық қоңыр кеште Жәдіккөлдің

Ұзатып көз ұшына соңғы аққуын.
Осылай көп отырдық сыр ақтарып,

Жанғанша сам жамырап, қыр оттары...

Кім білген, бұл сәттің де көп өтпей-ақ

Бір жола ұмытыларын жырақ қалып.

Ең тәтті минуттарды күрмеп қалып,

Жүргендей бір пәк сезім әлі күнге

Тоғайдың ту сыртында дірдек қағып.

Сөзбен де әсіре ешбір боямаймын.

Тұсынан Тіректалдың көрмедің бе,

Кезіксең, көңілін тап, ей, ағайын!

Жыл өтер, ұмтылмас, тозбас өңі.

Менің бал сезімім ол, өңіріме

Аңысыз тамып кеткен көз жасы еді.

Балқиын құшағында кәусар бақыт.

Жүре бер Тіректалда аман-есен

Өзіңе сұлу жырлар болса арнатып!

Сағыныштың сар теңізін сапырса ән,

Көңілім менің ортаяр да тыншығар.

Шартараптан нұрлы шаттық шақырған

Сенде сырбаз күлкі бар...
Мүмкін, менің шапағатыма қарылдың,

Жанарымнан жәудіреген сырды ұғып.

Қаяу- мұңы тарқасыншы жанымның

Сергіт мені ақтарыла бір күліп!

Бәйшешекті дүр сілкінтіп өтсе әнім.

Сен ояттың жанартауын жүректің

Өзің сөндір жетсе әлің...

Сол қыз маған ақ желең бір армандай,

Көз алдымда қайың боп бұралғандай.

Әлдеқашан елеске айналғанмен,

Бейбақ сезім басқаға жүр алданбай.
Мазалайды мұң кейде күлбеттеніп,

Мұқатқысы келе ме “бір бет” мені.

Арман болып арбауы бір басқа еді,

Арман болып алдады... бұл неткені?!

Сол бір күндер... Шарпысқан сезім де көп,

Тек бағалай білмеппін кезінде елеп.

Жасынның үзігі екен бір жалт еткен,

Ақ ерке арулардың көзіндегі от!
Сынап емес сырғыған, алтын екен,

Сол бір күндер, рәсімі, салты бөтен.

Әні болып айтылып үлгірмеген,

Қай дәуреннің көкірегінде қалдың екен?

Сезімі құрғыр тартып жүр әр жаққа.

Сол бір күндер... Жүрмісің келіп-қайтып,

Кеш сайын біз серуен құрар баққа.

Айтылмаған әлі де бір ән менде.

Жастықтың әнін шырқап жүргендерге

Қосылып кеткім келіп тұрам кейде.

Жастығым менің-жап-жарық жұлдыз таңда өшкен.

Оята алмап ем он сегізімде де, ойпырм-ай,

Селт етті бүгін соры қайнап сезім сал бөксе...

Тұтқындап ойлар, тереңіне түпсіз батырды.

Қармағы қаппай, қалт-құлт еткен қалтқыдай

Әлі күн лағып ағыспен... келе жатырмын.

Тоналған бақыт, тоңдырған сол сыз қайта өршіп...

Қызығы, балы, қуанышынан гөрі жастықтың

Өкініші көптеу қалыпты есте, қайтерсің...

келте уақыт,

Қызығымды ұрлап қабырғам сөкті уатып,

Жылымы жұтты ,жылдарға кетті тегі есем...

Өзімді өзім тежеймін әрең жұбатып.
Ол рас, мен де саусағым көкке жайғанмын,

Сан рет сауық-сайранды іздеп сай бардым.

Айдарынан жел ескен сол арман-айлардың,

Қырмызы шақтың қысқалығына қайранмын.

Белгісіз- кімнің еншісіне енді тиерің,

Кімнің басына тау-төбе сорды үйерің,

Солқылдақ сымбат, сүюсіз қалған шие ерін..

КОМАКИ КУРИХАРАҒА
Омырауы тепсініп, қыз-қыз қайнап денесі!

Сағыныштан құса боп, жастығына жас тамып,

Жатыр ару...

Кино ғой, елітемін неге осы,

Тура қарай алмаймын көзіне оның жасқанып!
Кино болса қайтейін,

Болмаса екен соңғы осы ән,

Ернін қызыл шие ғып, айна алдында боянды-ай,

Оның жатқа қор болып кететінін ойласам,

Төсегімде дөңбекшіп, келмейді ұйқым, ой алла-ай!
Көздің жауын алды өңі,

Шықты ол енді көшеге,

Жаны жадау тартқан соң, іздеді ме бір ермек.

Өзі білер бұл жұрттың мен жайлы не десе де,

Мен соңынан “ілестім” көлеңкедей сүмеңдеп.
Ол... бәрібір көрмеді...

Қан жылаған жүректі,

Қызғаныштың талады қызыл иті дал-дұл ғып,

Фильм бітті, аяулы махаббатты жыр еткен.

Айтар ойым көп еді,

Айта да алмай қалдым түк!

Ойдан, мұңнан жерініп,

Теледидар алдында елегізіп отырам...

Мәңгілікке жоғалған бір жалт етіп көрініп,

Мен сүйген қыз бейнесін көрсетпейді экран.
СЕРЕНАДА

Пешенеме бұйырмаған бақытым,

Шалғайда қап шәйі орамал бұлғадың.

Сенің сабау кірпігіңнен сақы түн,

Сатырлатып сапырады кіл лағыл!
Күн күркіреп, дауыл бұрқап бір демде,

Найзағайлар жарылады іргеңде-

Өзімді-өзім жуасытам деп жүргенде

Жетпей күшің сезіміңді тіздеуге.

Түндей қара бұрымыңа тұншығып.

Алқынасың аласұрып түнімен,

Алаулаған арсы-күрсі тіршілік!

Жүрегімнің үнін-дағы тыңдатам.

Жәдіккөлдің жағасында жоғалтқан,

Маған шәйі орамалыңды бұлға, таң!

Ақкөз сезім санасында бұрқ еткен.

Қашты ақыннан қайран елік үркектеп,

Қарап қала бере ме енді құр текке.

“Айым, бәлкім, туар ,-деді-оңынан”.

Іздеді ақын күн-түн сол бір құса емін

Ал қыз одан үш мүшелдей кіші еді.

Қыздай алған қосағы тәрк еткесін.

Махаббатты лайлады сол ақын

Әке мен қыз арасында болатын.

Сағынады ал қыз кезін сүрбойдақ.

Бейне ол мына тар бөлмеге тұтқындай,

Ақын өзін сезінеді мықты ұлдай!

Туа берсе деп тілейді мұндай күн,

Оның аңғал көңіліне сыршыл, ақ

Ақын жары әупіріммен жүр шыдап!

Алдарында тұрды олардың кіл сұрақ!
Есіл ақын...ештеңемен жоқ ісі,

Аққайраң ғай көңілі де...

ол үшін

Жақ таянып, түнде ұйқыдан тұра сап,

Тірлігінен ерінің қыз жеркеніп,

Сол бір жырдың бір жолын да оқымай,

“Ақын жары” атанып жүр,о, Құдай!

ЖОЛДАНБАҒАН ХАТТАРДАН

Көңілімді құса, мұң, ой жатыр жайлап.

Мазамды алған күн-түн жан дертіме

Дауысыңнан дауа іздеген мен бір бейбақ!

Тұнып тұр жыр да сонда басталмай көп.

Өзіңмен тілдессем-ақ қалам сергіп,

Солығын сағыныштың басқандай боп.

Толқымай сен құйған шәй... ішем қалай!

Қиялдай торғын, толқын шашты аруға

Бір табан жақындай да түсем солай.

Қалады сыртқа шықпай, сақтап төзім.

Сен кетіп жадау күйге түсем тағы...

Жапанда қалғандай боп жалғыз өзім.

Лаулайды, түбі мені құртар дерттей.

Тіпті оны өзімнен де құпия сақтап,

Көремін әлдекімге берген серттей.

Мен қазір тастай тұйық бекініспін!

Қайтейін, ол құрғырдың оты күшті...

Тек сенің білмейтінің өкінішті!

Жырым менің- қанаты талмас қыран.

Махаббаттың мұңдасы саған деген,

Көмейімде кептеліп қалмас бұл ән.

Одан өзге дүнием жоқ үйде алар.

Бұл өмірімнің ішінде өтті-кетті,

Оны өшіре алмай сан оқиғалар.

Жыл өтер, уақыт-керуен дүрмек түзер.

Сол күйі қалар сезім... саған, саған

Жеткізе алмағанымды жыр жеткізер!

Сарсаңға салған сезімім, бұрын қайда едің?

Сыртыңнан ғана сұқтанып, соған жұбанам,

Көңілімді ұйқы-тұйқы еткен , аппақ ләйлегім!

Елеусіз ғана отымды сол бір күнде үрлеп,

Тұрғандай сонда боласың менен көз алмай,

Аралап кетер бойымды сол сәт дір-дір леп!

Барады: мейлі, мұнымды сөгіп, тілдерсің...

Білемін, білем... көрінер көзге бұл да ерсі,

Ұмытты соны, боп алды бейбақ бұл көршің!

Телефон шалып, тілдескен болам кейде мен.

Трубка қысып қаламын тұрып түк таппай,

Дауысыңа елтіп, өзіңе-өзің сөйлеген...

Көншімей көңілі, толмай-ақ кемі-кетігі,

Құлазып, соқпай зауқы да ешбір нәрсеге

Отырар солай сезімнің “тірі жетімі”!

Бұрымың қандай ,шіркін, мойыл қара,

Тарқатып жібердің де, өрдің соны,

Емініп, болды бар діл, ойым да ада.

Көлбеңдеп айна алдынан қойдың кетпей,

Арбалып тұрам қанша абақтыңда,

Осы әсер орға жығар болды індеттей.

Жас жүрек жайғандай боп айға саусақ.

Қап, әттең, қайда қалды ардакүрең

Арқырап ауыздығын шайнаған шақ.

Күл парша боп сынардай тұрды әл-шамам.

Өте алмай өрекпідім өр өзеннен,

Жете алмай ар жағында тұрған саған.

Апырым-ау ... сені жоқтап жүрем күнде,

Қайтейін, келмейсің-ау бірер тілге.

Жүрсем де атың жаттап дұға сынды,

Сен үшін елеусіздеу біреумін мен.
Жүйкем де сияқты екен сірі-садақ,

Іркуге сезімімді тырысам-ақ.

Дым сезбей, дымым құртып... жүрсің мені

Көзге ілмей, көп таныстың бірі санап.

Бүлкілін жүрегіңнің бір күнге кеш.

Махаббат-жүрек жаулау... ал жай сөзбен

Айтып оны жеткізу мүмкін де емес.

Көгімнен ақ қанатты бір ән құлап,

Суықсып, сыртың беріп тұрсаң-дағы

Жете алмай жүрегіңе жырыммен де

Іш жидіп, іштей сүйіп тұрам жылап!
Сенбессің жетпеген соң көзің оған,

Махаббат құрбанының өзі болам.

Саған... нәзік жанымды жырлап түгел

Жеткізе алмай жүрген өзіме обал!

мөлдір кейпің

Әйтеуір сырға толы мен білмейтін.

Өртейді өзегімді бір өрт менің,

Не оны ниетің жоқ “сөндір” дейтін.
Келеді күнде көргім,

Саған сағынышымды жырмен өрдім.

Жап-жақын тұрып , саған жету де мұң,

Жатады жолымызда бір кедергі.

Сол ықылас тамызық болды өлеңге.

Себездеп сақтиян нұр... сенің жаның

Суаттай сусын басар шөлдегенде!

Жаныңа жуытпайсың, әлі үркесің.

Ұзатып, ұмсындырып...

Сезіміңді,

Сөзіңді көмейіңде неге іркесің.
Билігін бір басыңның берсе маған,

Тербеймін қиялымда мен сені әман.

Не деген жансың жұмбақ...

сырың түйіп,

Түсермін қалай, қайтіп мен сабама!
* * *
Қауіп боп төнген құс-тұйғын

Әрекетінен іш жидым.

Сықырлап уық, шаңырағы

Ортаға күйреп түсті үйдің!

Жұмарлап тұйғын лашынды,

Лыпасыз, аппақ бар тұлғаң...

Жарқ етті... жүзім жасырдым.

Қайтейін, қалды жайына.

Махаббат бастан көшкені

Осы ғой, осылай ұғам.

Опа бермеді отты ернің...

Жамау да жасқау көңілдің

Жыртығын қалай көктермін.

Пәк махаббаттан басқасын.

Сен барда да оған шөлдедім,

Жоқ екен сенде ол...

Бос басың!

БОЛАШАҚ, БОЛМА БОРКЕМІК!

ЖІГЕРЛЕНДІРУ

Аспанға шығып кетердей мына жол келіп,

Жетілсе елдің, болашақ күннің өркені.

Толғатып ертең-өзіңдей болашақтарға

Жер құрсақ боп дертеді.
Сүрін де түзел,етпеттей құла, қайта тұр,

Қашауың кем бе-біржола бастан қайта ту!

Аңыз боп қалшы, бүлдіршін сана, ақылмен,

Ғасырлар бойы айтатын!

Қайта ту

Ана махаббаттарына өртеніп!

Бақилық ғұмыр бүгіні болып елтелік,

Иінге түсер жүгің мол,

Мейлі, бүгін бол,

БОЛАШАҚ, БОЛМА БОРКЕМІК!

1. 
   Әткеншектен құлаған бала
   

жайында жазылған жыр
Жүгіріп жүрді құм үйіп,

құмнан “қала” сап.

Бүлдіршін бала,

бүлдіршін бала-бала шақ!

Бүгінгі бала...

өтеді уақыт, ертең ол-

Шыңмен де, мыңмен...

бой теңеп өсер БОЛАШАҚ!

Оның да, алла-ау, ержеткісі бар ертерек...

Құласа-тұрса, тынбаса борша-борша боп,

Кедергіге небір кездессе-дағы

сол -себеп!

Құмарлық жеңді,

жеңіне жұққан шаңды үрлеп,

Мұрынын тартып,

әткеншек барды ол ентелеп!

Ұмытылды арқау жібінің сәл-пәл селкеуі,

Тепті де кетті...

Құлайды-ау , әй, әй... қайтеді!

Сәлден соң...

жерді етпеттей құшып, көршінің

“Бай-байға “ басты “топырақ қапқан” тентегі.

Құлаққа жеткен шақта

Оның “апа, кел, келі”

Кете де жаздап өзегі Ананың өртеніп,

Алау да далау жүгірді...енді қайтеді...

Мертігіп қалды-ау Ертеңі!
-Құладың қалай

оңбай да қалған шығарсың...

бірінен құлап, біріне енді шыдарсың,

бұдан да биік, бұдан да биік ,жаным-ай,

ертеңгі күні басына өзің шығар шың!
-Жіберші, апа,өзім-ақ тұрып кетем ғой!

Ұл ойнап кетті.Анада қауіп, секемді ой.

Етпеттеп қалар ертеңді ерте жетілтер

Бүгінгі мейірім екен ғой!

Ұл ойнап кетті...шаңын да қақпай,тұра сап, ,

Бұлыңдап кетті балауса бейне –бұла шақ.

Күліп те қойып

Елемей бірін өткеннің,

Көзімнің алдын көмкеріп, көркем көктем жүр!
Ей-й...

Сенің ғой қазір күмбезің сәнді, жаз-іргең...

Жолыққан жоқсың әлі де мың-мың қазыңмен.

Бүлдіршін бала-ау,бойыңнан ертеңнің ісін

Тани да алсам қазірден!
Сүрін де түзел, етпеттей құла- өзіңнен,

Көрмейін жастың жентегін ғана көзіңнен.

Жұпарын жайып жететін жұмбақ- ертеңнің

Есетін лебі бұйығып жатыр өзіңде!

2. Әлгі бала биыл күз мектепке барды
Биыл сен, міне, таралдың, өстің, толыстың...

Есігін аштың мектептің- жаңа қоныстың.

Көзіңнен көрдім жасынды-

жалт-жұлт жарқылды.

Білімге деген құштарлық болар ол ұшқын!
Біреуден бұрын, біреуден, бәлкім соң ұштың...

Орман ойлардың орбитасында бәр кез тоғыстың...

Парта- саған президиум үстелі,

Не екенін мына біле де білсең борыштың!

Білімге құмарт, күй-үнге құмарт, ән құмарт,

Уақыт- көшке бойыңда барды сарқып арт.

Құмарту деген ... береді биік нәтиже

Алай да дүлей ақпанның-дағы арты- март!

Бір ғана тілек-

Болашақ, болшы білімдар,

Мақтаныш етіп жүрейін нұрлы күніңді әр!

Именбей ертең табалдырықтарынан атта,

тәрк етіп,

тұс-тұстан тегі қадалған көздің сұғын бар.

Болашақ,

Сенің көңліңде титтей дақ бар ма,

Кері адресін жазасың жолдар хаттарға.

Кішкентай сөмке көтертіп қойып, сені де

Көтеріп мектеп барады баспалдақтарға!
* * *

Көрінші, көрін...

Балаң ой, биік еңсемен,

Мен сендік білік-танымды болсын

өлшемен.

Бұрымды қызбен ұрсысып қалдың,

бұл емес,

бәтір-ау, күткен қасиет-қадір мен сенен.

Бұл мінің, білсең,бірінші,яки соңғы емес,

Қаталдыққа қабақ та шытпау- оң кеңес.

Күншуақ жүзден ығады бәрі- бәрі де...

Ұрсып ап, қайта табысу-дағы оңды емес.

Сырың жетерлік,

Ұстай да білсең құлыпта,

Болмайын мен бір мөңіреген сиыр тұлыпқа.

Шабыстың делік,

Көнбейтін “асау” ырыққа,

Соңынан барып табысатыныңды бірақ, ұмытпа!

* * *
Жұмбақ боп тартып,

жұмбақ боп тартып

Барады күн-түн КӨК пен ЖЕР,

“Ныспылы” болып шыға да келді-ау шөптер де.

Географиялық атаулар талай сүрінтті...

Ұлыларға да балалық аңғырт боп келген!

Айта алмай сөзің көңіліңе күн-түн кептелген,

Таба алмай алау дертіңе-дағы жөпшенді ем,

Санаңды таңның сәһары шайып өткенде,

Айтатыныңа,

Табатыныңа ұл ең бек сенген!
Ұйықта тұнып,

Ұйқасты өлең, бар сырың

Жатқанда...

Жалған сөз келтіретіндерге қарсымын.

Ертеңгі күні сомдайтын ғимаратыңның

Илектеп жүр ең балшығын...

* * *
Қарайды саған

айналаң шыңжау мүскін деп,

Тай-талас өмір-додаға бүгін түстің де...

Қартамыс тартып, қажыған ата-анаңның

Үміті сенің үстіңде!
Өзіңнен бүгін үмітті, білсең, сан жанар

Жаңғырық сынды

Рухын атар таңға апар,

Қартайған ата-анаңның нұрлы ертеңге

Арманы сенсің жалғанар!
Мектепке бардың-

Сен әлі сәби, шақасың...

Бөктеріп алып бүгіннің бар-бар батасын,

Үркектеп бірде,

Үміттер толы күймеде

Ырғалып бара жатасың!

3.Бірде оның ақыл тісі түсті. Ақыл тісін

тауға қарай сілтеп жіберді:

таудай болсын дегені. Бала ғой, бала...
Жұлып ап тауға лақтырдың ақыл тісіңді,

Буырқанған ойды сабаңа солай түсірдің.

Тісіңнің таудай болмасын бірақ не керек,

Бертінде ғана түсіндің...

Толайым оймен таңырқаттың да сен мені,

Бұрнағы әбес қылықты қазір көрмедім.

Тау жаққа ақыл тісіңді шиіріп кеткелі

Ақылың ретке келгені.

Мейірім жұрты болыпты ата жұртыңдай,

Келесің өсіп, келісті мына тұрқыңды-ай,

Лүпілің тартып барады мені,барады,

Болашақ –Жүрек құйтымтай!

Болашақ-бөбек,

өсе де көрме боп кекшіл,

бала ғой деп ем, бәлиғат толып, көктепсің.

Ырымға сайып, ақжолтай ақыл тісіңді

Тау жаққа бекер лақтырып тастап кетпепсің!
4.Кешікпей Ол “әліппені” де ақ тас, көк

тас тамамдап тынды. Бір баланың көкжиегі

кеңейіп, ақыл –танымы айқара ашылып

келе жатты. Менің сонда оған айтпаққа

оқталған тілек-батам төмендегідей еді.
Боркемік болма, болашақ,

Бабадай жолы, жорасы-ақ.

Данадай көріп... қаласаң,

Құп-құйттай ғана қолыңмен бізге бал асат!

Анкетаң-жарты парақтық,

Көк жүзін көлбеу жолақ қып,

Кораблін ұшырып біткен жоқ,

Космодром-кеудең әлі ақтық!

Болашақ, бізбен біргесің,

Иіліп қалу-күнге сын,

Қайыс бау таққан портфелъден

Иінің талып жүр ме осы!..

Айыра біл: досың, қасың кім?

Алдыңда, “атом ғасырлы ұл”,

Ай емес, күн де, жыл да емес,

Жүгі тұр бүтін ғасырдың!

Басқамен, мейлі, бол бізбен,

Салайын соны енді ізге,

әкең де, шешең... шаруа..

басталдың, міне, сен бізден!

* * *
Болашақ,,

(бүгінгі “оқымыс” ұл),

не айтсаң да қайталар тоты құсым!

Зерделім-ау, зергерім...еліңе сен

Жүрегіңнің жылуын, отын ұсын!
Бойлығы берен болмыс-

білімді ұсын.

Таныт таңдай әуезін, тілің күшін.

Сен менің сырымбысың,

Сен менің мұңымбысың,

Құмыр құсым!

“Бейбітшілік” жырының, ей, болашақ,

оқы Жерге және бір үзіндісін!

Болсын десең, күмбезің әсем, мықты...

Ара –есігін айқара аш ендіктің,

Меридиандар бойымен жүгірсін нұр,

Жақтаумен бол жай-күйін бәсеңдіктің.

Сен, мүмкін, Виктор Хара қыршын жыры,

Жер кеудесінен шыққан дүрсілді ұғын.

Ұқтыра да білгейсің...

қазір боссың...

мектебіңе барып кеп жүрсің бүгін!
Болашақ,

Шапағатты шақсың жырақ,

Мезгілінде мейірің атсын гүл ақ!

Ертеңдердің есігін ашар кілтің

Портфеліңнің түбінде жатсын, бірақ!

Ойтолғақ

Наркескен жүзді ,

Ақ берен болса деп жырым,

Қалар да емес дегбірім!

Уақыт атты тежеусіз арна бойымен

өлең боп ақсын кемді күн.

Аруана көктің жыр еміп өстім төсінен,

Алдыма келсе, атаның құнын кешіп ем,

Қазақтың ұлы, өлеңсіз қашан өсіп ең,

өлеңде-демім, өлеңде –менің несібем!

Сені де, сені...

өлеңнен іздеп сенделдім.

әткеншегіңде сосын әрі де бері тербелдім.

Есімде, есте,

Еңсегей емен жапырағы-

өміріме өлең тармағы болып енген күн.

Жыр туды-

Туды ай немесе нәркес таң атты.

Ұзатып салып дүмеген жұлдыз-қонақты.

Ол енді таңның сәулесі болып жүгірді.

Тамырын бойлап дарақтың!
Жыр туды,

Туды,туды күн!

Қулық-сұмдығың,

Көрініп көзге қалардай енді ұрлығың,

Адамның ұлы дос көрер енді бір-бірін.

Жөргекте жатып шырылдап сәби –шындығың!

Асып та таспай,.. көлдері –дағы төгілмей,

Орманы тынып,.. ұйқаспен, ырғақ, өріммен,

Айналады екен өз осъін

Жыр болып Жұмыр Жерің де!

Шыдар-ау бәрі-бәріне... аз-кем...

Ал жырсыз...

Адамның күні мазмұнсыз!

Жыр туды-тудық біз содан,

Адам, Жыр-егіз!

БІЗ -ЖЕРДІҢ МӘҢГІ ӨЗІНЕ БІТКЕН МАЗМҰНБЫЗ!

МАЗМҰНЫ
ТУҒАН ЕЛ, СЕНЕН НӘР АЛДЫМ!

Жаса, жайна, Астана! 3

Өлкем менің 3

Тәуелсіздік толғаулары 4

Анамның тілі 8

Бейбіт күннің шуағы 9

Талас толқындары 9

Ауылға хаттардан 10

Дала әуендері 13

Табиғат аясында 15

Астық жорығы 16

Абай. Алаң. Адамдар. 16

Жауыныңды әкел 17

Жаз 18

Мойынқұм монологтары 19

Туған жерге 19

Бір ақын бар... 20

Ұлыс жыры 21

Қырықтың балы 22

Дала қартының толғанысы 23

Шуақты күндер 24

Күзгі ырғақтар 25

Мамыр айы 27

Этюд 28

Ақ бөкен 29

Көпір 29

Ақ қыс әуендері 30

Жыл шашуы 31

Қолшана –уақыт 33

Ғасырлардан сыр... 33

Қырандар мен құзғындар 34

Еске алмас та ем... 35

«БАУЫРЫМ» ДЕП СҮЙДІМ АДАМДЫ

Өлең, саған борыштымын 39

Абай рухымен сырласу 40

Ұлылық сыры 42

Мәңгілік мұзарт 42

Дүлдүл 43

Кәрі жиде түбіндегі ой 45

Ер Махамбет 46

Сен құрметте оны! 46

Ағаға арнау жырлар 48

Желтоқсан жыры 50

Елаға, елге тұтқасың 51

Ағама 52

Біргемін сендермен 53

Мүшелтой жыры 53

Сабынның алқындысы 54

Ұлыма сыр 55

Ақ сұңқар құс 55

Серт 56

Бір мүшайрадан соң... 57

Қайсар жыр 58

Құрылысшы туралы жыр 58

Жиырма бес – жас дәурен 60

Талас қызына 62

Арзу-ән 63

Сол бір апта 64

Сыр 64

Оташы 65

Бір адамға 65

Журналистер 66

МЕН БІР ЖҰМБАҚ АРАЛМЫН

Ақынның жүрегі 67

Базына 68

Балалықпен бетпе-бет 68

Аңқыма 69

Ойық 69

Зәһар 70

Періштелер әлемі – ақ әлемім 70

Құмыр құстың таңдайына ұя сап... 73

Мендегі жыр 74

Құснихат 74

Өлең деген жалғыз шырақ... 75

Жалқы күй 77

Қайран жер... 77

Монолог 78

Бәсім бар 79

Сыр 79

Ұстаз 79

Дүбірлі, дулы дүние 80

Сұлулықпен бепе-бет 81

Күз суреттері 82

Музам еді... 83

Арқырай жеткен ақ бозым... 84

Ей, менің... 85

Абайша 85

Бір ақынға 86

Көңілдің кейбір кездері 87

Құм астындағы қала 89

МЕНІҢ МАХАББАТЫМНАН ЖАРАЛДЫҢ...

Сен туралы жырлардан 90

Бала махаббат 110

Бір қызға 111

Шие ерін 111

Комаки Курихараға 112

Серенеда 113

Жолданбаған хаттардан 114

Болашақ, болма боркемік! 118

Баймаханбет Ахмет
ДЕЛ-САЛ ДҮНИЕ...
(өлеңдер жинағы)

Редакторы Мәдина Көбеева

Компьютерде терушi Жанна Бейсенқұлова

Компьютерде беттеушi ...............................

Корректоры Малика Налекова

Техникалық редактор …………………..

жүктеу/скачать 3,42 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: