Тараз мемлекеттік педагогикалық институтының хабаршысы ғылыми-педагогикалық журнал вестник таразского государственного педагогического института научно-педагогический журнал

1. Қазақстан Республикасының мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты. – А., 2002.

2. Скопин, А. Ю. Профильное обучение в России: концепции, проблемы, перспективы // География и экология в школе XXI века. – 2005. - № 8. 28-33 стр.

3. Лернер, П. С. Роль элективных курсов в профильном обучении//Профильная школа. – 2004. -№ 3. - 12-17 стр.

4.Черникова, Т. В. Методические рекомендации по разработке и оформлению программэлективных курсов / Т. В. Черникова // Профильная школа. – 2005. -№ 5. 14-16 стр.

5. Бекішева А.Х. «Генетика және селекция» // «БИОЛОГ анықтамалығы», №5-2010 жыл. 24-27 бет.

6. А. Айбаршын. Бағдарлы оқытудың негізгі мәселелерінің бірі. //Қазақстан мектебі, 2009, №6

7. Н.Дәулетов. «Білім туралы» Заң бейінді білім беруді жетілдіреді: Бейінді білім // Қазақстан мұғалімі.,2007,2 қараша., 6б.

8. http://kzgov.docdat.com/docs/973/index-445681-39.html
Аннотация. В данной работе определяется значение элективных курсов по биологии, входящих в состав профильного обучения в школе. Ведение элективных курсов по биологии в цикл профильных дисциплин повышает процесс вхождения выпускников школы в рынок труда, выделяется особое значение совершенствованию социально – экономического развития. Также рассматриваются возможности повышения интереса учащихся к выбранному предмету, углубленного изучения отдельных предметов.

Annotation. In this work value of elective courses is determined by the biology, being a part of profile training at school. Maintaining elective courses in biology the profile disciplines increases process of occurrence of graduates of school in a labor market, special value to improvement socially – economic development is marked out. Also possibilities of increasing the interest of pupils to the chosen subject, profound studying of separate subjects are considered.


ӘОЖ591.1

Ж 28
АНГОР ЕШКІНІҢ БИОЛОГИЯЛЫҚ ЕРЕКШЕЛІГІ,

АУРУЛАРЫ ЖӘНЕ ОНЫҢ ЕМДЕУ ЖОЛДАРЫ

Абжапарова А.С., Жаңабай Г.Ж.

Тараз мемлекеттік педагогикалық институты, Тараз қ.
Ангор ешкісі немесе Кемель ешкісі (арабша Chamal – жіңішке) – ежелден келе жатқан, жүні аса бағалы ешкі тұқымының бірі. Орта ғасырда Түркияның Анкара (Анкора) уәлаятында өсірілгендіктен осылай аталған. 19 ғасырда АҚШ, Африка,  Австралияға тараған. Қазақстанға алғаш 1929 жылы АҚШ-тан әкелінген. Ешкісі 30 – 35 кг, текесі 45 – 50 кг тартады. Ұзындығы 20 - 25 см-ге жететін, толқындары бұйраланған, жібейтей үлбіреген, жақсы жалтырайтын біркелкі биязылау жүн қырқылады. 5-6 жастан асқан соң жүні қысқарып, жуандана бастайды. Серкелерінің жүні шібіштерімен салыстырғанда жуан келеді. Текесінен 4 – 7 кг, ешкісінен 2 – 4 кг түбіт алынады. Таза түбіт түсімі 65 – 80%. Сауын маусымында 60 – 100 л сүт береді, сүтінің майлылығы 4,4%, 5 – 10%-ы егіз туады. Ангор ешкісі негізінде кеңестік түбітті ешкі тұқымы шығарылды. Ангор ешкісінің будандары Шығыс Қазақстан, Алматы облыстарында өсіріледі. Ол өзге ешкі тұқымын асылдандыру үшін пайдаланылады. Еті сапалы, дәмді келеді, терісінен қымбат бағалы былғары дайындалады. Түбітінен мата, кілем, мақпал тоқылады[1].

Ангор ешкінің эпидермисі үстінен мүйіздене беретін көп қабатты. Эпидермистің қалың қабатындағы базальды клеткалар призматәрізді,жұқа қабатты-олар жалпақ және шоқтанып орналасады.Тікенді қабаттың клеткалары кубтәрізді, сыртқа қарай қозғалуына байланысты олар жалпақтанып,полигональды пішінге ие болады.Базальды және тікенді қабаттардың клеткалары митозды бөлінуге белсенді. Түйіршікті қабат терінің барлық учаскелерінде болмайды.Эпидермистің жұқа қабатында ол болмауы мүмкін, ал қалың эпидермисте құрамында кератологиалинді туындылары бар полигональды пішінді клеткалардың 4-5 қабатынан тұрады.Жылтыр қабат тек эпидермисте байқалады.Кератогиалин дәндері бір-бірімен қосыладыжәне элаидин құрайды.

Аналықтарда жұп жұмыртқа бездері әруақытта дене қуысында жатады және бүйректің артқы шетіне жақын орналасады. Жұп жұмыртқа жолдары, Мюллер өзегіне сәйкес келеді, алдыңғы ұшымен дене қуысына жұмыртқа безіне жақын жерде ашылады. Бұл жерде жұмыртқа жолдары кең шанақтар түзейді, ал астыңғы кеңейген, бұлшық етті қабырғалы бөлімін жатыр деп атайды. Оң және сол жатыр тақ бөлім – қынапқа ашылады.

Жатырда ұрық даму кезінде плацента немесе ұрық жолдасы қалыптасады. Плацентаның қалыптасу нәтижесінде хорион қалыптасады. Ұрық пен ана арасында қантасымалдауда байланыс орнайды. Нәтижесінде ұрық денесінде газ алмасу, оның қоректенуі және ыдырау өнімдерін шығару жүзеге асады.

Тірілей туатындықтан іштей ұрықтану және ұрық барлық уақытта ана организмі есебінен қоректенеді. Балалары туыла салысымен аяққа бірнеше минутта тұрып, анасының артынан ереді[5].

Ангор ешкі сүті — жоғары азықтық және биологиялық құндылығы бар ерекше тағам өніміне жатады. Өзінің физикалық-химиялық қасиеттері мен дәміне сай ешкі сүтінің сиыр немесе басқа да ауыл-шаруашылық жануарларының сүтімен салыстырғанда тиімді айырмашылықтары мол.Ангор ешкі сүті де сиыр сүтіндей ка­зеиндік топқа жатады. Бірақ ешкі сүтінде сиыр сүтіндегі аллергиялық серпіндердің көзі саналатын — альфа-ls-казеин жоқ. Сондықтан ол сиыр сүтіне аллергиясы бар адам­дар үшін ұсынылады. Құра­мында бета-казеин мол болуына байланысты, ешкі сүті әйелдердің емшек сүтіне жақын [3].

Емен қабығы ұсақталған түрінде қартон қорабында 100 г жиналған. Дозасы: ангор ешкіге -1-5 г. Күн сайын[8].

Танальбин ветеринарлық тәжірибеде түймедақ және ұнтақ ретінде тағайындалады:ешкіге- 2-5г аралығы 24 сағат [8].

Құрт жұмыртқалары ішінде қалыптасқан ұрығы – мирациди бар. Олар мал нәжісімен бірге сыртқа шығады. Одан кейін олар жайылымдардағы ұлулар денесіне дариды. Ұлу ішегінде мирациди жұмыртқа қақпақшасынан шығып, бауырына өтеді. Мұнда ол өзінің сыртқы түтігінен айырылып, аналық спороцистаға айналады. Ал аналық спороциста бойында кезекті ұрпағы жеткен спороцистасы қалыптасады, ал одан келесі сатысы – церкари пайда болады. Мал өрісте зақымдалған құмырсқаларды шөппен бірге жұтып, дикроцелиоз ауруын жұқтырады. Ақтық иесінің «асқазан-ішегіне» жетісімен

Церкарилермен құмырсқалар қоректенгенде, олардың құрсақ қуысында 1-2 ай аралығында ең қауіпті метацеркария сатысы пайда болады метацеркаридің сыртқы қабығы еріп кетеді, сонан соң олар ішектен өт арнасы арқылы бауырдағы өт жолдарына жетіп, 2,5 – 3 ай аралығында жынысы жетілген ересек трематодаға айналады. Мал бауырында олар 6 жылдан артық күнелтеді [4].

Эпизоотологиясы: Оңтүстік өңірінде кең тараған гельминтоз. Дикроцелиоз ангор ешкіге тек қана өрісте жұғады. Тау бөктерінде дикроцелидің аралық иесі ұлулар, сондай – ақ трематодалардың қосымша иелері – құмырсқалар жиі кездеседі. Дикроцели жұмыртқалары ыстық, суыққа өте төзімді келеді. Ұлулар мен құмырсқада құрт ұрпақтары 3 жылдай сақталады.

Патогенезі: бауырды жайлаған сорғыштар жылжып орындарын ауыстырып отырады, сөйтіп өт арнасын бітеп тастайды. Созылмалы түрі мен ауырған ангор ешкіде паренхиматоздық және интерстициалды гепатиттің белгілері айқын көрінеді. Бұл уақытта бауыр біртіндеп ісіне бастайды, өт жолдары қабынып, жараланады. Мұның салдарынан ащы ішекке өт құйылмайды, асқорыту жүйесі қызметі бұзылады: малдың іші өтеді, денесі уланады.

Клиникалық белгілері:Мал бауырындағы гельминт саны аз болса, ауру белгілері білінбейді. Егер бауырда жүздеген, мыңдаған құрт болса, мал қатты ауырады және дерт белгілері айқындала түседі. Жануардың жем – шөпке зауқы нашарлайды, тамағында, кеудесінде жалқаяқ ісік пайда болады, бауыр көлемі ұлғаяды, іші өтеді, көзге ілінетін мүшелердің кілегей қабаттары ақсарғыш тартады.

Патанатомиялық өзгерістер: Бауырдың көлемі үлкейеді, капсуланың кейбір тұстары қалыңдап, сырттан қараған олар қаптаған ақ даққа ұқсайды. Өт қалтасы бұлтиған, іші қою қоңыр жасыл өтке толып, арасында құжынаған трематодалар жүреді.

Диагноз қою тәсілдері:Дикроцелиозға диагноз қою үшін эпизоотологиялық деректерді сараптайды. Аурудың сыртқы белгілері арқылы диагноз қою мүмкін емес. Сондықтан тірі малдың трематодозын дәлелдеу үшін оның нәжісі әртүрлі гельминтовоскопия тәсілдерімен зерттеледі.

Дикроцелиоздан өлген не лажсыз сойылған малға диагноз қою қиын емес. Ол үшін өт қалтасы тұсынан бауырдың ішкі бетін тереңдетіп көлденең кеседі, кесіктің ернеулерін саусақпен сәл қысып сығады, осы сәтте өт жолдарынан бар болса, жай көзге көрінетін сорғыштар шыға бастайды.

Құрамы 5%-дыклозантелден тұратын препараттар (роленол, клозантекс т.б.). 1 мл 10 кг тірі салмаққа бұлшық етке егіледі.

Бауырқұртпен барлық жастағы ешкі жайылымға шығысымен залалданады, әсіресе лақ шалдығады да көбінесе өлімге ұшырайды.

Қазіргі медицина шешімі бойынша ангор ешкінің еті мен сүті адам денсаулығына өте жақсы ықпал етеді. Адам ағзасын ауыстыруға болмайтын витаминдермен қамтамасыз етеді. Ангор ешкі жүнінен тоқылған өнімдер адам ағзасын емдеу қасиеттеріне ие. Бұл ангор ешкі өнімдеріне сұраныстың өсуін көрсетеді.

1. 
   Жолшыбек Т. Мал шаруашылығы. – Астана, «Фолиант», 2009 ж. – 360 бет
   
2. 
   Олжабекова К.Б., Есжанова Б.Е. Омыртқалылар зоологиясы. 1 бөлім. – Алматы, «Қазақ университеті», 2007ж.–400 бет
   
3. 
   Содержаниеангорскихкоз. / СП. Бондарен- С57 ко. — М.: ACT; Донецк: Сталкер, 2006. — 172с.
   
4. 
   Дәуітбаева К.Ә. Омыртқасыздар зоологиясы. 1 бөлім: Оқулық. – Алматы: 2004ж. – 376 бет
   
5. 
   Наумов Н.П., Карташев.Н.Н. Омыртқалылар зоологиясы.–Алматы, «Мектеп», 1979ж. – 287 бет
   
6. 
   Саудабаев С. Б., Нартбаев А.Н. Қой мен ешкіні қолда өсіру. – Алматы, «Қайнар», 1988ж. – 184 бет
   
7. 
   Бердіқұлов М.А. Қазақстанның Оңтүстігінде ауылшаруашылық жануарларының негізгі паразитоздарымен күресу шараларын ұсыныстар. – Алматы, « КазАгроИнновация», 2010ж. – 28 бет
   
8. 
   http://www.namys.kz
   

Современный этап развития общества ставит перед системой образования целый ряд принципиально новых проблем, обусловленных политическими, социально-экономическими, мировоззренческими и другими факторами, среди которых следует выделить необходимость повышения качества и доступности образования. Увеличение академической мобильности, интеграции в мировое научно-образовательное пространство, создание оптимальных в экономическом плане образовательных систем, повышение уровня университетской корпоративности и усиление связей между разными уровнями образования.

Одним из эффективных путей решения этих проблем является информатизация образования. Совершенствование технических средств коммуникаций привело к значительному прогрессу в информационном обмене. Появление новых информационных технологий, связанных с развитием компьютерных средств и сетей телекоммуникаций, дало возможность создать качественно новую информационно-образовательную среду как основу для развития и совершенствования системы образования.[2;28-30]

Задачей технологии как науки является выявление совокупности закономерностей с целью определения и использования на практике наиболее эффективных, последовательных образовательных действий, требующих меньших затрат времени, материальных и интеллектуальных ресурсов для достижения какого-либо результата.

Инновации (англ. Innovation - нововведение) - внедрение новых форм, способов и умений в сфере обучения, образования и науки. В принципе, любое социально-экономическое нововведение, пока оно еще не получило массового, т.е. серийного распространения, можно считать инновациями.

Специфика образования в начале третьего тысячелетия предъявляет особые требования к использованию разнообразных технологий, поскольку их продукт направлен на живых людей, а степень формализации и алгоритмизации технологических образовательных операций вряд ли когда-либо будет сопоставима с промышленным производством. В связи с этим наряду с технологизацией образовательной деятельности столь же неизбежен процесс ее гуманизации, что сейчас находит все более широкое распространение в рамках личностно-деятельностного подхода. Глубинные процессы, происходящие в системе образования и в нашей стране, и за рубежом, ведут к формированию новой идеологии и методологии образования как идеологии и методологии инновационного образования. Инновационные технологии обучения следует рассматривать как инструмент, с помощью которого новая образовательная парадигма может быть претворена в жизнь.[4;67-69]

Главной целью инновационных технологий образования является подготовка человека к жизни в постоянно меняющемся мире. Сущность такого обучения состоит в ориентации учебного процесса на потенциальные возможности человека и их реализацию. Образование должно развивать механизмы инновационной деятельности, находить творческие способы решения жизненно важных проблем, способствовать превращению творчества в норму и форму существования человека.

Целью инновационной деятельности является качественное изменение личности учащегося по сравнению с традиционной системой. Это становится возможным благодаря внедрению в профессиональную деятельность не известных практике дидактических и воспитательных программ, предполагающему снятие педагогического кризиса. Развитие умения мотивировать действия, самостоятельно ориентироваться в получаемой информации, формирование творческого нешаблонного мышления, развитие детей за счет максимального раскрытия их природных способностей, используя новейшие достижения науки и практики, - основные цели инновационной деятельности. Инновационная деятельность в образовании как социально значимой практике, направленной на нравственное самосовершенствование человека, важна тем, что способна обеспечивать преобразование всех существующих типов практик в обществе.

Учитывая переход к глобальному информативному обществу и становлению знаний, об адекватности образования социально-экономическим потребностям настоящего и будущего можно говорить лишь в том случае, если его модернизация будет основываться не только и не столько на организационных нововведениях, сколько на изменениях по существу – в содержании и технологиях подготовки кадров и подготовке научных исследований. Как социальный институт, воспроизводящий интеллектуальный потенциал страны, образование должно обладать способностью к опережающему развитию, отвечать интересам общества, конкретной личности и потенциального работодателя.

Использование информационно-коммуникационных технологий дает возможность значительно ускорить процесс поиска и передачи информации, преобразовать характер умственной деятельности, автоматизировать человеческий труд. Доказано, что уровень развития и внедрения информационно-коммуникационных технологий в производственную деятельность определяет успех любой фирмы. Основой информационно-коммуникационных технологий являются информационно-телекоммуникационные системы, построенные на компьютерных средствах и представляющие собой информационные ресурсы и аппаратно-программные средства, обеспечивающие хранение, обработку и передачу информации на расстояние.[3;33-36]

Переход на интерактивные методы обучения и технологии реального времени требует значительных телекоммуникационных ресурсов, способных обеспечить необходимую взаимосвязь участников образовательного процесса, поддержку мультисервисных технологий, высокую производительность телекоммуникационного оборудования и пропускную способность сетей передачи данных.

Нововведения, или инновации, характерны для любой профессиональной деятельности человека и поэтому естественно становятся предметом изучения, анализа и внедрения. Инновации сами по себе не возникают, они являются результатом научных поисков, передового педагогического опыта отдельных учителей и целых коллективов. Этот процесс не может быть стихийным, он нуждается в управлении.

В контексте инновационной стратегии целостного педагогического процесса существенно возрастает роль директора школы, учителей и воспитателей как непосредственных носителей новаторских процессов. При всем многообразии технологий обучения: дидактических, компьютерных, проблемных, модульных и других — реализация ведущих педагогических функций остается за учителем. С внедрением в учебно-воспитательный процесс современных технологий учитель и воспитатель все более осваивают функции консультанта, советчика, воспитателя. Это требует от них специальной психолого-педагогической подготовки, так как в профессиональной деятельности учителя реализуются не только специальные, предметные знания, но и современные знания в области педагогики и психологии, технологии обучения и воспитания. На этой базе формируется готовность к восприятию, оценке и реализации педагогических инноваций.[5;123-125]

Занятие с использованием интерактивной доски помогает сделать занятия более яркими и динамичными, запоминающимися и увлекательными. Максимально использовать все преимущества интерактивности на занятиях вам помогут заранее подготовленные специальные учебные материалы и пособия для проведения занятий.