Темперамент туралы білім беру
Темперамент туралы ілім ежелгі дәуірде пайда болған. Дәрігерлер Гиппократ, содан кейін Гален адам мінез-құлқының жеке ерекшеліктерін түсіндіруге тырысты. Гиппократ (б.з.б. 5 ғ.) адам ағзасында төрт сұйықтық бар деп есептеді: қан, шырыш, сары және қара өт. Олардың біреуінің басым болуы адамның темпераментін анықтайды. Сұйықтық атаулары арқылы берілген темперамент атаулары бүгінгі күнге дейін сақталған. Гиппократ типтерді дұрыс сипаттады, бірақ оларды ғылыми тұрғыдан түсіндіре алмады. Темпераментті адам ағзасының ерекшеліктерімен байланыстырудың ең сәтті әрекетін И.П. Павлов. Ол темперамент адамның жоғары жүйке әрекетінің ерекшеліктеріне байланысты деп ұсынды. Бұл ерекшеліктер: біріншіден, жүйке жасушасының тиімділігін де, жүйке жүйесінің ауыр жүктемелерге төтеп беру қабілетін де түсінетін жүйке жүйесінің күші, т.б. шартты байланыстарды дамыту; екіншіден, қозу мен тежелу процестерінің тепе-теңдігі, олардың өзара белгілі бір тепе-теңдігі; үшіншіден, ұтқырлық – жүйке процестерінің бірін-бірі тез алмастыру қабілеті. Ол жағдайдың күтпеген және күрт өзгеруіне бейімделуді қамтамасыз етеді. I.P. Павлов темпераменттің төрт түрінің әрқайсысы осы белгілердің сол немесе басқа қатынасына негізделген деген қорытындыға келді, оны жоғары жүйке әрекетінің түрі деп атады. Төмендегі кестеде жоғары жүйке қызметінің түрлері бар темпераменттердің қабылданған жіктелуі берілген.
Темперамент - бұл психикалық қасиет, оның сипаттамалары белгілі бір адамның өмір сүру жағдайлары мен қызметіне байланысты. Демек, сипаттама берілген темпераменттің ЖҰИ сипаттамасының түрін қарапайым көрсетумен шектелмейді.
Достарыңызбен бөлісу: |