Теориялық сабақ №1
Ток көздері. Бөгде күштер
жүктеу/скачать 1,28 Mb.
|
1 тақырып
Ток көздері. Бөгде күштерТізбектегі потенциалдар айырмасын ұстап тұратын, яғни электр тогын демеп тұр көздері (кернеу көздері) болып табылады. Энергияның кез келген түрін электр энер айналдыратын қондырғыларды ток көздері деп атайды. Ток көздеріне гальвани элем аккумуляторлар, күн батареялары, термобатареялар және т.б. жатады (1.6-сурет). Г элементтерінде химиялық энергия электр энергиясына, күн батареясындағы сәулелік электр энергиясына түрленеді. 1.6-сурет. Ток көзіндегі және өткізгіштегі электрондар қозғалысы Металл өткізгіштің ішкі құрылымы кристалл торлардан тұрады. Олардың өткізгіш материалының элементі орналасады. Металл өткізгіште ток тасымалдауш еркін электрондар (1.7-сурет). 1.7-сурет. Металл өткізгіштің ішкі құрылымы Электрондардың бағытталған қозғалысы теріс полюстен оң полюске қарай, ал қабылданған бағыты оң полюстен теріс полюске қарай бағытталады (1.8-сурет). 1.8-сурет. болғанда ток сыртқы тізбекте ток көзінің оң полюсінен теріс полюсі бағытталады Ток көзінің ішінде электр өрісіне қарсы зарядтарды қозғалысқа келтіретін, электр күшіне қарсы бағытталған, табиғаты жағынан электрлік емес бөгде күштер жұмыс а Бөгде күштердің бірлік оң зарядты (ток көзінің теріс полюсінен оң полюсін ауыстырғанда атқаратын жұмысын электр қозғаушы күш (ЭҚК) деп атайды және В өлшенеді: , . Қарама-қарсы таңбалы зарядталған шариктерді алайық. Егер осы шариктерді арқылы қоссақ, сол зарядтардың электр өрiсiнiң әсерiнен өткiзгiште электр тог болады. Бiрақ бұл ток өте қысқа уақыт болады. Екi дене арасындағы электр өрiсi әл де ақыр аяғында денелердiң потенциалдары теңесуiнiң нәтижесiнде жоқ болады үшiн осы зарядтарға әсер ететiн электростатикалық күшiнiң бағытына қарам бағытта зарядтарды бiр шариктен екiншi шарикке тасымалдайтын ерекше құрылғы – керек. Мұндай құрылғыда зарядтарға, электр күштерден басқа электрлiк емес күштер тиiс (1.9-сурет). Мұндай күштердi бөгде күштер дейдi. Зарядталған бөлшектердің эле тізбектегі тұрақты токты ұстап тұра алмайды. Бөгде күштер кулондық күштерге қарам бағытталған (1.9-сурет). Ток көздерінің кедергілерін ішкі кедергі деп атайды. 1.9-сурет. Ток көзінің құрылымы жүктеу/скачать 1,28 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|