«Тіл біліміне кіріспе» пәні 1-модуль. Грамматика және оның салалары Жалпы грамматикалық мағына қалай жасалады?

B. Қызмет, түр, форма

D. Жүйе, құрылым, форма

E. Фонетика, лексика, синтаксис
$$$ 102 Е

Сөздердің шығу тегі мен олардың мағынасы туралы мағлұмат беретін сөздіктерге қайсысы жатады?

A. Түсіндірме, фонетикалық сөздік

B. Синонимдер, терминологиялық сөздік

C. Біртілді және жиілік сөздік

D. Антонимдер, түсіндірме сөздік

E. Этимологиялық, тарихи сөздік

$$$ 103 В

Жергілікті тіл ерекшеліктерін айқындау қай сөздіктің міндетіне жатады?

A. Этимологиялық

B. Диалектологиялық

C. Фразеологиялық

D. Терминологиялық

E. Түсіндірме

$$$ 104 Д

A. Тізе-жейде

B. Балуан-аданас

C. Шырпы-сіріңке

D. Шүйінші- сүйінші

E. Аданас-аталас

A. Орманды жерлерден

B. Әр түрлі жазулардан

C. Табиғат құбылыстарынан

D. Көшеде жүрудің тәртібіне қатысты белгілер, дұкен,шеберханалаардағы суреттерден

E. Табиғат әсерінен

А. Заттық мағына

В. Үстеу сөз табына мағына

С. Сын есімге тән мағына

Д. Етістіктер тобына тән мағына

Е. Барлық жауабы қате

А. Барлық, барша

В. Қызықты, ойлы

С. Сулық, көбей

Д. Шапқыла, қыңқыл

Е. Ойшылық, кеңшілік

А. Күш-қайрат

В. Ашпалы-жаппалы

С. Ақыра-зекіре

Д. Шаң-шұң

Е. Күш-жігер

А. -лар /-лер, -дар / -тар / -тер

В. -ға /-ге, - қа /- ке, - та / -те

С. -лық / -лік, - тық / -тік

Д. -лар /-лер, - ма / -ме

Е. –ма / -ме, -ба / -бе, па / -пе

А. –лар (лер)

В. –ма (ме )

С. –з (ыз,-із)

Д. – тық (тік)

Е. –тар(тер)

$$$ 111 С

Индия, Иран, Славян, Балтық, Герман, Роман, Кельт, Грек, Албан туыстас тілдер тобы қай тілдерінің құрамына енеді?

A. Кавказ тілдері тобы

B. Семит-хамит тілдері тобы

C. Үндіеуропа тілдері тобы

Д. Фин-угор тілдері тобы

E. Түркі тілдері тобы

А. Лексикалану

В. Грамматикалану

С. Делексикалану

Д. Жаңа мағынаға ие болу

Е. Идиомалану

$$$ 113 А

В.Гумбольд типологиялық белгілері негізінде тілдерді қалай топтастырған?

А. Даралаушы, аглютинативтендіруші, флективтендіруші, инкорпоративтендіруші

В. Флективті, аморфты, аффикстендірілуші

С. Даралаушы, аглютинативтендіруші, флективтендіруші,

Д. Инкорпоративтендіруші, даралаушы, флективтендіруші,

Е. Аглютинативтендіруші, инкорпоративтендіруші

А. Сөздердің адвербиалды байланысына негізделген тіркес

В. Сөздердің атрибутивті байланысына негізделген тіркес

С. Сөздердің предикативті байланысына негізделген тіркес

Д. Сөздердің көп еселі байланысына негізделген тіркес

Е. Сөздердің бір еселі, екі еселі немесе үш еселі байланысына негізделген тіркес

$$$ 115 А

Қазақ тілінде редупликацияны қандай тәсілге жатқызады?

A. Қос сөздер немесе сөздерді қосарлау тәсілі

B. Синтетикалық тәсілдер

C. Грамматикалық тәсіл

Д. Аналитикалық тәсілдер

E. Бірігу тәсілі немесе сөздерді біріктіру тәсілі

A. Аңшылар аңға шықты.

B. Алтын теңге шығарылды

C. Алтын- қымбат қазба

Д. Ана кісіні шақыр

E. Өлеңді қуып жүрген мен бір аңшы

A. Сөздік құрамдағы барлық сөздердің мағынасының өзгеруі

B. Жаңа мағынаға ие болу

C. Тұрақты тіркестер негізінде туындаған мағынаға ие болу

D. Сөз мағынасының кеңеюі

E. Сөз мағынасының тарылуы

$$$ 118 В

«Жүрек жұтқан» фразеологиялық тіркесінің мағынасын тап.

А. Жақсы ит

В. Батыл, ержүрек

С. Тауға жақын

Д. Жақында

Е. Тым жақын

А. Сауығу – жазылу - айығу

В. Сабыр – төзім - шыдам

С. Әзілдесу – қалжыңдасу – сөз әзілі

Д. Әрең -әзер

Е. Уақыт – мезгіл - мерзім

$$$ 120 Д

Қасқырдан қорыққан, егін екпес,-деген қандай құбылысқа берілген мысал?

А. Номинативті фразеологизм

В. Культтік фразеологизм

С. Қос тағанды фразеологизм

Д. Коммуникативті фразеологизм

Е. Фразеологиялық бірлік

А. Мазмұны, мағынасы, формасы

В. Мазмұны, түбірі, формасы

С. Мазмұны, формасы, қызметі

Д. Мазмұны, вйтылуы, қызметі

Е. Мазмұны, сыртқы формасы, ішкі мағынасы

A. Құралы

B. Қатынас

C. Дегеніміз

Д. Қатынас құралы

E. Тіл

$$$ 123 В

Лексикологияның грамматикамен байланысы қай тәсілдерден айқын көрінеді?

А. Аналитикалық тәсілдерден

В. Сөз тудыру тәсілдерінен

С. Қосарлау тәсілдерінен

Д. Синтетикалық тәсілдерден

Е. Форма тудыру тәсілдерінен

А. Аналитикалық тәсілдерге

В. Форма тудыру тәсілдеріне

С. Аралас тәсілдерге

Д. Көмекші сөздер тәсілдеріне

Е. Синтетикалық формаға

$$$ 125 С

A. Спонтандық өзгерістер

B. Дыбыстық өзгерістер

C. Комбинаторлы өзгерістер

Д. Дыбыстық алмасулар

E. Тарихи алмасулар

$$$ 126 С

Тарихи тұрғыдан алғанда сөз мағыналары қалай бөлінеді?

А. Тура, ауыспалы мағына

В. Сөздің стилистикалық мағынасы

С. Негізгі, туынды мағына

Д. Негізгі, тура мағына

Е. Дұрыс жауабы жоқ

$$$ 127 В

Тіл білімінің негізгі міндеттеріне не жатады?
A.Тілдің өмір сүруін айқындау.
B.Тілдік құбылыстарды зерттегенде, олардың синхрондық және диахрондық жақтарына бірдей назар аудару.
C. Жалпы тілдерді салыстыру.
D. Туыс емес тілдерді өзара салғатыру.
E.Қоғам мен тіл дамуын сипаттау.

$$$ 128 Е

$$$ 129 Д

$$$ 130 В

$$$ 131 С

A. Такт

C. Сөйлем

D. Сөз тіркесі

E. Фразеология

A. Дыбысқа еліктеуден

B.Біреуге бірдеңе айту қажеттілігінен

C. Одағай сөздер негізінде

D. Еңбек процесіндегі айқайдан

E. Одағай теориясынан

$$$ 133 Д

Тіл білімі мен географияның өзара байланысы қай салада көрінеді?
A.Логика
B. Философия
C. Этнолингвистика
D. Лингвистикалық география
E.Антропология
$$$ 134 В

Лингвистикалық таңбаға жататындар қайсы?

A. Сигнификатив

B. Фонема, сөз, морфема, сөйлем

C. Фонема, графика

D. Графика, орфография

E. Дыбыс, әріп, жазу

А. Каламбур

B. Теңеу

C. Метафора

D. Метонимия

E. Такт
$$$ 136 Е

A. Лингвистика

B. Фразеология

C. Ассимиляция

Д. Метатеза.

E. Диссимиляция

A. Сөз тудырудың морфологиялық тәсілі

B. Сөз тудырудың лексикалық тәсілі

C. Сөз тудырудың семантикалық тәсілі

D. Сөз тудырудың синтаксистік тәсілі

E. Сөз тудырудың фонетикалық тәсілі

$$$ 138 В

«Алғашқы адамдар сөздерді өзара келісіп таңдап алған да, осыдан келіп тіл жасаған» дейтін қай теорияға жатады?

A. Дыбысқа еліктеу теориясы

B. Қоғамдық шарттасу теориясы

C. Одағай теориясы

D. Еңбек айқайы теориясы

E. Материалистік теория

A. Фонетика ілімінің негізін салушы

B. Синтагма ілімінің негізін салушы

C. Морфема ілімінің негізін салушы

D. Салыстырмалы – тарихи әдістің негізін салушы

E. Артикуляция ілімінің негізін салушы

A. Корреляция

B. Коммуникация

C. Консонантизм

D. Вокализм

E. Артикуляция

А. Прогрессивті ассимиляцияға

В. Регрессивті ассимиляцияға

С. Тоғыспалы ықпалға

Д. Диссимиляцияға

Е. Акомодацияға

А. Идеограммалар

В. Синонимдер

С. Морфемограммалар

Д. Морфемалар

Е. Антонимдер

$$$ 143 В

Дауыстылардың ашық және қысаң болып бөлінуі ненің қалпына қарай бөлінеді?

А. Езудің қалпына қарай

В. Жақтың ашылу қалпына қарай

С.Еріннің қалпына қарай

Д. Тілдің алға, артқа жылжуына қарай

Е. Көмей арқылы жасалынады

А. к-г, п-б, т-д

В. а-ә, о-ө, ы-і

С. с-т, д-в, қ-г

Д. э-е, ү-ұ, и-ы

Е. ш-с, ф-ц

А. Графика

В.Алфавит

С.Символика

Д. Таңбалар

Е. Фонемалар

А. Одағайдың

В. Эмоциональдық теорияның

С. Келісім теориясының

Д. Маркстік теорияның

Е. Еңбек айқайының

А. Омограф

В. Орфография

С. Орфоэпия

Д. Омофон

Е. Пароним

$$$ 148 Д

А. Еңбек айқайының

В. Келісім теориясының

С. Одағайдың

Д. Адамзат тілінің пайда болу теориясының

Е. Эмоциональдық теорияның

$$$ 149 Д

«Ява аралығындағы кави тілі» қай ғалымның еңбегі?

A.I. Кеңесбаевтың

B. Ә. Хасеновтың

C. К.Ахановтың

Д. В. Гумбольдтың

E. Э.Сепирдің

$$$ 150 Д

Тілді тарих бойында өзгеретін, дамитын құбылыс деп қарайтын көзқарас қай кезде пайда болды?

A. XV ғ.

B. XX ғ.

C. XI ғ.

Д. XIX ғ.

E. IX ғ.

$$$ 1 Е

A. Түркі тілдері ішінде шығыс тобына жатады

B. Түркі тілдері ішінде венгр тобына жатады

C. Түркі тілдері ішінде қыпшақ тілдері тобына жатады

D. Үндіеуропа тілдері тобына жатады

E. Түркі тілдері ішінде булгар тобына жатады

$$$ 2 В

Дұрыс жазу ережелерінің жиынтығын қалай атайды?

A.Орфоэпия

В.Орфография

С.Фразеография

Д.Фразема

Е. Синтагма

$$$ 3 А

Индеоеуропа елдеріне тән құбылыс қайсысы?

А. Фузия құбылысы

В. Дифузия құбылысы

С. Ассимиляция құбылысы

Д. Фразема құбылысы

Е. Символика құбылысы

$$$ 4 В

Тізе-дізе, балуан-палуан , зәбір-жәбір қандай құбылысқа жатады?

А. Морфологиялық варианттар

В. Фонетикалық варианттар

С. Метафора құбылысы

Д. Метонимия құбылысы

Е. Жауабы жоқ

$$$ 5 С

Екпін түспеген сөз екпінді өз бойына тартқан сөздің алдында тұрса, қандай құбылысқа жатады?

А. Екпін

В. Интонация

С. Проклитика

Д. Екпін түскен сөз

Е. Ой екпіні

А. Қытай тілдері

В. Тува тілдері

С. Эвен тілдері

Д. Жапон, корей тілдері

Е. Тунгус-маньжчур тілдері

А. Фразеологиялық тұтастық

В. Фразеологиялық тіркес

С. Фразеологиялық бірлік

Д. Фразеологиялық сөйлемше

Е. Мақал-мәтелдер

A. Дисфемизм

B. Эвфемизм

C. Метонимия

Д. Теңеу

E. Аккомодация

A. Тілдің өмір сүруін айқындау

B. Грамматикалық құрылыс

C. Грамматикалық қатынас

Д. Грамматикалық категория

E. Грамматикалық талдау

$$$ 10 А

Гуттураль нені білдіреді?

А. Жуан дауыстылар

В. Жіңішке дауыстылар

С. Ашық дауыстылар

Д. Қысаң дауыстылар

Е. Эксплозив дыбыстар

А. Семит-хамит тілдеріне

В. Тунгус-маньжчур тілдеріне

С. Моңғол тілдеріне

Д. Үндіеуропа тілдеріне

Е. Тува, латыш

А. р, л, м, у, н, ң

В. з,к, қ, л, м, н,

С. п, ф, к, қ, т, ш, с

Д. а, о, ы, І, ә, у

Е. и,й,к, қ, л, м, н,

A. Дыбысқа еліктеу теориясы

Д. Философиялық теория

В. Этнолингвистикалық теория

С. Лингвистикалық теория

Е. Антропологиялық теория

А. Суретке негізделген жазу

В. Иероглифке негізделген жазу

С. Идеограммаларға негізделген жазу

Д. Дауысты дыбыстарға негізделді

Е. Ертедегі әріп жазуы

$$$ 15 А

Август Шлейхердің тіл тұжырымы?

А. Тіл туады, өседі, өледі

В. Тіл биологиямен байланысты

С. Тіл техникамен байланысты

Д. Тіл химиямен байланысты

Е. Тіл - қоғамдық құбылыс

$$$16 А

Синтаксистік шартты мағынаға берілген мысалды анықта.

А. Хан емессің, ылаңсың, қара шұбар жылансың.

В. Жазық дала, мидай дала

С. Судай жаңа, ежелгі мекен

Д. Ата жау, қоңыр көрер, кем көрер

Е. Жүректің сөзін сөйле

А. Ы.Маманов

В. Н.Баскаков

С. Ж.Марузо

Д. Н.Я.Марр

Е. Д.Н.Ушаков

$$$ 18 Д

Мағыналық дербестігі жок, өз алдына дербес сөз ретінде қолданылмайтындар қандай сөздер?

А. Жаңа сөздер

В. Ауыспалы мағынадағы сөздер

С. Сөз мағынасы

Д. Көмекші сөздер

Е. Толық мағынадағы сөздер

$$$ 19 А

Синтетикалық формада тұрған сөздерді анықта.

А. Ақылды, сиқырлы

В. Ақылмен, сиқырмен

С. Ақыл, сиқыр

Д. Ақылшы, көңілшек

Е. Ақы, көң

$$$ 20 А

Субстантивтенген мысалды тап.

А. Жақсымен дос бол

В. Бұрын бар

С. Сыраға бал

Д. Сыйға сый

Е. Тойға барсаң, тойып бар

$$$ 21 Д

А. Тілдің танымдық жағын зерттейді

В. Тілді сол тілдің иесі- халықтың мәдениетімен байланысын зерттейді

С. Тілдің номинативті қызметін зерттейді

Д. Сөз мағынасын зерттейді

Е. Тілдің бейвербалды амалдарын зерттейді
$$$22 А

Дыбысты қарастырудың неше аспектісі бар?

А. 3

В. 4

С. 5

Д. 6

Е. 7
$$$ 23 А

Эвенк, нанай, ульч қай тілдер тобына жатады? тобына енетін тілдер

А. Тунгус-маньчжур

В. Адыгей, кабардин

С. Венгер, угор, фин

Д. Француз, итальян

Е. Тува, латыш, маньчжур

А. Даралаушы, флективті

В. Флективті, аффикстендірілуші

С. Аморфты, аффиксті

Д. Аффикстендірілуші, жалпылаушы

Е. Қопармалы, жалғауышты

А. Қопармалы тілдердің

В. Аффикстендірілуші тілдердің

С. Даралаушы тілдердің

Д. Бирма, эвенк, тува тілдері

Е. Үндіеуропа, угро-фин тілдері

А. Ауыз жолды және мұрын жолды дауыссыздар

В. Ашық және қысаң дауыссыздар

С. Ауыз жолды және мұрын жолды, көмей дауыссыздары

Д. Қос жолды, қуыс жолды дауыссыздар

Е. Ауыз жолды және мұрын жолды, қуыс жолды дауыссыздар

А. Көп буынды сөздерде екпін алғашқы буынға түседі

В. Көп буынды сөздерге екпін түспейді

С. Көп буынды сөздерде екпін соңғы буынға түседі

Д. Көп буынды сөздерде екпін бірінші буынға түседі

Е. Көп буынды сөздерде екпін дауысты дыбыстың біріне түседі

А.Фрикатив, денталь

В. Эксплозив, лабиаль

С. Шұғыл, ызың

Д.Денталь, альвеоляр

Е. Фаригаль, фрикатив

А. Ә. Қайдар

В. Д. Кудрявский

С. Ж. Руссо

Д. Л. Нуаре

Е. Б. Қалиев

$$$ 30 Е

А. Тілдің танымдық теориясы

В. Хабарлау қызметі теориясы

С. Тіл теориясын жақтаушылар

Д. Тіл еңбекті қостайды деген теория

Е. Қоғамдық шарттасу теориясы

$$$ 31 Д

Тіл де, сана сияқты, ертеден келе жатқан нәрсе,- деп қай ғалымдар, қай еңбегінде өз ойын білдіреді ?

А. К.Маркс «Славянские языки»

В. Ф.Энгельс «Маймылдың адамға айналу процесіндегі еңбектің рөлі»

С. Ф.Энгельс «Анти Дюринг»

Д. К.Маркс пен Ф.Энгельс «Неміс идеологиясы»

Е. В.И.Ленин «Философиялық дәптерлер»

A. Угро-фин, орыс тілдері

B. Семит-хамит тілдері тобы

C. Аглютинативті тілдер тобы

Д. Флективті тілдер тобы

E. Полисинтетикалық тілдер тобы

$$$ 33 В

Сіңісу құбылысында не жүзеге асады?

A. Дыбыстардың алмасуы жүзеге асады

B. Сөздің морфологиялық құрылымының өзгеруі

C. Сөздің фонетикалық құрылымының өзгеруі

D. Дауысты дыбыстардың алмасуы жүзеге асады

E. Тілдегі сіңісу жүзеге асады

$$$ 34 Д

А.Реформатский сөз таптарын қандай категория деп санаған ?

А. лексикалық

В. синтаксистік

С. семантикалық

Д. грамматикалық

Е. дыбыстық

A. Тіл білімінің психология ғылымымен байланысы

B. Тіл білімінің логика ғылымымен байланысы

C. Тіл білімінің педагогика ғылымымен байланысы

D. Тіл білімінің философия ғылымымен байланысы

E. Тіл білімінің медицина ғылымымен байланысы

A. Дисфемизм

B. Тұрақты тіркес

C. Эвфемизм

Д. Синекдоха

E. Табу

$$$ 37 В

Ғылыми этимологияның міндетіне не жатады?