Азот пен күл тәрізді элементтердің биологиялық айналымы. Ормандағы биологиялық айналым – сүректің тіршілігі кезінде қоректік
элементтердің теңдей мөлшері әлде неше рет айналым жасайтын құбылыс:
топырақ→ ағаштар→ өсімдік қалдығы → орман қордасы→ топырақ.
Бұл құбылыс ауа мен топырақтан керек элементтерін тұтынудан, қорек
элементтерінің өсімдікте ұсталуынан және оларды топыраққа қайтарудан
(өсімдік қалдығымен қоса) жинақталады. Биологиялық айналымның кез келген
басты көрсеткіштері – оның сіңімділігі және қарқындылығы.
Сіңімділік – айналымға қатысатын элементтің көлемі немесе қуаты.
Айналымның қарқындылығы- элементтің айналым циклын өтіп шығуы
жылдамдығы.
Жалпы орман айналымын екіге бөледі:
1.
кіші биологиялық айналым – жапырақтар, ұсақ бұтақтар, түбірлер және
топырақ арасында болатын қоректік элементтердің циклі;
2.
үлкен биологиялық айналым- қоректік элементтердің діндер, ірі
бұтақтар және тамырлар құрамына кіру және ағаштар қурап кеткен соң
топыраққа олардың қайта оралу цикілы.
Тапсырма: 1.
Кеппе шөптегі олиготрфтарға, мезотрофтарға және меготрофтарға
биоморфологиялық сипаттама беріп, тамырларының көлденең кесіндісін
микроскоп астында қарап, тамырлардың формаларына көңіл аударып
суреттерін салу.
2.
Топырақ байлығына қатысты ағаш тұқымдастарын топтарға бөліп,
9- кестені толтыру.
Кесте 9- Топыраққа қатысты ағаш топтары
Топыраққа
қатысты ағаш
топтары
Ағаш тұқымдастары
Олиготрофтар
Сексеуіл,...
Мезотрофтар
Емен,
меготрофтар
Қайың,
40
Бақылау сұрақтары: 1.
Ағаш түрлерінің қажеттілігімен талап етуі жайында түсініктердің
айырмашылығы не?
2.
Микроэлементтер дегеніміз не және олардың өсімдік тіршілігінде маңызы
қандай?
3.
Орманның топыраққа әсерінің ерекшеліктері қандай?