Мен кез келгенмәселені шеше аламын және

Бағдарламаны жүзеге асыру мерзімі: 1 жыл

Түменбаева Ләззат Ералықызы

Адам-қоғам дамуының үлес қосатын саналы тіршілік иесі.Ол өзінің алдына жоспарлы мақсаттар қойып, оған қол жеткізуді армандайды.Тіршілік иелерінің қарым-қатынасы тілдің қатысуымен жүзеге асырылады. Олай болса, тіл- қоғамды қозғаушы күштің бірі, ұлт тірлігінің күретамыры.

Бүгінгі қазақ тілі сөз байлығы жағынан дамыған тілдердің қатарына жатады. Қазақ тілінің сөздік құрамы халқымыздың басынан кешірген бүкіләсібінің өмірінің,шаруашылығы мен кәсібінің, материалдық байлығы мен рухани қазынасының айнасы, куәсі іспеттес ұзақ дамуының жемісі.

Осы тұрғыдан алғанда курс оқушының талабын ұштап, тіл байлығын

арттырып, шығармашылық, тұлғалық шарықтауына мүмкіндік береді, интеллектуалдық деңгейін биіктетеді.

«Қазіргі қазақ тілінің лексикологиясы мен фразеологиясы» курсы бағдарламасы оқушылардың жас ерекшеліктерін ескере отырып, жасалды.

Қазақ тілінің лексикологиясын оқытудың мақсат-мазмұны –лексикалық ұғымдарды іріктеу, онда сөзді оқытуда оның екі жағын бірлікте қарастыру, яғни дыбыстық жағы мен мазмұнын байланыста алу қарастырылды.

«Қазіргі қазақ тілінің лексикологиясы мен фразеологиясының» курсының мақсаты- курсты оқу арқылы оқушы сөз жүйесін түсінеді, әрі сөздің орынды қолданылуы арқылы ойды толық және дәл жеткізуге қызмет ететін сан алуан мағыналы сөздерді жете түсініп,талдап, таңдап қолдана білуге, көркем шығарманың әсерлілігін түсінуге дағдыланады.

Сөздің тілдік келбеті мен сөйлеу ерекшелігін, тілдің шығу тегі, сөздік қоры, құрамы мен тіл ретінде қалыптасып, дамуы жөнінде білімдерін өрістету, танымдық мәліметтер арқылы белсенділігін толықтыра түсу.

• 
  оқушылардың лингвистикалық дүниетанымын арттыру;
  
• 
  лексиканың жүйелілігін айқындайтын негізгі лексикалық ұғымдарды айқындау;
  
• 
  лингво-әдістемелік ұстанымдардың ерекшелігін ашу;
  
• 
  сөз мағыналарының ерекшелігін ашып,оқыту барысында осыған сай дидактикалық материалдарды іріктеу;
  
• 
  тіл мәдениетін қалыптастыру, ауызекі сөйлеу,жазу,талдау жұмыстарының талаптарына сай дағдыларды жетілдіру;
  

• 
  оқушылар әдеби тіл нормаларын жетік меңгереді;
  
• 
  оқушылардың сөзді орынды қолдана алу дағдысын қалыптасады;
  
• 
  тілдік материалдар арқылы оқушылардың логикалық ойлауы, қабылдау, түйсіну әрекеттері жетіледі, шығармашылық қабілеттерін артады.;
  
• 
  оқушылардың өзбетінше іздене білу дағдылары қалыптасады;
  
• 
  алған білімдері бойынша өзіндік ой қорытындысын жасай білуге дағдыланады;
  
• 
  лексикалық сатылай-кешенді талдау жасауға үйренеді.
  

1. 
   Оқушылардың білімі нығаяды, себебі тілдік тараулар арасындағы байланыс көзделеді;
   
2. 
   Оқушылардың сөздік қоры молаяды;
   
3. 
   Өз ойларын дұрыс әрі жатық айтып беруге дағдыланады,себебі сабақта игерілген тілдік тақырыптар бойынша оқушының ойлауын қалыптастыру, іс жүзінде пайдалана білуге үйрету көзделеді;
   
4. 
   Оқушылардың лексикалық мәселелерді саналы түсінуіне жағдай жасаумен бірге, оқушының ойын дамыту,ой қорыта білу дағдыларын қалыптастыру;
   
5. 
   Ойды образды бейнелеуге баулумен, сөздердің мағыналық реңктерін және стильдік ерекшеліктерін аңғарту арқылы тілдерін дамыту;
   
6. 
   Кітапханамен байланыс жасай отырып, сөздіктермен жұмыс жасау дағдысын қалыптастыру.
   

-лекция

-ой толғау

- бағдарламалар дайындау

-топтық жұмыс

-жұптық оқыту, т.б әдістерді пайдалану.

Курсты оқытуды (тоқсан сайын ) аяқтау әдістері:

-рефераттар

-эссе

-жоба қорғау: « Қазіргі қазақ тілінің лексикологиясы мен фразеологиясы», «Қызылорда облысы тұрғындарының тіліндегі диалектілік ерекшеліктер»

- тест тапсырмалары

Тіл маманы, журналист, кітапханашы, аудармашы

1. Ә.Болғанбаев «Қазіргі қазақ тілінің лексикологиясы мен фразеологиясы» Алматы «Санат» 1997ж

2.К.Аханов «Тіл білімінің негіздері» Алматы,1973ж

3. Ш.Бектұров, «Қазақ тілі Лексика.Фонетика.Морфология. Синтаксис» Алматы «Атамұра» 2006ж

4.І.Кеңесбаев,Ғ.Мұсабаев «Қазіргі қазақ тілі Лексика. Фонетика» Алматы, 1975ж

5. Т.Қордабаев «Қазақ тіл білімінің қалыптасу, даму жолдары» Алматы, 1987ж

6.Ш.Сарыбаев,О.Нақысбеков «Қазақ тілінің аймақтық лексикасы» Алматы, 1989ж

7.Б.Қапасова «Оқушы анықтамасы 5-11 сыныптар» Арман-ПВ 2004ж

8.Б.Жахина «Сөздің лексика-семантикалық тобымен байланыста тіл дамытудың әдістемесі» Көкшетау «Келешек-2030»,2007ж

Оқушылар үшін пайдаланылатын әдебиеттер:

1. Ә.Болғанбаев «Қазіргі қазақ тілінің лексикологиясы мен фразеологиясы» Алматы «Санат» 1997ж

2.Ш.Бектұров, «Қазақ тілі Лексика.Фонетика.Морфология. Синтаксис» Алматы «Атамұра» 2006ж

3. Б.Қапасова «Оқушы анықтамасы 5-11 сыныптар» Арман-ПВ 2004ж

4. Т.Жанұзақов «Қазақ тілінің түсіндірме» Алматы «Дайк-Пресс» 2008ж

5. С.Бизақов «Синонимдер сөздігі» Алматы, 2007ж

6. Қ.Тұрағұл.Т.Қоңыров,»Тұрақты теңеулер сөздігі» Алматы, 2007ж

7. Р.Ғ.Сыздықова, К.Ш. Хұсайын «Қазақша-орысша сөздік» Алматы «Дайк-Пресс» 2008ж