«Тұран» Университі
Раджас - құмарту қасиеті, ол іс-әрекетке итереді. Тамас
жүктеу/скачать 2,53 Mb.
|
философия лекция (7)
философия сил 2021 қазақша (1), Әдіс.ұсыным, 6. ОКС комм, 8 сынып бжб
| Раджас - құмарту қасиеті, ол іс-әрекетке итереді.
Тамас – жайбарақаттық пен жалқаулықты, ұйқы мен миғұлалықты көрсетеді. Үнді материалистерінің ойынша, пракритидің бұл 3 гуны бір-бірімен күресте болады. Егер раджас пен тамас жеңілсе, онда саттва үлкейеді. Раджас пен саттва жеңілсе – онда тамас ұлғаяды. Тамас пен саттва жеңілсе – раджас күшейеді. Саттва ұлғайған адам өлгенде – таза әлемге жетеді. Раджас ұлғайған адам өлгенде, ол тағы карманың шеңберінде туады. Тамас ұлғайған адам өлгенде, олар адасқандардың ішінде қайта дүниеге келеді. “Саттваға тұрақтылар – жоғарыға бағыттайды, раджасқа – ортада қалады, тамасқа – төменге, қараңғыға кетеді². Үнді философиясында чарвака бағытының қағидалары қарапайым адамдардың арасында кең тарағанға ұқсайды. “Осы өмірде бақытты болуға тырысайық! Өлмейтіндер бұл өмірде жоқ екен. Ол өлген сәтте күлге айналады, қалайша ол бұл өмірге тағы келеді Олай болса чарвактар өмірдің мәнін байлық пен ләззат алудан көрген, олар о дүниені мойындамаған. Дүниеге құмарту, одан ләззат алудан ол бізге зардап әкеледі деп неге қашамыз? Біз өмірден ләззат алып, зардаптан құтылуымызға болады. Ол балықты ұстап алып етін жеп сүйегін лақтырып, күрішті қабығымен алып оны тазалап жеген сияқты,- деген пікір айтады. Чарвактар, әсіресе, брахман дініне қарсы шығып, о дүние, жұмақ, тозақ ұғымдары адамдарды қорқытып, сондай көзқарсты тарату арқылы өзін асырап жүрген, ақылы мен еңбекқорлығы жоқ адамдардың айласы,- деген пікір айтады. “Егер құрбандыққа шалынған жануар аспанға аттанса, Онда соны жасаған адам өзінің әкесін неге шалмайды² “Бұл өмірде ойнап күл де, қарызға алсаң да іхид іш (іхи шараптың бір түрі). Ертең-ақ күлге айналғанда, қайта өмірге келесің бе? Егер денеден кеткен басқа әлемге аттанса, онда ол өзі сүйетіндерге неге қайта оралмайды? ², -деген өткір сұрақтар қойып, өз заманындағы брахмандармен күрескен. Үнді философиясында Дүниенің негізін екі бастамадан – пракрити (материя) және пурушадан (жан) шығармақ болған ағымды да кездестіруге болады. “Білгің келсе, пракрити мен пуруша, - екеуінің де бастауы жоқ; біл, сананың өзгеруі пракритиден шығады; себеп пен іс-әрекет қайнар көзі – пракритиде. Пуруша пракритидің тудырған гундарынан ләззат алады², - дейді. Қорыта келе, біз көне үнді философиясынан тамаша ойлар кездестірдік. Олардың көбі біздің қазіргі заманға лайық, бүгін өмір сүріп жатқан адамдарға өзінің зор әсерін тигізеді. Бүгінгі қоғамның интеллектуалдық топтарында кейбір адамдардың үнді дініндегі секталарға қызыға қарауы, соған кейде мүшелікке кіруі – ол, әрине, бүгінгі таңдағы елдегі рухани дағдарыспен байланысты. Сонымен қатар, үнді халқының бейбіт рухы, адамның бұл өмірде орын табу жөніндегі толғанысы өзіне баурап тартпай қоймайды. жүктеу/скачать 2,53 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|