Түсіндірме жазба
Пән бойынша үлгілік оқу бағдарламасының мазмұны
жүктеу/скачать 82,85 Kb.
|
|
3.2 Пән бойынша үлгілік оқу бағдарламасының мазмұны Кіріспе Пәннің мазмұны, мақсаты мен міндеті. Еліміздің тау-кен өнеркәсібінің оның жалпы өнеркэсіптік әлеуетіндегі мэні мен орны. Тау-кен ісінің даму тарихы. Қазақстан Республикасы тау-кен өнеркәсібінің даму тарихы. Укіметтің шешімдеріндегі саланың даму болашағы. Қазақстан Республикасының иегізгі кенді пайдалы қазбаларыньщ орны. Пәннің өзге пәндердің арнайы циклдарымен байланысы. 1 бөлім Тау-кен ісінің негіздері 1.1 тақырып Жердің құрылымы Жердің мөлшері мен пішіні. «Қатты» жердің геокеңістігінің сипатгамасы: жер қыртысы, жаппасы және өзегі. Мұхит пен континеталдық жер қыртысының айырмашылығы. Тау-кен жыныстары температурасының терендікке тәуелділігі. Химиялық эдементтердің жер кэдрамында таралуы.. 1.2 тақырып Тау-кен жьныстары, олардың сипаттамасы және топтамасы Тау-кен жыныстары мен минералдары жөнінде түсінік. Тау- жыныстарының пайда болуына байланысты топтамасы. Шөгінді, магматикалық және метаморфикалық тау жыныстарының пайда болу себептері. Тау жыныстарының физико-механикалық және кентехникалық қасиеттері (тығыздығы, кеуектілігі, қопсымалы, төзімділігі, мықтылығы, табига қиябетінің бұрышы, иімділігі, тапталғыштығы, жанғыштығы, беріктігі, бурғылағыштығы, жарылгыштығы жэне басқалар). Тастақ, жұмсақ, борпылдақ және мұздьі тау жыныстары туралы түсінік. Тау; жыныстарының мықтылығы, бұрғылаштығы, жарылғыштығы, түрлілігі бойынша топтамасы. Тәжірибелік жұмыс 1 Жыныстың физико-механикалық және тау-кентехникалық қасиеттерінің есебі. 1.3 тақырып Пайдалы қазбалардың кен орындары «Пайдалы қазбалар», «кен», «бос жыныс», :«кен орындары» түсініктерін анықтау. Өнеркәсіптік және өнекэсіптік емес кен орындары. Кенді денелердің жатыс элсменттсрі: созылым сызығы, құлау бұрышы, қалыпты жэне жазықты қуат, ;жатыс терендігі. Кен орындарыныі пішіні және элементтердің жатысына қарай: топтамасы.: Пайдалы қазба қорларының халықшаруашылығының мэні бойынша жэне барлау мен зерттеу дәрежесі топтамасы. 1.4 тақырып Тау-кен жұмыстары жөніндегі негізгі мәліметтер Тау-кен жұмыстары туралы түсінік. Тау-кен жүмыстарының түрлері: қолмен, машинамен, гидравликалық жэне жару, олардың сипаттамасы жэне қолдану жағдайлары. Әр ; түрлі тау-кен жүмыстарын жүргізу кезіндегі механикаландыру құралдары. 1.5 тақырып Тау-кен қазбалары «Жер асты тау-кеп қазбалары» түсінігін анықтау. Жазық, көлбеу және тік тау-кен қазбаларының анықтамасы: және сипаттамасы. Оқпан албары.Тау-кен қазбаларының элементтері: төбе, табан, бүйірі, сағасы, кенжар. Кенжар маңыіңдагы кеңІстік. Тау-кен қазбаларының көлденең қимасының пішіні және мөлшері. Тәжірибелік жұмыс 2,3 Рельсті көлік және өздігіненжүретіікжабдықтармен жазық қазбалардың көлденең қимасының мөлшерін есептеу. Тау-кен қазбаларының көлденен қимасының аланың анықтау 2 бөлім Тау-кен қазбаларын бекіту 2.1 тақырып Тау қысымы
2.2 тақырып Бекітпе және бекітпе материалдары Бекітпе және бекітпелік материалдар туралы жалпы мәліметтер. Уақытша жэне тұрақты бекітпе. Бекітпелік материалдардың сипаттамасы: ағаш, металл, бетон, темір бетон, жасанды тастар, түтқыр заттар мен ерітінділер. Бекітпелік материалдарға қойылатын талаптар. Бекітпе материалдарды таңдау. 2.3 тақырып Қазбалар бекітпелерінің құрылысы мен технологиясы Ағаш бекітпелерді жазық, келбеу жэне тік қазбаларда құрастыру және орнату. Агаш бекітпелік рамалары. Ағаш рамаларды бекітпе элементтер мен Ътырма түйіндердің байланысы. Тұтас бетонды бекітпе, шашыратпа-бетонды бекітпе, бүрку-бетонды бекітпе. Темірбетонды бекітпе. Қарнақ бекітпе:ағаш қарнақ, металды қрыпты қарнақ, болатлолимерлі және темірбетонды қарнақ. Өзге бекітпелердің түрлерінен қарнақ бекітпенің. артықшыііығы. Арастырылған және құранды бекітпелер. Бекітпелердің әр түрін қолдаңудың жағдайы, орнатудың қүрылымы мен технологиясы. Бекітпелердің барлық түрлерін есептеу. Тау-кен қазбалары бекітпелерінің төлқұжаты. Әр бекітпенің түрі үшін қазбалардың көлденең қималарының пішіні. Тәжірибелік жұмыс 4,5 Жазық, көлбеу және тік қазбалар бекітпелерінің мықтылық мөлшерін есептеу және түрін таңдау. Бекітпенің төлқұжатын жасау. 3 бөлім Тау-кен қазбаларын жүргізу 3.1 такьірып Тау-кен қазбаларды жүргізу бойынша жүмыстарды ұйымдастыру Негізгі және қосалқы өндіріс барысы. Еңбеггі үйымдастырудың түрі. Кешенді ұңғылаушы бригада. Ұңғылаушы цикл, оның ұзақтылығы. Жұмысты ұйымдастырудың сызбасы. Қазбаны ұңғылаудың технологиялық төлқүжаты 3.2 тақырып Жазық казбаларды жүргізу Тау-кен қазбаларын ұңғылаудьң дағдылы және арнайы тәсілдері туралы түсінік. Қазбаны жүргізу үшін жабдықтың жиынтығын тандау. Қазбаларды мықты және орталай мықты біртекті жыныстарда жүргізу. Бұрғылау-жару жұмыстарының аумағын есептеу. Тұйықты тау-кен қазбаларын жеддетудің әдістері. Жергілікті желдетудің желдеткішін таңдау. Жыныстарды жинау. Тұрақты бекітпені орнату. Сутөкпе арықтарды орналастырудың тәртібі. Арықтардың үлгідегі көлденең қималары. Тау-кен қазбаларын жарықтандыру. Құбырларды, кабельдерді, байланыс сымдарын, шырағдандарды іліп қою. Гидромехйниканың көмегімен комбайнды әдіспен жұмсақ біртекті жьшыстарда қазбаларды жүргізу. Біртекті емес жыныстарда қазбаларды жүргізу кезінде жыныстардың қазбасын тұтастай жэне сүрыптап алу. Қазбалардың үңғыма және бекітпемен түйіскен жері. Тәжірибелік жүмыс 6,7 Жазық және тау-кен жұмыстарын жүргізуге бүрғылау жару жұмыстарының төлқұжатын жасау және ресімдеу, есеп жүргізу. Тәжірибелік жүмыс 8 Жұмыстарды ұйымдастырудың кестесін құрастыру жэне есептеу. 3.3 тақырып Көлбеу қазбаларды жүргізу Көлбеу қазбаларды жүргізудің ерекшеліктері. Жыныстарды жеткізуді, сутөкпеш, желдетуді, жарықтандыруды ұйымдастыру. Көлбеу қазбалардағы адамдардың қозғалысы. ¥ңғылау жабдықтарының жиынтығы. 3.4 тақырып Өрлемені жүргізу Өрлемені Дағдылы тэсілмен, КПВ жэне КП үлгідегі кешендермен, төтел оқтамаларды бөлікті жарумен, бұрғылау жиынтығымен жүргізу. Үңғылаудың эр тәсілінің тёхнологиясы, қолдану жағдайы, механикаландыру құралдары, артықшылығы: мен кемшіліктері.КПВ жэне КПН үлгідегі кешендерін орналастыру, оларды өрлемеде орнату. Төтел оқтамамен ұңғылау тәсілі кезіндегі төтелдің орналасу сызбасы, оларды оқтамалау және жару кезегі. Өрлеменің бекітпесі бөлімдерді орналастыру және сөрелерді орнату. Тәжірибелік жұмыс 9 Өрлеме қазбаларды жүргізуге бұрғылау-жару жұмыстарьшың төлкұжатын жасау және ресімдеу, есеп жүргізу. 3.5 тақырып Тік оқпандарды орнату Оқпан аузының ұңғымасы мен дайындық кезеңі, Кәдімгі оқпандардык технологиялық сызбасы: Бұрғылау-жару жұмыстары. Кенжардағы теспелердің орналасу сызбасы. Кенжарды желдету. Оқпандарды ұңғылау кезіңаегі жыньхстарды тиеу және көтеру. Оқпандарды комбайндармен жүргізу. Уақытша және тұрақты бекітпе, оны орнату. Оқпандарды әбзелдеу. Оқпандарды тереңдетудің тәсілдері. ¥ңгылау жабдықтарының жиынтығы. Тәжірибелік жұмыс 11 Тік оқпандарды ұңғылау кезінде үңғылаудың технологаялық сызбасын және ұңғылау жабдықтарының жиынтығын таңдау. Бұрғылау-жару жұмыстарының төлқұжатын жасау және есептеу. 3.6 тақырып Күрделі тау-кен-геологиялық жағдайда қазу жұмыстарын жүргізу Ұңғылаудың арнайы тәсілдерінің жаппы сипаттамасы. Қазбаларды қақпа бекітпелермен және топырақты судағы су деңгейін төмендетумен ұйғылау, алдын-ала бітемелеп және қатырып ұңғылау. Ұңғылау жабдығьш таңдау. Қауіпсіздік техникасы бойынша шаралар. 3.7 тақырып Тау-кен қазбаларын жөндеу, қалпыға келтіру және жою Тау-кен қазбаларының ағымдағы, ортаща және іргелі жөндеу,. қосалқы жұмыстардьщ көлемі. Тау-кен қазбаларын қайта келтірудің тэсілдері Тік және жазық қазбаларды жоюдың тәртібі. Курстық жоба Курстық жоба білім алушының «Тау-кен ісі», және «Жару жұмыстарын жүргізудің тёхнологиясы мен қауіпсіздігі» пәндерін оқу кезінде алған теориялық білімнің негізінде орындалады. Курстық жобалаудың мақсаты теориялық білімді бекіту және тереңдету, нақты тау-кен-геологиялық жағдайдағы тау-кен Қазбалар технологиясына байланысты мәселелерді өз бетінше шешу үшін дұрыс пайдалану және есептеу мен жобалау бойынша дағдыларды меңгеру болып табылады. Курстық жобаны орындау барысында техника саласы мен өндіріс технологиясындағы соңғы жетістіктерді, кешенді механикаландырудың озық технологиялық сызбаларын, технико-экономикалық көрсеткіштерді жақсартуға жағдай жасайтын еңбекті ұйымдастырудың алдыңғы қатарлы түрлері: тау-кен қазбаларын : жүргізудің жылдамдығын, тау-кен жүмысшылйрының еңбек өнімділігін арттыру жэне еңбектің өзіндік қүнын азайтуды пайдалану қажет. Курстық жобада технология, механикаландыру және іргелі, дайындық немесе тілме қазбалардың біреуін жүргізуді үйымдастырудың маселесі зерттеледі. Жобаны орындау барысында тау-кен кәсіпорындарының деректі материалдарына негізделу қажет, анықтама әдебиетті, МББС-ты, нормативтік және үлгілік жобаларды, сондай-ақ өзге де нормативтік қрсаттарды басшылыққа алу қажет, қауіпсіздік техникасы ережесінің талаптарын қатаң ескеру қажет.: Барлық мәселелерді пайдалы қазбаларды тиімді пайдалану, жер қойнауы мен қоршаған ортаңы қорғау талаптарын ескере отырып шешу керек. Курстық жобаның құрамы: графикалық бөлім; есептік-түсініктеме хат. Графикалық бөлім Ғрафикалық бөлімге көлемі А-І бір парақта орындалған сызулар жатады. Сызуға: оқуға және пайдалануға ыңғайлы ауқымдағы соңғы шешімдердің нәтижесі шығарылады. А-І көлеміндегі парақта кестелерді, сызбалы тәуелділікті, формулаларды, жалпы үлгілерді жэне түрлерді орналастырмау керек, Курстық жоба есептерін ыңғайлы болу және әділ бағалау үшін бетке келесі кескінділерді шығару қерек: -дағылау сэтіндегі қазбаның қимасы; -пайдалану сэтіндегі қазбаның қимасы; -технологиялық сұлба - бойлама тілік; -технологиялық карта, жоспар; -БЖЖ төлқүжаты (тілмектермен теспелердің орналасу үлгілері); -жұмыстарды ұйымдастыру кестесі. Жобаны қорғауғаннан кейін парақ сызулармен А-4 көлеміндегі бетте жиналуға тиісті жэне есептік-түсінік хатқа тіркелу керек. Есептік - түсінік хат Ұңғылау цикльшың барлық өндірістік барысын ретімен қарастыру жэне есептеу үшін келесі мазмүнды басшылыққа алу керек: кіріспе 1. Қазба қимасының түрлері мен мөлшерін тандауға әсер ететін жағдайлар 2.Қазбаның көлденең қимасың^тң мөлшерін анықтау 3.Жыныстардың күштілік жағдайын бағалау, бекітпені таңдау 4. Бекітпені есептеу 5. ¥ңғылаудың тэсілдері мен жұмыстарды кешенді механиқалаидыруды таңдау 6. Бұрғылаужару жұмыстары 7.Қазбаны желдету 8. Жыныстарды тиеу 9.Жұмысты үйымдастырудың сызбасы 10.Қазба жұмыстарын жүргізу кезіндегі қауіпсіздік техиикасы Түсінік хатта белгіленген үлгідегі бірінші бетті , курстық жобалау үшін жеке тапсырма, тізбелеу, негізгі тақырып пен есептеулер, пайдаланылған әдебиет тізімі болуы міндетті. Есептік-түсінік хаттың көлемі (А-4) стандартты көлеміндегі 25 - ЗО.бет. Хатта қабылданған техййкалық және ұйымдастьіру шешімдерінің негіздемесі келтірілуі тиісті. Есептеулер ұсынылған әдебиетте келтірілген әдістерге сәйкес жүргізіледі. Курстық жобалаудың барлық кезеңдерІнде қауіпсіздік техникасының талалтары ескертілуі тиісті.
Жер асты кен орындарын қазуға қойылатын негізгі талаптар, Шахта, кеніш, шахта жэне кеніш алабы туралы түсінік. Шахта алаптарыньщ мелшері. Бір кеніштің қүрамына кіретін шахта алаптарын кезекпен, араластырып және бір уақытта қазу. 4.2 тақырып ІІІахта алаптары қазымының тәртібі мен бөлінуі Шахта алабын қабаттарға, кенбөліктерге жэне бөлікке бөлу. Қабатгың, кенбөліктің және бөлікжайдың шамасы. Қабаттар мен кенбөліктерді шектейтін қазбалар. Қабаттарды қазудың тәртібі. Бір уақытта қазылатын қабатгардың саны. Қабаттағы бөліктемелерді қазудың сұлбалары: шабыулдаушы, артқа жылжушы, құрамды және бір ауқыттағы. 5 бөлім Жер асгы қазбалардыц негізгі сатылары 5.1 тақырып Кен орнын ашу Кен орнын қазу нэтижесінде тау жыныстарының сырғуы: жэне қүлауы. Байырғы және тасындьі жыныстардағы сырғу мен құлаудың бүрыштарк. Кен орындарын ашу туралы түсінік. Басты және қосалқы ашылатын қазбалар. Ащу тәсілін таңдауға әсер ететін жағдайлар. Ашудың қарапайым жэне кұранды тәсілдері, оларды қолданудың жағдайлары, артықшылықтары мен кемшіліктері. Қ^баттарды ашудың тәртібі. Ашу тәсі^ін таңдау және ашыдатын қазба үйінділерінің орындары. Ашу түрлерінің техникалық- экономикалық салыстырмасы. Тәжірибелік жұмыс 12,13 Кен орындарын ашу тәсілін таңдау жэне ашу сүлбасын кэдрастыру Ашудың түрлерін таңдау жэне салыстыру. такырып Дайындық жұмыстары Дайындық жүмыстары, олардың міндеті. жэне қойылатын талаптар; алаптық және кендік дайындықты салыстыру. Түрлі қуатты жазық жэне қрамалықүлайтын кен орындарын дайындау кезіндегі даярлама қазбалардың орналасуы. Тәжірибеде қолданылатын кен орындарын дайындаудьщ сұлбасы. Дайындық жүмыстарының үлес көлемі. Дайындық коэффициенті. тақырып Тазартпа жүмыстарыньщ процестері Тазартпа жұмыстарының операциясы. Кенді уатудың бар тэсілдері жэне оларды қолданудың жағдайлары. Кенді уатудың теспе, төтел түрлері, олардың артықшыдықтары мен кемшіліктері. Кенді теспе уатуды пайдаланып қазудың тәртібі. Төтелдің уатылатын қатпарда ■; орналасуының сұлбасы, артықшылықтары мен кемшіліктері, оларды қолданудың жағдайлары. Кенді үңгірлік оқтамамен уату сүлбасы, қолдану жағдайлары. Кенді түрлі тәсілдермен уатудың техникалық-экономикалық көрсеткіштері. :Кенді екінші ретте үсату. Кенді уату кезінде қауіпсіздік шаралары. Кеңді жеткізу. Жеткізудің тэсілдері, олардың мән-маңызы, артықшылықтары мен кемшіліктері, қолдану жағдайлары. Кенді электровоздық ітасыма вагондарына тиеу. Жеткізудің түрлі тәсілдері кезінде бөліктемелердің түбін тілу. Тазартпа жүмыстарын жүргізу кезінде тазартпа кеңістікті күтіп үстаудың тэсілдері. Тазартпа кеңістікті кеннің кентіректерімен қоймаланған кенмен, толтырмалау заттарымен, бекітпелермен күтіп ұстау. Тазартпа кеңістікті бекітпелеу кезіндегі қауіпсіздік техникасы. Тәжірибелік жумыс 14,15 Уату тәсілдерін таңдау, оқтамалар мен бүрғылау қазбаларыньщ орналасу сұлбалары. Терпе және төтелме уатпаның шамасын есептеу. ВВ үлесті шышнын, ең аз кедергінің сызығы. Төтелдің желпуішін жасау. Төтелдің желпуіштегі оқтамаланбаған көлемін анықтау. 6 бөлім Жер асты тәсілмен кенді және кенсіз кен орындарын қазудың жүйесі тақырып Қазу жүйесінің топтамасы ^ Қазу жүйесі туралы түсінік. Қазу жүйксіне қойылатын тадаптар. Қазу жұмыстарын кластарға бөлудің мүмкіншілікті белгілері. Кен орындарын қазу кезеңдегі тазартпа (қазылған) кеңістік жағдайына: қарай қазу жуйелерін топтастыру. тақырып Ашық тазартпа кеңістікпен қазу жүйесі Жүйелердің жалпы сипаттамасы. Төбекемерінің жэне топырақ кемерінің жүйесі. Қазудьің түтас жүйесі. Өздігінен жүретін жабдықтарды пайдаланатын үңгірлі-діңгекті жүйенің түрлері. Жару күші бар кенді жеткізудің .үңгірлі- діңгекті жүйе. Қазудың қабатты-үңгірлі және қабатасты жүйс. Жүйеле|эдің мән-маңызы, оларды қолданудьщ жағдайлары, дайындық, тілме және тазарту жүмыстары, шамалары, техникокэкономикалық Керсеткійітер, артықшылықтары меһ кемшіліктері. Ашық тазартпа кеңістік жүйесінде тазартпажүмыстарды жүргізу кезіндегі қауіпсіздік техникасы. Тәжірибелік жұмыс 16 Істейтін кен өндіруші кәсіпорындардың сұлбасы бойынша ашық;қазылған кеңістік жүйелерінің түрлерін зерттеу. Жұмысты жүргізу ; технолошясын зерделеу. Кентіректердегі кеннің жоғалу көлемін есептеу. • тақырып Кенді қоймалаудың жүйесі Берілген кластағы жүйенің сипаттамасы. Қоймадан теспе уатпалау жүйесі. Арнайы қазбалардан уатпалау жүйесі. Терең төтелде уатпалау жүйесі. Мән- маңызды, қолдану жағдайлары, дайындықты-тілме және тазарту жұмыстары. Жүйелердің шамалары, техникалық-экономикалық көрсеткіштері, артықшылықтары мен кемшіліктері. Тазарту жүмыстарын жүргізу кезіндегі қауіпсіздік техникасы. Тәжірибелік жүмыс 17 Қоймалау жүйесінің түрлерін зерделеу. Жүйелерді йсгыру. Дайындықты-тілме жұмыстарының көлемін есептеу. Қабатаралық кентіректердегі кен жоғалымын анықтау
тақырып Тазартпа кеңістікті толтырмалаумен қазу жуйесі Толтырмалау заттарының түрлері, оларды қазылған кеңістікте орналастыру. Тәсілдері. Толтырмалау жұмыстарының негізгі технологиялық барысы. Жазық жэне көлбеу қаптарларды толтырмалаудың жүйесі. Түспейтін қапта^лы қазу қолдану жағдайының толтыр^асымен, дайындық, тілме және тазарту жұмыстары. Толтырмалау жұмыстарын ұйымдастыру. Технико- экономикаяық көрсеткіштер, толтырмалау жүйесінің артықшылықтары мен кемшіліктері. Тәжірибелік жұмыс 18 Толтырмалал қазу жүйесінің түрлерін зерделеу. Толтырмалау жұмыстарыңың сүлбаларын зерделеу. тақырып Тазартпа кеңістікті бекітпелеп қазу жүйесі Тазартпа кеңістікті бекітпелеу үшін пайдаланылатын бекітпенің үлгілері. Күшейтілген кермелі бекітпе мен станоктық керменің қүрылысы. Тазартпа кеңістікті бекітпелеу жүйесінің сипаттамасы. Күшейтілген кермелі жэне станоктық бекітпенің жүйелері. Қолдану жағдайдары, дайындықты-тілме және тазарту жұмыстары, шамалары, техникалық-экономикалық көрсеткіштері, жүйелердің артықшылыктары мен кемшіліктері, бекітпелерді орнату. тақырып Тазартпа кеңістікті бекітпелеп және толтырмалап казудыц жүйелері Жазық қатпалар мен кемерлерде бекітпелеп және толтырмалап қазудың жүйесі. Тік кесінділермен және қысқа беліктемелермен бекітпелеп және толтырмалап қазу жүйесі. Қолдану жағдайлары, дайындықты-тілме және тазарту 5күмыспгары, шамалары, техникалық-экономикапық көрсеткіштер, жүйелердің артықшылықары мен кемшіліктері. тақырып Сыйымдылықгы жыныстардың құлауымен қазудың жүйелері Қатпарлы құлаудың жүйесі. Қалқан бекітпені қолданатын діңгекті жүйелер. Қолдану жағдайлары, дайындықты-тілме; және тазарту жүмыстары, шамалар, техникалық-экономикалық көрсеткіштер, сыймдылықты жыныстардың іфіау жүйелерінің артықшылықтары мен кемшіліктері. Гәжірибелік жумыс 19 Сыйымдыльпсгы жыныстардың қүлауымен қазу жүйелерінің түрлерін зерделеу. жүктеу/скачать 82,85 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|