| Түсіндірме жазба
Осы үлгілік оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасының Мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандартына (ҚР МЖБС 04.05.016-2008) сәйкес 0705000 «Пайдалы қазбалардың кен орындарын жер асты өңдеу» мамандығы бойынша әзірленген.
Осы үлгілік оқу бағдарлама «Тау –кен ісі» пәнннің мазмұны мен дайындық деңгейдегі жүзеге асыруға арналған техникалық және кәсіптік білім беру оқу орындарына оқу жұмыс бағдарламасы жасау үшін негіз болып табылады.
Пәннің міндеті – ту кен ісінің негізін, тау –кен қазбазсын бекіту және өткізу технологиясын, бұрғылау жарылыс жұмыстарын жүргізуді, кенді және кенсіз орындарды жер асты әдісімен өңдеу жүйесі мен оның негізгі кезеңдерін, кенді желдеткішті, жер асты өрттерімен күресу әдістерін, тау-кен құтқарушылық іспен кен байытуды зерделеп оқу.
Осы үлгілік бағдарламасына Қазақстан Республикасының Мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандартына сәйкес «Пайдалы қазбалардың кен орындарын жер асты өңдеу» мамандығы бойынша жүзеге асыру барысындағы қортынды бақылау үлгісі екі бақылау жұмысы және екі емтихан болып табылады.
Тарау мен тақырыптардың тізбесі оқытылатын тақырыптарды кеңейту және тереңдету жағына қарай өзгертілуі мүмкін.
«Тау-кен ісі» пәні бойынша үлгілік оқу бағдарламасын іске асыру үшін оқытуды ұйымдастырудың келесі түрлері ұсынылады: лекция, семинар, өндірістердегі сабақтар, тәжірбиелік сабақтар және басқалар.
Оқу материалы мазмұнының ерекшеоігі мен күрделілігіне байланысты келесі оқыту әдістері ұсынылған: әңгіме, пікір сайыс, пікір талас сабақтары, конференция сабақтар, өндірістік жағдайларды талдау рольдік және іскерлік ойындар, ақыл-ой шабуылы, материалды рәсімдеу, шағын топтардағы жұмыс және басқалар.
Осы үлгілік оқу бағдарламасы шахтаға, байыту фабрикасы мен тау-кен құтқарушылық бөлімге экскурсия жасауды қарастырады.
Осы үлгілік оқу бағдарламасы оқу материалын неғұрлым табысты меңгеруге көмектесетін, практикалық міндеттерді шешудегі дағдыларды иленуге мүмкіндік туғызатын тәжірбиелік сабақтарды өткізуді қарастырады. Пән бойынша тәжірбиелік жұмыстардың тақырыптарының оқу барысында, сондай-ақ барлық материалының теориялық бөлімі оқытылып болғаннан кейін орындалуы мүмкін. Тәжірбиелік жұмыстардың мазмұны кабинеттің техникалық жабдықталуына қарай өзгертілуі мүмкін.
Үлгілік оқу бағдарлама білім алушылардың пәндерден алған білімдеріне, біліктіліктеріне және дағдыларына негізделеді:
Тау-кен механикасы
Геология негіздері
Геодезия негіздері және маркшейдерлік іс
Кеніштік көлік
Тау-кен кәсіпорындарын электр жабдықтары мен электрмен қамтамасыз етілуі
Тау-кен машиналары мен кешендері
Жару жұмыстарының технологиясы мен қауіпсіздігі
Пәнді оқу барсында әлемдік ғылым мен техниканың қазіргі кездегі деңгейін ескерту қажет.
«Тау-кен ісі» пәннің үлгілік оқу бағдарламасы білім беру ұйымдары үщін жұмыстық оқу бағдарламасын әзірлеудің негізі болып табылады.
Үлгілік оқу бағдарламаларын әзірлеуде техникалық және кәсіптік білім беру ұйымдары циклға бөлінген оқу уакытының көлемін сақтай отырып:
Үлгілік оқу жоспарында цикл пәндерін зерделеуге бөлінген оқу уакыты көлемін 10-20 % шамасында өзгертуге құқылы ( ҚР МЖМБС 4.05.-2008 «Орта білім. Техникалық және кәсіптік білім.Негізгі ережелер» );
Бөлімдер мен тапқырыптарға берілген жалпы сағат көлемін бөлуге ( пәнді оқытуға берілген жалпы бюджетттік көлемдегі уақыт);
Бағдарламалық материалды бірізділікпен оқытуда дәлелденген өзгерістерді енгізуге;
Жеке тәжірбиелік және зертханалық сабақтарды басқа мазмұны сәйкес сабақтармен алмастырмауға.
Бөлімдер мен тақырыптардың тізімі аймақтық компоненттердің енгізілуі есебінен, жұмыс берушінің талабы және жергілікті ерекшеліктерді ескере отырып өзгертілуі мүмкін.
2 Пәнді оқытуда жоспарланған нәтижелер
Стандартта жоспарланған оқыту нәтижелері және білім беру бағдарламалары
|
Үлгілі оқу бағдарламасында оқытудың жоспарланған нәтижелері
|
Біліктіліктің белгіленген деңгейі
|
Білім алушылар төмендегідей құзыреттерді меңгеруі қажет:
Базалық:
БҚ 1.5 Өз жұмыс орнында мәселені өзбетінше шешу, қойылған мәселенің шешімін іздеу, креативті болу;
БҚ 1.6. Жер асты тау-кен қазбаларындағы жұмыс бойынша технологиялық білім негіздерін меңгеру, өзгелерден өз пәні бойынша тәжірибе алмасу, шахтада (кеніште) болғанда
|
Пәнді оқу нәтижесінде білім алушылар біледі:
жер асты тау-кен қазбаларында жұмыс жүргізу бойынша технологиялық білімнің негіздерін;
Тау-кен қазба, тазартпа және даярлау кенжары, қосалқы жұмыс түрлерін.
меңгереді:
өз жұмыс орнында мәселені өзбетінше шешуге;
қойылған мәселенің шешімін іздеуге;
дағдысын қалыптастырады:
жер асты тау-кен қазбаларында жұмыс жүргізу бойынша, өз мамандығы бойынша өзгелерден тәжірибе алмасуға, шахтада (кеніште) болғанда тәртіп ережесін сақтауға.
құзыретті:
тау-кен жұмыстарын жүргізу бойынша теориялық және тәжірибелік білімі, тау-кен қазбаларын жүргізу мәселесінде.
|
Кәсіби:
КҚ 1.1 Өз жұмыс орнын дайындау;
КҚ 1.4 Пайадалы қазбаның көрінгіш жыныстармен ластануын ескеру және тексеру; жынысты таңдау; вагонеткалардың тиелу толтырымын тексеру; өндірілген пайдалы қазба мен жыныстың есебін жүргізу; тазартпа және даярламалы кенжардан тыс жерде вагонеткалар мен конвейрлерден пайдалы қазбаның пайдалану сынамасын сынамалаушы және арнайы құралдардын көмегімен алып сұрыптау;
КҚ 1.5 өндірістегі жарылыс жұмыстарының орнында, жаратын кен бөліктерде және өзге мекемелердегі жарғыш заттардың күзетілуін жүзеге асыру; қоршаулар мен ескертпе белгілерді орнату; бұрғылау құралдарын жеткізу; су әкелу; тығындамаларды дайындау және әкелу, оқытуды талап етпейтін өзгге қосалқы жұмыстарды орындау; жер асты жұмыс жайларын жинау.
|
біледі:
жер асты тау-кен қазбаларында жұмыс жүргізу технологиялық білім негіздерін;
Тау-кен қазба, тазартпа және даярлау кенжар, қосалқы жұмыс түрлерін.
меңгереді:
өз жұмыс орыны дайындауды;
пайдалы қазбаның бос жыныспен ластануын тексеруді;
жынысты таңдауды;
өндірілген пайдалы қазба мен жыныстың есебін жүргізуді;
өндірістегі жарылыс жұмыстарының орнында жарғыш заттардың уақытша күзетілуін жүзеге асырады;
қоршаулар мен ескертпе белгілерді орнатуды;
қосалқы жұмыстарды орындауды.
дағдысын қалыптастырады:
ер асты тау-кен жұмыстарын жүргізу бойынша өз мамандығын бойынша өзгелерден тәжірибе алмасуға, шахтада болғанда тәртіп ережесін сақтауға.
құзыретті:
вагонеткалардан пайдалы қазбалардың пайдалану сынамасын алу, жару жұмыстарын өткізу орнында жм қорғау мәселесінде.
|
Біліктіліктің жоғарылатынған деңгейі
|
Білім алушылар төмендегідей құзыреттерді меңгеруі қажет:
КҚ 2.1 тау-кен қазба машиналарын, өндіруші және ұңғылаушы комбайындарды, кен алушы агрегаттар, соның ішінде автоматталған және ибағдарламалы жүргізілуімен, жоңғылаушы қондырғыларды басқару, пайдалы қазбаларды алудың және қазуды жүргізудің дұрыс жолын қамтамасыз ету; жұмыс барысында орындаушы органын реттеу; жұмыс барысында тартушы және сақтандырғыш немесе таратушы шынжырдың орналасу жайын, суландыру жүйесін, май станцияларын жюәне шығырларды қарау және бақылау.
КҚ 2.6 комбайынды өз жүрісімен кенжардан кенжарға айдау.
|
Пәнді оқу нәтижесінде білім алушылар
біледі:
Тау-кен өндірісінің негізгі технологиялық процестерін;
Тазартпа кен жар төбелерін басқару жэне бекіту, дайындық қазбаның жүргізіу жэне бекітудің төл қүжаттарын жасау тэртібі мен мазмүнын;
Шахта, тазартпа жэне дайындық кен жарларды желдетудің сызбалары мен тэсілдерін;
Өрт сөндіруші жэне езін қү.тқару қүралдарының орналасу орнын.
меңгереді:
тазартпа кенжар төбесін бекіту жэне басқару қүжаттарындағы
талаптарды дайындалған қазбаны жұргізу мен бекітуді сақтау;
Жұмыс «гьрнында шаң газды режим жағдайын бақылау.
дағдысын калыптастырады:
тау-кен қазба машиналарын, ендіруші жэне ұңғылаушы комбайндарды, кен алушы агрегаттарды, соның ішінде автоматталған жзне бағдарламалық басшылықпен, жоңғылаушы қондырғыларды басқаруды.
құзыретті:
-ұңгілеу жэне өндіру комбайндарды, тау-кен қазып алатын машиналарды басқаруда.
|
Орта буын маманы
|
Білім алушылар төмендегідей кузыреттерді меңгеруі қажет: кәсіби:
КҚ 3.1 тау-кен кәсіпорынның өндірістік телімінде жұмысты уйымдастыру жэне жузеге асыруды;
КҚ 3.2 белгіленген тапсырманың орындалуын қамтамасыз ету
|
Пәнді оқу нәтижесінде білім
алушылар
біледі:
тау-кен жұмыстарын жургізудің тәсілдері мен эдістері, олардың шамасын анықтау;
тау-кен қазбасының келдеиең қимасының түрлерін;
тау-кен өндіріс нысандарының түрі мен жалпы қағидаларын.
меңгереді:
қазудың жүйесі мен ашудың технологиялық сызбаларын есептеу;
тазартпа жэне даярламалы кен жарларды жасау; қазба беліктеме мен даярламалы кеи жарды желдету үшін қажетті ауа шығыкын есептеу.
дағдысын қалынтастырады:
тау-кен кэсіпорньгадағы өндірістік бөліктемелердегі жұмыстарды үйымдастыру және жүзеге асыру;
негізгі технолигиялық әрекеттердегі жүмыстар. құзыретті:
« өндірістік телімдегі жүмысты үйымдастыру және іске асыру мәселесінде.
|
Арнайы;
Ақ 3.1 дайындық және тазарту жұмыстарын жүргізуге жобалы-сметалы кұжа-парды жасау, қазу телімдеріндегі бұрғьшау-жару жұмыстарыньщ
Дайындығын бекіту және жүргізу күжаттарын ресімдеу және жасау;
Ақ 3.4 тау-кен техникасының бір түрін басқару.
|
біледі:
пайдалы қазбалардың кен орындарын дайындау және ашуга қойылатын қазіргі тапаптарын;
даярлық және тазартпа жүмыстарын жүргізудің жобалы- сметалы қрсаттарын ресімдеу.
меңгереді:
бүргылау-жару жүмыстарының төл қүжаттарын қүрастыру және ресімдеу;
төбені басқару төл кркаттарын қүрастыру жэне ресімдеу;
тау-кен қазбаларын бекітудің төл қүжаттарын қүрастыру және рэсімдеу;
даярлық жэне тазартпа жүмыстарын жүргізудің жобалы- сметалы қүжаттарын ресімдеу.
дағдысын қалыптастырады:
даярлық және тазартпа жүмыстарын жгүргізудің жобалы- сметалы қүжаттарын рәсімдегенде;
бүрғылау-жару жұмыстарының, қазып алу телімдерінің, төбені басқару, тау-кен қазбалары дайындығын жүргізу және бекіту қүжаттарын және ресімдеу кезінде;
тау-кен техникасының бір түрін басқару.
құзыретті:
тау-кен техникасын басқару мәселесінде: тиеу машинасын, ысырма шығыры, комбайн жэне т.б.
|
Достарыңызбен бөлісу: |
