Вирустар, анциттер Ядросыз тірі ағзалар прокариоттар
бет 1/2 Дата 08.02.2022 өлшемі 22,7 Kb. #117629
Байланысты:
Өсімдіктер 2
Жасушасыз тіршілік құрылымы вирустар, анциттер
Ядросыз тірі ағзалар прокариоттар
Прокариоттарға жатады вирустар мен бактериялар
Ядролы тірі ағзалар эукариоттар
Вирус термин 1899 жылы ғылымға енгізді М.Бейерник
Вирусты алғаш тапқан Ивановский, темекі теңбілі вирусы
Темекі теңбілі вирусының 6 қырлы кристалл пішінді шоғыр түзетінін анықтады У.Стенли
Вирустардың сырты нәруызды капсидтен тұрады
Вирустің ішкі қабаты нуклеин қышқылынан (ДНҚ немесе РНҚ)
Вирус пішіні шар, сопақ, таяқша, жіп
Вирустың көбею үшін бактерия жасушасына енуі бактериофаг
1915 жылы бактериофагты сипаттаған Ф.Туорт
Вирустың көбеюіне кететін уақыт 30-90 минут
Бактерия жасушасының қабықшасын ерітетін фермент лизоцим
Топалаңды қоздыратын бактерияларды ерітіп жіберетін бактериофагты 1898 ж. анықтады Н.Гамалея
Іш сүзегі бактериясын ерітіп жіберетін бактериофагты 1917 ж.ашты Д Эррель
Өсімдік ағзасында тіршілік ететін вирустар саны 400
Жануар ағзасында тіршілік ететін вирустар 500
Вирустар тудыратын аурулар тұмау, палеомелит, қызылша, шешек, ұшық, ЖҚТҚ
Бактериофаг пен вирустар тіршілігін жояды 50%-дық глицерин ерітіндісі мен +100 тем.
Ағзаның ауру қоздырғыштарын қабылдамайтын қасиеті иммунитет
Бактерияларды зерттейтін ғылым микробиология
Бактерияларды алғаш тауып, ғылы1683ж. Лондон кароліне бактерияны сипаттап хат жазды Антон Левенгук
Ауру тудыратын бактерияларды тапқан ғалым Луи Пастер
Бактерия жасушасының құрылысы қабықша, цитоплазма, шашыранды ядро тәрізді зат
Қолайсыз жағдайдан қорғайтын қабықша спора
Спорада бактериялар сақталады 20-30 жыл
Бактериялар жақсы дамитын қолайлы температура +10-40 0 С
Бактерия пішіндері таяқша-бацилдар ,оралма-спирилдер, шар-коккалар, үтір-вибриондар
Өлі денелерде тіршілік ететін бактериялар сапрофиттер
Тірі ағзада мекендеп, ондағы ағзалық затпен қоректенетіндер паразиттер
Бактериялардың көбею әдісі бөліну арқылы 20 мин.сайын
Бактериялар туғызатын ауру құздама,сарып, туберкулез,оба, сүзек,топалаң,көкжөтел,ботулизм
Туберкулез таяқшасын тапқан ғалым Р.Кох
Ауада туберкулез таяқшаларының тірішілік ету мерзімі 3 ай
Оба бактериясының топырақта тіршілік ету мерзімі 25 күн
Іш сүзегі бактериясы топырақта 3 ай сақталады
Ауыратын сиырдың сүті арқылы таралады сарып (бруцеллез) ауруы
Ауру тудыратын бактериялармен адамдардың жаппай ауыруы эпидемия
Бактерия әсерінен өсімдіктерде п.б. ауру бактериоз
Мақта өсімдігінде бактерия тудыратын ауру гоммоз
сүрлемеленген көкөніс құрамында кездесетін бактериялар клостериум, ботулинус
Ғаламшар санитары шіріту бактериялары
1 г топырақтағы шіріту бактерияларының саны 5-6 млрд
Бұршақтұқымдас өсімдіктерінің тамырымен селбесіп, азотты сіңіріп нәруызға айналдыратын бактериялар түйнек бактериялары
Сірке суы алынады, айран ұйытып, сүрлем дайындайды сүт қышқылы бактериясы
Фотосинтез процессі жүретін жасыл-қызыл түсті бактериялар цианобактериялар
Шар тәрізді жеке жасушадан тұратын бактериялар хроококкалар
Хрооккокалар тіршілікететін жер Балшықта, жер асты ыстық суларда, тоқтау су, тас бектінде
Жіп тәрізді эндоспора түзетін бактериялар хамесифондар
Теңізде, жартаста, ұлу бақалшағында , ағаш діңінде өсетін бактериялар хамесифондар
Жіп тәрізді, өсімді жолмен көбейетін бактериялар гормогониялар
Сілемейлі қабықпен қапталған бұтақталмаған бактерия осциллятория трихомасы
Тізілген моншақ тәрізді жасушадан түзілген бактериялар носток
Нәруыз өндіру үшін өсірілетін бактерия спирулина
Саңырауқұлақтарды зеттейтін ғылым микология
Саңырауқұлақтардың жер бетіндегі саны 100 мың
Саңырауқұлақтың жануарға тән қасиеті хитинді қабықша қаптайды, дайын органикалық заттармен қоректенеді ,қор заты гликоген
Саңырауқұлақтардың өсімдікке тән қасиеті бір орыннан қозғалмайды, қанша тіршілік етсе,сонша өсе береді, жасуша қабықшасы қалың, қоректі бүкіл денесімен сорады
Саңырауқұлақтардың өсімді жолмен көбеюі жіпшумақпен, бүршіктену
Саңырауқұлақ жіпшумақтары гифалар
Саңырауқұлақтардың жыныссыз көбеюі зооспора, конидий, спора
Суда тіршілік ететін саңырауқұлақтардың қозғалғыш спорасы зооспора
Саңырауқұлақтардың таралуын қамтамасыз ететін арнайы құрылымдық жасуша спора
Спора пісіп жетілетін орын спорангий
Шаң түріндегі ұсақ спора конидий
Төменгі сатылы саңырауқұлақтар зең, ашытқы
Бір жасушалы саңырауқұлақ ашытқы
Бүршіктену арқылы көбейетін саңырауқұлақ ашытқы
Ашытқы саңырауқұлағының ғылыми атауы қантты саңырауқұлақ
Қантты заттың қантты спирт пен көмірқышқыл газына айналуы ашу
Бір жасушалы түссіз, жасушалары перделермен бөлінген жіпшумақты саңырауқұлақ зең
Жіпшумағының шоғыры көкшіл-жасыл түсті зең саңырауқұлағы пеницилл
Жіпшумағының шоғыры сарғыш-жасыл түсті зең саңырауқұлақ аспергилл
Лимон қышқылы алынатын саңырауқұлақ аспергилл
пиницилл споралары майда, көп жасушалы, саусақ тәріәзді тармақталған
аспергилл споралары кеңейген біржасушалы жіпшенің төбесіндегі жасушадан бөлініп дамиды
пенициллинді пайдаланады өкпе қабынуы, ревматизм, дифтерия,скарлатина,іріңді ауруларды емдеуге
Қалпақшалы саңырауқұлақтың жемісті денесі қалпақша,түбіртек, жіпше
Қалпақшадағы жіпшумақ екі қабат
Қалпақшасының асты майда шұрықтардан тұратын қ.с. түтікшелі
Қалпақша асты түбіртектен шоқталып тараған қатпарлардан тұратын қ.с. қатпарлы
Арышқұлақ, түлкіжем, қозықұйрық саңырауқұлақтары қатпарлы
Қайың, қарағай, шырша маңында өсетін саңырауқұлақ ақ саңырауқұлақ
Қарағай мен шырша маңында өсетін саңырауқұлақ арышқұлақ
Ағаш тамырына енген саңырауқұлақ жіпшесі микориза
Екі ағзаның пайдалы селбесуі симбиоз
Жеуге жарамды саңырауқұлақ құрамы 2-4% нәруыз, 1% май, 80-90% су
1929 жылы пенициллинді алды А.Флеминг
Пенициллум мен аспергилл спорасы іріңді жараны емдейтінін тапты А.Полотебнов
Түбіртегі ұзын, жіңішке, қалпақшасы жұқа, төбесі сүйір ж.ж.саң. көңқұлақ
Кәдімгі түлкіжемге тән белгі қалпақшасының шеті жалбыраған, үстіңгі беті ақшыл-сары түсті, қалпақшасын бөлгенде ақ шырын бөледі.
Жалған түлкіжемнің кәдімгі түлкіжемнен айырмашылығы қалпақшасының үстіңгі беті тегіс, қызғылт-сары түсті
Қозықұйрыққа тән белгілер қалпақшасының асты алқызыл түсті
Бозарамқұлақтың қозықұйрықтан айырмашылығы қалпақшасының асты ақшыл-жасыл түсті
Улы саңырауқұлақтар шыбынжұт, бозарамқұлақ, көңілкеш
Жалған түбіртектің белгілері қалпақша асты қою сарғылт-жасыл, қалпақшасының үсті, түбіртегі ашық сарғылт-жасыл, түбіртегінде белдеуше сақинасы жоқ
Астық тұқымдастардың сабағы мен еменнің жапырағында мақта тәрізді өсіп, түсімін 30% кемітетін паразит саңырауқұлақ ақұнтақ
Бидай масағынан иіліп тұраты, улы қара түсті п.с. қастауыш
Астық тұқымдастардың жапырақ, сабағында таттың түсіндей қызғылт-қоңыр томпайған дақ түзіп, астық түсімін 15% кемітетін п.с. тат
Астық дәндері мен сабағын қара тозаң басатын саңырауқұлақ қаракүйе
Ағаш сүрегіне жіпшумағын жіберіп, ағзалық заттарымен қоректенетін тұяққа ұқсас көпжылдық паразит саңырауқұлақ діңқұлақ
Саңырауқұлақтармен зақымданбау үшін тұқымды өңдейтін химикат формалин
Саңырауқұлақтар тудыратын ауру теміретке, гайморит
Құс өкпесінде аспергиллез ауруын туғызады аспергилл саңырауқұлағы
Саңырауқұлақтан пайда болған адам денесіндегі ауруды емдейтін дәрі орунгал
Өзінен арнайы зат бөліп , зиянды бактериялардың өсуін тежейді антибиотиктер
Саңырауқұлақтан алынатын өсімдіктерді тез өсіретін зат гибереллин
Зиянды бунақденелілерге қарсы қолданылатын саң.алынатын зат боверин
Қынаны зерттейтін ғылым лихенология
Қыналардың жер бетіндегі түрі 26 мың
Қына құрамын зерттеді А. С. Фаминцын,О. В. Баранецкий
Достарыңызбен бөлісу: