«Агрономияның барлық міндеттері, егер олардың мәнін байыбына жете ұғынсақ, өсімдіктердің дұрыс қоректену жағдайларын анықтап, дәл жүзеге асыру болып табылады», деп тұжырымдалған



бет38/86
Дата06.06.2022
өлшемі1,58 Mb.
#146128
1   ...   34   35   36   37   38   39   40   41   ...   86
Байланысты:
Агрохимиялык зерттеулер адистемеси эл китап

2.11 Өнім мөлшерін анықтау

Егістік тәжірибе дақылдарының өнімінің көлемі агротехниканың дәрежесіне (мысалы, тыңайтқыш қолдану) ғана емес, егінді жинау техникасы мен мерзіміне де бай-ланысты. Тәжірибе жұмысы ұқыпты жоғары дәрежеде жүргізілгеніне қарамастан егінді мерзімінде жинамаса оның өнімі кемиді.


Егістік тәжірибе нәтижесі учаскенің орналасқан жеріне, топырақ ерекшелігіне, дақылдың түрі мен сортына, ең ба-стысы зерттелетін агротехникалық тәсілге байланысты.

Мөлдектегі егінді жинардан бірнеше тәулік бұрын тәжірибе учаскесін дайындайды. Мөлдектегі егіннің ысыра-бы (жауын-шашыннан жығылған, арамшөптермен ластануы, малдың егінді бүлдіруі т.б.) 50%-дан артық болса, есепке алынбайды. Егіс өнімін есепке алардан бұрын мөлдектердің қорғаныш алқабындағы дақылдарды жинайды.


Тәжірибе жұмысында өнімді анықтаудың бірнеше әдістері қолданылады. Ең тиімді, әрі қолайлысы – мөлдектегі егінді жаппай жинау. Онда өнімді қолмен немесе ком-байнмен жинайды. Өсімдік сабағын бірдей биіктікте орған дұрыс. Мөлдектің егінін орып жиегіне шыққанда комбайн 5 минөттей жұмыс істеп тұрады. Бұл астықты мүмкіндігінше толық бункерге түсіру үшін орындалады. Бастырылған астықты қаптайды да ішіне этикеткасын салып таразыға тартады. Мәліметін тәжірибе күнділігіне жазады. Астықтың ылғалдылығын, дән массасын, ластануын, химиялық құрамы мен сапасын анықтау мақсатында әр мөлдектен жиналған астықтан 2-3 кг үлгілер алып дорбаға салады да этикетканы байлайды.


Дақылды комбайнмен жинаған кезде мәліметтер мына үлгіде жазылады.














Мөлдек

Дәннің ылғалдылығы,%




Өнім мөлшері, ц/га14%-дықылғалдылықтағыөнім,ц/га










Мөлдек нөміріЕсепкеалынатыналқап,м2

өнімі, кг

Мөлдек өнімі, кг




Вариант

Қайталау

барлығы

дәннің бастапқыкүйі




Егер мөлдек көлемі кішкентай болса, егінді қол орақпен орып жинайды. Қол орақпен орған егіннен бау байлана-ды, оның іші мен сыртына мөлдектің нөмірі, баудың саны,



90 91


егінді орған күні жазылған этикетка тағылады. Бауларды

3.

Д.Н.Прянишников

пен

В.Е.Егоров




егістік




қырманға тасып бастырады. Әр мөлдектің бауларын басты-

тәжірибенің маңызын қалай бағалады?










рудан алынған өнімді таразыға тартып салмағын анықтайды.

4.

Қандай факторлар егістік тәжірибенің маңызын




Дақылдар өнімін сынақ бау арқылы анықтауды жаппай

шектейді?



















есептеу әдісін қолдану мүмкін болмаған жағдайда пайдала-

5. Агрохимиялық егістік тәжірибе шешетін мәселелерді




нады. Мөлдектегі орылған егіннен белгілі бір қашықтықта

атаңыз.






















уыс толтырып алады да солардың жиынтығынан бау

6.

Егістік

тәжірибе

орындаушыға

жүктелген




сынағын құрастырады. Мөлдектегі өнімді (егін массасы)

жауапкершіліктердің түрлері?
















және бау сынағын қосып өлшейді. Содан кейін бау сынағын

7. Егістік тәжірибенің қандай түрлері бар?










жеке өлшейді. Бау сынақтарының дәндері ысырап болмас

8.

Тұрақты (стационарлық) тәжірибелердің

түрлері




үшін, олардың масақты жағын төмен қаратып қапқа сала-

және оны кімдер жүргізеді?
















ды. Қаптың ішіне мөлдек нөмірі, бау сынағының салмағы,

9. Өндірістік тәжірибенің тұрақты тәжірибеден




жинаған күні жазылған этикетканы қоса салу керек.

айырмашылығы.



















Мөлдектегі астық өнімінің мөлшерін формула арқылы

10.

Көп факторлы тәжірибелер зерттейтін мәселелердің




анықтайды:

Б

түрлері мен мақсаты.
















Х= А•

11. Географиялық тәжірибе зерттейтін мәселелер.




В




12.

Тәжірибенің сызбасы (схема) дегеніміз не және оның




мұнда, Х – мөлдектен жиналған астық өнімі,кг;

қарапайым түрін атаңыз?
















А – мөлдектегі егіннің жалпы массасы, кг;

13.

Тәжірибе варианты дегеніміз не және оларды уча-




Б – сынақ баудың массасы, кг;

скеде қалай орналастырады?
















В – сынақ баудың дәндерінің массасы, кг.

14.

Тәжірибеде не себепті варианттарды бірнеше













қайталанымда орналастырады?













Нәтижесі өте дәлдікті талап ететін тәжірибелерде сынақ

15.

Тәжірибе мөлдегі дегеніміз не және оның пішіні




бау әдісін қолданудың қажеті жоқ.

қандай болады?



















Отамалы дақылдар өнімдерін жаппай әдіспен анықтайды.

16.

Егістік тәжірибе сапасына қойылатын негізгі




Әр мөлдектің өнімін егіс басында таразыға тартады.

әдістемелік талаптарды атаңыз.













Егістік тәжірибе дақылдарының өнімін анықтау жұмысы

17.

Тәжірибе қателігі дегеніміз не, оның түрлері мен




өте назар аударуды және ұқыптылықты талап етеді.

пайда болу себептері?
















Сондықтан, анықталған өнім мөлшерін статистикалық

18.

Тәжірибе дұрыстығы мен дәлдігінің оның




тәсілмен өңделеді керек.







нәтижелерін бағалауда маңызы.






















19.

Тәжірибені құжаттаудың себебі неде және оның




Бақылау сұрақтары:

негізгі құжаттарын атаңыз?
















20.

Егістік тәжірибе жүргізуге арналған учаскеге




1. Егістік тәжірибе дегеніміз не?

қойылатын негізгі талаптар.
















2. Егістік тәжірибе көмегімен қандай мәселелерді ше-

21.

Топырақ құнарлылығының ала-құралығы мен




шуге болады?







тәжірибе мөлдегінің пішінін анықтау үшін не істеу қажет?







92 93


22.

Теңестіру мен барлау егістігінің мақсаты.

43.

Тыңайтқыштарды қолдану мерзімі мен әдісін зерт-

23.

Тәжірибе мөлдегі дегеніміз не?




теуге арналған тәжірибелердің сызбасын даярлағанда нені

24.

Мөлдектің пішіні мен көлемі қандай себептерге бай-

білген жөн?
















ланысты өзгеріп отырады?




44.

Көң мен минералдық тыңайтқыштарды үйлестіріп

25.

Тәжірибе қателігіне мөлдек пішінінің әсері.

қолданудың себебі неде?













26.

Ұзын пішінді мөлдекті қандай тәжірибе жүргізу

45.

Егістік тәжірибенің жоспарын құрудың мақсаты

үшін пайдаланады?




және онда қандай жағдайлар көрсетіледі?







27.

Тәжірибеде не себепті қорғаныш алқап қалдырылады?

46.

Тәжірибе

бағдарламасына

қандай

жұмыстарды

28.

Тәжірибе варианты дегеніміз не?




енгізеді?
















29.

Варианттар мен қайталауларды тәжірибеде орнала-

47.

Егістік

тәжірибе

учаскесінде

орындалатын

стыру әдістерін атаңыз.




жұмыстардың түрін атаңыз?













30.

Стандарт әдісінің негізгі кемшіліктерін атаңыз.

48.

Мөлдекке

арналған

минералдық тыңайтқыштың

31.

Тыңайтқыштармен тәжірибе жүргізу кезінде қай әдіс

қажетті массасын анықтауда қандай көрсеткіштерді білген

басты орын алады?




жөн?



















32.

Кездейсоқ немесе рендомизм әдісін алғаш ұсынған

49.

Себілетін тұқым мен отырғызылатын көшет

кім және оны қай кезде пайдаланады?




мөлшерін анықтау кезінде қандай көрсеткіштер ескерілуі

33.

Қандай жағдайда латын квадрат әдісімен тәжірибе

тиіс?



















жүргізген тиімді?




50.

Егістік

тәжірибеде

орындалатын

байқау

34.

Көпфакторлы егістік тәжірибеде мөлдектерді орна-

жұмыстарының түрлерін атаңыз.










ластыру ерекшеліктерін атаңыз.




51.

Егістік

тәжірибелерде

фенологиялық

және

35.

Танаптық тәжірибе сызбасын

құрастырғанда

метеорологиялық байқауларды жүргізудің мақсаты.




қойылатын негізгі талаптар.




52.

Мөлдектен топырақ үлгілерін алудың әдістемесін

36.

Тыңайтқыштардың түрлерімен жүргізілетін Жорж

атаңыз.



















Вилль ұсынған классикалық сызбаның мақсаты.

53.

Егістік тәжірибе дақылдарының өнім мөлшері

37.

Вагнер және Митчерлих сызбаларын қандай

қандай жағдайларға байланысты.










тәжірибелерде пайдалануға болады?




54.

Егістік тәжірибе дақылдарының өнімділігін анықтау

38.

Тыңайтқыштардың формаларымен

орындалатын

әдістері.
















егістік тәжірибелерге қойылатын талаптарды атаңыз.






















  1. Азот тыңайтқыштарының формаларының әсерін зерттегенде, қай тыңайтқыштар фон бола алады?

  2. Фосфор тыңайтқыштарының формаларының әсерін зерттегенде, қай тыңайтқыштар фон бола алады?

  3. Калий тыңайтқыштарының формаларының әсерін зерттегенде, қай тыңайтқыштар фон бола алады?

  4. Қандай тәжірибелер жүргізгенде стандартты тыңайтқыш варианты пайдаланылады?




94 95






Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   34   35   36   37   38   39   40   41   ...   86




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет