Жанғабыл Қабақбаев, Қазақстан Республикасы журналистер Одағының

Мәселе түсінікті болу үшін ретімен баяндайын. Мен Бәкеңмен ниет ұштастырып, 1960 жылы Ақсай ауылына келін болып түстім. Ол бастапқыда ұжымшардың кассирі еді, кейін осы лауазымымен жаңадан құрылған кеңшарға ауысты. Өзім орта мектеп бітіріп, арнаулы курста есепшілік білім алғанмын, сөйтсе де отағасым бухгалтерияда қызмет атқаратындықтан бір отбасының мүшесі ретінде бұл салада жұмыс істеуіме заңмен рұқсат етілмеді. Директорымыз Иван Свиридович бұл жайға түсіністікпен қарап, мені қабылдау бөлмесіне хатшылыққа қабылдады.

Кеңшар үлкен, сегіз бөлімшесі бар. Отағасым міндетті жұмысы бойынша ай сайын бөлімшелерді аралап, жалақы таратады. Уақыттың әдемі үрдісін қарасайшы, сонда Бәкеңмен бір көлікте партком хатшысы, кәсіподақ комитетінің төрағасы бірге жүріп, адамдармен жұмыс орнында жүздеседі, жай-жағдайын зерттейді, пікір-ұсыныстарын тыңдайды. Осылайша адамдар жүрегіне жол ашуға мүмкіндік туады.

Коммунистердің жетекшісі Қонақбай ағай – кішіпейіл, үлкен-кішіге бірдей қарайтын, қызметін айтып, көкірек керу дегенді білмейтін, ешқашан даусын көтеріп сөйлемейтін адам болып шықты. Отырыстарда әдемі, жанға тимейтін әзілдер айтып, көңілімізді көтеретін. Үйіндегі Шолпан жеңгеміз «Іздегенге – сұраған» дейтіндей әдепті, сабырлы, қолы ашық адам. Қашан көрсек те ағамыздың асты-үстіне түсіп, жік-жапар болып жүргені. Өзара сыйластықты қатты ұстанған осы адамдар Бәкең екеумізге көп үлгі көрсетті. Отбасында сол жылдары бес бала болды. Жақсы әке-анадан өрбіген балалардың қылуасы да еріксіз сүйсінтетін. Құдайдың бергені ғой – үйлеріміз бір көшенің бойында, арасы жақын, содан да етене араласып кеттік.

Біздің шаңырақта атам дүниеден озған, енем бар, бізден кейінгі балалар кезегімен үйлене бастады. Содан енем батасын беріп, отағасым екеумізді шағын жеке үйге бөлек шығарды. Жас кезіміз, шақырыспалар жиі болады. Бірде Бәкеңмен бірге қонаққа кеттім. Қолда бұзаулы сиыр, төлімен қой-ешкі ұстаймыз.

Отағасым бір күні іссапардан Қонекең екеуі келе жатып үйдің жанына тоқтады. Біздер жаңа сойған малдың етінен қуырдақ қуырдық. Ағайға куйеуім осы жағдайды айтып дәм татып кетуін өтінді. Ағай келіскен соң Қарағұл, Ниязғали ағайларды да шақырдық.

Қуырдақ жеп отырып, үйіміздің сиқын көреді ғой: ескі үй, төбесінен тамшы ағады, ешкімге айтпай ілекерлеп жөндеп отырғанбыз. Әрине, ел тізгінін қолға ұстаған азаматтар көзбен көргендерін ішіне түйіп кетеді.

Сол 1966 жылғы қараша айының 1-інде мен ішім аяқастынан бүріп ауырып, «Соқырішек» деген диагнозбен Ақтөбеде облыстық ауруханаға жеткізілдім. Операция сәтті шығып, 9-қарашада үйіме аман-сау оралдым. Ағайын-туыс, көрші-көлем ортаға келіп, қосылғаныма мәре-сәре. Сол мезетте отағасымды директор Черненко шұғыл шақыртты. Бәкең жеделдетіп кеңсеге бара жатса жолшыбай бет-аузы күйе-күйе болып, жақын ағайым Асқар Жұмабеков ұшырасады. Амандық-саулық сұрасқан соң дереу:

-Қарындасым Мағзупа Алғаға көшіп жатыр, үйінің кілті міне, менде.Сенің үйің құлайын деп тұр ғой, ойланбай соған көшіп ал. – дейді.

Отағасым үйінің ескілігін ешкімге білдірмей іштей қынжылып жүр еді. Өзі – шалт қимылды адам, Марат Құлбалаев деген жігітті автокөлігімен үйге алып келді де, менің емделіп, сауығып келген қуанышыма орай ырду-дырду болып отырған сәтімізде үйдегі жүкті машинаға тией бастады. Содан бәріміз барып, босаған үйді аштық та кіріп алдық. Көшіріскенде Жұмабай Әлмұқанов деген құрдасымыз да бар.

Ертеңіне бұл жағдай кеңшар директоры Черненконың құлағына тиеді. Тікелей қарауында жұмыс істейтін отағасымды кабинетіне шақырып:

• 
  Сен неге босаған үйге заңсыз кіресің? Совхоздың балансындағы үй
  

Бұл да шегінбейді:

- Мен де кеңшардың білдей қызметкерімін, үй-жағдайымды жақсартуға қақым бар шығар...

- Дереу үйді босат, мен Киров бөлімшесінен көшіп келетін орыс әйелге беремін деп ұйғарғанмын.

Бәкең өз пікірінен қайтпайды. Ашуға булығып, кеңшар кассасының кілтін директордың алдына лақтырып:

• 
  Бәлденіп отырғаныңыз қызметім шығар, мә, ал, - дейді.
  

Иван Свиридович лажсыздан партком хатшысын, селолық кеңес пен кәсіподақ комитетінің төрағаларын шақыртып, болған жайды талқыға салады. Олар үйімізге келіп, байқаған көріністерді бүге-шүгесіз сол қалпында айтады. Яғни Хайрулиннің бұрынғы отырған үйі ескі, тұруға жарамсыз, келіншегімен екеуі кеңшарда жүктелген міндетті адал атқарып жүр, сондықтан тұрмысын жақсартуға толық құқылы. Әсіресе, Қонақбай ағай өз ұстанымынан қайтпайды.

Түйінді сөзі:

-Біз жас мамандарға қолдау жасауға тиістіміз. Хайрулиндердің қазіргі үйі тұруға жарамайды.

Ақырында басшылықтағы үш азаматтың ниеті бір екенін аңғарып, мәселені асқындырмай Черненко үйді бізге қалдырды. Бұл әңгімені отағасым шәй дастарқанында толқып тұрып айтқан еді.

Осылай жақсылық жасап, қарлығаштай қанатымен су сепкен адамдарды қалай ұмытарсың?! Жылдар өтті. Қонақбай ағай да, Ниязғали, Қарағұл ағаларым, отағасым Бақытқали да бұл пәниде жоқ. Тек оңашада есіме түсіріп, алабөтен күйге түсемін.

Жас ұлғайып, зейнет демалысына шыққан соң 1998 жылы Ақтөбе қаласының іргесіндегі Қурайлы селосына көшіп келдік. Жайлы қоныста немерелер қызығына кенеліп жатқан жай бар. «Ұяда не көрсең, ұшқанда соны ілесің» дейді халық. Қонақбай ағай мен Шолпан жеңгейдің балалары асыл әкеден, аяулы анадан алған тәлімімен мені әртүрлі шақырыспадан, той-садақаларынан қалдырмайды. Сол үшін аналық пейіліммен рахмет айтамын. Айтпақшы, жоғарыда сөз еткен, бізге деген адал ниетте қойымызды бауыздап, кәдеге жаратып берген Тәку құрдасымыз отбасымен Ақсай ауылында (бұрынғы Ленин кеңшары) тұрып жатыр.